wiadomości

*********************************************************************************************

WIADOMOŚCI – TUDÓSÍTÁSOK – ZPRÁVY

Czytaj dodatek WTZ

Gazeta członków ruchu politycznego COEXISTENTIA-WSPÓLNOTA

A COEXISTENTIA-EGYÜTTÉLÉS politikai mozgalom tagjainak lapja

Noviny členů politického hnutí COEXISTENTIA-SOUŽITÍ

www.coexistentia.cz

nr 74 (3/2016) 14.4.2016 r.

*********************************************************************************************

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Andrzej Duda, odznaczył działaczy polskich w Republice Czeskiej / Prezident Polské republiky Andrzej Duda vyznamenal polské funkcionáře v České republice dalsze zdjęcia

Prezydent Andrzej Duda w Pradze – spotkanie z Polakami / Prezident Andrzej Duda v Praze – setkání s Poláky

14.3.2016 r. przybył do Pragi prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Andrzej Duda, by w Ambasadzie RP spotkać się z Polakami mieszkającymi w Republice Czeskiej. Odznaczył wybitnych działaczy za zasługi w pracy na rzecz środowiska polskiego w Czechach, za krzewienie polskiej kultury i tradycji narodowych. Złotym Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski odznaczony był Jan Branny, długoletni prezes Macierzy Szkolnej w RC. Orderem Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej odznaczeni byli Jan Ryłko, prezes PZKO i Józef Szymeczek, prezes Kongresu Polaków w RC. Złotym Krzyżem Zasługi prezydent odznaczył Wandę Fusek, Bogusława Kokotka, Halinę Niedoba, Adama Palowskiego, Andrzeja Russa, Halinę Twardzik i Henrykę Żabińską. Prezydent podkreślił, że stosunki pomiędzy Polską i Republiką Czeską w kwestiach dotyczących polskiej mniejszości narodowej są bardzo dobre. / 14.3.2016 přijel do Prahy prezident Polské republiky Andrzej Duda, aby se na Velvyslanectví PR setkal s Poláky, kteří bydlí v České republice. Za zásluhy pro polskou komunitu v Čechách, za propagování polské kultury a národních tradic vyznamenal významné funkcionáře. Zlatým křížem komandérským řádu obrození Polska byl vyznamenán Jan Branny, dlouholetý předseda Matice školské v ČR. Řádem zásluhy Polské republiky byli vyznamenání Jan Ryłko, předseda PZKO a Josef Szymeczek, předseda Kongresu Poláků v České republice. Zlatým křížem zásluhy prezident vyznamenal Wandu Fusek, Bohuslava Kokotka, Halinu Niedoba, Adama Palowského, Andrzeje Russa, Halinu Twardzik a Henryku Żabińskou. Prezident zdůraznil, že vztahy mezi Polskem a Českou republikou ve věcech týkajících se polské národnostní menšiny jsou velmi dobré.

Zdjęcie na okładce / Foto na obálce: Karol Madzia

Zaproszenie na konferencję naukową / Pozvánka na vědeckou konferenci

W czwartek 21.4.2016 r. odbędzie się w Wędryni konferencja naukowa „Skansen, rezerwat, hospicjum... pod przymusem czy z własnej woli?”, której organizatorem jest Koexistencia o.p.p. Wykład główny wygłosi Jot Drużycki, zaplanowano też krótkie referaty nt. udziału COEXISTENTII-WSPÓLNOTY w wyborach komunalnych (Tadeusz Toman) i wyników zapisów do klas pierwszych polskich szkół podstawowych w RC (Roman Zemene). Wszystkich zainteresowanych zapraszamy. / Ve čtvrtek 21.4.2016 se bude konat ve Vendryni vědecký seminář „Skanzén, park, stacionář... násilím nebo z vlastní vůle”, který pořádá Koexistencia o.p.s. Hlavní referát přednese Jot Drużycki. Jsou plánovány také krátké referáty nt. účastí COEXISTENTIE-SOUŽITÍ v komunálních volbách (Tadeusz Toman) a výsledků zápisů do prvních tříd polských základních škol na Zaolší (Roman Zemene). Zveme všechny zájemce.

MUR: Wykład profesora Daniela Kadłubca / MUR: Přednáška profesora Daniela Kadłubce

W ramach Międzygeneracyjnego Uniwersytetu Regionalnego PZKO odbył się w czwartek 10.3.2016 r. wykład Daniela Kadłubca pt. „O cieszyńskiej wartości słowa”. Kadłubiec jest autorem niedawno wydanej publikacji „W cieszyńskim mateczniku”. Matecznik to jego zdaniem bagaż kulturowy, który człowiek wyniósł z domu rodzinnego. Temu dziedzictwu kulturowemu oraz gwarze cieszyńskiej poświęcona jest książka. Chociaż Śląsk Cieszyński przez sześć wieków nie był przy Koronie, zachował skarby staropolskiego dziedzictwa. / V rámci Mezigenerační regionální univerzity PZKO se konala ve čtvrtek 10.3.2016 přednáška Daniela Kadłubce nt. „O těšínské hodnotě slova”. Kadłubiec je autorem nedávno vydané publikace „V těšínské houštině”. Houština je podle jeho názoru kulturní vědomostní zásobárnou, kterou člověk si vzal z rodinného domu. Tomuto kulturnímu dědictví a těšínskému nářečí je věnována kniha. I když Těšínské Slezsko po šest staletí nebylo součástí Koruny (Polska – „WTZ”) zachovalo si pokladnicí staropolského dědictví.

Walne zebranie Stowarzyszenia Przyjaciół Polskiej Książki / Výroční schůze Sdružení prátel polské knihy

W środę 16.3.2016 r. odbyło się w bibliotece w Czeskim Cieszynie walne zebranie Stowarzyszenia Przyjaciół Polskiej Książki. W bieżącym roku sprawozdawczym odbyły się cztery spotkania w ramach „Ja czytam tobie, a ty mnie” oraz spotkania autorskie dla szkół z cyklu „Z książką na walizkach”. Po raz pierwszy stowarzyszenie wzięło udział w Śląskich Targach Książki w Katowicach, gdzie promowało zaolziańskie wydawnictwa. Przewodniczącą stowarzyszenia jest Helena Legowicz, kierowniczka Wydziału Literatury Polskiej, Biblioteki Regionalnej w Karwinie. / Ve středu 16.3.2016 se konala v knihovně v Českém Těšíně výroční schůze Sdružení přátel polské knihy. V letošním zpravodajském roce se konala čtyři setkání v rámci „Já čtu tobě a ty mně” a autorská setkání pro školy z cyklu „S knihou na kufrech”. Poprvé se sdružení účastnilo Slezských knižních trhů v Katovicích, kde propagovalo polská zaolzanská vydavatelství. Předsedkyní sdružení je Helena Legowicz, vedoucí Oddělení polské literatury Regionální knihovny Karviná.

Polskie Radio Katowice wznawia audycję „U Polaków za Olzą” / Polský rozhlas Katowice obnovuje pořad „U Poláků za Olzou”

Polskie Radio Katowice wznowiło audycję „U Polaków za Olzą” – patrz www.radio.katowice.pl. Rozgłośnia będzie z mikrofonem wszędzie tam, gdzie krzewiona jest polskość. Redakcja chce pokazać, że graniczna rzeka Olza może bardziej łączyć niż dzielić. Audycje emitowane są w niedziele o godz. 15:15 na częstotliwościach 103.0 MHz FM i 102,2 MHz FM. Radio Katowice czeka informacje i komentarze pod adresem zaolzie@radio.katowice.pl. / Polský rozhlas Katowice obnovuje pořad „U Poláků za Olzou“ – viz. www.radio.katowice.pl. Rozhlas bude s mikrofonem všude tam, kde je pěstována polskost. Redakce chce ukázat, že hraniční řeka Olza může více spojovat než rozdělovat. Program je zveřejňován v neděle v 15:15 h. na frekvenci 103,0 MHz FM nebo 102,2 MHz FM. Rozhlas Katowice očekává informace a komentáře na adrese zaolzie@radio.katowice.pl.

Przeczytaliśmy o bardzo dobrej współpracy między Kongresem Polaków i COEXISTENTIĄ / Přečetli jsme o velmi dobré spolupráci mezi Kongresem Poláků a COEXISTENTII

W artykule Magdaleny Ćmiel „Bez planowania nie ma wyników” na temat obrad Sejmiku Gminnego Kongresu Polaków w Gródku, który ukazał się w „Głosie Ludu” z 15.3.2016 r., przeczytaliśmy: Dyrektor Polskiej Szkoły Podstawowej w Gródku, Kazimierz Cieślar, zapytał przedstawicieli Kongresu Polaków w Republice Czeskiej m. in. o stosunek Kongresu do ruchu politycznego COEXISTENTIA. Kongres przedstawiony został (na Sejmiku – „WTZ”) jako organizacja polityczna, ale my mamy przecież COEXISTENTIĘ, która odwala kawał roboty. Z jej list startuje bardzo wielu radnych. Tymczasem w „WIZJI 2035” (strategia rozwoju polskości na Zaolziu, zatwierdzona przez Radę Kongresu Polaków w Republice Czeskiej – „WTZ”) nie zostało to zawarte. Nasuwa się więc pytanie, jakie są relacje między Kongresem i COEXISTENTIĄ – zapytał Cieślar. Kongres nie jest polityczną organizacją w kategorii ustawowej. Owszem, zajmuje się polityką, ale trzeba jednak podkreślić, że Kongres jest apolityczny, nie wspiera konkretnej partii politycznej, ale wspiera wszelkie działania na rzecz promowania Polaków w Republice Czeskiej – powiedział Michał Przywara. Mariusz Wałach podkreślił, że współpraca między Kongresem Polaków a COEXISTENTIĄ była na przestrzeni ostatnich czterech lat bardzo dobra.

Niestety, działacze ruchu politycznego COEXISTENTIA nie podzielają poglądu o bardzo dobrej współpracy między Kongresem Polaków i COEXISTENTIĄ. Twierdzenia tego nie można poprzeć konkretami. Owszem, większych konfliktów nie było, bo COEXISTENIA stara się robić swoje, natomiast słowa o pozytywnym do nas stosunku i bardzo dobrej współpracy dostrzegamy zawsze tylko w okresie przed obradami Zgromadzenia Ogólnego Kongresu Polaków, wiadomo w jakim celu

V článku Magdaleny Ćmiel „Bez plánování nejsou výsledky” na téma jednání Místního sejmiku Kongresu Poláků v Hrádku, který byl zveřejněn v „Glosu Ludu” 15.3.2016 jsme přečetli: Ředitel Polské základní školy v Hrádku, Kazimierz Cieślar, se zeptal zástupců Kongresu Poláků v České republice m. j. o vztah Kongresu k politickému hnutí COEXISTENTIA. Kongres byl ukázán (na Sejmiku – „WTZ”) jako politická organizace, my však máme COEXISTENTII, která dělá povinnou nutnou práci velkého rozsahu. Z jejich listin bylo zvoleno mnoho členů zastupitelstev. Avšak „WIZJA 2035” (strategie rozvoje polskosti na Zaolší, schválená Radou Kongresu Poláků v České republice” – „ WTZ”) toto neobsahuje. Což vyvolává pochybnosti o vztazích mezi Kongresem a COEXISTENTII – zeptal se Cieślar. Kongres není politickou organizací ve smyslu zákona. Avšak, zabývá se politikou, je však nutno zdůraznit, že Kongres je apolitický, nepodporuje žádnou konkrétní politickou stranu, ale podporuje všechny aktivity Poláků v České republice – řekl Michal Przywara. Mariusz Wałach zdůraznil, že spolupráce mezi Kongresem Poláků a COEXISTENTII byla v období posledních čtyř let velmi dobrá.

Bohužel, funkcionáři politického hnutí COEXISTENTIA tento názor, o velmi dobré spolupráci mezi Kongresem Poláků a COEXISTENTII, nesdílejí. Toto tvrzení nelze podpořit konkrétním zdůvodněním. Zajisté, nebyly větší konflikty, protože COEXISTENTIA se snaží dělat svou práci, naopak slova o kladném vztahu k nám a velmi dobré spolupráci slyšíme vždy pouze v období před jednáním Valného shromáždění Kongresu Poláků. Je známo proč!

„NOWY GŁOS” zamiast „GŁOSU LUDU” / „NOWY GŁOS” místo „GŁOSU LUDU”

„Głos Ludu” z 24.3.2016 r. zamieścił artykuł redaktora naczelnego Tomasza Wolffa, w którym czytamy m. in.: Wydawca „Głosu Ludu”, Kongres Polaków, zobowiązał redakcję do rozpoczęcia kampanii w celu zmiany nazwy gazety. W tym miejscu chciałbym uspokoić wszystkich przywiązanych do starej nazwy, że uchwała podjęta w czasie posiedzenia Rady Kongresu Polaków 7 marca nie jest równoznaczna z tym, że na przykład po Świętach Wielkanocnych „Głos Ludu” zmieni się w „Nowy Głos” czy „Dziennik nad Olzą”. Ta zmiana wymaga dyskusji, co niniejszym chciałbym zaproponować. Fakty są takie, że dziś jesteśmy jedyną polską gazetą na świecie, która ma słowo „lud” w tytule. Nawet kiedy sięgniemy głębiej do historii, okaże się, że niewiele czasopism posiłkowało się tym zwrotem. Jeżeli wierzyć internetowej Wikipedii, w latach 1944-1948 ukazywał się „Głos Ludu”, będący organem Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej, z kolei jeszcze wcześniej, od 1927 do 1939 roku, można było trzy razy w tygodniu kupić „Obronę Ludu”, związaną z Narodową Partią Robotniczą – Prawica. Nie można zapomnieć o „Trybunie Ludu”, lata 1948-1990, która rozchodziła się w nakładzie nawet pół miliona egzemplarzy. W 2006 roku natomiast skończyła się historia „Słowa Ludu”, kieleckiego dziennika lokalnego wydawanego od 1949 roku. Można powiedzieć, że na placu boju został tylko nasz „Głos Ludu”. Mam świadomość, że ewentualna zmiana nazwy będzie miała tyle samo zwolenników co przeciwników.

E-mail jako reakcję na artykuł przesłał do redakcji Tadeusz Toman: Dzień dobry. Panie redaktorze, prima aprilis dopiero za tydzień, bo poważnie takiej inicjatywy potraktować nie można. Chyba, że inspiracja przyszła z Polski w ramach tzw. „dobrej zmiany“. Proszę się raczej inspirować Polskim Stronnictwem Ludowym, które nazwy zmieniać nie planuje. A „Lidové noviny“ w Republice Czeskiej też chyba nie. A czy w wypadku zmiany nazwy naszej gazety, wydawca zablokuje możliwość, aby pod tym tytułem wydawał gazetę inny wydawca? Odpowiedź była natychmiastowa: Szanowny Panie Tadeuszu. Na razie mogę napisać tylko tyle, co w felietonie, że zostałem zobowiązany do takiego kroku przez Radę Kongresu Polaków. A na pytanie nie potrafię odpowiedzieć. Wesołych Świąt Wielkanocnych. Tomasz Wolff.

„Głos Ludu” z 31.3.2016 r. udostępnił swe łamy pomysłodawcom na nową nazwę gazety. Zamieszczono wnioski nawet te komiczne, jak na przykład „Głos ludzi”, „Głos „Polaków – Gazeta Polaków w RC”. W obiegu są i takie pomysły, jak „Błysk Zaolzia”. My natomiast podzielamy pogląd Jana Kubanka zamieszczony w „Głosie Ludu” z 2.4.2016 r., że mamy dość istotnych spraw do załatwienia, żeby zmieniać to, co jest wżyte wśród nas Polaków na Zaolziu.

„Glos Ludu” zveřejnil 24.3.2016 článek šéfredaktora Tomasze Wolffa, ve kterém čteme m. j.: Vydavatel „Glosu Ludu”, Kongres Poláků, uložil redakci zahájit kampaň s cílem změny názvu novin. Na tomto místě bych chtěl uklidnit všechny sžité se starým názvem, že usnesení přijaté v průběhu zasedání Rady Kongresu Poláků 7 března se nerovná, že na příklad po Velikonočních svátcích „Glos Ludu” změní název na „Nowy Glos” nebo „Deník nad Olzou”. Tato změna vyžaduje diskusi, což tímto chci navrhnout. Ve skutečnosti jsme dnes jedinými polskými novinami na světě, které má slovo „lid” v názvu. Dokonce, pokud sáhneme hlouběji do dějin, ukáže se, že toto rčení používalo nemnoho novin. Pokud budeme věřit internetové Wikipedii, v letech 1944-1948 vycházel tiskem „Glos Ludu”, který byl tiskovinou ústředního výboru Polské dělnické strany, dále ještě dříve, od 1927 do 1939 roku bylo možno třikrát týdně koupit „Obranu lidu”, spojenou s Národní dělnickou stranou – pravice. Nemůžeme zapomenout o „Trybuně Ludu”, léta 1948-1990, která byla vydávána dokonce v půlmilionovém nákladu. V 2006 roce naopak se ukončily dějiny „Slowa Ludu”, regionálního deníku vycházejícího od 1949 roku v Kielcích. Můžeme proto říct, že na bojišti zůstal pouze náš „Glos Ludu”. Uvědomuji si, že případná změna názvu bude mít stejný počet příznivců i odpůrců.

Jako reakci na tento článek zaslal e-mail do redakce Tadeusz Toman. Dobrý den. Pane redaktore, apríl je teprve za týden, protože vážně takový návrh není možno považovat. Leda, že inspirace přišla z Polska v rámci tzv. „dobré změny”. Prosím, abyste raději brali vzor z Polské lidové strany, která název měnit neplánuje. A „Lidové noviny” v České republice asi také ne. A v případě změny názvu našich novin, zda vydavatel zablokuje možnost, aby pod stejným názvem vydával noviny jiný vydavatel? Odpověď byla okamžitá: Vážený Pane Tadeuszi. Prozatím mohu napsat pouze to, co bylo ve fejetonu, že mi to bylo uloženo Radou Kongresu Poláků. A na dotaz neumím odpovědět. Veselé Velikonoční svátky. Tomasz Wolff.

„Glos Ludu” z 31.3.2016 zpřístupnil své stránky autorům nápadů na nový název novin. Byly zveřejněny návrhy, i ty komické, jako „Głos Ludzi (Hlas lidí)”, „Głos „Polaków – Gazeta Polaków w RC (Hlas Poláků – noviny Poláků v ČR)”. Kolují i takové nápady, jako „Błysk Zaolzia” (Záblesk Zaolzí)”. My naopak souhlasíme s názorem Jana Kubanka zveřejněném v „Glosu Ludu” z 2.4.2016, že máme dost zásadních záležitostí k řešení, abychom měnili to, co je vžité pro nás Poláky na Zaolzí.

Jerzy Cieńciała startuje w wyborach do Senatu Parlamentu RC / Jerzy Cieńciała startuje ve volbách do Senátu Parlamentu ČR

Kandydaturę w tegorocznych wyborach do Senatu Parlamentu Republiki Czeskiej rozważa Jerzy Cieńciała, pełnomocnik rządu RC ds. Województwa Morawsko-Śląskiego i Województwa Usteckiego. Józef Przywara, przewodniczący ruchu politycznego COEXISTENTIA-WSPÓLNOTA przesłał kandydatowi list następującej treści: Szanowny Pan Jerzy Cienciała, kandydat w wyborach do Senatu Parlamentu RC. W sprawie: Wsparcie w wyborach do Senatu Parlamentu RC. Z wielką satysfakcją przyjęliśmy do wiadomości informację Szanownego Pana o decyzji kandydowania w wyborach do Senatu Parlamentu Republiki Czeskiej w obwodzie numer 72 (Czeski Cieszyn-Trzyniec-Jabłonków). Na zebraniu zarządu Polskiej Sekcji Narodowej ruchu politycznego COEXISTENTIA-WSPÓLNOTA uchwalono jednomyślne wsparcie dla Pana kandydatury. Liczymy, że znajdzie Pan czas przedyskutować swój program wyborczy z członkami ruchu politycznego COEXISTENTIA-WSPÓLNOTA.

Kandidaturu v letošních volbách do Senátu Parlamentu České republiky zvažuje Jiří Cieńciała, zmocněnec vlády pro Moravskoslezský kraj a Ústecký kraj. Josef Przywara předseda politického hnutí COEXISTENTIA-SOUŽITÍ zaslal kandidátovi dopis následujícího znění: Vážený pán Jerzy Cieńciała, kandidát ve volbách do Senátu Parlamentu ČR: S velkým zadostiučiněním jsme přijali na vědomí Vaši informaci o rozhodnutí kandidovat ve volbách do Senátu Parlamentu České republiky ve volebním obvodu číslo 72 (Český Těšín-Třinec-Jablunkov). Na schůzi výboru Polské národní sekce politického hnutí COEXISTENTIA-SOUŽITÍ jsme se usnesli na jednomyslné podpoře Vaší kandidatury. Počítáme, že si uděláte čas prodiskutovat Váš volební program se členy politického hnutí COEXISTENTIA-SOUŽITÍ.

Archiwum: referaty Imre Knirsa i Miklósa Duraya wygłoszone na konferencji „Przywrócić honor Jánosowi Esterházyemu” / Archív: referáty Imre Knirse a Miklóse Duraye přednesené na konferenci „Navrátit čest Jánosi Esterházymu”

Zamieszczamy przemówienie gratulacyjne Imre Knirsa, zastępcy burmistrza miasta Komarna, przewodniczącego stowarzyszenia Za lepsze Komarno i referat Miklósa Duraya, węgierskiego polityka i pisarza ze Słowacji, założyciela czechosłowackiego ruchu politycznego Wspólnota, przewodniczącego Stowarzyszenia Za wspólne cele. Oba przyczynki były wygłoszone na międzynarodowej konferencji naukowej „Przywrócić honor Jánosowi Esterházyemu” w dniu 27.6.2015 r. w Pradze i opublikowane w książce o tej samej nazwie, którą wydała organizacja pożytku publicznego Koexistencia o.p.p.

Zveřejňujeme zdravici Imre Knirse místostarosty města Komárna, předsedy sdružení Za lepší Komárno a referát Miklóse Duraye, maďarského politika a spisovatele ze Slovenska, zakladatele československého politického hnutí Soužití, předsedy Sdružení pro společné cíle. Oba příspěvky byly předneseny na mezinárodní vědecké konferenci „Navrátit čest Jánosovi Esterházymu” dne 27.6.2015 v Praze a zveřejněné ve stejnojmenné knize, kterou vydala obecně prospěšná společnost Koexistencia o.p.s.

Imre Knirs, místostarosta Komárna

Vážení dámy, páni, vážení přátelé!

Je pro mne velkou ctí, že jsem byl pozván na tuto konferenci a mohu k Vám promluvit jménem občanů Komárna, jako místopředseda města a předseda Sdružení za lepší Komárno. V první řadě bych chtěl předat pozdrav od primátora města László Studendeka. Jsem přesvědčen o tom, že většina poslanců naší městské samosprávy si je vědoma toho, jak významnou osobnost, kterou je János Esterházy, uctíváme. Komárno je pro slovenské Maďary významné město. S ohledem na poměr celkového počtu občanů a občanů maďarské národnosti jedná se o největší město s maďarským obyvatelstvem na Slovensku. Město rozprostírající se na obou stranách Dunaje bylo do roku 1920 jednotné. Dnes Dunaj město jednak rozděluje, jednak spojuje. Město tedy dobře symbolizuje život maďarské menšiny na Slovensku. Maďaři jsou věrní své rodné zemi a zároveň se ztotožňují se svou maďarskou vlasti, a cítí se být s ní spojeni.

Tento úvod jsem považoval za nutný, abych mohl nastínit, proč sdružení Za lepší Komárno vztyčilo prapor duchovních hodnot Jánose Esterházyho. Sdružení vzniklo v roce 2010 a dnes má deset členů. Všichni jsou lokálními patrioty, mají rádi své město a chtějí něco udělat pro jeho rozvoj. Musím zmínit i naše četné podporovatele. Čtyři roky po našem vzniku, v ulici Nádor v centru města, blízko kostela svatého Andreje, jsme na jedné historické budově umístili pamětní desku Jánose Esterházyho. Deska je dílem významného sochaře Jánose Nagye.

János Nagy 17.6.2015 oslavil své osmdesáté narozeniny. Navrhuji, abychom mu i z tohoto místa popřáli hodně sil, zdraví a tvůrčího elánu. Není totiž umělce, jako náš János Nagy, který by tak významným dílem přispěl k společenské rehabilitaci Jánose Esterházyho. Nagy je autorem první pamětní desky v ulici Szép v Budapešti, vytvořil Pamětní Esterházyho medaili, kterou uděluje Památný výbor Jánose Esterházyho působící při Rákocziho svazu v Budapešti, jeho dílem je malá plastika, která je udělována vyznamenaným cenou Pro Probitate na Slovensku a nakonec je také tvůrcem Esterházyho sochy, která byla postavena ve XII. obvodě Budapešti. Vyjmenoval jsem jen jeho nejdůležitější díla spojená se jménem Esterházyho.

Tento sochař spojen s Komárnem, prožil většinu svého života ve městě, a proto nebyla náhoda, že právě jeho jsme požádali o vytvoření pamětní desky pro Komárno. Tato komárňanská pamětní deska byla financována ze sbírky a vytvořena v dílně Jánose Nagye. Umístění pamětní desky v ulici Nádor nebylo samoúčelným krokem našeho sdružení, protože našim cílem bylo, aby i v Komárně vzniklo důstojné památné místo, kde si můžeme připomenout Esterházyho činnost, jeho lidské a politické hodnoty a ukázat je jako příklad pro dnešní veřejně činné osoby.

János Esterházy byl integrující osobností. I v těžkých časech se mu podařilo sjednotit slovenské Maďary, a to i za politického i společenského protivětru, a později za válečných podmínek úspěšně hájit naše zájmy. Takovýto postoj potřebujeme i dnes, a to nejen v Komárně, kde rozvoj města ztěžují již několik desetiletí trvající společenské rozpory, sobecké politické zájmy a malichernosti, ale v celé komunitě Maďarů na Slovensku.

Zdravice Imre Knirse – překlad do jazyka polského / Przemówienie gratulacyjne Imre Knirsa – tłumaczenie na język polski

Szanowne Panie, Panowie, szanowni Przyjaciele!

Jest dla mnie zaszczytem, że byłem zaproszony na tę konferencję i mogę do Państwa przemawiać w imieniu obywateli Komarna, jako zastępca przewodniczącego miasta i przewodniczący stowarzyszenia Za Lepsze Komarno. W pierwszym rzędzie chciałbym przekazać pozdrowienia od prezydenta miasta László Studendeka. Jestem przekonany o tym, że większość posłów naszego samorządu miejskiego jest świadoma tego, jak wybitną osobistość, jaką był János Esterházy, czcimy. Komarno jest dla słowackich Węgrów wybitnym miastem. Ze względu na ogólny stosunek liczby obywateli i obywateli narodowości węgierskiej chodzi o największe miasto z węgierskim obywatelstwem na Słowacji. Miasto leży po obu stronach Dunaju i do 1920 roku było jednolite. Dziś Dunaj miasto jednak rozdziela, jednak łączy. Miasto więc dobrze symbolizuje życie mniejszości węgierskiej na Słowacji. Węgrzy są wierni swojej ojczyźnie i jednocześnie identyfikują się ze swoją węgierską macierzą, i czują się w niej zadowoleni.

Wygłoszenie tego wstępu uważałem za konieczne, abym mógł naszkicować, dlaczego stowarzyszenie Za Lepsze Komarno podniosło sztandar wartości duchowych Jánosa Esterházyego. Stowarzyszenie powstało w 2010 roku i dziś liczy dziesięć członków. Wszyscy są patriotami lokalnymi, kochają swoje miasto i chcą coś niecoś zrobić dla jego rozwoju. Muszę wspomnieć również naszych honorowych mecenasów . Cztery lata po założeniu naszego stowarzyszenia, w ulicy Nador, w pobliżu kościoła św. Andrzeja, na jednym z budynków historycznych umieściliśmy tablicę pamiątkową Jánosa Esterházyego. Tablica jest dziełem wybitnego rzeźbiarza Jánosa Nygyago.

János Nagy 17.6.2015 r. obchodził swoje osiemdziesiąte urodziny. Wnioskuję, abyśmy z tego miejsca przekazali mu życzenia wielu sił, zdrowia i zapału twórczego. Nie ma bowiem artysty, takiego jak nasz János Nagy, który by tak wybitnym dziełem przyczynił się do rehabilitacji społecznej Jánosa Esterházyego. Nagy jest autorem pierwszej tablicy pamiątkowej w ulicy Szép w Budapeszcie, wytworzył Medal Pamiątkowy Esterházyego, który udziela Komitet Wspomnieniowy Jánosa Esterházyego działający przy Stowarzyszeniu Rakoczy w Budapeszcie, jego dziełem jest mała plastyka, która jest udzielana odznaczonym nagrodą Pro Probitate na Słowacji i wreszcie jest twórcą rzeźby Esterházyego, która była wzniesiona w XII. obwodzie Budapesztu. Wymieniłem tylko niektóre jego działa związane z nazwiskiem Esterházyego.

Rzeźbiarz ten jest związany z Komarnem, przeżył w mieście większość swego życia, dlatego nie przypadkiem, że właśnie jego poprosiliśmy o wytworzenie tablicy pamiątkowej dla Komarna. Ta komarnowska tablica pamiątkowa była sfinansowana z kwesty i wytworzona w warsztacie Jánosa Nagyago. Umieszczenie tablicy pamiątkowej na ulicy Nador nie było celem samym w sobie naszego stowarzyszenia, ponieważ naszym celem było, aby w Komarnie powstało godne miejsce, gdzie moglibyśmy wspominać działalność Esterházyego, jego wartości ludzkie i polityczne i dawać je za przykład publicznie działającym dziś osobom.

János Esterházy był osobistością integrującą. Również w trudnych czasach udało mu się zjednoczyć słowackich Węgrów, i to pomimo politycznych i społecznych przeciwnych wiatrów i później w okresie wojny z sukcesem bronić naszych interesów. Taka postawa jest potrzebna również dziś, i to nie tylko w Komarnie, gdzie rozwój miasta utrudniają trwające tu już kilka dziesięcioleci konflikty, egoistyczne interesy polityczne i społeczne, małostkowości, ale w całej społeczności Węgrów na Słowacji.

Miklos Duray, zakladatel československého politického hnutí Soužití, předseda Sdružení pro společné cíle

Vážená konference, vraťme Jánosi Esterházymu čest!

Všichni, kteří jsme se dnes sešli, souhlasíme s tímto prohlášením, které by se mělo považovat spíše za výzvu k těm, kteří i dnes pošlápavájí čest Jánose Esterházyho. Organizátoři konference, organizační nasledkyně COEXISTENTIE, hnutí Soužití, Wspólnota, Zusammenleben, Együttélés, byla na počátku změny režimu, v lednu-únoru 1990 první, jejíž zakladatelé oživili památku a příklad Jánose Esterházyho.

Když jsme 9.3.1991, při příležitosti 90. výročí jeho narozenin, na něho vzpomínali, hnutí Coexistentia, které tehdy působilo na celém území Československa, vydalo následující prohlášení: V osobě Jánose Esterházyho vzpomínáme na toho věřícího křesťana a politika, ...který … věrný pan-evropské myšlence, nosil ve svém srdci přání usmíření a spojení národů a společenství žijících v Karpatské kotlině. Tato myšlenka ho vedla i jako křesťansko-socialistického politika a předsedu Sjednocené maďarské strany, kdy jako jediný poslanec Parlamentu Slovenské republiky v roce 1942 hlasoval proti zákonu legalizujícímu deportaci Židů. S vědomím čistoty své víry a čestnosti svého politického postoje snášel i protiprávní a nespravedlivé pronásledování po válce. V bouři druhé světové války meditoval o spojení národů středoevropského prostoru od Baltu až po Chorvatsko. Jako maďarský politik vzal na sebe i ochranu zájmu dalších spolužíjících národů: Němců, Slováků, Poláků, Rusínů… v jeho osobě vzdáváme hold předchůdci Soužití.

János Esterházy byl současně realista i idealista. Nebyl zastáncem československé republiky, ale bral tuto jako realitu, stejně jako ti čeští politici, kteří v roce 1992 jako realitu přijali zánik Československa. Idealistou byl proto, že věřil v to, čemu 20. století nebylo vůbec nakloněno: ve spojení národů. Podporoval autonomistické snahy Slováků, protože byl přesvědčeným zastáncem myšlenky rovnoprávnosti. Na tomto základě si představoval i uspořádání práv Maďarů žijících v tehdejším Československu.

Ve druhé polovině třicátých let minulého století (1937-1938), kdy ale maďarská autonomie na Slovensku byla odtržena od reality, vždyť evropská politika byla tehdy o něčem jiném. Na první pohled šlo o revizi versailleského mírového systému, ve skutečnosti se ale jednalo o vyvrcholení podstaty moderní mocenské politiky: vedle stalinské totality o hitlerovskou totalitu. Projev Jánose Esterházyho z 10.10.1938 v Košicích při příležitosti nového připojení města k Maďarsku lze proto vnímat nejen jako příkladný, ale jako projev vzkazující poselství budoucnosti pro politiky 21. století.

Tento projev, v němž si zavzpomínal na svou křesťansko-socialistickou minulost a na vzájemný historický odkaz Maďarů a Slováků, byl o rovnoprávnosti, a jako kdyby neodezněl v předvečer obrácení se světa vzhůru nohama, ale ráno v den nastolení míru. Později, do roku 1945, ve víru války, fašismu a nacismu musel obstát zejména morálně. To, že Maďaři z tehdejšího Slovenska obstáli, je rovněž spojeno s Jánosem Esterházym. Maďaři si udrželi stejný odstup od myšlenky fašismu i nacismu. Esterházy byl jediným poslancem slovenského parlamentu, na kterého plivali slovenští nacisté v Bratislavě, protože nepodpořil zákon, který umožňoval prodej Židů na kila. Byla by ale nespravedlnost, kdybychom zapomněli na jeho spolustraniky, na svůj národ milující obyčejné Maďary, jejichž velkou část z východu v zimě 1944-1945 pod záminkou „málenkého robotu”, odvlekli na nucené práce do Sovětského svazu jako válečné zločince.

Na konci druhé světové války, z území dnešního Slovenska a z území připojeného Sovětského svazu bylo odvlečeno asi padesát tisíc maďarských mužů, z nichž významná část zahynula.

Nejosobitějším příběhem je ale pronásledování Esterházyho protože k jeho zatčení 20.4.1945 došlo na osobní pokyn Gustava Husáka. Jaké byly pohnutky Husáka, dodnes není jasné, zřejmě ale není daleko od pravdy, že z jeho strany šlo o nízkou osobní pomstu, protože nemohl snést, že Esterházy byl jediným ve slovenském parlamentu, který jako Maďar hlasoval proti židovskému zákonu.

V této souvislosti jsem dlužen i osobní přiznání. V období změny režimu, 8.12.1989, byl jsem i já členem delegace, která měla jednat o vytvoření nové federální vlády. Byl jsem navržen za ministra. Čtyři z nás (Richard Sacher, Václav Klaus, Miroslav Kusý a já) ale nebyli vpuštění na jednání a já jsem byl jediný, kterého delegace komunistů vedená Mariánem Čalfou vetovala, čili nestal jsem se členem vlády změny režimu. Ulevilo se mi, protože celou dobu mě trápila myšlenka, že při skládání přísahy vlády, bych musel podat ruku prezidentu republiky, kterým byl tehdy Gustav Husák. Nepodal bych mu ruku, kvůli Esterházymu, a byl by to velký skandál.

Nakonec mi dovolte, abych odhalil svou idealistickou tvář. Bylo by historickým činem, kdyby v České republice, jako v jedné ze dvou následnických států Československa, byl János Esterházy rehabilitován. Zdá se mi, že zde by už tomu nemělo překážet nic, a když to mohl v roce 1993 udělat nejvyšší soud Ruska, tak by to mohl udělat i český parlament, následně i český soud. Český národ musí k tomu mít sílu!

Referát Miklóse Duraye – překlad do polského jazyka / Referat Miklósa Duraya – tłumaczenie na język polski

Szanowna konferencjo, przywróćmy honor Jánosowi Esterházyemu!

Wszyscy, dziś obecni, zgadzamy się z oświadczeniem, które powinno być uważane raczej jako apel do tych, którzy dziś deptają honor Jánosa Esterházyego. Organizator konferencji, organizacyjnej kontynuatorki COEXISTENTII, ruch polityczny Wspólnota, Soužití, Zusammenleben, Együttélés, był na początku zmiany reżymu, w styczniu-lutym 1990 roku pierwszy, którego założyciele wskrzesili pamięć i przykład Jánosa Esterházyego.

Kiedy 9.3.1991 r., z okazji 90. rocznicy jego urodzin, wspominaliśmy go, ruch polityczny Coexistentia, który wtedy działał na całym obszarze Czechosłowacji, wydał następujące oświadczenie: W osobie Jánosa Esterházyego przypominamy sobie wierzącego chrześcijanina i polityka, ...który … wierny paneuropejskiej idei, nosił w swoim sercu pragnienie pojednania i połączenia narodów i wspólnot żyjących w Kotlinie Karpackiej. Idea ta prowadziła go również jako polityka chrześcijańsko-socjalistycznego i przewodniczącego Zjednoczonej Partii Węgierskiej, kiedy jako jedyny poseł Parlamentu Republiki Słowackiej w 1942 roku głosował przeciw ustawie legalizującej deportacje Żydów. Z świadomością czystości swojej wiary i honoru swojej postawy politycznej znosił również bezprawne i niesprawiedliwe prześladowania po wojnie. W burzy drugiej wojny światowej medytował o połączeniu narodów przestrzeni środkowoeuropejskiej od Bałtyku po Chorwację. Jako polityk węgierski przyjął na siebie również ochronę interesów dalszych żyjących razem narodów: Niemców, Słowaków, Polaków, Rusinów… w jego osobie składamy hołd prekursorowi Wspólnoty.

János Esterházy był zarazem realistą i idealistą. Nie był zwolennikiem republiki czechosłowackiej, ale przyjmował to jako rzeczywistość, podobnie jak politycy czescy w 1992 roku jako rzeczywistość przyjęli zanik Czechosłowacji. Idealistą był dlatego, ponieważ wierzył, czemu 20. wiek nie był przyjaźnie nastawiony: w sojusz narodów. Popierał starania Słowaków o autonomię, dlatego, bo był przekonanym obrońcą idei równouprawnienia. Na tej podstawie wyobrażał sobie również porządek prawny Węgrów zamieszkałych w ówczesnej Czechosłowacji.

W drugiej połowie lat trzydziestych ubiegłego wieku (1937-1938), kiedy ale autonomia węgierska na Słowacji oderwana była od rzeczywistości, przecież polityka europejska była wtedy o czymś innym. Na pierwszy rzut oka chodziło o rewizję wersaillskiego układu pokojowego, w rzeczywistości ale chodziło o kulminację istoty nowoczesnej polityki mocarstwowej: obok totalitaryzmu stalinowskiego o totalitaryzm hitlerowski. Przemówienie Jánosa Estrházyego z 10.10.1938 r. w Koszycach z okazji ponownego przyłączenia miasta do Węgier można dlatego postrzegać nie tylko jako wzorcowe, ale również jako przemówienie pokazujące posłannictwo dla polityków 21. wieku.

Przemówienie to, w którym wspominał na swoją chrześcijańsko-socjalistyczną przeszłość i na wzajemne uzależnienie historyczne Węgrów i Słowaków, było o równouprawnieniu, i jakoby nie było wypowiedziane w przeddzień wywrócenia się świata do góry nogami, ale o poranku w którym ustanowiono pokój. Później, do 1945 roku, w wirze wojny, faszyzmu, nazizmu musiał wytrwać przede wszystkim moralnie. To, że Węgrzy z ówczesnej Słowacji wytrwali, jest również związane z Jánosem Esterházym. Węgrzy zachowali taki sam dystans do pomysłów faszyzmu i nazizmu. Estraházy był jedynym posłem słowackiego parlamentu, którego plugawili słowaccy naziści w Bratysławie, ponieważ nie poparł ustawy, która umożliwiała sprzedawać Żydów na kilogramy. Poza tym niesprawiedliwe byłoby, gdybyśmy zapomnieli na jego współpartyjnych, na swój naród kochający zwykłych Węgrów, których którą znaczną liczbę ze wschodu, pod pretekstem „malenowych robót”, zimą 1944-1945 wywieźli na roboty przymusowe do Związku Radzieckiego jako zbrodniarzy wojennych.

W końcu drugiej wojny światowej, z terenów dzisiejszej Słowacji i z terenów przyłączonych do Związku Radzieckiego wywieziono około pięćdziesiąt tysięcy węgierskich mężczyzn, z których znaczna liczba zginęła.

Najbardziej osobliwym zdarzeniem jest prześladowanie Esterházyego, ponieważ do jego aresztowania w dniu 20.4.1945 doszło na osobiste polecenie Gustawa Husaka. Jakie były pobudki Husaka, do dziś nie wiemy, ale chyba nie jest daleko od prawdy, że chodziło mu o osobistą zemstę, ponieważ nie mógł znieść, że Esterházy był jedynym w słowackim parlamencie, który, jako Węgier, głosował przeciw ustawie żydowskiej.

Na koniec pozwólcie, abym odsłonił swoją idealistyczną twarz. Byłoby uczynkiem historycznym, gdyby w Republice Czeskiej, jako w jednej z dwóch państw naśladowczych Czechosłowacji, był János Esterházy rehabilitowany. Wydaje mi się, że temu już tu nic nie miałoby przeszkadzać, ponieważ jeżeli mógł to w 1993 roku zrobić sąd najwyższy Rosji, potem by to mógł zrobić również czeski parlament, a następnie również czeski sąd. Naród czeski musi znaleźć do tego siłę!

Zdjęcia pomnika Jánosa Esterházyego w Mirowie i w Pradze-Motolu / Fotografie památníku Jánose Esterházyho v Mírově a Praze-Motole

Z archiwum: Uroczystość wspomnieniowa w dniu 8.3.2014 r. w Pradze-Motolu / Z archívu: Vzpomínková slavnost dne 8.3.2014 v Praze-Motole („Prágai Tükör”, 2/2014)

Władysław Niedoba, Karol Madzia, Stanisław Gawlik z Polskiej Sekcji Narodowej

inne zdjęcia z uroczystości rok 2016

Czytaj dodatek WTZ

Wiadomości – Tudósítások – Zprávy“, wydawca / kiadó / vydavatel: Organizacja Pożytku Publicznego Koexistencia o.p.p. / Koexistencia o.p.s. Közhasznú társaság / Obecně prospěšná společnost Koexistencia o.p.s., IČO: 68899289, adres wydawcy / a kiadó címe / adresa vydavatele: 737 01 Český Těšín / Czeski Cieszyn, Střelniční / ul. Strzelnicza 209/28, rada redakcyjna / szerkesztőbizottság / redakční rada: Tadeusz Toman (redaktor naczelny / főszerkesztő / šéfredaktor), Zoltán Domonkos, Józef Toboła, Władysław Drong, Stanisław Gawlik, zamknięcie numeru / lapzárta / uzávěrka čísla: 6.4.2016, treść numeru zamieszczona na stronach internetowych www.coexistentia.cz, w formie drukowanego zeszytu gazeta jest przekazywana instytucjom i archiwom, czytelnikom wyłącznie na zamówienie / a kiadvány nyilvánosan elérhető a www.coexistentia.cz honlapon, nyomtatott formában újságunkat intézmények és archívumok számára készítjük, olvasók számára csak megrendelésre / obsah čísla zveřejněn na webových stránkách www.coexistentia.cz, v tištěné podobě jsou noviny poskytovány institucím a archivům, čtenářům pouze na objednávku