Od Redakcji:

Wybraliśmy z tych świadectw najciekawsze wyjątki. Przedtem jednak proponujemy lekturę fragmentów książki M.K. Kamińskiego „Polsko-czechosłowackie stosunki polityczne 1945-1948” , wydanej w r. 1990. W rozdziale II, na str. 74 czytamy:

 

 

do góry

Wyjątki z notatnika zaolzianina:

Olbrachcice –

Ze wspomnień współczesnego zaolzianina:

Cieszyn -

Po zajęciu Cieszyna przez Armię Czerwoną w dn. 3 maja 1945 r. powstała w Cieszynie Wschodnim Komenda Milicji Obywatelskiej i tymczasowa Rada Narodowa pod przewodnictwem prof. Stonawskiego.

Przybyliśmy z p. Santariusem do Komendy MO i zwróciliśmy się do prof.  Stonawskiego z zapytaniem, dlaczego MO nie objęła również Cieszyna Zachodniego? Tu niestety dobre chęci prof. Stonawskiego, który chciał nam pomóc, zostały zniweczone przez jego pijane otoczenie (ciągnące za wojskiem sowieckim probolszewickie męty społeczne – przyp. red.), gdyż stawiało ono sobie za cel wyłącznie rabunek i tłumaczyło obecną sytuację tym, że Cieszyn Zachodni nie ma połączenia z Cieszynem Wschodnim. Wyjaśnialiśmy, że połączenie pomiędzy obiema częściami miasta jest przez most kolejowy, ale bezskutecznie.

Tymczasem Czesi powołali własną milicję pod kierunkiem prażanina Svobody. Nasza ponowna osobista interwencja w tej sprawie w Komendzie MO w dniu 4 maja również nie odniosła skutku. Wtedy organizuje się grupa Zaolzian i po naradzie przenosi się do hotelu Polonia w Cieszynie Zachodnim, tworząc wyodrębnioną Komendę Milicji dla Zaolzia i zajmując w Cieszynie Zachodnim pocztę, dworzec, hotele, połowę starostwa oraz inne gmachy publiczne, wysyłając równocześnie na miasto swoje patrole. W dniu 5 maja powołano Radę Narodową ds. Zaolzia z siedzibą w hotelu Polonia (obecnie Piast – przyp. red.) w Cieszynie Zachodnim.

Skład Rady:   

przewodniczący  - por. Adam Pękała,

komendant MO    - kpt. Józef Popiołek,

zaopatrzenie         -  Edmund Rzeszut,

przemysł               -  Grobelny,

szkolnictwo          -  Klus i Chlebik

adminstracja         -  Helak,

górnictwo             - Józef Santarius

rolnictwo              - Władysław Zielina

propaganda           - Paweł Guznar.

 

Każdy z wymienionych dobrał sobie do współpracy odpowiednich ludzi. Na posiedzeniu Rady opracowano odezwę do ludności zaolziańskiej. Następnie do poszczególnych miejscowości skierowano łączników z zaleceniami Rady.

Godz. 11 przed południem zjawił się w Radzie rosyjski kapitan Balajan w towarzystwie dr. Wolnego, występującego w mundurze czeskiego generała, oraz jego adiutanta w randze porucznika. O Wolnym było wiadomo, że w czasie okupacji niemieckiej był dyrektorem szpitala hutniczego w Nowym Bytomiu, później został powołany do wojska niemieckiego i tam w randze kapitana pełnił służbę w szpitalu wojskowym w Saarbrücken, skąd został przeniesiony na zastępcę dyrektora lazaretu niemieckiego koło Kartuz i wreszcie zwolniony ze względu na stan zdrowia.

Kapitan Balajan kazał nam opuścić w ciągu pół godziny Polonię, powołując się na towarzyszącego mu przedstawiciela armii czechosłowackiej gen. Wolnego, który został przez stronę czeską mianowany komendantem milicji na Zaolzie. Tłumaczenie kapitanowi Balajanowi, że gen. Wolny jest kapitanem armii niemieckiej nie odniosło skutku, bo Balajan był już fałszywie poinformowany przez Wolnego i jego klikę. W wyniku takiego obrotu sprawy, by nie doszło do niepotrzebnych incydentów, Rada rozwiązała się pomimo burzliwej demonstracji Polaków przed hotelem Polonia. W tym samym czasie dwuosobowa delegacja (pewien młody adwokat z Frysztatu i ja) udała się do ratusza, który był już zajęty przez czechów. Przyjął nas radca ministerialny nieznanego mi nazwiska w towarzystwie obecnego posła Pawlika, gen. Wolnego i kilku nieznanych mi ludzi. Pomiędzy adwokatem i czechami doszło do bardzo ostrej wymiany zdań. Wtedy ja zwróciłem się do owego radcy i Pawlika, proponując, że ja będę w tej chwili Rosjaninem, a oni Anglikami i niech orzekną bezstronnie, jaka ludność mieszka na Zaolziu. Wtedy obaj – mimo sprzeciwu reszty czechów odrzekli – Polacy, ale tłumaczyli się, że Zaolzie muszą mieć ze względów gospodarczych i ze względu na połączenie kolejowe ze Słowaczyzną i brak węgla. Tłumaczyliśmy, że takie argumenty nie mogą mieć decydującego znaczenia w sprawie przynależności danej ziemi. Przed naszym wyjściem słowem honoru zagwarantowali nam wolność i swobodę dla Polaków na Zaolziu.

Tego samego dnia wieczorem przyjechał starosta cieszyński Łysogórski z garstką milicji. Poinformowaliśmy go o wypadkach, które zaszły na Zaolziu. Starosta odrzekł, że następnego dnia w godzinach rannych obejmujemy Zaolzie. Prosił nas równocześnie o zebranie się w Domu Narodowym w Cieszynie Wschodnim. W tym samym czasie przybył również pełnomocnik rządu RP do spraw przemysłu na Zaolziu dr Adamecki, ekipa kolejarzy pod przewodnictwem obecnego naczelnika stacji Cieszyn Wschodni, który posiadał list upoważniający go do objęcia i uruchomienia kolei na Zaolziu oraz grupa pocztowców, którzy przybyli w celu objęcia zaolziańskiej poczty, lecz to już nie pomogło. Sugestie starosty nie sprawdziły się niestety. Czesi ugruntowywali już swoją władzę, którą sprawują do dnia dzisiejszego.

Cieszyn, dnia 30 kwietnia 1946

G u z n a r  Paweł

c. d. od Redakcji:

Dla uzupełnienia powyższych opinii, dotyczących nowej rzeczywistości Zaolzia, zaistniałej po wojnie,  na progu jego nowej, powtórnej okupacji – przytaczamy poniżej fragmenty artykułu pióra Pawła Hulki—Laskowskiego, z pochodzenia Czecha, który w swoim tekście „Bracia nasi za Olzą i bracia nasi Czesi”, opublikowanym w Krakowie  w tygodniku ODRODZENIE z 29 lipca 1945 r.,  napisał  m.in. co następuje:

[...] „Niech mi będzie wolno wtrącić parę słów osobistych. Jestem potomkiem wygnańców czeskich, pobiałogórskich, którzy jako tułacze w Polsce znaleźli wtórą ojczyznę i serdecznie do niej przylgnęli, nie przestając jednak ze czcią i miłością wspominać tych wielkich i szlachetnych przodków czeskich, którzy pozostawili w Czechach wszystko. Właśnie dlatego uważałem się za powołanego pośrednika między obiema kulturami, polską i czeską.  [...] 

Nie miałem dokładnego wyobrażenia, jaka jest „mniejszość polska” w Czechosłowacji, ale nie potrafiłem w żaden sposób wyobrazić sobie, aby Czesi, ten naród tak gorąco propagujący „wzajemność słowiańską”, mógł chcieć krzywdzić bratni naród polski.  [...] 

Och, zaczytywałem się Bezručem, i gotów byłem płakać razem z nim nad losem tych, których „sto tysięcy poniemczono, sto tysiecy popolszczono“. Miałem przecie we krwi prześladowania habsburskie, znałem dzieje Czechów tak dobrze i nie mogłem nie współczuć narodowi, do którego należeli moi przodkowie. I byłem gotów zwrócić się do „polonizatorów“, aby dali spokój, aby przeczytali parę utworów tego biednego Bezruča i poznali ból polonizowanych [...].

Chodziłem śladami owego Bezruuča (na Zaolziu – przyp. Red..) i moja gotowość wzruszania się malała coraz bardziej. Wszędzie znajdowałem mogiły z pomnikami w języku polskim i co najważniejsza nawet na pomniku czeskich obronców Śląska Cieszyńskiego w Orłowej znalazłem wśród nazwisk czeskich czysto polskie, jakich nie znajdziesz na całym obszarze mowy czeskiej. Wszędzie po cmentarzach i farach, w księgach metryk, jest 86 – 90 % Sembolów, Gembolów, Kawuloków  ...  Krzywoniów, Niebrojów ...  Trombików, Tomoszków itd. Wystarczy zresztą stanąć pod pomnikiem ofiar straszliwej katastrofy kopalnianej w Karwinie, aby wśród setek nazwisk spotkać zaledwie kilkanaście niepolskich. I, co godne uwagi, pomnik ten wznosi hr. Larisch Mőnnich, ale napis każe dać polski! „Ku żałobnej pamięci swoim górnikom, ofiarom nieszczęścia z dnia 14 czerwca 1893 roku“. Czy to coś mówi? Takich przykładów można by podać tysiące!

[...]   Jest jeszcze jedna rzecz do poruszenia, rzecz najboleśniejsza.  Zdaje się, że sprawa Zaolzia nie byłaby nigdy nabrała tak wielkiego znaczenia dla Polski, gdyby Polacy za Olzą mogli korzystać w całej pełni ze swoich przyrodzonych praw. Ale tam zaczęła się gwałtowna i szybka  czechizacja przez szkołę, przez przemysł czeski, przez kościół, przez władze czeskie. Dość powiedzieć że zmiana polskiego nazwiska na czeskie kosztowała 5 koron i że dokonywano jej od ręki.

Zaczęło się masowe zamykanie szkół polskich, nawet prywatnych i w ogóle ograniczanie na wszelki sposób żywiołu polskiego. Co zaś najbardziej zastanawiające, to fakt, że Czesi stworzyli na Zaolziu kilka „narodowości“ ad usum spisów ludności. Jak w gubernii generalnej stworzono naród mazurski, kaszubski i góralski tak Czesi spisują w r. 1921 i później takie narodowości: Czech, Ślązak-Czechosłowak, Ślązak-Polak, Ślązak-Niemiec, Ślązak-Ślązak, Ślązak ... Nie do wiary, ale fakt. Literatura przedmiotu jest bardzo duża i łatwo dostępna. Operowanie takimi „narodowościami“ dało w roku 1921, czyli po pierwszym spisie czeskim 69 000 Polaków. Austriacy w r. 1910 przy całej nieżyczliwości dla Polaków naliczyli jeszcze 140 000 Polaków, bracia Czesi w 10 lat później już tylko mniej niż połowę.   [...].

Lud Zaolzia wypowiedział się jasno, że jest ludem polskim i że chce się połączyć z Macierzą-Rzeczpospolitą. To fakt, któremu nikt zaprzeczyć nie może. Chcieć zrobić z dużej etnicznej grupy polskiej dodatek do kopalń, to znaczy deptać nogami samo pojęcie demokracji.

[...] z mowy ministra Beneša z 4 VIII 1920 wynika, że Czesi widzą w Zaolziu tylko terytorium, my zaś widzimy tam swego cierpiącego brata, który nie chce zostać sczechizowany i chce korzystać ze swoich elementarnych ludzkich praw, jakich mu nikt na świecie odmówić nie może.  „Polska nie potrzebuje terytorium – wywodził Beneš, - które od lat 600 nieprzerwanie należało do nas”.   Niedobry argument.  Terytorium to należało do Austrii,  tak samo jak Czechy (!)[...] - (wszelkie podkreślenia w tekście od red. PBI-Z).

Paweł Hulka-Laskowski

Utrzymanie konfiskaty polskiego mienia społecznego po dzień dzisiejszy, likwidacja polskiego szkolnictwa za Olzą i inne działania depolonizacyjne władz czeskich świadczą o tym, że nawet dziś, ponad 60 lat od napisania powyższego tekstu, zasadnicze warunki utrzymania polskości na Zaolziu pod czeską okupacją nie zmieniły się na jotę.

Również gołosłowność obecnych, liberalnych władz polskich pokrywa się całkowicie z gołosłownością deklaracji komunistów z okresu powojennego. Deklaracje te przedstawiamy poniżej na przykładzie tekstu  wygłoszonego przez premiera Osóbkę Morawskiego w dniu 21 lipca 1945. Wielkie  słowa głoszone wtedy przez komunistów nigdy nie były wprowadzane w życie i służyły-li tylko na użytek demagogii komunistycznej władzy.

Oczywiście, pod poniższymi słowami w pełni możemy się podpisać – pod działalnością komunistów – nigdy!

 

Premier Osóbka Morawski w exposé na VIII sesji Krajowej Rady Narodowej 21 lipca 1945 r. :