Ustawa o spisie ludności w 2021 roku

Prawa i obowiązki związane ze spisem ludności określa ustawa nr 332/2020 Dz.U., o spisie ludności, domów i mieszkań 2021 r., którą przyjął Parlament Republiki Czeskiej 22.7.2020 r. Zamieszczamy najistotniejsze jej postanowienia.

Ustawa reguluje, w nawiązaniu wprost na przepisy Unii Europejskiej (orzeczenie Komisji Unii Europejskiej 2018/712 z dnia 20.4.2017 r., które wprowadza rok referendalny i program danych statystycznych do spisu ludności, domów i mieszkań ustanowiony orzeczeniem Parlamentu Europejskiego i Rady nr 763/2008), spis ludności, domów i mieszkań w 2021 roku, a mianowicie a) działanie organów administracyjnych w dziedzinie spisu, b) prawa i obowiązki osób dotyczące spisu, c) przygotowanie spisu, sposób uzyskiwania danych i ich opracowania i d) udostępnienie wyników spisu (§ 1).

Celem spisu jest wytworzyć i udostępnić informacje statystyczne o osobach fizycznych, gospodarstwach domowych, bazie mieszkaniowej i domowej za całe terytorium Republiki Czeskiej w momencie spisu. W tym celu dla potrzeb statystyki europejskiej wprost w nawiązaniu na przepisy Unii Europejskiej przygotowujące spis ludności, domów i mieszkań (art. 3 orzeczenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 763/2008) lub dla potrzeb statystyki narodowej Czeski Urząd Statystyczny wytwarza informacje statystyczne dotyczące następujących dziedzin tematycznych: a) za osoby fizyczne – 1. struktura demograficzna reprezentowana wiekiem, płcią, stanem cywilnym i liczbą żywo urodzonych dzieci, 2. struktura położenia geograficznego reprezentowana rodzajem i miejscem pobytu ewidowanego i miejscem pobytu zwyczajnego, 3. struktura migracji krótkoterminowej i długoterminowej reprezentowana obywatelstwem państwowym, poprzednimi rodzajami i miejscami pobytu ewidowanego, poprzednimi miejscami pobytu zwyczajnego i datą przeprowadzki do Republiki Czeskiej, 4. struktura kulturowa reprezentowana narodowością, językiem ojczystym i wyznaniem, 5. poziom wykształcenia, 6. struktura ekonomiczna reprezentowana aktywnością ekonomiczną osób, zatrudnieniem, pozycją w pracy i branżą działalności ekonomicznej, 6. struktura dojazdu do pracy i szkoły, reprezentowana miejscem pracy lub szkoły, częstotliwością i sposobem dojazdu, b) za gospodarstwa domowe – 1. wielkość i 2. typ i skład, c) za mieszkania i domy – 1. zaludnienie, 2. położenie geograficzne, 3. rodzaj i wiek, 4. struktura własnościowa i podstawy prawne zamieszkania, 5. atrybuty techniczno-ekonomiczne i 6. struktura jakościowa zamieszkania (§ 3).

Decydującym momentem, do którego stwierdza się dane do spisu, w nawiązaniu wprost na przepisy Unii Europejskiej, wprowadzające rok referendalny i program danych statystycznych do spisu ludności, domów i mieszkań, jest północ z piątku 26.3.2021 r. na sobotę 27.3.2021 r. (§ 4). Spisowi podlega, za wyjątkiem obcokrajowców korzystających z immunitetu dyplomatycznego i obcokrajowców, którzy przebywają na terytorium Republiki Czeskiej w celu pobytu krótkoterminowego do 90 dni, każda osoba fizyczna, która w decydującym momencie ma na terytorium Republiki Czeskiej pobyt stały lub pobyt przejściowy ponad 90 dni (§ 5).

Za pośrednictwem arkuszy spisowych Czeski Urząd Statystyczny stwierdza tylko te dane, które nie są uwzględnione w systemach informacyjnych administracji publicznej za wszystkie osoby i mieszkania podlegające spisowi, mianowicie dane a) o osobach fizycznych 1. miejsce spisu, 2. imię, ewentualnie imiona, i nazwisko, 3. rodzaj i numer czytelnego dokumentu elektronicznego, data urodzenia, płeć, lub numer rodowy, 4. miejsce pobytu zwykłego w decydującym momencie, 5. miejsce pobytu zwykłego 1 rok przed spisem, 6. miejsce pobytu zwykłego w czasie urodzenia, 7. narodowość, 8. język ojczysty, 9. wyznanie, 10. najwyższe ukończone wykształcenie, 11. liczba żywo urodzonych dzieci, 12. aktywność ekonomiczna, 13. zatrudnienie, 14. dziedzina działalności ekonomicznej, 15. miejsce stanowiska pracy lub szkoły, 16. częstotliwość dojazdu do pracy lub szkoły i 17. środek transportu wykorzystywany podczas dojazdu do pracy lub szkoły, b) o mieszkaniach, miejscu zamieszania i gospodarstwach domowych (§ 8).

W nawiązaniu wprost na przepisy Unii Europejskiej o statystyce europejskiej i ochronie danych osobowych Czeski Urząd Statystyczny zapewni wykreślenie lub zniszczenie danych osobowych, za wyjątkiem danych prowadzonych w systemie informacyjnym dla potrzeb następnego spisu ludności, domów i mieszkań, jak tylko pominie powód, dla którego były opracowane, jednak najpóźniej do dwóch lat od decydującego momentu. Anonimizowane dane z arkuszy spisowych przekaże Czeski Urząd Statystyczny w formie elektronicznej do stałego ułożenia w Archiwum Narodowym (§ 9). Komisarz spisowy, osoba fizyczna zapewniająca zbiórkę lub opracowanie danych ze spisu lub osoba fizyczna, która zapozna się z danymi, jest zobowiązana zachować język za zębami o wszystkich danych ze spisu i warunkach ich opracowania, tak samo jak o innych faktach, z którymi zapoznała się w związku ze spisem (§ 10).

Arkuszami spisowymi są arkusz spisowy dla gospodarstwa domowego i arkusz spisowy dla osoby. Arkusz spisowy ma formę dokumentalną lub elektroniczną. Wzór arkusza spisowego w formie dokumentalnej określa Czeski Urząd Statystyczny przez ogłoszenie (§ 16). Osoba fizyczna podlegająca spisowi przekaże dane za pośrednictwem wpisu do arkusza spisowego w formie elektronicznej w okresie od 17.3.2021 r. do 9.4.2021 r. Czeski Urząd Statystyczny jest uprawniony w wyjątkowych wypadkach okres ten przedłużyć. Arkusz spisowy w formie elektronicznej jest udostępniony na podstawie sprawdzenie danych identyfikacyjnych osoby fizycznej podlegającej spisowi lub osoby z tożsamością sprawdzoną według ustawy o identyfikacji elektronicznej. Osoba podlegająca spisowi, której nie będzie arkusz spisowy w formie elektronicznej udostępniony lub która nie spełni obowiązku, dostarczy dane w trakcie dośledzenia terenowego (§ 17). Komisarz spisowy przekaże wypełnione arkusze spisowe Czeskiemu Urzędowi Statystycznemu, Ministerstwu Spraw Wewnętrznych lub posiadaczowi licencji pocztowej, według tego, kto go powołał (§ 18). Komisarz spisowy jest osobą fizyczną, która zapewnia zbiórkę danych i kolejne czynności określone przez Czeski Urząd Statystyczny. Komisarzem spisowym może być osoba fizyczna, która a) jest obywatelem Republiki Czeskiej, obywatelem innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub obywatelem państwa, które jest państwem-kontrahentem Umowy o Europejskiej Przestrzeni Gospodarczej, b) jest pełnoprawna, c) osiągnęła wiek co najmniej 18 lat, d) jest nieskazitelna e) posiada dostateczną znajomość języka czeskiego i języka mniejszościowego, o ile znajomość języka mniejszościowego jest konieczna do przeprowadzenia spisu w przydzielonym mu obwodzie spisowym (§ 20). Legitymację komisarza spisowego wystawi komisarzowi spisowemu Czeski Urząd Statystyczny, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych lub posiadacz licencji pocztowej, według tego, kto go mianował. Wzór legitymacji komisarza spisowego określa Czeski Urząd Statystyczny (§ 22).

Czeski Urząd Statystyczny udostępni wyniki spisu według § 18 ustawy nr 89/1995 Dz. U., o państwowej służbie statystycznej. Wyniki spisu są dostępne na stronach internetowych Czeskiego Urzędu Statystycznego w formie otwartych danych (§ 23).

Wzory arkuszy spisowych w formie dokumentalnej są zamieszczone w załączniku ogłoszenia nr 490/2020 Dz.U., które wykonuje niektóre postanowienia ustawy nr 332/2020 Dz.U., o spisie ludności, domów i mieszkań w 2021 roku (§ 1). Arkusz elektroniczny Czeski Urząd Statystyczny udostępni za pośrednictwem a) stron internetowych www.onlinescitani.cz i b) aplikacji mobilnej. Uprawnienie do udostępnienia arkusza elektronicznego sprawdza się a) wykorzystując środki do identyfikacji elektronicznej wydane w ramach systemu kwalifikowanego identyfikacji elektronicznej, b) sprawdzając tożsamość petenta sposobem, którym można zgłosić się do skrzynki datowej, c) złożeniem danych o dacie urodzenia, numerze i rodzaju elektronicznie czytelnego dokumentu identyfikacyjnego zaewidowanego w podstawowym rejestrze obywateli (§ 2). Legitymacja komisarza spisowego ma formę karty z masy plastycznej o rozmiarach 86x54 mm i są na niej wymienione następujące dane: a) znak i logotyp Spisu ludności, domów i mieszkań 2021, b) tytuł, imię, ewentualnie imiona, i nazwisko komisarza spisowego, c) wyznaczenie działalności terenowej komisarza spisowego, d) numer legitymacji komisarza spisowego, e) okres ważności legitymacji, f) fotografia komisarza spisowego i g) element ochronny utrudniający sfałszowanie legitymacji (§ 3).