Zagajenie międzynarodowej konferencji naukowej „Oddać honor
Jánosowi Esterházyemu” z 27.6.2015 r.
Szanowne Panie, Szanowni Panowie, Mili Goście!
W imieniu Komitetu Organizacyjnego jak najserdeczniej Państwa pozdrawiam na dzisiejszej międzynarodowej konferencji naukowej na temat „Oddać honor Jánosowi Esterházyemu”, której organizatorem jest Organizacja Pożytku Publicznego Koexistencia o.p.s., przy ścisłej współpracy z Komitetem Jánosa Esterházyego, działającego przy ruchu politycznym COEXISTENTIA-SOUŽITÍ-WSPÓLNOTA-EGYÜTTÉLÉS-SPIVŻITTJA i innych stowarzyszeń obywatelskich i spółek krajów Grupy Visegradzkiej.
Szczególnie serdecznie witam naszych gości głównych: Jego Ekscelencję pana Tibora Petö, ambasadora nadzwyczajnego i pełnomocnego Węgier w Republice Czeskiej, pod tegoż patronatem konferencja przebiega. Witam dalej panią Naděždę Kavalírową, przewodniczącą Konfederacji Więźniów Politycznych Republiki Czeskiej, pana Jana Janků, byłego współwięźnia Jánosa Esterházyego, pana Tomáša Kafkę, dyrektora Wydziału Państw Europy Środkowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Czeskiej, pana Miklósa Istvána Patrubányego, przewodniczącego Światowego Związku Węgrów, pana Árpáda Martényego, przewodniczącego Komitetu Pamięci Jánosa Esterházyego przy Stowarzyszeniu Rákoczego, i nie na ostatku naszych zacnych wykładowców i dalszych występujących.
Tym powitalnym i wstępnym przemówieniem zagajam konferencję, która w istocie już się zaczęła recytacją wzruszającego wierszyka, który przed chwilą wysłuchaliśmy w wykonaniu Vivien Krištófowej, uroczej uczennicy Szkoły Podstawowej Kościoła Reformowanego z Węgierskim Językiem Nauczania w Rožňawie na Słowacji. To jest właściwie symbolika wyrażająca potrzebę zachować język ojczysty i własną kulturę narodową, jako warunek zachowania swojej tożsamości mniejszości narodowych, żyjących gdziekolwiek na świecie. O to dbał i czołowy polityk mniejszości węgierskiej w byłej Czechosłowacji i z okresu Państwa Słowackiego, z pochodzenia po ojcu Węgier, po matce Polak, János Esterházy. Działał jednak w innym czasach i w odmiennych warunkach. To, wierzymy, przekonująco udowodnią fakty i argumenty naszych prelegentów, cenionych historyków i politologów z czterech krajów demokratycznych.
Dalszą symbolikę można widzieć w tym, że konferencja odbywa się w Dniu Pamięci Ofiar Reżymu Komunistycznego, do których János Esterházy, naszych organizatorów konferencji zdaniem, bezsprzecznie należy. Przecież był skazany przez sąd o zbrodniczej opinii, który w latach powojennych i w pięćdziesiątych prowadził wyreżyserowane, koncepcyjne procesy polityczne, i był gnębiony w komunistycznych więzieniach aż do swej śmierci w 1957 roku. Jego szczątki są złożone na Cmentarzu Motolskim w Pradze we wspólnym grobie ofiar reżymu komunistycznego, a jego nazwisko wypisano na tablicy wzniesionego tam Pomnika.
Panie i Panowie, chciałbym nadmienić, że bodźcem do zorganizowania tej międzynarodowej konferencji naukowej było stanowisko Komitetu Petycyjnego Izby Poselskiej Parlamentu Republiki Czeskiej, jako odpowiedź na naszą petycję z 8 marca 2012 r. postulującą rehabilitację Jánosa Esterházyego. Jej zdaniem rehabilitacja prawna nie jest możliwa, ponieważ czeskie sądy nie są kompetentne w tej sprawie i był skazany przez Sąd Narodowy w Bratysławie, a do innej rehabilitacji brak na razie dostatecznych podstaw. Dlatego zdaniem Komitetu Petycyjnego potrzebna jest jeszcze dalsza dyskusja, a przede wszystkim badania historyczne i naukowe, które wyjaśnią szersze konteksty historyczne działalności Jánosa Esterházyego, odpowiednią platformą do takiej dyskusji może być Grupa Visegradzka. Celem dzisiejszej konferencji jest właśnie to, aby naukowcy z krajów Grupy Visegadzkiej przedstawili na niej wyniki swoich najnowszych badań, które mogłyby później posłużyć odpowiednim organom Republiki Czeskiej jako wiarygodna podstawa do obiektywnego wytłumaczenia problemu rehabilitacji moralnej Jánosa Esterházyego.
Nadzieję, że do takiej obiektywnej oceny dojdzie, dają nam niektóre pozytywne kroki w ostatnich latach z punktu widzenia oceny historii grup mniejszości narodowych w Republice Czeskiej społeczeństwa czeskiego i niektórych jego czołowych przedstawicieli. Chciałbym podkreślić przede wszystkim stanowisko ówczesnego premiera rządu czeskiego Jiřego Paroubka, wyrażone w jego liście adresowanym przewodniczącemu ruchu politycznego COEXISTENTIA z dnia 3 stycznia 2006 roku. W nim premier podkreślił, że mu losy tysięcy byłych obywateli czechosłowackich – członków węgierskiej mniejszości narodowej, którzy byli po drugiej wojnie światowej dotknięci bezprawiem, nie są w żadnym wypadku obojętne.
Panie i Panowie, kończąc pozwólcie mi wyrazić przekonanie, że konferencja spełni swoje posłannictwo i będzie naszym skromnym przyczynkiem wspierającym prezydenturę Republiki Czeskiej w Grupie Visegradzkiej, która rozpoczyna się za kilka dni, 1 lipca 2015 r.
Dziękuję Państwu za uwagę.
László Attila Kocsis