Szanowni przedstawiciele instytucji oraz organizacji polskich,

bardzo często można spotkać się w naszej polskiej prasie, ogłoszeniach, zaproszeniach, stronach internetowych oraz dokumentach oficjalnych — statutach itp., z niewłaściwym używaniem i zapisywaniem polskich nazw organizacji oraz instytucji, jak np. Miejscowe Koło Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego Orłowa (Trzyniec, Jabłonków), Szkoła Podstawowa z Polskim Językiem Nauczania Wędrynia, (Czeski Cieszyn), Urząd Miejski Jabłonków (Trzyniec) itd. — z nazwą gminy czy miasta w mianowniku. Dla instytucji urzędowych w Republice Czeskiej przyjęto w ich nazwach statutowych zapisywać nazwy gmin czy miast w mianowniku, np. Městský úřad Karviná (Jablunkov), Obecní úřad Dolní Lomná (Chotěbuz, Hrádek), Základní škola Bystřice, (Dolní Lomná, Jablunkov itd.). W wyżej, niewłaściwie zapisanych nazwach gmin i miast w języku polskim — są użyte  czechizmy. Można by jeszcze taki stan rzeczy tolerować na jakichś prowizorycznych tabliczkach na zgromadzeniach uczniów, zjazdach gwiaździstych, w korowodach itp. Poprawnie powinniśmy w języku polskim, w przykładowo wymienionych nazwach organizacji oraz instytucji, zapisywać nazwy gmin i miast w miejscowniku. A więc powinno być napisane: Miejscowe Koło Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Orłowej (Trzyńcu, Jabłonkowie), Szkoła Podstawowa z Polskim Językiem Nauczania w Wędryni (Czeskim Cieszynie), Urząd Miejski w Jabłonkowie (Trzyńcu), Urząd Gminy w Łomnej Dolnej (Kocobędzu, Gródku) itd. Nie powinniśmy ale takiego stanu tolerować w, na samym początku wymienionych, przykładach!

Uważać trzeba również w mowie i pisaniu nazw najważniejszych organów gmin i miast. W języku czeskim są to, np: Zastupitelstvo Města Jablunkov (nie Zastupitelství — w znaczeniu sąd — Město, (Gmina) jest napisane początkową wielką literą w mianowniku, ponieważ nie chodzi tutaj o nazwę pospolitą miasta Jabłonkowa, ale nazwę statutową instytucji, którą jest Město Jablunkov). Członkiem Zastupitelstva Města Jablunkov jest člen Zastupitelstva Města Jablunkov (niepoprawnie zastupitel Města Jablunkov). Odpowiednikiem polskim jest Rada Miejska w Jabłonkowie (np. 21 radnych — członków Rady…). Podporządkowaną, np. Zastupitelstvu Města Jablunkov, będzie w języku czeskim mniej ważny organ Miasta Jabłonkowa (liczebnie mniejsza) — Rada Města Jablunkov (Město napisane wielką literą — 7 osób, člen Rady …, radní…). W języku polskim, czeskiej nazwie Rada Města Jablunkov, będzie odpowiadać Zarząd Miejski w Jabłonkowie (członek Zarządu…).

Wielka liczba naszych przedstawicieli organizacji czy instytucji polskich na Zaolziu, nie mówiąc już o obywatelach polskich z Rzeczypospolitej Polskiej (RP), którzy przekraczając granicę na Olzie, starają się dyskutować za każdą cenę, w łamanym języku czeskim z obywatelami narodowości czeskiej lub polskiej, na tematy organów gmin i miast. Z powodu nieznajomości różniącej się terminologii, niepotrzebnie wyładowują swoją energię na udowadnianiu swoich „oczywistych“ prawd. W wyżej wymienionych nazwach, aplikowanych na gminy, w nazwach czeskich ich organów, zamiast wyrazu Město będzie występował wyraz Obec. W polskich nazwach gmin, zamiast wyrazu Miasto, będzie występował wyraz Gmina. A więc, np.: nazwie Zastupitelstvo Obce Vendryně odpowiada nazwa Rada Gminy w Wędryni. Nazwie Rada Obce Vendryně odpowiada Zarząd Gminy w Wędryni. Tu często dochodzi do nieporozumień! W RP, na podstawie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, rada gminy wybiera ze swego grona przewodniczącego i 1–3 wiceprzewodniczących bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym. U nas nie ma funkcji předsedy Zastupitelstva — przewodniczącego rady. Muszę tutaj jednak stwierdzić, że w stosowanych nazwach gmin, miast i ich organów panuje w RP znaczna niejednolitość! A jak to wygląda na szczeblach organów instytucji wyższych? U nas nie ma urzędów administracyjnych na szczeblu powiatów, są tylko kraje. Istnieje, np. Moravskoslezský kraj, Zastupitelstvo Moravskoslezského kraje, Rada Moravskoslezského kraje i Krajský úřad Moravskoslezského kraje. Odpowiednikiem w RP będzie, np. Województwo Śląskie, Sejmik Województwa Śląskiego, Zarząd Województwa Śląskiego oraz Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego w Katowicach (UMWŚK). Istnieje w RP na szczeblu wojewódzkim jeszcze inny urząd ─ Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach (ŚUWK.) To jest urząd rządowy (nie samorządowy ─ nie ma odpowiednika w RC.)

Drugą sprawą, którą chciałbym poruszyć, tj. nie tylko używanie poprawnego zapisu w polskich nazwach organizacji i instytucji — nazw gmin i miast w miejscowniku. Zapis taki, chociaż będzie z punktu widzenia ortograficznego i gramatycznego w najlepszym porządku, nie będzie formalnie do niczego przydatny, jeżeli nie będzie odpowiadał oficjalnej nazwie statutowej danej organizacji czy instytucji. Użycie takiej nieformalnej nazwy w języku czeskim czy polskim, może prowadzić w sprawach sądowych do poważnych skutków, np. do nieważności umowy, nieuznania świadectwa, tytułu absolwentskiego lub naukowego, nieważności bardzo drogiego biletu lotniczego, paszportu itp. Może też stać się, że ważny dokument, np. pozew do sądu, nie będzie doręczony przez skrupulatnego listonosza adresatowi, ponieważ takiego adresata oficjalnie nie znajdzie. Jeszcze będzie gorzej przy sortowaniu nieformalnych nazw instytucji przy użyciu bezkompromisowych urządzeń elektronicznych. Dlatego też należy przestrzegać używania nazw statutowych instytucji głównie przez ich przedstawicieli. Ci mieliby bronić oficjalnej nazwy przez nich reprezentowanych instytucji i być przykładem w tych sprawach dla swoich podwładnych. W oficjalnych dokumentach powinni używać statutowej nazwy instytucji lub jej, w konkretnym dokumencie uprzednio dokładnie wyznaczonej, substytucji (zazwyczaj krótszej lub skrótowca).

Bardzo niezręcznie wygląda, np. „Wyjaśnienie“ umieszczone na stronie 2. w Głosie Ludu z wtorku 6 listopada 2012 r., kiedy to dyrektor, reprezentujący znaczącą placówkę edukacyjną, nie tylko toleruje używania przez innych zniekształcenia nazwy tej placówki, ale sam tej zniekształconej nazwy używa! Proszę przyjąć do wiadomości, że placówka ta nie nazywa się Gimnazjum Polskie w Czeskim Cieszynie (takiej placówki po prostu nie ma!), ale nazywa się: Gimnazjum z Polskim Językiem Nauczania w Czeskim Cieszynie. Chyba w tych nazwach można dostrzec istotną różnicę.

W Jabłonkowie 18 listopada 2012 r. Bogusław Kaleta

─

(w starszym artykule ─ autor poprawił 6.5.2016 r. nazwy instytucji. Dzisiaj i nazwa gimnazjum jest już inna, ale nie jest to nazwa systemowa i ma w sobie jeszcze błędy ─ Polské gymnázium - Polskie Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego, Český Těšín, příspěvková organizace.