xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

WIADOMOŚCI – TUDÓSÍTÁSOK – ZPRÁVY

 

Gazeta członków ruchu politycznego COEXISTENTIA-WSPÓLNOTA

A COEXISTENTIA-EGYÜTTÉLÉS politikai mozgalom tagjainak lapja

Noviny členů politického hnutí COEXISTENTIA-SOUŽITÍ

www.coexistentia.cz

 

nr 71  (4/2015)                       6.12.2015 r.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

 

 

 

Zdjęcie z konferencji „Dwujęzyczność-norma, a co może trójęzyczność?” z 12.11.2015 r. / Snímek z konference „Dvajjazyčnost-samozřejmost, ale co takto trojjazyčnost?” z 12.11.2015

 

 

Konferencja nt. ”Dwujęzyczność-norma, a co może trójęzyczność?” – Czeski Cieszyn, 12.11.2015 r.

Konference n.t. ”Dvojjazyčnost-samozřejmost, ale co takto trojjazyčnost?” – Český Těšín, 12.11.2015

 

„GŁOS LUDU – gazeta Polaków w Republice Czeskiej: „DWUJĘZYCZNOŚĆ NASZA POWSZEDNIA...” „Dwujęzyczność – norma, a co może trójjęzyczność?” – tak Organizacja Pożytku Publicznego Koexistencia o.p.p. nazwała konferencję na temat stosowania na Zaolziu dwujęzyczności, która dokładnie przed tygodniem odbyła się w czesko cieszyńskim klubie „Dziupla”. W spotkaniu, które prowadził dyrektor tej organizacji, Tadeusz Toman, wzięli udział przede wszystkim przedstawiciele kierownictwa Ruchu Politycznego Coexistentia-Wspólnota z przewodniczącym Ruchu, Józefem Przywarą, i szefem jego Polskiej Sekcji Narodowej, Karolem Madzią, na czele. Z zaproszenia skorzystali również m.in. wójtowie Ropicy – Uršula Wania i Wędryni – Bogusław Raszka oraz szefowie komitetów ds. mniejszości narodowych z niektórych podgórskich gmin. Konferencję otworzyło krótkie wystąpienie prawnika, Dariusza Brannego, na temat aktualnego stanu prawnego związanego z używaniem w Republice Czeskiej języków mniejszości narodowych. – Wcześniej czy później, każdy członek mniejszości narodowej staje przed wyborem, czy zasymilować się ze społeczeństwem większościowym i odrzucić, przynajmniej te zewnętrzne oznaki przynależności do innej grupy narodowej, czy też trwać we własnej kulturze oraz posługiwać się językiem ojców. Wybór taki powinien zależeć od indywidualnej i niezależnej decyzji każdej osoby, która nie może podlegać niczyjej weryfikacji lub ocenie – mówił prelegent. Przypomniał, że w Europie regulują te sprawy przyjęte przez RC dokumenty: Konwencja Ramowa Rady Europy o Ochronie Mniejszości Narodowych oraz Europejska Karta Języków Regionalnych lub Mniejszościowych. W swoim referacie Branny omówił dokładniej wynikające z tych dokumentów prawo do: używania imienia i nazwiska w języku mniejszości narodowej, wielojęzycznych nazw i oznaczeń, korzystania języka mniejszości narodowej w kontaktach urzędowych i przed sądem, do kształcenia w języku mniejszości narodowej oraz rozpowszechniania i przyjmowania informacji w tym języku. Natomiast główny referat – według którego tytułu nazwano całe spotkanie – przedstawił czeski gość konferencji, Ladislav Langner. Opowiadał on w „Dziupli” o swoich wyprawach w Alpy, szczególnie zaś w Południowy Tyrol, gdzie na własnej skórze mógł się przekonać, co to znaczy określenie „dwu-” nawet „trójjęzyczność”. Ten należący obecnie do Włoch region zamieszkuje bowiem nie tylko mniejszość niemiecka, ale również ladyńska, posługująca się jednym z dialektów retoromańskich, wywodzącym się jeszcze z antycznej łaciny. – Ladynów żyje w tym regionie około 30 tys. i są bardzo dumni ze swoich tradycji, historii i języka. Dlatego też ich język, obok włoskiego i niemieckiego, pojawia się na tablicach informacyjnych i w życiu publicznym – opowiadał Langner. Zaproponował, by o wprowadzeniu takiej trójjęzyczności, z wykorzystaniem gwary śląskiej, pomyśleć również na Zaolziu Uczestnicy konferencji z ciekawością wysłuchali również słów wójtów na temat ich doświadczeń związanych z wdrażaniem czesko-polskiej dwujęzyczności. W bogatej dyskusji rozmawiano m.in. na temat używania przez mieszkańców regionu gwary śląskiej, czy o sprawach nie wykorzystywania do końca w poszczególnych gminach możliwości wdrażania dwujęzyczności wynikających z systemu prawnego, a także o pracy gminnych komitetów ds. mniejszości narodowych. – Jeśli chodzi o wykorzystywanie prawa do dwujęzyczności, wszystko zależy od nas. Dlatego m.in. współpracujemy na bieżąco z przedstawicielami komitetów ds. mniejszości narodowych z poszczególnych gmin, staramy się zapraszać ich na każde podobne do dzisiejszego spotkanie. I będziemy czynić tak nadal – zakończył konferencję przewodniczący Coexistentii-Wspólnoty, Józef Przywara. (Jacek Sikora, „Głos Ludu”, 19.11.2015 r.)

 

„NAŠE OBYČEJNÁ DVOJJAZYČNOST...” – takto veřejně prospěšná společnost Koexistencia o.p.s. pojmenovala konferenci na téma používání dvojjazyčnosti na Zaolší, která se přesně před týdnem konala v českotěšínském klubu „Dziupla”. Setkání, které řídil ředitel této organizace, Tadeusz Toman, se účastnili především zástupci vedení Politického hnutí Coexistentia-Soužití s předsedou Hnutí Josefem Przywarou a předsedou jeho Polské národní sekce Karlem Madziou. Pozvání přijali také m. j. starostové Ropice – Uršula Waniová a Vendryně – Bohuslav Raszka a předsedové výborů pro národnostní menšiny některých podhorských obcí. Konferenci zahájila krátká přednáška právníka Dariusze Branného na téma současného právního stavu týkajícího se používání jazyků národnostních menšin v České republice. – Dříve nebo později každý člen národnostní menšiny musí si zvolit, zda se zasimiluje s většinovou společností a odmítne alespoň ty  vnější známky příslušnosti k jiné národnostní skupině, nebo zda setrvá při vlastní kultuře a bude používat jazyk svých předků. Taková volba má záležet pouze na individuálním a nezávislém rozhodnutí každého jednotlivce a toto rozhodnutí nemůže být podřízené žádnému jinému  ověření nebo hodnocení – řekl přednášející. Připomněl, že v Evropě tyto záležitostí upravují ratifikované Českou republikou dokumenty: Rámcová úmluva Rady Evropy o ochraně národnostních menšin a Evropská charta regionálních či menšinových jazyků. Ve svém referátu Branny přesněji probral vyplývající z těchto dokumentů právo na: používání jména a příjmení v jazyce národnostní menšiny, mnohojazyčných názvů a označení, používání jazyka národnostní menšiny v úředním styku a u soudu, na vzdělání v jazyce národnostní menšiny a šíření a příjímání informací v tomto jazyce. Naopak hlavní referát – podle kterého bylo pojmenováno toto setkání – přednesl český host konference Ladislav Langer. Vyprávěl v „Dziupli” o svých výpravách do Alp, především do Jižního Tyrolska, kde na vlastní kůží se mohl přesvědčit, co znamená pojem „dvoj-” nebo dokonce „trojjazyčnost”. Tento patřící do Itálie region totiž obývá nejen německá menšina, ale také menšina ladinská, která používá jeden z rétorománských dialektů, který pochází ještě z dob antické latiny. – Ladinů žije v tomto regionu asi 30 tis. A jsou velmi hrdí na  své tradice, dějiny a jazyk. Proto jejich jazyk, kromě italského a německého, se objevuje na informačních tabulích a ve veřejném životě – vyprávěl Langner. Navrhl, aby se o zavedení takové trojjazyčností, s využitím slezského nářečí, zamyslet na Zaolší. Účastníci konference se zájmem vyslechli rovněž příspěvky starostů na téma jejich zkušeností se zaváděním česko-polské dvojjazyčností. V bohaté diskuzi bylo hovořeno m. j. na téma používání občany regionu slezského nářečí, či o záležitostech neúplného nevyužití v jednotlivých obcích možnosti zavádění dvojjazyčnosti, která vyplývá z právního řádu, a také o práci obecních výborů pro národnostní menšiny. – Pokud jde o využití práva dvojjazyčnosti, vše záleží na nás. Proto m. j. průběžně spolupracujeme se zástupci výborů pro národnostní menšiny v jednotlivých obcích, snažíme se zvát je na každé podobné jako dnes setkání, a budeme takto postupovat i nadále – ukončil konferenci předseda Coexistentie-Soužití, Josef Przywara. (Jacek Sikora, „Głos Ludu”, 19.11.2015).   

 

 

www.zwrot.cz: CZESKI CIESZYN – Dwujęzyczność zdaje się być standardem na Zaolziu. Ale lepsza by była trójjęzyczność? To temat, nad którym debatowano podczas konferencji zainicjowanej przez organizację „Koexistencia” 12.11.2015 r. w czeskocieszyńskim klubie „Dziupla”. A stanowił on przy okazji sposobność do spojrzenia na obecne możliwości używania języka polskiego w sferze publiczno-administracyjnej na Zaolziu. Punktem wyjściowym był referat Ladislava Langnera, na co dzień lekarza z czesko-cieszyńskiej polikliniki, który od lat jest zafascynowany retoromańską społecznością Ladynów, niewielkiej trzydziestotysięcznej grupy etnicznej mieszkającej w Tyrolu Południowym. Prowincja ta należąca do Włoch, jest ponadto największym w tym kraju skupiskiem ludności niemiecko-języcznej, a zatem tablice drogowe w trzech językach, także szyldy na sklepach czy wywieszki informacyjne nikogo tam nie dziwią. – Ale w gospodach są napisy tylko w jednym języku. Jak ja to mówię „Czyja gospoda, tego język” – półżartem stwierdził Langner, który w swym wystąpieniu wielokrotnie odnosił się do realiów zaolziańskich. Porównał Ladynów, tonens proportions gardeés, do śląskocieszyńskich „Goroli”. – Bez wątpienia „polskość na Zaolziu” wymiera i to w ostatnich latach, i to szybciej jak się świat szalenie globalizuje. I to jest z perspektywy zachowania kulturowego i etnicznego bogactwa źle. A dlaczego tak jest? Moja opinia jest taka: młodzi „Zaolzianie” mianowicie nie utożsamiają się ani z historyczną, ani z obecną Polską jako swoją „ojczyzną”, tak jak to się im w szkole z polskim językiem nauczania podsuwa. A przecież mogliby się utożsamiać z regionem, w którym wyrastają i wyrastali ich przodkowie, to jest w ramach terenów historycznego Śląska Cieszyńskiego, które było do 29.7.1930 roku. Zwrócił też uwagę na negatywny odbiór słowa Zaolzie u czeskich mieszkańców i sugerował wprowadzenie terminu „Nadolzie”, który by łączył wszystkie mieszkające tu grupy i narody. A trójjęzyczność jego zdaniem, również by to wspomogła. Uczestnicy spotkania zwracali jednak uwagę, że gwara (bo to ona miałaby być tym „trzecim językiem”) nie jest specjalnie mile widziana w szkołach czeskich, gdzie wymaga się od dzieci używania literackiej czeszczyzny. – Czeska nauczycielka mówi, by mówić po czesku – zwrócił uwagę Tadeusz Toman, współorganizator spotkania. A należy też zwrócić uwagę że trójjęzyczne napisy na „Gorolskim Święcie” typu: „Zakaz sprzedaży napojów alkoholowych osobom poniżej 18 roku życia – Zákaz prodeje alkoholických nápojů osobám mladším 18 let – Młodym kwitu nie lejymy”, stanowią nie tyle postulat wprowadzenia gwary, co bardziej są podkreśleniem ludycznego charakteru tej imprezy. Wreszcie, co nie zabrzmiało już w dyskusji, Ladynowie mówią odrębnym, skodyfikowanym językiem, natomiast „po naszymu” – przy całym szacunku dla jego użytkowników i fyscynatów – językiem sensu stricto nie jest. Ponadto identyfikacja z całym „historycznym Śląskiem Cieszyńskim” jest w zasadzie mrzonką i dotyczy ona tylko niewielkiej grupy mieszkańców Zaolzia (podobnie jak identyfikacja z Polską), natomiast gros ich utożsamia się z regionem, który powstał właśnie – by przypomnieć podaną przez Langnera datą – po 29.7.1920 roku. Natomiast Dariusz Branny, prawnik, członek Rady Rządu RC ds. Mniejszości Narodowych w swoim wystąpieniu przybliżył zebranym kwestie stosowania języka ojczystego przez mniejszości narodowe w świetle prawa Republiki Czeskiej – obywatele należący do mniejszości narodowych mają „prawo do używania swojego imienia i nazwiska w języku mniejszości narodowej” – mówił Branny. „Zaznaczył też, że rodzice o narodowości innej niż czeska decydują, czy ich córka będzie miała zapis w metryce nazwiska z końcówką „-ová”, czy też w formie męskiej. – Obywatele Republiki Czeskiej należący do mniejszości narodowej która tradycyjnie i historycznie zamieszkuje terytorium Republiki Czeskiej ma prawo do składania podania i używać w postępowaniu administracyjnym języka swojej mniejszości narodowej. Jak zwrócili uwagę uczestnicy spotkania, polscy samorządowcy na Zaolziu nie mają tej wiedzy, nie znają też wszystkich praw przysługujących mniejszościom. A trudno egzekwować coś, czego się nie zna. – Nie wykorzystujemy tych praw, które mamy – skwitował obecny na spotkaniu Roman Zemene, przewodniczący komitetu ds. mniejszości narodowych w Wędryni. I w tym kontekście Stanisław Gawlik przypomniał słowa prezydenta Masaryka podczas jego wizyty na Zaolziu w latach trzydziestych „Kolik práv si vybojujete, tolik budete mít.” – Teraz jest tak samo – skwitował. W konferencji uczestniczyli też wójtowie Ropicy i Wędryni oraz przedstawiciele rad gminnych, w tym i ci związani z Ruchem Politycznym „Coexistentia”. (www.zwrot.cz)  

 

ČESKÝ TĚŠÍN – Dvojjazyčnost se zdá být standardem na Zaolší. Ale lepší by byla trojjazyčnost? To je téma, o kterém bylo debatováno na konferenci které dala podnět organizace „Koexistencia”, 12.11.2015 v českotěšínském klubu „Dziupla”. A také umožnila pohled na současné možnosti používání polského jazyka v oblasti veřejno-správní na Zaolší. Výchozím bodem byl referát Ladislava Langnera, jinak lékaře z česko-těšínské polikliniky, který už léta je fascinován rétorománskou společností Ladinů, nevelké třicetitisícové etnické skupiny, která bydlí v Jižním Tyrolsku. Tato provincie je součástí Itálie, navíc je největším v této zemi seskupením německo-jazyčného obyvatelstva, a proto dopravní značky ve třech jazycích, a také nápisy na obchodech nebo informační vývěsky nikoho tam nepřekvapují. – Ale v hospodách jsou nápisy pouze v jednom jazyce. Jak já mluvím „Čí hospoda, toho jazyk” – řekl žertem Langner, který ve své přednášce několikrát zaujal stanovisko k zaolžanským reáliím. Porovnal Ladiny, tonens proportions gardeés, do slezskotěšínských „Gorolů”. – Bezpochyby „polskost na Zaolší” umírá a to i v posledních letech, a to čím dál rychleji, jak se svět šíleně globalizuje. A to je z perspektivy uchování kulturního a etnického bohatství špatně. A proč se tak děje? Moje hodnocení je následující: jmenovitě mladí „Zaolšané” se neztotožňují ani s historickým, ani se současným Polskem jako svou „vlasti”, jak se jim to ve škole s polským jazykem vyučovacím podsouvá. A přece by se mohli ztotožňovat s regionem, ve kterém vyrůstají a vyrůstali jejich předci, to je v rámci území historického Těšínského Slezska, které existovalo do 29.7.1930. Upozornil také na negativní příjem slova Zaolší u českým obyvatel a dal podnět k zavedení termínu „Poolží”, který by spojoval všechny bydlící zde skupiny a národy. A trojjazyčnost podle jeho názoru také by tomu pomohla. Avšak účastníci setkání upozorňovali, že nářečí (protože právě to by mělo být tím „třetím jazykem”) obzvlášť neradi vidí v českých školách, kde se požaduje od dětí používání literárního českého jazyka. – Česká učitelka mluví, abychom mluvili česky – zdůraznil Tadeusz Toman, spolupořadatel setkání. A patří se také upozornit, že trojjazyčné nápisy na „Gorolskim Święcie” typu: „Zakaz sprzedaży napojów alkoholowych osobom poniżej 18 roku życia – Zákaz prodeje alkoholických nápojů osobám mladším 18 let – Młodym kwitu nie lejymy”, určují nikoliv žádost na zavedení nářečí, nýbrž spíše jsou zdůrazněním lidového charakteru této akce. Konečně, což však už nezaznělo v diskuzi, Ladinové mluví odlišným, skodifikovaným jazykem, naopak „po naszymu” – při celé úctě k jeho uživatelům a fascinantům – jazykem sensu stricto není. Navíc identifikace s celým historickým Těšínským Slezskem je v zásadě výmysl a týká se pouze nevelké skupiny občanů Zaolší (stejně jako identifikace s Polskem), naopak většina se ztotožňuje s regionem, který vznikl právě proto – abychom připomněli datum uveden Langnerem – po 29.7.1920. Naopak Dariusz Branny, právník, člen Rady vlády České republiky pro národnostní menšiny, ve své přednášce přiblížil shromážděným otázky používání mateřského jazyka národnostními menšinami jak uvádí právní řád České republiky – občané patřící do národnostní menšiny mají právo „používat své jméno a příjmení v jazyce národnostní menšiny” – řekl Branny. „Podotknul také, že rodiče jiné národnosti než česká rozhodují, zda jejich dcera bude mít zapsáno v rodném listě příjmení s koncovkou „-ová”, nebo zda bude zapsáno v mužské podobě. – Občané České republiky příslušející k národnostní menšině, kteří tradičně a historicky bydlí na území České republiky mají právo v správním řízení používat svůj jazyk národnostní menšiny. Jak poznamenali účastníci setkání, polští členové samosprávy na Zaolší tyto znalosti nemají, neznají také všechna práva příslušející menšinám. Proto je problematické požadovat něco, co neznají. – Nevyužíváme svá práva, která máme – reagoval přítomný na setkání Roman Zemene, předseda výboru pro národnostní menšiny ve Vendryni. A právě v této souvislosti Stanislav Gawlik připomněl slova prezidenta Masaryka vyřčena při jeho návštěvě Zaolší ve třicátých letech „Kolik práv si vybojujete, tolik budete mít.” – Teď jde o totéž – reagoval. Konference se účastnili také starostové Ropice a Vendryně a také členové obecních zastupitelstev, také ti za Politické hnutí „COEXISTENTIA”. (www.zwrot.cz)  

 

Stanowisko w sprawie swastyki w internecie...

Stanovisko ve věci hákového kříže na internetu...

 

W marcu br. ukazała się na jednym z publicznych wojewódzkich portali internetowych swastyka wkomponowana w polską flagę narodową. Ilustrowała ona nazistowski artykuł pod tytułem „Slezsko zpět Čechům, jediné řešení – Polákům narůstá hřebínek: Vystrukují růžky na Těšínsku. Banda sprostá!”. W Państwowej Prokuraturze Powiatowej w Karwinie, a następnie w Państwowej Prokuraturze Wojewódzkiej w Ostrawie  został złożony wniosek o zbadanie, czy doszło do naruszenia prawa według artykułu 355 Kodeksu Karnego RC – znieważenie narodu, rasy, grupy etnicznej lub innej, art 356 – podżeganie do nienawiści w stosunku do grupy osób lub ograniczanie ich praw i wolności lub art. 403 – założenie, wspieranie lub propagowanie ruchu mającego na celu ograniczanie praw i wolności człowieka. Jak poinformował autor zawiadomienia, prawnik Dariusz Branny, powiatowa prokuratura uznała wniosek za bezzasadny, a prokuratura wojewódzka uznała stanowisko prokuratury powiatowej za słuszne i wniosek oddaliła. Przedstawiciel ruchu politycznego COEXISTENTIA, Władysław Niedoba, interweniował, również bezskutecznie, w Zarządzie Województwa Morawsko-Śląskiego. Sprawy nie można bagatelizować. Zadaniem COEXISTENTII konieczna będzie interwencja w instytucjach europejskich.

 

V březnu tr. byl zveřejněn na jednom z veřejných krajských internetových portálů hákový kříž vkomponován do polské národní vlajky. Ilustroval on nacistický článek pod názvem „Slezsko zpět Čechům, jediné řešení – Polákům narůstá hřebínek: Vystrkují růžky na Těšínsku. Banda sprostá!”. Do Státní okresní prokuratury v Karviné, a následně do Státní krajské prokuratury  v Ostravě byl doručen návrh na prošetření, zda nebyla porušena práva podle článku 355 Trestního řádu ČR – znevážení národa, rasy, etnické nebo jiné skupiny, čl. 356 – navádění k nenávisti ke skupině osob nebo omezování jejich práv a svobod nebo čl. 403 – vznik, podpora a propagace hnutí směřujícího k potlačování lidských práv a svobod. Jak informoval autor návrhu, právník Dariusz Branny, okresní prokuratura považuje návrh za bezdůvodný, a krajská prokuratura považuje návrh okresní prokuratury za správný a návrh zamítla. Zástupce politického hnutí COEXISTENTIA, Władysław Niedoba, intervenoval, také bezvýsledně v Radě Moravskoslezského kraje. Záležitost nelze bagatelizovat. Podle názorů COEXISTENTIE bude nutná intervence v evropských institucích.

 

Śluby tylko po czesku?...

Svatby pouze česky?...

 

W kwietniu br. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Republiki Czeskiej przesłało do wszystkich urzędów wojewódzkich w kraju stanowisko, z którego wynika, że ceremonia ślubna powinna odbywać się w języku czeskim. W imieniu polskiej mniejszości narodowej reagował prezes Kongresu Polaków w Republice Czeskiej, Józef Szymeczek. „Niedopuszczenie do przeprowadzenia ceremonii ślubnych w języku mniejszości narodowej, czyli konkretnie w języku polskim, brzmi tak niewiarygodnie, że można to uznać za prowokację ze strony praskich urzędników.” (Głos Ludu, 2.7.2015 r.). Na terenie czeskiego Śląska Cieszyńskiego ceremonie ślubne w języku polskim są sprawą naturalną od wielu pokoleń. Było tak w czasach naszych pradziadków, dziadków i rodziców. Dlaczego teraz ma być inaczej, skoro nie wszedł w życie żaden nowy konstytucyjny przepis prawny, a przepisy Karty Praw i Swobód Obywatelskich są jednoznaczne. Wymówka Ministerstwa Spraw Wewnętrznych RC, że Republika Czeska nie zobowiązała się w Europejskiej Karcie Języków Mniejszościowych lub Regionalnych do przestrzegania tego standardu europejskiego jest kuriozalna.

 

V dubnu tr. Ministerstvo vnitra České republiky zaslalo všem krajským úřadům stanovisko, ze kterého vyplývá, že svatební obřady mají být prováděny v jazyce českém. Jménem polské národnostní menšiny reagoval předseda Kongresu Poláků v České republice, Józef Szymeczek. „Nepřistoupení na uskutečnění svatebního obřadu v jazyce národnostní menšiny, to je konkrétně v jazyce polském, zní tak nevěrohodně, že je možno to pokládat za provokaci ze strany pražských úředníků.” (Głos Ludu, 2.7.2015 r.). Na území českého Těšínského Slezska svatební obřady v polském jazyce jsou přirozenou záležitostí po mnoho pokolení. Tak bylo v období našich pradědů, dědů i rodičů. Proč teď má být jinak, když nebyl schválen žádný nový ústavní právní předpis, a články Listiny práv a svobod jsou jednoznačné. Výmluva Ministerstva vnitra ČR, že Česká republika se nezavázala v Evropské chartě menšinových či regionálních jazyků dodržovat tento evropský standard, je kuriózní.

 

Kroniki gminne – dwujęzyczne

Obecní kroniky – dvojjazyčné

 

Rada Gminy w Wędryni podjęła niedawno uchwałę, że kronika gminna będzie odtąd prowadzona również w języku polskim Inicjatorem zmian był przewodniczący gminnego komitetu ds., mniejszości narodowych i radny COEXISTENTII, Roman Zemene, z zawodu nauczyciel Polského Gymnázia – Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego, Český Těšín, přípěvková organizace. „Uważamy, że obecność języka polskiego w kronice gminnej będzie m.in. względem młodzieży, symbolicznym wyrażeniem tego, że dbamy o język polski” – powiedział redakcji Głosu Ludu (nr 99, 20.8.2015 r.). Wójt Wędryni, Bogusław Raszka (COEX), nie ukrywa, że przeforsowanie tej zmiany nie było łatwe, sprzeciwy pojawiały się w gminnej komisji kronikarskiej. Ostatecznie jednak zarząd, a następnie rada gminy zaakceptowały zmianę. Wędryński samorząd wprowadzając zmiany nie naruszył prawa. Pomimo, że ustawa nr 132/2006 Dz. U. nie mówi wprost o możliwości dokonywania zapisów w języku konkretnej mniejszości, lecz zarazem tego nie zabrania, dlatego nic nie stoi na przeszkodzie, aby tak się działo. W Kancelarii Rządu Republiki Czeskiej trwają tymczasem przygotowania zmian legislacyjnych, które w gminach zamieszkałych przez większe skupiska Polaków wprowadziłyby obowiązek dwujęzycznych zapisów w kronikach. COEXISTENTIA przyjęła uchwałę, że w języku polskim powinny być rejestrowane wydarzenia organizowane przez polską mniejszość narodową oraz sprawy polskiej mniejszości narodowej dotyczące we wszystkich gminach z 10% jej udziałem. Ważną sprawą jest też treść zapisów tak, aby nie były one źródłem fałszerstw, i to powinna również zapewnić znowelizowana ustawa

 

Zastupitelstvo Obce Vendryně přijalo nedávno usnesení, že obecní kroniky budou od té doby vedeny také v polském jazyce. Původcem změn je předseda místního výboru pro národnostní menšiny a zastupitel COEXISTENTIE Roman Zemene, povoláním učitel Polského Gymnázia – Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego, Český Těšín, příspěvková organizace. „Domnívám se, že přítomnost polského jazyka v obecní kronice bude m. j. s ohledem na mládež, symbolickým vyjádřením toho, že se staráme o jazyk polský – řekl redakci „Głosu Ludu” (č. 99, 20.8.2015). Starosta Vendryně Bohuslav Raszka (COEX) neskrývá, že prosazení této změny nebylo lehké, nesouhlas se objevil v místní kronikářské komisi. Avšak rada, a následně zastupitelstvo definitivně změnu schválily. Vendryňská samospráva při zavedení této změny neporušila zákon. Přestože zákon č. 132/2006 Sb. přímo nehovoří o možnosti provádění zápisů v jazyce konkrétní menšiny, avšak současně toto nezakazuje, proto nic nebrání tomu, aby se tak stalo. V Kanceláři vlády České republiky trvají mezitím přípravy legislativních změn, které v obcích obývaných větší skupinou Poláků mají zavést povinnost dvojjazyčných zápisů v kronikách. COEXISTENTIA přijala usnesení, že v jazyce polském mají být evidovány události pořádané polskou národnostní menšinou a záležitosti týkající se polské národnostní menšiny ve všech obcích s 10% její účastí. Důležité je také obsah zápisů tak, aby nebyly tyto zdrojem podvodů, a to musí také zajistit novelizovaný zákon. 

 

Wybory do polskiego sejmu i senatu

Volby do polského sejmu a senátu

 

W wyborach do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, które odbyły się 25.10.2015 r. zwyciężyło Prawo i Sprawiedliwość, uzyskując 37,58% głosów i 236 mandaty, co umożliwia ugrupowaniu Jarosława Kaczyńskiego samodzielne rządy. Do Sejmu wejdą oprócz zwycięzcy wyborów Platforma Obywatelska (24,09%), ruch Kukiz15 (8,81%), Nowoczesna.pl (7,60%) i Polskie Stronnictwo Ludowe (5,13%). Frekwencja wyniosła 50,92 %.

Wyniki w Województwie Śląskim: PiS (34,82%), PO (25,56%), Kukiz15 (10,69%), Zjednoczona Lewica (8,33%), Nowoczesna.pl (8.06%)

Wyniki w Powiecie Wodzisławskim: PiS (39,59%), PO (24,21%), Kukiz15 (11,31%), Nowoczesna.pl (6,33%), Zjednoczona Lewica (5,93%). Gminy: Wodzisław Śląski – PiS (38,94%), PO (26,39%), Kukiz15 (11,23%), Zjednoczona Lewica (6,77%), Nowoczesna.pl (5,11%), Gorzyce – PiS (41,78%), PO (23,256%), Kukiz15 (11,53%), Zjednoczona Lewica (5,767%), Nowoczesna.pl (5,13%), Godów – PiS (45,62%), PO (17,86%), Kukiz15 (13,08%), Polskie Stronnictwo Ludowe (6,22%)

Wyniki w Jastrzębiu-Zdroju: PiS (45,62%), PO (19,71%), Kukiz15 (13,53%), Zjednoczona Lewica (7,06%)

Wyniki w Powiecie Cieszyńskim: PiS (34,31%), PO (26,66%), Kukiz15 (9,80%), Zjednoczona Lewica (9,29%), Nowoczesna.pl (8,07%). Gminy: Cieszyn – PO (31,35%), PiS (28,02%), Zjednoczona Lewica (9,62%), Nowoczesna.pl (9,34%), Kukiz15 (9,15%), Zebrzydowice – PiS (38,81%), PO (21,28%), Kukiz15 (16,73%), Zjednoczona Lewica (7,55%), Nowoczesna.pl (5,17%), Hażlach – PiS (34,99%), PO (21,53%), Kukiz15 (13,44%), Zjednoczona Lewica (8,05%), Nowoczesna.pl (6,83%), KORWiN (5,73%), Goleszów – PO (34,23%), PiS (21,53%), Zjednoczona Lewica (12,61%), Kukiz15 (9,42%0), Nowoczesna.pl (8.69%), Ustroń – PO (32,28%), PiS (28,08%), Zjednoczona Lewica (12,56%), Nowoczesna.pl (9,46%), Kukiz15 (6,77%), Wisła – PO (47,66%), PiS (14,85%), Zjednoczona Lewica (12,73%), Nowoczesna.pl (8,53%), KORWiN (5,50%), Istebna – PiS (61,45%), PO (13,37%), Polskie Stronnictwo Ludowe (8,38%), Kukiz15 (5,96%).  

 

Tisková zpráva ze schůze Výkonné rady a Republikové rady politického hnutí COEXISTENTIA-WSPÓLNOTA-EGYÜTTÉLÉS-SPIVŻITJA (dále COEX), která se konala v Praze, Vocelova 3 (Dům národnostních menšin) dne 26.9.2015

 

Schůze Výkonné rady COEX byla zahájena 60 minut později, oproti původnímu plánu, z důvodu zpoždění vlaku. Jednání řídil místopředseda COEX, Ing. Arpád Kosár. Zapisovatelem byl zvolen Ing. Tadeusz Toman, ověřovatelem zápisu PhDr. Ladislav Kocsis. Byla projednána příprava navazující schůze Republikové rady COEX, program jednání a personální obsazení jednotlivých komisí. Pokladník Vladislav Drong předložil zprávu o finanční situaci COEX. V příruční pokladně je 3024,- Kč, na bankovním účtu je 682,84 Kč. Bylo přijato následující usnesení: a) Výkonná rada COEX bere na vědomí zprávu pokladníka a tuto předkládá Revizní komisi COEX, b) Výkonná rada COEX bere na vědomí program jednání Republikové rady COEX, který připravil tajemník Výkonné rady COEX, c) Výkonná rada COEX bere na vědomí zprávu o novelizaci vyhlášky č. 173/1995 Sb., dopravní řád drah a navrhuje tuto projednat na schůzi Republikové rady COEX, d) Výkonná rada COEX bere na vědomí novelizaci zákona č. 132/2006 Sb., o kronikách obcí a navrhuje tuto projednat na schůzi Republikové rady COEX, e) Výkonná rada COEX navrhuje projednat na schůzi Republikové rady COEX problematiku zákazů svatebních obřadů v jazyce národnostní menšiny (v jazyce polském), f) Výkonná rada COEX navrhuje projednat na schůzi Republikové rady COEX problematiku znevážení státního symbolu Polské republiky hákovým křížem na veřejnoprávním českém internetovém portále, g) Výkonná rada COEX ukládá tajemníkovi Výkonné rady COEX svolat příští schůzí Výkonné rady COEX v lednu 2016 r.

    Jednání Republikové rady COEX řídil také místopředseda COEX, Ing. Arpád Kosár. Zapisovatelem byl zvolen MVDr. Eduard Szabó, ověřovatelem zápisu Ing. Tadeusz Toman, do mandátové komise Mgr. Jan Fajd, do návrhové komise Vladislav Niedoba. Zprávu o činnosti COEX přednesl v zastoupení předsedy COEX místopředseda COEX, Ing. Arpád Kosár – příloha. Následovaly zprávy národních sekcí COEX. Informaci o činnosti Polské národní sekce COEX sdělil Ing. Tadeusz Toman. Hlavním úkolem sekce je prosazování ochrany národnostních menšin a spolupráce se členy zastupitelstev za COEX v jednotlivých městech a obcích – COEX v posledních komunálních volbách získalo 41 mandátů. Byl zaslán dopis ministru Jiřímu Dienstbierovi s požadavkem na označení dvojjazyčnými tabulemi bez jakýchkoliv předběžných podmínek všude tam, kde žije alespoň 10 % obyvatel národnostní menšiny. Byl projednán požadavek na svatební obřady v jazyce národnostní menšiny, protože rozhodnutím Ministerstva vnitra ČR tyto nejsou povoleny. Polská národní sekce se ohradila proti umístění hákového kříže na polské národní vlajce na veřejnoprávních internetových stránkách. Akce Polské národní sekce COEX je průběžně zveřejňována v periodickém zpravodaji „WTZ“. Ukrajinsko-Rusínská národní sekce COEX se zaměřuje na organizování kulturních akcí. Maďarská národní sekce COEX si pravidelně připomíná významné svátky a významné osobnosti vztahující se k maďarství. Ke schválení bylo navrženo společné stanovisko k ukrajinské krizi – prohlášení o výzvě mírového řešení. Nutné je, aby prohlášení iniciovala Ukrajinská národní sekce COEX. Informaci o přípravě COEX na krajské volby v roce 2016 sdělil Vladislav Niedoba. Polská národní sekce COEX se připravuje na volby společně se stranou Úsvit přímé demokracie. Informaci o činnosti Koexistencia o.p.s. přednesl Ing. Tadeusz Toman – příloha.

    V plenární diskusi JUDr. Evžen Kiedroń, člen Výboru pro spolupráci s orgány samosprávy při Radě vlády České republiky, předal k projednání informaci o novelizaci vyhlášky č. 173/1995 Sb., dopravní řád drah a informaci o novelizaci zákona č. 132/2006 Sb., o kronikách obcí. K informaci o možnosti zápisů v obecních kronikách v jazyce národnostní menšiny Dr. Ing. Stanislav Gawlik upozorňuje, že Ministerstvo vnitra ČR a Ministerstvo kultury ČR přehazují odpovědnost jedno na druhé, považují novelizaci za zbytečnou a chtějí svalit zodpovědnost na obce, a tam bývá různě. Proto COEX navrhuje kompromis – doplnit zákon o odstavec a text, že v obcích, kde polská národnostní menšina má více jak 10 % občanů, je povinností uvádět dvojjazyčně ty informace, které se týkají polské národnostní menšiny a které tato polská národnostní menšina přednáší. V diskusi bylo zdůrazněno, že důležitý je také obsah zápisů, který často není z pohledu polské národnostní menšiny objektivní. K znevážení polské státní vlajky na internetu Vladislav Niedoba sdělil, že tuto záležitost projednával s krajským místo-hejtmanem Svatomírem Recmanem, který přislíbil situaci řešit, avšak dosud nám výsledek nesdělil. Proběhla diskuze ke zprávě o činnosti Koexistancie o.p.s. PhDr. Ladislav Kocsis sdělil, že zpráva byla stručná a konkrétní. Na mezinárodní vědeckou konferenci „Navrátit čest Jánosi Esterházymu“ jsme dostali velmi pozitivní ohlasy. Problémy však zůstávají s finančním doúčtováním. Byla také projednána mezinárodní situace spojená s uprchlickou krizí v Evropské unii.

    Republiková rada COEX přijala usnesení následujícího znění: a) Republiková rada COEX bere na vědomí zprávu předsedy COEX, b) Republiková rada COEX bere na vědomí zprávu Maďarské národní sekce COEX, c) Republiková rada COEX bere na vědomí informaci Polské národní sekce COEX, d) Republiková rada COEX ukládá Revizní komisi COEX předat zprávu o kontrole, e) Republiková rada COEX podporuje, aby novelizace vyhlášky č. 173/1995 Sb., dopravní řád drah umožňovala dvojjazyčné označení železničních stanic (česko-polsky) a polská hlášení na stanicích a ve vlacích na území s autochtonním polským obyvatelstvem – na Těšínském Slezsku, f) Republiková rada COEX navrhuje, aby novelizace zákona č. 132/2006 Sb., o kronikách obcí obsahovala zápis, že v obcích, ve kterých polská národnostní menšina má více jak 10% občanů, se musí v kronikách dvojjazyčně uvádět informace, které se týkají polské národnostní menšiny a které polská národnostní menšina přednáší, g) Republiková rada COEX nesouhlasí se zákazem svatebních obřadů v jazyce národnostní menšiny a zmocňuje Polskou národní sekci COEX, aby činila další kroky, h) Republiková rada COEX nesouhlasí se znevážením státního symbolu Polské republiky hákovým křížem na veřejnoprávním českém internetovém portále a zmocňuje Polskou národní sekci COEX, aby činila další kroky, i) Republiková rada COEX ukládá tajemníkovi Výkonné rady COEX svolat příští schůzí Republikové rady COEX v květnu 2016 r. dle usnesení Kongresu COEX.

 

Komunikat prasowy z zebrania Rady Wykonawczej i Rady Republikowej ruchu politycznego COEXISTENTIA-WSPÓLNOTA-EGYÜTTÉLÉS-SPIVŻITJA (dalej COEX), które odbyło się w Pradze, Vocelova 3 (Dom Mniejszości Narodowych) w dniu 26.9.2015 r. (tłumaczenie na język polski)

 

Zebranie Rady Republikowej COEX zagajono o 60 minut później wobec planu z powodu spóźnienia pociągu. Obrady prowadził zastępca przewodniczącego COEX, inż. Arpád Kosár. Protokolantem wybrano inż. Tadeusza Tomana, weryfikatorem protokołu PhDr. László Attilę Kocsisa. Omówiono przygotowanie nawiązującego zebrania Rady Republikowej, program obrad i skład personalny poszczególnych komisji. Kasjer, Władysław Drong, przedstawił sprawozdanie o sytuacji finansowej COEX. W kasie podręcznej jest 3024,- CZK, na koncie bankowym 684,84 CZK. Przyjęto następującą uchwałę: a) Rada Wykonawcza COEX bierze do wiadomości sprawozdanie kasjera i to przekazuje Komisji Rewizyjnej COEX, b) Rada Wykonawcza COEX bierze do wiadomości program obrad Rady Republikowej COEX, który przygotował sekretarz Rady Wykonawczej COEX, c) Rada Wykonawcza COEX bierze do wiadomości sprawozdanie o nowelizacji ogłoszenia nr 173/1995 Dz. U., przepisy dotyczące korzystania z kolei i wnioskuje omówić je na zebraniu Rady Republikowej COEX, d) Rada Wykonawcza COEX bierze do wiadomości sprawozdanie o nowelizacji ustawy nr 132/2006 Dz. U., o kronikach gminnych i wnioskuje omówić je na zebraniu Rady Republikowej COEX, e) Rada Wykonawcza COEX wnioskuje omówić na zebraniu Rady Republikowej COEX problematykę zakazu obrzędów ślubnych w języku mniejszości narodowych (w języku polskim), f) Rada Wykonawcza COEX wnioskuje omówić na zebraniu Rady Republikowej COEX problematykę zbezczeszczenia symbolu państwowego Rzeczypospolitej Polskiej swastyką na publicznym czeskim portalu internetowym, g) Rada Wykonawcza COEX zobowiązuje sekretarza Rady Wykonawczej COEX, aby zwołał następne zebranie Rady Wykonawczej COEX w styczniu 2016 r.

    Obrady Rady Republikowej COEX prowadził również inż. Arpád Kosár. Protokolantem wybrano MVDr. Eduarda Szabóa, weryfikatorem protokołu inż. Tadeusza Tomana, do komisji mandatowej mgr Jana Fajda, do komisji wnioskodawczej pana Władysława Niedobę. Sprawozdanie z działalności COEX przedstawił w zastępstwie przewodniczącego COEX zastępca przewodniczącego COEX, inż. Arpád Kosár, – załącznik. Postępowały krok po kroku sprawozdania sekcji narodowych COEX. Informację z działalności Polskiej Sekcji Narodowej COEX przedstawił inż. Tadeusz Toman. Głównym zadaniem sekcji jest forsowanie ochrony mniejszości narodowych i współpraca w poszczególnych miastach i gminach z członkami rad za COEX – COEX w ostatnich wyborach komunalnych uzyskała 41 mandatów.  Przekazano list ministrowi Jiřemu Dienstbierowi z postulatem oznakowania tablicami dwujęzycznymi bez jakichkolwiek warunków wstępnych wszędzie tam, gdzie żyje co najmniej 10% obywateli mniejszości narodowej. Omówiono wymagania na obrzędy ślubne w języku mniejszości narodowej, ponieważ te decyzją Ministerstwa Spraw Wewnętrznych RC nie są zezwolone. Polska Sekcja Narodowa COEX protestuje przeciw zamieszczaniu na publicznych stronach internetowych swastyki na polskiej fladze państwowej. Działania Polskiej Sekcji Narodowej COEX są regularnie zamieszczane w informatorze okresowym „WTZ“. Ukraińsko-Rusińska Sekcja Narodowa COEX nastawiła się na organizowanie akcji kulturalnych. Węgierska Sekcja Narodowa COEX regularnie przypomina sobie wybitne święta i wybitne osobistości mające związek z węgierskością. Zawnioskowano uchwalić wspólne stanowisko dotyczące kryzysu ukraińskiego – oświadczenie nt. apelu o pokojowe rozwiązanie kryzysu. Konieczne jest, aby oświadczenie inicjowała Ukraińska Sekcja Narodowa COEX. Informację na temat przygotowania COEX do wyborów wojewódzkich w 2016 roku przedstawił pan Władysław Niedoba. Polska Sekcja Narodowa COEX przygotowuje się do wyborów wspólnie z partią Úsvit přímé demokracie. Informację na temat działalności Koexistencia o. p. p. przedstawił inż. Tadeusz Toman – załącznik.

    W dyskusji plenarnej JUDr Eugeniusz Kiedroń, członek Komitetu ds. Współpracy z Organami Samorządu Terytorialnego przy Radzie Rządu Republiki Czeskiej, przekazał do omówienia informację na temat nowelizacji ogłoszenia nr 173/1995 Dz. U., przepisy dotyczące korzystania z kolei i nowelizacji ustawy nr 132/2006 Dz. U., o kronikach gminnych. W sprawie możliwości zapisu w kronikach gminnych w języku mniejszości narodowej dr inż. Stanisław Gawlik zwraca uwagę, że Ministerstwo Spraw Wewnętrznych RC i Ministerstwo Kultury RC przerzucają odpowiedzialność jedno na drugie. Uważają nowelizację za zbędną i chcą zwalić odpowiedzialność na gminy, a tam bywa różnie. Dlatego COEX wnioskuje kompromis – uzupełnić ustawę o ustęp i tekst, że w gminach, gdzie polska mniejszość narodowa ma więcej niż 10% obywateli jest obowiązkiem zapisywać dwujęzycznie te informacje które dotyczą polskiej mniejszości narodowej i które polska mniejszość narodowa przedstawia. W dyskusji podkreślono, że ważna jest też treść zapisów, które często z punktu widzenia polskiej mniejszości narodowej nie są obiektywne. W sprawie zbezczeszczenia polskiej flagi państwowej w internecie Władysław Niedoba powiedział, że sprawę tę omówił z wicehejtmanem wojewódzkim Svatomírem Recmanem, który obiecał przyjrzeć się sprawie, ale do dnia dzisiejszego wyniku nam nie przekazał. W dyskusji do sprawozdania Koexistencia o. p. p. PhDr. László Attila Kocsis powiedział, że sprawozdanie było krótkie i rzeczowe. Na międzynarodową konferencję naukową „Przywrócić honor Jánosowi Esterházyemu“ były bardzo pozytywne odzewy. Omówiono również sytuację międzynarodową związaną z napływem uciekinierów do państw Unii Europejskiej. Rada Republikowa COEX przyjęła uchwałę następującej treści: a) Rada Republikowa  COEX bierze do wiadomości sprawozdanie przewodniczącego COEX, b) Rada Republikowa COEX bierze do wiadomości sprawozdanie Węgierskiej Sekcji Narodowej COEX, c) Rada Republikowa  COEX bierze do wiadomości informację Polskiej Sekcji Narodowej COEX, d) Rada Republikowa COEX zobowiązuje Komisję  Rewizyjną COEX, aby przekazała sprawozdanie o kontroli, e) Rada Republikowa COEX popiera, aby nowelizacja ogłoszenia nr 173/1995 Dz. U., przepisy dotyczące korzystania z kolei, umożliwiała dwujęzyczne (czesko-polskie) oznakowanie stacji kolejowych i polskie komunikaty na stacjach kolejowych i w pociągach na terenie zamieszkałym przez autochtoniczną ludność polską – ma Śląsku Cieszyńskim, f) Rada Republikowa  COEX wnioskuje, aby nowelizacja ustawy nr 132/2006 Dz. U., o kronikach gminnych zawierała zapis, że w gminach, w których polska mniejszość narodowa ma więcej jak 10% obywateli, aby obowiązkiem było przedstawiać w kronikach gminnych informacje, które dotyczą polskiej mniejszości narodowej i są przez polską mniejszość narodową przedstawiane, dwujęzycznie, g) Rada Republikowa  COEX nie zgadza się z zakazem obrzędów ślubnych w języku mniejszości narodowej i upoważnia Polską Sekcję Narodową COEX, aby poczyniła dalsze kroki, h) Rada Republikowa COEX nie zgadza się ze zbezczeszczeniem na publicznym czeskim portalu internetowym symbolu państwowego Rzeczypospolitej Polskiej swastyką i upoważnia Polską Sekcję Narodową COEX, aby poczyniła dalsze kroki, g) Rada Republikowa COEX zobowiązuje sekretarza Rady Wykonawczej COEX, aby zwołał następne zebranie Rady Republikowej COEX w maju 2016 r. według uchwały Kongresu COEX.

 

Zpráva předsedy politického hnutí COEXISTENTIA (dále COEX) na schůzi Republikové rady COEX dne 26.9.2015

 

Vážené Dámy, Vážení Pánové, Přátelé, dovolte mi, abych na úvod dnešního jednání Republikové rady COEX přednesl zprávu o činnosti našeho Hnutí za období od XIV Kongresu COEX, který se konal v Jablunkově 16.5.2015 do dnešního dne. Omezím se na krátkou informaci, abych umožnil přednést rozsáhlejší zprávy předsedům jednotlivých národních sekcí. Některé naše aktivity jsou navíc uvedeny v posledním 70. čísle našich novin „WTZ“. Naše hnutí vyvíjí činnost v souladu se stanovami a schválenými programovými prioritami na jablunkovském Kongresu, zejména těmi, které obsahují problematiku ochrany národnostních menšin v České republice. Po posledních komunálních volbách z roku 2014 aktivně spolupracujeme s našimi členy zastupitelstev, kteří byli zvoleni z kandidátních listin COEX, případně z listin sdružení COEX s nezávislými kandidáty. Úspěšní jsme byli v 17 městech a obcích a získali celkem 41 mandátů. Naši členové zastupitelstev působí ve svých obcích v zájmu polské národnostní menšiny, a to jako zvolení členové obecních a městských rad, členové výborů pro národnostní menšiny, komisí či jako řadoví členové zastupitelstev. Ve funkci starosty obce působí ve Vendryni Bohuslav Raszka, v Ropici Uršula Waniová. Nedávno bohužel zemřel náš starosta Obce Milíkov Karel Klimek, kterého zastoupila ve funkci Eva Kawuloková, rovněž z listiny COEX.

    Zaslali jsme dopis ministru pro legislativní radu vlády, lidská práva a rovné příležitosti České republiky Jiřímu Dienstbierovi, ve kterém jsme navrhovali změnu zákona tak, aby zavádění dvojjazyčných nápisů bylo na Těšínském Slezsku, kde žije autochtonní polská menšina, bylo umožněno ex offo, bez jakýchkoliv předběžných podmínek. Ve svém dopise pan ministr náš návrh v podstatě neodmítl a navrhuje, aby byl přednesen v Radě vlády pro národnostní menšiny. Existují také jiné závažné problémy, na které bychom také měli upozornit – například mediálně známa aféra se zákazem svatebních obřadů, včetně církevních, v jazyce polském, či znevážení polského státního symbolu hákovým křížem na jednom veřejnoprávním českém portále. Navrhuji tyto i jiné otázky prodiskutovat a schválit příslušné usnesení. Gratulovali jsme také nově zvolenému polskému prezidentovi, Andrzeji Dudovi.

    Aktivně pracovala Maďarská národní sekce COEX, zejména její Výbor pro přípravu mezinárodního vědeckého semináře „Navrátit čest Jánosi Esterházymu“, který se konal 27.6.2015 v Praze. Záštitu nad konferencí převzal velvyslanec Maďarska v Praze pan Tibor Pető. Seminář byl velmi úspěšný, jeho program je zveřejněn v posledním čísle „WTZ“. Aktivity Ukrajinské národní sekce COEX se soustřeďují na kulturní oblast v rámci akcí pořádaných Sdružením Ukrajinců a příznivců Ukrajiny.

   Na závěr bych chtěl poděkovat všem aktivním členům našeho Hnutí, zejména členům Výkonné rady a Republikové rady COEX, za úsilí, které vkládají pro úspěšnou činnost našeho Hnutí.  Děkuji za pozornost!

Josef Przywara, předseda COEX

Róbert András Komjáthy, první místopředseda COEX

 

Sprawozdanie przewodniczącego ruchu politycznego COEXISTENTIA (dalej COEX) przedstawione na zebraniu Rady Republikowej COEX w dniu 26.9.2015 r. (tłumaczenie na język polski)

 

Szanowne Panie, Szanowni Panowie, Przyjaciele. Pozwólcie, abym zagajając dzisiejsze obrady Rady Republikowej COEX, przedstawił sprawozdanie z działalności naszego Ruchu za okres od XIV Kongresu COEX, który odbył się w Jabłonkowie 16.5.2015 r., do dnia dzisiejszego. Ograniczę się do krótkiej informacji, abym umożliwił przedstawić obszerniejsze sprawozdania przewodniczącym poszczególnych sekcji narodowych. Niektóre nasze działania są dodatkowo przedstawione w ostatnim 70. numerze naszej gazety „WTZ“. Nasz Ruch wykazuje działalność zgodnie ze statutem i priorytetami programowymi uchwalonymi przez jabłonkowski Kongres, przede wszystkim tymi, które zawierają problematykę ochrony mniejszości narodowych w Republice Czeskiej.

    Po ostatnich wyborach komunalnych w 2014 roku aktywnie współpracujemy z naszymi członkami rad gminnych i miast, którzy byli wybrani z list kandydackich COEX, ewentualnie z list stowarzyszeń COEX z kandydatami niezależnymi. Skuteczni byliśmy w 17 miastach i gminach i uzyskaliśmy razem 41 mandatów. Nasi członkowie rad działają w swoich gminach w interesie polskiej mniejszości narodowej, i to jednak jako wybrani członkowie zarządów gmin i miast, członkowie komitetów do spraw mniejszości narodowych, komisji, czy też jako szeregowi członkowie rad. W funkcji wójta działają Bogusław Raszka w Wędryni, Uršula Wania w Ropicy. Niedawno niestety zmarł nasz wójt Gminy Milików pan Karol Klimek, którego zastąpiła w funkcji pani Ewa Kawulok, również z listy COEX.

    Przesłaliśmy list ministrowi Rady Rządu ds. Prawodawstwa, Praw Człowieka i Równych Szans Republiki Czeskiej, Jiřemu Dienstrbierowi, w którym wnioskowaliśmy zmianę ustawy tak, aby wprowadzanie dwujęzycznych napisów na Śląsku Cieszyńskim, gdzie żyje autochtoniczna polska mniejszość narodowa, było możliwe ex offo, bez jakichkolwiek warunków wstępnych. W swoim liście pan minister nasz wniosek w istocie nie odrzucił i wnioskuje, aby był złożony w Radzie Rządu ds. Mniejszości Narodowych. Istnieją również inne poważne problemy, na które powinniśmy zwrócić uwagę – na przykład medialnie znana afera z zakazem obrzędów ślubnych, w tym kościelnych, w języku polskim, czy zbezczeszczenie na jednym z publicznych czeskich portali internetowych polskiego symbolu państwowego swastyką. Dlatego wnioskuję te i inne tematy przedyskutować i odgłosować odpowiednie uchwały. Gratulacje przesłaliśmy również nowo wybranemu polskiemu prezydentowi, panu Andrzejowi Dudzie.

    Aktywnie działała Węgierska Sekcja Narodowa COEX, zwłaszcza jej Komitet ds. Przygotowania Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Przywrócić Honor Jánosowi Esterházyemu“, która odbyła się 27.6.2015 r. w Pradze. Patronat nad konferencją objął ambasador Węgier w Pradze pan Tibor Petö. Konferencja była bardzo udana, jej program jest zamieszczony w ostatnim numerze „WTZ“. Działania Ukraińsko-Rusińskiej Sekcji Narodowej COEX koncentrują się na kulturę w ramach imprez organizowanych przez Stowarzyszenie Ukraińców i Sympatyków Ukrainy.

    Na zakończenie chciałbym podziękować wszystkim aktywnym członkom naszego Ruchu, zwłaszcza członkom Rady Wykonawczej i Rady Republikowej COEX za wysiłki, które wkładają w celu skutecznej działalności naszego Ruchu. Dziękuję za uwagę.

Józef Przywara, przewodniczący COEX

Róbert András Komjathy, pierwszy zastępca przewodniczącego COEX

 

Informace o činnosti obecně prospěšné společnosti Koexistencia o.p.s. přednesená na schůzi Republikové rady politického hnutí COEXISTENTIA (dále COEX) dne 26.9.2015

 

Vážení členové Republikové rady COEX, dovolte mi, abych Vás informoval o aktivitách obecně prospěšné společnosti Koexistencia v letošním 2015 roce. Koexistencia o.p.s. působí ve složení, jaké je registrováno u Krajského soudu v Ostravě. Předsedou 6členné správní rady je Zoltán Domonkos, členy jsou Stanislav Gawlik, Tadeusz Kornuta, Karel Madzia, Vladislav Niedoba a Pavel Wania. Předsedou 3členné dozorčí rady je Bohuslav Kaleta, členy jsou Arpád Kosár a Josef Pietrus. Usnesením Krajského soudu byl v letošním roce proveden výmaz dosavadního člena dozorčí rady Alexandra Pálffyho ke dni 10.5.2014, kdy zemřel a současně se byl zapsán jako člen dozorčí rady Arpád Kosár ke dni 2.7.2015.

    Správní rada a dozorčí rada jednaly v letošním roce 4x – v Českém Těšíně 4.6.2015, Bystřici 15.7.2015, Praze 18.8.2015 a Českém Těšíně 20.8.2015. Byla připomenuta památka zemřelých členů Koexistencia o.p.s. Wiesława Sikory a Alexandra Pálffyho. V období od 30.6.2015 do 31.8.2015 z důvodu dlouhodobého pobytu v Maďarsku Zoltán Domonkos požádal o zproštění z plnění povinnosti předsedy správní rady, v tomto období jeho povinnosti jsem plnil osobně. V roce 2015 byly splněny tyto úkoly: 1) byla zpracována zpráva dozorčí rady za předcházející období od 7.2.2014 do 26.3.2015, zpracoval 26.3.2015 předseda dozorčí rady Bohuslav Kaleta, 2) přiznání k dani z příjmu právnických osob bylo podáno 11.2.2015 na Finančním úřadě pro Moravskoslezský kraj, Územní pracoviště v Českém Těšíně, 3) kladně byla zhodnocena vědecká konference z 22.11.2014 s výstavou u příležitosti 100. výročí vzniku polských hasičských sborů na Zaolší, 4) výsledkem rekonstrukce událostí u příležitosti 100. výročí příchodu Polských legií do Návsí z 23.12.2014 je film zveřejněn na www.coexistentia.cz, 5) byly vydány 3jazyčně stanovy COEX, pro delegáty Kongresu COEX byly vydány stanovy COEX v jazyce českém, a také programové priority s volebním programem COEX, 6) byly vydány 3 čísla novin členů COEX „WTZ“: 68 (1/2015) + 69 (4/2015) + 70 (9/2015), 7) byla vydána vázaná publikace – výsledky sčítání lidu z 2011 roku (pouze v jazyce polském) na komerčním základě, texty jsou zveřejněny na www.coexistentia.cz, 8) mezinárodní vědecký seminář „Vzdát čest Jánosi Esterházymu“ byl uspořádán 27.6.2015 v Praze za spolupráce s Memoriálním výborem paměti Jánose Esterházyho.

    Dosud nebyly splněné tyto úkoly: nebyl vydán stručný zdvořilostní polsko-maďarsko-český slovník, nebyla vydána publikace o činnosti členů zastupitelstev obcí a měst za COEX, na níž finanční prostředky jsou zajištěny – úkoly byly přesunuty na 2016 rok, nebyl zpracován plán vydavatelské činnosti a přednáškové činnosti. Na říjen 2015 je plánováno uspořádání semináře „A což takhle trojjazyčnost“, trvalým dlouhodobým úkolem je vydávání novin členů COEX „WTZ“.

    Na jednáních po termínu mezinárodní vědecké konference „Navrátit čest Jánosi Esterházymu“ jsme prioritně řešili proplácení výdajů konference, jelikož do dnešního dne na účet Koexistencia o.p.s. nedošly finanční prostředky, které byly potvrzené předsedou Memoriálního výboru Jánose Esterházyho COEX, Ladislavem Kocsisem.

    Děkuji za pozornost.

Tadeusz Toman, ředitel Koexistencia o.p.s.

 

Informacja z działalności Koexistencia o.p.p. przedstawiona na zebraniu Rady Republikowej ruchu politycznego COEXISTENTIA (dalej COEX) w dniu 26.9.2015 r. (tłumaczenie na język polski)

 

Szanowni Członkowie Rady Republikowej COEX, pozwólcie, abym poinformował Państwa o działalności organizacji pożytku publicznego Koexistencia o. p. p. w bieżącym 2015 roku. Koexistencia o. p. p. działa w składzie zarejestrowanym przez Sąd Wojewódzki w Ostrawie. Przewodniczącym 6osobowego zarządu jest Zoltán Domonkos, członkami zarządu są Stanisław Gawlik, Tadeusz Kornuta, Karol Madzia, Władysław Niedoba i Paweł Wania. Przewodniczącym 3osobowej rady nadzorczej jest Bogusław Kaleta, członkami rady nadzorczej są Arpád Kosár i Józef Pietrus. W bieżącym roku uchwałą Sądu Wojewódzkiego wykreślono dotychczasowego członka rady nadzorczej Sándora Pálffyego z dniem 10.5.2014 r., kiedy zmarł i jednocześnie zarejestrowano członka rady nadzorczej Arpáda Kosára z dniem 2.7.2015 r.

    Zarząd i rada nadzorcza obradowały w bieżącym roku cztery razy – 4.6.2015 r. w Czeskim Cieszynie, 15.7.2015 r. w Bystrzycy, 18.8.2015 r. w Pradze i 20.8.2015 r. w Czeskim Cieszynie. Wspomniano pamięć zmarłych członków Koexistencia o.p.p Wiesława Sikorę i Sándora Pálffyego. W okresie od 30.6.2015 do 31.8.2015 r., ze względu na długoterminowy pobyt na Węgrzech, Zoltán Domonkos żądał o zwolnienie z obowiązku przewodniczącego zarządu, w tym okresie przejąłem jego obowiązki osobiście. W 2015 roku zrealizowano następujące zadania: 1) opracowano sprawozdanie rady nadzorczej za poprzedni okres od 7.2.2014 do 26.3.2015 r., opracował 26.3.2015 r. przewodniczący rady nadzorczej Bogusław Kaleta, 2) sprawozdanie finansowe o dochodach osób prawnych było przekazane 11.2.2015 r. Urzędowi Skarbowemu Województwa Morawsko-Sląskiego, zakład terenowy w Czeskim Cieszynie, 3) pozytywnie oceniono konferencję naukową z 22.11.2014 r. i wystawę z okazji 100. rocznicy powstania polskich straży pożarnych na Zaolziu, 4) wynikiem rekonstrukcji wydarzeń z okazji 100. rocznicy wkroczenia Legionów Polskich do Nawsia z 23.12.2014 r. jest film zamieszczony na www.coexistentia.cz, 5) wydano 3-języcznie statut COEX, dla delegatów Kongresu COEX wydano statut COEX w języku czeskim, a także priorytety programowe z programem wyborczym COEX, 6) wydano 3 numery gazety członków COEX „WTZ“: 68 (1/2015) + 69 (4/2015) + 70 (9/2015), 7) wydano oprawianą publikację – wyniki spisu powszechnego z 2011 roku (tylko w języku polskim) na gruncie komercyjnym, teksty są zamieszczone na www.coexistentia.cz, 8) międzynarodową konferencję naukową „Oddać Honor Jánosowi Esterházyemu“ zorganizowano we współpracy z Komitetem Wspomnieniowym Jánosa Esterházyego 27.6.2015 r. w Pradze.

    Na razie nie są spełnione następujące zadania: nie wydano zwięzłego grzecznościowego słownika polsko-węgiersko-czeskiego, nie wydano oprawianą publikację o działalności członków rad gmin i miast za COEX, na które środki finansowe są zapewnione – zadania były przesunięte na 2016 rok, nie opracowano planu działalności wydawniczej i działalności prelekcyjnej. Na październik 2015 roku zaplanowano zorganizowanie konferencji „A co tak trójjęzyczność“. Stałym długookresowym zadaniem jest wydawanie gazety członków COEX „WTZ“. 

     Podczas obrad po terminie międzynarodowej konferencji naukowej „Oddać Honor Jánosowi Esterházyemu“ priorytetowo decydowaliśmy o uregulowaniu wydatków związanych z konferencją, ponieważ do dnia dzisiejszego na konto Koexistencia o.p.p. nie wpłynęły środki finansowe, potwierdzone przez przewodniczącego Komitetu Wspomnieniowego Jánosa Esterházyego COEX, Lászlo Attilę Kocsisa.

    Dziękuję za uwagę.

Tadeusz Toman, dyrektor Koexistencia o. p. p.

 

”Dvojjazyčnost-samozřejmost, ale co takto trojjazyčnost?” – text přednášky Ladislava Langnera

 

Je známo, že návštěvy cizích zemí rozšiřují obzory. Poznáváme tamější kulturu, a také to, jak se některé věci mohou dělat a co jinde funguje se zarážející samozřejmostí. S dvěma těšínskými přáteli jsem navštívil známé lyžařské středisko Kronplatz blízko města Bruneck-Brunico. Mnozí z vás víte, že se nachází v Jižním Tyrolsku, které leží v dnešní severní Itálií, nicméně teprve od září 1919, kdy byla tato část historické země Tyrolsko mírovou smlouvou ze Saint-Germain odtržena od Rakouska, a stala se součástí Itálie. Proto pochopitelně majoritní část obyvatelstva mluví německy, proto pochopitelně název Bruneck-Brunico, a to dokonce v pořadí místní majority, tedy nejdříve německy, potom italsky, i když jsme v Itálií. Věci jasné jako facka, žádný Ital se nad tím nepozastavuje, každý Jihotyrolan vám odpoví na italskou otázku italsky, pokud ovšem italsky umí. A když ne, tak je ale zdvořilý a pokusí se svou jazykovou neohrabanost jinak kompenzovat. Obdobně dvojjazyčné prostředí jako zde v Jižním Tyrolsku nalezneme v celé Evropě, na pomezí Německa a Francie, Švédska a Finska. Švýcarsko je pak kapitola sama pro sebe. Ale nemusíme vůbec chodit tak daleko, koneckonců to máme i v našem Těšíně a okolí.

    Ale abych se vrátil k našemu výletu. Svištíme takhle z kopce a najednou pěkná horská chata a před ní na stožáru vlajka Evropské unie a nad ní nějaká další divná, ani italská ani rakouská, že by jihotyrolská vlajka? Vlezeme dovnitř a tam se baví zarostlí chlapi nějakou nesrozumitelnou a neidentifikovatelnou řečí. A servírka s nimi. Tak se jí ptám, jakou řečí to mluví? „Parlano Ladino” – „Mluví ladinštinou”. Co to je? Ladinština je románský jazyk, dále se pak řadí do podtřídy rétorománských jazyků. Srozumitelněji si to můžeme představit tak, že v roce 15 před Kristem dobývají Římané dnešní Dolomity a kolonizují zdejší retské obyvatelstvo. Jazyk, který spojením těchto dvou etnik vznikl, přetrval v málo změněné podobě 2000 let, přes pozdější invazi němčiny ze severu a italštiny z jihu. Mimo jiné díky odlehlým horským údolím, do kterých se pro velké množství sněhu šlo dostat jen v létě – tedy i díky určité izolovanosti. Ladinů žije dnes v Dolomitech asi 30 tisíc, Jsou velmi hrdi na své tradice, mluví i bez ostychu svým jazykem, pořádají různé folklorní akce, karnevaly a sešlosti – řekli bychom takové festyny. Potud by to byla jakás takás paralela s naší polskou menšinou nebo Goroly, chcete-li. Co je ovšem fascinující u Ladinů, že svůj jazyk prezentují i písemně, a to nejen formou tabulí. Ale trojjazyčnost se používá ve všech veřejných sděleních, a děti si v ní píšou do bublin. Někdy je to až komické, jako například u obchodního řetězce Intersparu – ten je uveden nejdříve v ladinštině (Despar), potom italsky (Europsar), a nakonec německy, jak ho známé Interspar. Na druhé straně soukromníci si mohou dát vývěsní štít obchodu nebo restaurace v jazyce, kterém chtějí (nikoliv povinně trojjazyčně), takže pak snadno poznáte, jak se v té hospodě domluvíte. Většinou s prodlužující se dobou sezení se tam domlouváte čím dál snadněji.

    Kulturou Ladinů jsem byl nadšen natolik, že jsem si pak doma o nich leccos vyhledal. Nejpřínosnější z odkazů v češtině je pak článek Českého rozhlasu „Ladinové – zapomenutý národ uprostřed Evropy”, který najdete na http://m.rozhlas.cz/radiozurnal/zzz_zprava/847023 a můžete si ho tam i poslechnout.

    Ale vraťme se k paralelám – neparalelám. Je nepochybné, že „polskość na Zaolziu” vymírá a to v posledních letech o to rychleji, jak se svět zběsile globalizuje. To je z pohledu zachování kulturního a etnického bohatství špatně. A proč to tak je? Dle mého soudu se mladí „zaolzianie” totiž neztotožňují ani s historickým, ani s dnešním Polskem jako svou „ojczyznou”, tak jak se jim to ve škole s polským jazykem vyučovacím podsouvá. Nicméně by se mohli ztotožnit s regionem, ve kterém vyrůstají a vyrůstali jejich předci, to jest v rámci území historického Slezska do 28.7.1920. A na toto ztotožnění se s vlastním regionem by se mělo tlačit. Je nesmyslné se dnes přít, komu (zda-li polskému nebo českému království a pak státu) toto území patřilo déle a čí nároky jsou větší, věc je prakticky od roku 1958 nezvratitelná, pokud nechceme ovšem Evropu zavléct do nové války. Od té doby se nacionální emoce usadily a je pravděpodobně čas začít dělat nápravu nesmyslných lokálních názvů jako je Olše (notoricky známo, že toto je nesmyslný překlad Olzy, polsky je olše olcha) nebo Hrabiny (zde si „buditelé” neporadili s překladem Grabiny – česky by to byla Habřina), kdy z příměstského lesíku plného habrů (dodneška) se stal bezobsažný nesmyslný pojem. S historií se má pracovat s úctou stejně jako s genius loci. Krajina uchovává vzpomínku na vše, čím kdy byla dotčena. Někdy to nebyly úplně šťastné doteky, historicky mladý termín „Zaolzie” může vyvolávat negativní emoce u Čechů (nebydlí přece z jejich pohledu za Olzou), oč sympatičtější a ke spolupráci obou stran vyzývající by byl název „Poolží – Nadolzie”. Ale dost bujarých lingvistických nástřelů, vraťme se k počáteční otázce – co to je trojjazyčnost? Je inspirace Ladiny tou správou cestou pro náš region? Osobně si myslím, že v kulturní a etnické hrdosti ano, v trojjazyčnosti nikoliv. Spíše bych to pak viděl na tuto cestu (FOTO):

 

„Nikoho nepřesvědčuji o svých názorech, my Ladinové prostě žijeme a necháváme vodu v řece plynout”. Ladin Ladislav Langner

 

”Dwujęzyczność-norma, a co może trójęzyczność?” – tłumaczenie referatu Ladislava Langnera na język polski

 

Znany jest fakt, że wizyty obcych krajów rozszerzają horyzonty. Poznajemy tamtejszą kulturę, również to, jak można niektóre rzeczy robić i co w innych realiach funkcjonuje z zdumiewającą oczywistością. Z dwoma cieszyńskimi przyjaciółmi odwiedziłem znany ośrodek narciarski Kronplatz w pobliżu miasta Bruneck-Brunico. Wielu z was wie, że leży w Tyrolu Południowym, który dziś należy do północnych Włoch, niemniej jednak dopiero od 1919 roku, kiedy na mocy traktatu pokojowego z Saint-Germain ta część historycznego kraju Tyrol oderwana była od Austrii i przyłączona do Włoch. Dlatego oczywiście większościowa część obywateli mówi po niemiecku, dlatego oczywiście nazwa Bruneck-Brunico, i to nawet w kolejności miejscowej większości, to jest najpierw po niemiecku, a potem po włosku, pomimo że jesteśmy we Włoszech. Rzeczy zrozumiałe jak słońce, żaden Włoch się nad tym nie zastanawia, każdy Południowotyrolczyk odpowie na pytanie w języku włoskim po włosku, o ile owszem po włosku umie. A jeśli nie, to jest tak uprzejmy i spróbuje swoją niezgrabność językową kompensować w inny sposób. Podobne dwujęzyczne środowisko jak tu w Tyrolu Południowym znajdziemy w całej Europie, na pograniczu Niemiec i Francji, Szwecji i Finlandii. Szwajcaria, to jest osobny rozdział. Ale nie musimy w ogóle chodzić daleko, ostatecznie mamy to i w naszym Cieszynie i okolicy.

    Ale abym powrócił do naszej wycieczki. Szusujemy w ten sposób z kopca i nagle piękne schronisko górskie a przed nim na maszcie flaga Unii Europejskiej a nad nią jakaś inna dziwna, ani włoska, ani austriacka, czyżby flaga południowotyrolska? Wchodzimy do środka, a tam zarośnięci mężczyźni rozmawiają jakimś niezrozumiałym i niezidentyfikowanym językiem. A kelnerka z nimi. Tak zapytuję ją, o jaki język chodzi? „Parlano Ladino” – „Mówią po ladyjsku”. Co to jest? Język ladyjski jest językiem romańskim, dalej można zaszeregować go do podklasy języków retoromańskich.  Bardziej zrozumiale można to wytłumaczyć w ten sposób, że w roku 15 przed Chrystusem Rzymianie zdobywają dzisiejsze Dolomity i kolonizują tutejszą retską społeczność. Język, który powstał przez połączenie tych dwu etnik, przetrwał z niewielkimi zmianami 2000 lat, i to pomimo późniejszej inwazji języka niemieckiego z północy i języka włoskiego z południa. Między innymi dzięki oddalonym górskim dolinom, do których z powodu wielkiej ilości śniegu można dotrzeć tylko w lecie – to jest dzięki określonej izolacji. Ladynów żyje dziś w Dolomitach około 30 tysięcy. Są bardzo dumni ze swoich tradycji, mówią bez zażenowania swoim językiem, organizują różne imprezy folklorystyczne, bale i zgromadzenia – coś w rodzaju naszych festynów. Dotąd byłaby to jakaś paralela z naszą mniejszością polską lub Gorolami, jeżeli tak można powiedzieć. Co jednak jest fascynujące u Ladynów, to, że swój język prezentują pisemnie, i to nie tylko w formie tablic. Ale trójjęzyczność stosuje się we wszystkich przekazach publicznych, a dzieci piszą w nich do baniek. Niekiedy jest to aż komiczne, przykładowo u sklepów wielkopowierzchniowych Interspar – ten jest prezentowany najpierw w języku ladyjskim (Despar), potem włoskim (Europsar), a na koniec niemieckim, jak powszechnie znany Interspar. Z drugiej strony właściciele prywatnych sklepów mogą oznakować restaurację albo sklep w dowolnym przez siebie uznanym języku (więc nie obowiązkowo trójjęzycznie), dlatego łatwo można poznać, w jakim języku się w gospodzie domówimy. Z przedłużającym się czasem pobytu w gospodzie większością domówimy się tam coraz łatwiej.

    Kulturą Ladynów byłem zafascynowany do tego stopnia, że później w domu sobie o nich wyszukałem różne informacje. Najbardziej twórczy z dziedzictwa w języku czeskim jest później artykuł Czeskiego Radia „Ladynowie – zapomniany naród w środku Europy”, który znajdziemy na http://m.rozhlas.cz/radiozurnal/zzz_zprava/847023 i możemy go tam sobie również go wysłuchać.

    Ale powróćmy do paraleli – nieparaleli. Jest niewątpliwe, że „polskość na Zaolziu” umiera i to również w ostatnich latach i to tym szybciej, jak się świat globalizuje. To jest z punktu widzenia zachowania bogactwa kulturalnego i etnicznego źle. A dlaczego tak się dzieje? Moim zdaniem młodzi „Zaolzianie” nie utożsamiają się ani z historyczną, ani ze współczesną Polską jako swoją „ojczyzną”, jak się im to podsuwa w szkole z polskim językiem nauczania. Tym niemniej mogli by się utożsamić z regionem, w którym wyrastają i wyrastali ich przodkowie, to jest w ramach historycznego Śląska Cieszyńskiego do 28.7.1920 roku. I na takie utożsamienie się z regionem trzeba wywierać nacisk. Jest bezsensowne spierać się dziś, komu (czy królestwu polskiemu lub czeskiemu a później państwu) teren ten należał dłużej i którego roszczenia są większe, sprawa praktycznie od 1958 roku jest nieodwracalna, o ile owszem nie chcemy wciągnąć Europę do nowej wojny. Od tego okresu emocje narodowe uspokoiły się i prawdopodobnie nastał czas zacząć naprawiać bezsensowne nazwy miejscowe, na przykład Olše (jest notorycznie znanym faktem, że jest to bezsensowne tłumaczenie Olzy, po polsku olše to olcha) lub Hrabiny (w tym wypadku „budziciele” nie poradzili sobie z tłumaczeniem Grabiny – po czesku jest to Habřina), kiedy jeden z podmiejskich parków pełen grabów (do dnia dzisiejszego) został nazwany bezsensownym terminem bez jakiejkolwiek treści. Z historią trzeba pracować z szacunkiem, tak samo jak genius loci. Kraina zachowała wspomnienie na wszystko, czym była dotknięta. Niekiedy nie były to szczęśliwe dotyki, historycznie młody termin „Zaolzie” może wywoływać negatywne emocje u Czechów (z ich punktu widzenia nie mieszkają za Olzą), o ile bardziej sympatyczna byłaby nazwa „Poolží – Nadolzie” wzywająca do współpracy. Ale dość dziarskich lingwistycznych polotów, powróćmy do początkowego pytania – co to jest trójjęzyczność? Jest inspiracja Ladiny tą poprawną drogą dla naszego regionu? Osobiście myślę, że o ile chodzi o dumę kulturalną i etniczną – tak, w kwestii trójjęczności – niestety nie. Raczej bym to widział tak: (FOTO) „Nikogo nie chcę przykonywać do swoich poglądów, my Ladinowie po prostu żyjemy i zostawiamy wodę w rzece płynąć”. Ladin Ladislav Langner

 

 

(FOTO) Gmina Święty Marcin – trójjęzycznie, proszę zwrócić uwagę, że pierwszy napis jest po ladyjsku, drugi po niemiecku, a dopiero ostatni po włosku (według liczebności obywateli). W nazwie Święty Marcin nie ma co zmieniać, ale nazwa doliny jest w tych językach diametralnie różna / Obec Svatý Martin – trojjazyčně, všimněte si, že první nápis je v ladinštině, druhý v němčině, a teprve poslední v italštině (podle početního zastoupení obyvatel), na Svatém Martině není moc co měnit, ale název údolí je v těch jazycích diametrálně odlišný.

 

”Używanie języka mniejszości narodowych w Republice Czeskiej” – referat Dariusza Brannego

 

Przynależność danej osoby do mniejszości narodowej oznacza zwykle dla niej trudniejszy start życiowy i gorsze położenie społeczne. Co więcej, osoba taka ma raczej ograniczone możliwości zmiany swej sytuacji, gdyż jej związek z grupą narodową charakteryzuje się po pierwsze – niedobrowolnością (ktoś staje się członkiem mniejszości narodowej poprzez swoje urodzenie i nie ma na ten fakt wpływu) a po drugie – trwałością. Zmiana takich cech jak przynależność do narodu, rasa, język ojczysty jest właściwie niemożliwa. Narodowość zwykle dziedziczona jest po przodkach. Generalnie rzecz biorąc, do narodowości można się co najwyżej nie przyznawać, ale ona sama w sobie pozostanie faktem.

    Wcześniej czy później każdy członek mniejszości narodowej staje przed wyborem, czy zasymilować się ze społeczeństwem większościowym i odrzucić, przynajmniej te zewnętrzne, oznaki przynależności do innej grupy narodowej, czy trwać we własnej kulturze oraz posługiwać się językiem ojców. Wybór taki powinien zależeć od indywidualnej i niezależnej decyzji każdej osoby, która nie może podlegać niczyjej weryfikacji lub ocenie. Ani władze państwa zamieszkania, ani osoby należące do większości, a nawet członkowie danej grupy narodowej nie powinni kwestionować decyzji o dobrowolnej asymilacji lub pozostaniu we wspólnocie z mniejszością.

    Wiodącą rolę w rozwijaniu standardów ochrony praw mniejszości narodowych o wymiarze regionalnym przyjęła Rada Europy.

Konwencja Ramowa Rady Europy o Ochronie Mniejszości Narodowych z 1995 roku obowiązuje w Republice Czeskiej od 1.4.1998 r.

    Art. 9 zawiera zobowiązanie państw do ochrony wolności wyrażania własnych opinii oraz do zapewniania osobom należącym do mniejszości posiadania, otrzymywania i przekazywania informacji w języku mniejszości oraz niedyskryminacji w dostępie do środków przekazu. Dostęp do środków przekazu oznacza zarówno dostęp do stacji telewizyjnych i radiowych, jak i do prasy, przewiduje także możliwość tworzenia i używania przez mniejszości własnych środków przekazu.

   Art. 10 dotyczy praw językowych. Gwarantuje członkom mniejszości narodowych swobodne posługiwanie się swoim językiem zarówno prywatnie, jak i publicznie (tzn. w miejscu publicznym lub w obecności innych osób), ustnie lub pisemnie. Prawo to nie dotyczy jednak kontaktowania się z władzami publicznymi. Na obszarach tradycyjnie zamieszkałych przez mniejszości narodowe władze w miarę możliwości powinny zapewnić warunki do używania języka mniejszości w kontaktach z władzami administracyjnymi.

   W art. 11 umieszczono regulacje dotyczące prawa do używania nazwisk w języku mniejszości, ewentualnie powrotu do niego, jeżeli zostało zmienione, oraz prawa do umieszczania znaków, napisów i informacji w języku mniejszości, przy czym prawo to nie oznacza uznania nazw lokalnych w językach mniejszości. Z prawami językowymi niewątpliwie ściśle związane są uprawnienia w zakresie edukacji w języku mniejszości na wszystkich jej poziomach oraz nauczania języka mniejszości i przekazywania wiedzy o mniejszościach.

Europejska Karta Języków Regionalnych lub Mniejszościowych z 1992 roku dla Republiki Czeskiej obowiązuje od 1.3.2007 roku. Reguluje ona w zasadzie najważniejsze sfery życia społecznego, takie jak np. oświata, poczynając od szczebla przedszkolnego, a kończąc na szczeblu uniwersyteckim i edukacji dorosłych, sfera sądownictwa w zakresie postępowania karnego i cywilnego, ale także w zakresie ważności dokumentów sporządzonych w językach regionalnych lub mniejszościowych. Karta reguluje również kwestie posługiwania się językami regionalnymi i mniejszościowymi przed organami administracji i służb publicznych oraz używanie tych języków w mediach i działalności kulturalnej.

    Karta nawiązuje od ogólnych zasad Europejskiej Konwencji Praw Człowieka o potrzebie eliminacji wszelkich form dyskryminacji. Pozostawiła państwom swobodę stosowanego działania ze względu na to, że kompleksowo wydaje się stosunkowo kosztowny. Należy w tym miejscu podkreślić, że w Karcie nie zostały zawarte indywidualne lub zbiorowe prawa mniejszości językowych, tworzy ona jedynie zobowiązanie państw do ochrony języków regionalnych lub mniejszościowych we wszystkich dziedzinach życia. Nie chroni zatem samych mniejszości, ani językowych, ani narodowych, ani etnicznych1.

   Trzon dokumentu tworzą części II i III, bowiem do tego, by akt ratyfikacji był ważny jest konieczne, żeby każde państwo uczestniczące dokonało wyboru dla języków wybranych dla części III co najmniej 35 zobowiązań. Zapewnienie spełnienia zobowiązań płynących z części II jest konieczne dla wszystkich języków regionalnych lub mniejszościowych, którymi mówi się na terytorium państwa2.

   Karta definiuje języki regionalne lub mniejszościowe jako języki tradycyjne i używane historycznie na danym terytorium przez obywateli, którzy tworzą ilościowo mniejszą grupę obywateli. Do tych języków nie należą dialekty języka urzędowego, ani też języki migrantów. Karta nie definiuje, które języki są regionalnymi lub mniejszościowymi Każde państwo definiuje je dla swojego terytorium.

    Ze względu na stawiane kryteria Republika Czeska zakwalifikowała pod ochronę Karty następujące języki mniejszościowe: język polski (w powiatach Frýdek-Místek i Karviná), język niemiecki, język romski i język słowacki (w ramach całego państwa, tam, gdzie względem liczby mówiących jest odpowiednie)3. W Republice Czeskiej nie ma języków, które można by było uważać za regionalne sensu stricte. Przymiotnik „regionalny” nie oznacza jednak koncentracji w regionie, ideą tego rozróżnienia jest usiłowanie o stworzenie pojęcia alternatywnego do pojęcia „mniejszościowy”, „mniej używany” – zwłaszcza w przypadku niektórych języków specyficznych na pograniczu dialektu i języka (jak np. język kaszubski w Polsce czy ladyński w południowym Tyrolu).

   Inne języki mniejszościowe w Republice Czeskiej nie zostały pod ochronę Karty zakwalifikowane, jednak można kiedykolwiek w terminie późniejszym dalsze języki pod ochronę zakwalifikować4. Na dzień dzisiejszy w Razie Rządu ds. Mniejszości Narodowych toczy się dyskusja na temat zakwalifikowania pod ochronę języka morawskich Chorwatów.

    Część II Karty ustanawia zasady, które są zobowiązujące dla wszystkich języków regionalnych lub mniejszościowych na terytorium państwa, gdzie są używane. Tak jak wspomniano, Republika Czeska oświadczyła, że językami mniejszościowymi chronionymi według części II są język słowacki, język polski, język niemiecki i język romski5. Karta w tym miejscu nie zawiera jednak spisu konkretnych postanowień, każde państwo może samo za siebie zdecydować, jakim sposobem chce te zasady dotrzymywać, stanowi jednak podstawowe zasady: uznanie języków regionalnych lub mniejszościowych jako części składowej bogactwa kulturowego państwa, poszanowanie obszaru geograficznego, gdzie język jest używany w celu zapewnienia, by podział administracyjny państwa nie stał na przeszkodzie jego wspieraniu, czynne wspieranie i pomoc państwa przy używaniu tych języków, wspieranie używania tych języków w życiu publicznym i osobistym w formie ustnej i pisemnej, przyznawanie środków na naukę, studium tych języków na wszystkich odpowiednich stopniach edukacji, wspieranie wymiany i współpracy transgranicznej, zakaz jakiejkolwiek dyskryminacji z powodu używania tych języków, wspieranie wzajemnego współżycia pomiędzy wszystkimi grupami językowymi w państwie6.

    Część III Karty zawiera wyliczenie zobowiązań z różnych dziedzin życia publicznego (szkolnictwo, sądownictwo, administracja publiczna i służba publiczna, środki masowego przekazu, działalność i obiekty kulturalne, życie gospodarcze i społeczne, wymiana transgraniczna), z których w odniesieniu do każdego języka określonego w czasie ratyfikacji państwo zobowiązuje się do zastosowania co najmniej 35 ustępów bądź punktów, włączając co najmniej trzy wybrane z każdego z art. 8 i art. 12 oraz po jednym z każdego z art. 9, art. 10, art. 11 i art 137.

   Ze względu na kontekst historyczny, demograficzne zestawienie obywateli i możliwości określenia terytorium dla pełnienia zobowiązań Republika Czeska zakwalifikowała do części III Karty następujące języki: język polski i język słowacki.

   Dla języka polskiego na terenie powiatów Frýdek Místek i Karviná Republika Czeska na podstawie Karty8 wybrała następujących 41 punktów Karty: art. 8 ust. 1a)i/ii, b)i/ii,, c)i/ii, d)ii, e)iii, f)iii, g), h), i), ust. 2, (razem 10 punktów), art. 9 ust. 1a)ii, a)iii, a)iv, b)ii, b)iii, c)ii, c)iii, d), ust. 2a), (razem 9 punków), art. 10 ust. 1a)iv, 2b), e), f), g), 4a), 5, (razem 7 punktów), art. 11 ust. 1a)iii, b)ii,c)ii, d, e)i, ust. 2, (razem 6 punktów), art. 12 ust. 1a), f), g), ust. 2 i 3, (razem 5 punktów), art. 13 ust. 1c), 2e), (razem 2 punkty), art. 14 a), b), (razem 2 punkty).

   A dla języka słowackiego na terenie całego kraju Republika Czeska wybrała: art. 8 ust. 1a)iv, b)iv, e)iii,, g), i), ust. 2, (razem 6 punktów), art. 9 ust. 1 a)ii, a)iii, a)iv, b)ii, b)iii, c)ii, c)iii, d), ust. 2a), (razem 9 punktów), art. 10 ust. 1a)iv, a)v, 2b), e), f), 3c), 4a), 5, (razem 8 punktów), art. 11 ust. 1a)iii, b)ii, d, e)i, ust. 2, (razem 5 punktów), art. 12 ust. 1a), f), g), ust. 2 i 3, (razem 5 punktów), art. 13 ust. 1c), 2e (razem 2 punkty), art. 14 a), b), (razem 2 punkty). Razem 37 punków9. Omówienie poszczególnych punktów niestety przekracza możliwości tego referatu.

   Z punktu widzenia ochrony praw mniejszości narodowych źródłami prawa o kluczowym znaczeniu ma ustawa zasadnicza – Konstytucja Republiki Czeskiej oraz Karta Podstawowych Praw i Wolności10, będąca częścią porządku konstytucyjnego Republiki Czeskiej oraz Ustawa o prawach obywateli należących do mniejszości narodowych i zmianie niektórych ustaw11.

   Art. 6 Konstytucji porusza kwestię podejmowania decyzji z woli większości, głosowanie musi uwzględniać ochronę mniejszości.

    Na podstawie postanowień art 3 Konstytucji Prezydium Czeskiej Rady Narodowej ogłosiło Kartę Podstawowych Praw i Wolności jako część porządku konstytucyjnego Republiki Czeskiej.

   Bezpośrednio praw mniejszości narodowych i etnicznych dotyczy Rozdział III Karty zatytułowany „Prawa mniejszości narodowych i etnicznych”. Przyznaje on obywatelom należącym do mniejszości „prawo do wspólnego z innymi członkami mniejszości rozwijania własnej kultury, rozpowszechniania i otrzymywania informacji w języku macierzystym oraz zrzeszania się w zrzeszeniach narodowościowych”12. Daje im także prawo do „pobierania nauki w ich języku, używania własnego języka w stosunkach urzędowych oraz uczestnictwa w podejmowaniu decyzji dotyczących mniejszości na zasadach określonych w ustawach”13. Ponadto Karta stanowi, iż „nikomu nie może szkodzić przynależność do jakiejkolwiek mniejszości narodowej lub etnicznej”14.

   Postanowienia odnoszące się do mniejszości zawarte są również w innych częściach Karty Podstawowych Praw i Wolności. Zgodnie z jej art. 3: „podstawowe prawa i wolności gwarantuje się wszystkim bez względu na płeć, rasę, kolor skóry, język, wiarę i religię, poglądy polityczne i inne, pochodzenie narodowe i społeczne, przynależność do mniejszości narodowej lub etnicznej, majątek, urodzenie lub pozycję”15. „Każdy ma prawo do swobodnego decydowania o swojej narodowości. Zabrania się wywierania jakiegokolwiek wpływu na tę decyzję, jak również wszelkich form nacisku zmierzających do wynarodowienia”16. A także „Nikomu nie wolno ograniczać prawa do korzystania z przysługujących mu podstawowych praw i wolności”17.

   Republika Czeska ratyfikując Konwencję Ramową o Ochronie Mniejszości Narodowych Rady Europy zobowiązała się do wcielenia w swój porządek prawny praw dotyczących mniejszości narodowych.

   Ustawa o prawach mniejszościowych rozpoczyna się preambułą, w której wymienione zostały podstawowe zasady stosunku państwa do mniejszości narodowych zamieszkujących na jej terenie i podstawowe zasady stosunku pomiędzy mniejszościami narodowymi a społeczeństwem większościowym. Art. 1 przedstawia podstawową treść ustawy i dalej charakter ustawy jako przepisu ogólnego (lex generalis) jeśli chodzi o prawa obywateli należących do mniejszości narodowych. Poszczególne prawa są szczegółowo opisane w dalszych ustawach – przepisach szczegółowych. Ustawa reguluje prawa obywateli należących do mniejszości narodowych oraz kompetencje ministerstw, innych urzędów administracyjnych oraz organów samorządów terytorialnych w stosunku do nich18.

    Ustawa przedstawia definicję dwóch podstawowych pojęć ustawy, konkretnie obywatela należącego do mniejszości narodowej i mniejszości narodowej.

   Ustawa określa mniejszość narodową „jako wspólnotę obywateli Republiki Czeskiej mieszkającej na terenie obecnej Republiki Czeskiej, którzy różnią się od innych obywateli zazwyczaj wspólnym pochodzeniem etnicznym, językiem, kulturą i tradycjami, tworzą liczebną mniejszość społeczeństwa i równocześnie wyrażają wolę bycia określanymi mniejszością narodową w celu wspólnego usiłowania o zachowanie i rozwój własnej tożsamości, języka i kultury a zarazem w celu wyrażenia i ochrony interesów swej wspólnoty, którą historycznie wytworzyła”19, obywatela należącego do mniejszości narodowej jako „obywatela Republiki Czeskiej, który deklaruje inną niż czeską narodowość i przejawia życzenie być traktowanym jako obywatel należący do mniejszości narodowej wspólnie z innymi obywatelami, którzy deklarują przynależność do tej samej mniejszości narodowej.

   Prawo wolnego wyboru przynależności do mniejszości narodowej gwarantuje art. 4 ustawy. Artykuł omawia podstawowe prawo każdego do swobodnej decyzji, czy chce być uważany za obywatela należącego do mniejszości narodowej. Nikt nie może stać się członkiem mniejszości narodowej pod przymusem, np. z powodu swojego wyglądu, języka czy zwyczajów.

   Ustawa nie określa formy oświadczenia woli przynależności do mniejszości narodowej, wystarczające jest życzenie obywatela, by za obywatela należącego do mniejszości był uważany. Takie życzenie może być wypowiadane jak najbardziej nieformalnie, ale musi być pewne i jednoznaczne.

Na cele dzisiejszego referatu wyszczególniłem tylko niektóre prawa związane z używaniem języka mniejszości narodowej.

Prawo do używania imienia i nazwiska w języku mniejszości narodowej

Zgodnie z art. 6 ustawy należący do mniejszości narodowych mają prawo do używania swojego imienia i nazwiska w języku mniejszości narodowej na warunkach określonych w odrębnych przepisach20.”

   Art. 69 ustawy o metrykach stanowi, że nazwiska kobiet zapisywane są w metryce oraz w wypisach z akt zgodnie z regułami gramatyki czeskiej”, co znaczy z końcówką –ová. Dalej stwierdza, że przy zawarciu małżeństwa można na podstawie wniosku kobiety, której zawarcie małżeństwa dotyczy, zapisywać w księdze metrykalnej nazwisko, które będzie po zawarciu małżeństwa używać, w wersji męskiej, jeśli chodzi o (...) obywatelkę , która deklaruje inną niż czeską narodowość” oraz „przy wpisie narodzin dziecka można na podstawie wniosku rodziców wpisać nazwisko dziecka płci żeńskiej w wersji męskiej, jeśli dziecko jest (...) obywatelem deklarującym inną niż czeską narodowość.” Te same przepisy dotyczą oprócz obywateli należących do mniejszości narodowych również cudzoziemców i obywateli RC, którzy mają bądź będą mieć stałe miejsce zamieszkania za granicą, bądź małżonek (czy jeden z rodziców w przypadku nazwiska dziecka) jest cudzoziemcem21.

Prawo do wielojęzycznych nazw i oznaczeń

Artykuł 8 ustawy stanowi „Obywatele należący do mniejszości narodowych, które tradycyjnie i historycznie zamieszkują na terytorium Republiki Czeskiej, mają prawo, aby nazwa miejscowości, w której żyją, nazwy jej części, ulic, innych miejsc publicznych, oznaczenie budynków administracji publicznej i lokali wyborczych były podawane także w języku mniejszości narodowej”. I dalej: „Warunki oraz sposób podawania wielojęzycznych nazw i oznaczeń określają odrębne przepisy22”.

    Art. 29 ustawy o gminach stanowi, że z praw tych mogą korzystać obywatele należący do mniejszości narodowej na terenie, gdzie stanowią 10% ludności, o ile o to ze stosownym wnioskiem wystąpią przedstawiciele mniejszości narodowej za pośrednictwem komitetu ds. mniejszości narodowej, a ten w swojej uchwale zaleci ich realizację23.

   Na dzień dzisiejszy trwa proces legislacyjny nowelizujący ten przepis tak, że obok przedstawicieli mniejszości narodowej za pośrednictwem komisji ds. mniejszości narodowej, wniosek ten może być złożony przez towarzystwo reprezentujące interesy właściwej mniejszości narodowej co najmniej przez 5 lat.

Prawo do korzystania z języka mniejszości narodowej w kontaktach urzędowych i przed sądem

Przewidziane jest w art. 9 ustawy, a zostało szczegółowo uregulowane w następujących ustawach: w postępowaniu sądowym w art. 18 kodeksu postępowania cywilnego24, w art. 7 ustawy o sądach i sędziach25  (Dz. U. 1991 poz. 335 w brzmieniu późniejszych przepisów), w art. 33 ustawy o Sądzie Konstytucyjnym26 oraz art. 2 Kodeksu Postępowania Karnego27. Ten ostatni przepis stanowi, iż każdy, kto oświadczy, że nie zna języka czeskiego, ma prawo do używania przed organami w postępowaniu karnym swojego języka ojczystego lub innego, który zna.

    Prawo do używania języka mniejszości w postępowaniu administracyjnym przewiduje m. in. Kodeks Postępowania Administracyjnego28.

    Język postępowania reguluje art. 16, według którego postępowanie prowadzone jest w języku czeskim. Uczestnicy postępowania mogą jednak używać też języka słowackiego. Taka pozycja języka słowackiego związana jest z długoletnimi wspólnymi tradycjami historycznymi Czechów i Słowaków oraz bliskości językowej. Pisma sporządzone w języku innym niż czeski czy słowacki uczestnik postępowania powinien przetłumaczyć na język czeski, ale z wyjątkiem sytuacji, kiedy organ administracyjny poinformuje uczestnika postępowania o fakcie, że takiego tłumaczenia nie wymaga. Kodeks umożliwia organowi udzielenia takiej informacji dla nieograniczonej liczby postępowań w przyszłości np. za pośrednictwem tablicy urzędowej.

    Obywatel Republiki Czeskiej należący do mniejszości narodowej, która tradycyjnie i historycznie zamieszkuje terytorium Republiki Czeskiej ma prawo składać podania i używać w postępowaniu administracyjnym języka swojej mniejszości narodowej. W razie zaistnienia sytuacji, że organ administracyjny, przed którym toczy się postępowanie, nie posiada urzędnika ze znajomością języka polskiego, obywatel zapewni sobie tłumacza przysięgłego. Koszty związane z tłumaczeniem ponosi nie sam uczestnik postępowania, lecz organ administracyjny.

Prawo do korzystania z języka mniejszości narodowej w sprawach wyborczych

O tym prawie jest mowa w art. 10 ustawy: „Obywatele należący do mniejszości narodowych, które tradycyjnie i od dłuższego czasu zamieszkują na terytorium Republiki Czeskiej, mają prawo do publikowania informacji o czasie i miejscu wyborów oraz innych informacji dla wyborców w języku mniejszości narodowych”, zgodnie z warunkami określonymi w odrębnych przepisach29.

Prawo do kształcenia w języku mniejszości narodowej

Art. 11 ustawy stanowi, że „obywatele należący do mniejszości narodowej, które tradycyjnie i historycznie zamieszkują na terenie Republiki Czeskiej, mają prawo do wychowania oraz kształcenia w swoim języku ojczystym w szkołach i placówkach przedszkolnych i szkolnych zgodnie z warunkami określonymi w odrębnych przepisach” (ust. 1). Obywatele należący do mniejszości narodowych mogą w warunkach określonych w odrębnych przepisach powoływać „prywatne szkoły z nauką w języku mniejszości narodowej lub z nauką języka mniejszości narodowej jako przedmiotu nauczania oraz prywatne placówki przedszkolne i prywatne placówki szkolne” (ust. 2). Warunki te określone są w ustawie szkolnej30, a to konkretnie w art. 14.

    Art. 11 mówi o prawie obywateli należących do mniejszości narodowych do kształcenia w języku mniejszości narodowej. Kształcenie członków mniejszości w ich języku ojczystym jest możliwe tylko w wypadku liczniejszych grup narodowych, co umożliwia zapewnienie dostatecznej liczby uczniów w klasach. Stąd prawo to jest w wystarczającej mierze wykonywane tylko przez przedstawicieli mniejszości polskiej. W wypadku pozostałych mniejszości problem stanowi nie tylko liczba ich członków, ale również ich rozproszenie. W ramach szkolnictwa publicznego Republika Czeska wspiera kształcenie członków mniejszości polskiej, niemieckiej i romskiej, natomiast w odniesieniu do pozostałych mniejszości poprzez dotowanie dodatkowych, pozaszkolnych programów edukacyjnych.

Prawo do rozpowszechniania i przyjmowania informacji w języku mniejszości narodowej

„Obywatele należący do mniejszości narodowych mają prawo do rozpowszechniania i przyjmowania informacji w języku swoich mniejszości narodowych” – tak stanowi art. 13 ust. 1 ustawy. Ust. 2 zaś „Państwo, dla zachowania i rozwoju kultury, tradycji i języków wspiera wydawanie periodycznej i nieperiodycznej prasy ukazującej się w językach mniejszości narodowych, które tradycyjnie i od dłuższego czasu żyją na terenie Republiki Czeskiej. W tym celu udziela dotacji z budżetu państwa, warunki i sposób udzielenia dotacji określa rząd w rozporządzeniu. Ust. 3 mówi o tworzeniu i rozpowszechnianiu programów radiowych i telewizyjnych w stosunku do obywateli należących do mniejszości narodowych przez nadawców, które określają odrębne przepisy.

   Republika Czeska akceptuje istnienie mniejszości narodowych i respektuje ich prawa nie tylko do używania języka mniejszości narodowych, a same mniejszości wyszły w ostatnich latach z cienia i starają się aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym, kulturalnym i politycznym. Porządek prawny Republiki Czeskiej w zasadzie odpowiada międzynarodowym standardom w zakresie ochrony mniejszości narodowych – przyjęte zostały zobowiązania zawarte w dokumentach międzynarodowych o charakterze uniwersalnym i regionalnym.

    Jakość współżycia mniejszości i większości oparta jest na różnych kompromisach. Obecność członków mniejszości narodowych na terytorium jakiegoś państwa niesie za sobą tak ryzyko, jak i korzyści. Czasami pojawiają się konflikty, których przyczyną jest wielość żyjących tam grup etnicznych, społeczeństwo większościowe może być negatywnie nastawione do przestrzegania praw mniejszości tam żyjących. Np. konflikt w byłej Jugosławii, ale to był jednak przede wszystkim wyraz emocji, nadziei połączonej z rozpaczą, z bezradnością, to następstwo wielu niewyjaśnionych spraw. Z drugiej strony można, przestrzegając wszelkich podstawowych praw dotyczących mniejszości narodowych, stać się państwem o rozmaitej kulturze, z wielkim bogactwem tradycji, zachowań, czerpiąc z tego, co można zaobserwować w innej kulturze, czego można się nauczyć, co pozwoli nam się rozwijać.

 

1          J. Sozański, Prawa mniejszości w Unii Europejskiej na tle ochrony praw człowieka,

            Warszawa 2012, s. 90

2          Art. 2 Europejskiej Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych

3          Uchwała Izby Poselskiej nr 2385 z dnia 19.4.2006

4          Ibiden, art. 3 ust. 2

5          Ibiden

6          Art. 7 ust. 1 lit. a-i) Europejskiej Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych

7          Ibiden, art. 2 ust. 2

8          Europejska Karta Języków Regionalnych lub Mniejszościowych, art. 2 ust. 2 i art. 3 ust. 1

9          Uchwała Izby Poselskiej nr 2385 z dnia 19.4.2006

10        Uchwała Prezydium Czeskiej Rady Narodowej o ogłoszeniu Karty Podstawowych Praw

            i Wolności jako części porządku konstytucyjnego Republiki Czeskiej z dnia 16 grudnia

            1992 r., opublikowana w Dzienniku Ustaw pod pozycją 2/1993 Dz. U.

11        Ustawa nr 273/2001 Dz. U., z późn. zm.

12        Art. 25 ust. 1 Karty Podstawowych Praw i Wolności

13        Ibiden, art. 25 ust. 2

14        Ibiden, art. 24

15        Ibiden, art. 3 ust. 1

16        Ibiden, art. 3 ust. 2

17        Ibiden, art. 3 ust. 3

18        Ibiden, art. 1

19        Art. 2 ust. 1 Ustawy

20        Chodzi o ustawę 301/2000 Dz. U.., o metryce, imieniu i nazwisku i o zmianie niektórych

            związanych z tym ustaw

21        Ibiden, art. 69 ust. 1-3

22        Zagadnienie to reguluje ustawa nr 128/2000 Dz. U., o gminach (samorząd gminny), z późn.

            zm.

23        Chodzi tu o gminne komitety ds. mniejszości narodowych powołane na podstawie art. 117

            ustawy o gminach

24        Ustawa nr 99/1963 Dz. U., z późn. zm.

25        Ustawa nr 335/1991 Dz. U., z późn. zm.

26        Ustawa nr 182/1993 Dz. U., z późn. zm.

27        Ustawa nr 141/1961 Dz. U., z późn. zm.

28        Ustawa nr 500/2004 Dz. U., z późn. zm.

29        Chdzi o przepisy ustawy nr 152/1994 Dz. U., o wyborach do rad gmin oraz o zmianie

            i uzupełnieniu niektórych innych ustaw, z późn. zm., ustawy nr 130/2000 Dz. U., o wyborach

            do rad województw i o zmianie niektórych ustaw, z późn. zm., ustawy 247/1995 Dz. U.,

            o wyborach do Parlamentu Republiki Czeskiej, z późn. zm.

30        Ustawa nr 561/2004 Dz.U.., o edukacji przedszkolnej, podstawowej, średniej i wyższej

            zawodowej (ustawa szkolna), z późn. zm.

31        Ustawa nr 483/1991 Dz.U., o Telewizji Czeskiej, z późn. zm., oraz ustawa nr 484/1991 Dz. U.,

            o Czeskim Radiu, z późn. zm.

 

”Používání jazyka národnostní menšiny v České republice” – překlad referátu Dariusze Branného do českého jazyka

 

Příslušnost jednotlivé osoby k národnostní menšině znamená obvykle pro ní obtížnější vstup do života a horší společenské postavení. Navíc, taková osoba má spíše omezené možnosti změnit svoji situaci, protože její spojení s národnostní skupinou se charakterizuje – za prvé – nedobrovolnosti (někdo se stává členem národnostní menšiny svým původem a nemá na tuto skutečnost vliv), za druhé – trvalosti. Změna takových rysů jako příslušnost k národu, rase, mateřskému jazyku je vlastně nemožná. Národnost je obvykle děděna po předcích. Z objektivního hlediska k národnosti je možno maximálně se nepřiznat, ale ona sama o sobě zůstává skutečnosti. Dříve nebo později každý člen národnostní menšiny dospěje k volbě, zda se zasimilovat s většinovou společnosti a odmítnout, alespoň ty vnější, znaky příslušnosti k jiné národnostní skupině, nebo také setrvávat při vlastní kultuře a používat jazyk předků. Taková volba by měla záviset na jednotlivé a nezávislé volbě každé osoby, která nemůže podléhat ničímu ověření nebo hodnocení. Ani vláda státu pobytu, ani osoba příslušející k většině, a dokonce ani členové určité národnostní skupiny nemohou zpochybňovat rozhodnutí o dobrovolné asimilaci nebo o setrvání v soudružnosti s menšinou.

    Čelní úlohu v rozvíjení standardů ochrany práv národnostních menšin o regionálním rozměru přijala Rada Evropy.

Rámcová úmluva Rady Evropy o ochraně národnostních  menšin z 1995 roku platí v České republice od 1.4.1998.

    Čl. 9 obsahuje závazek státu na ochranu svobody projevu vlastních názorů a k zajištění příslušníkům národnostních menšin přijímat, rozšiřovat a předávat informace a nebýt diskriminován ve svém přístupu k veřejným sdělovacím prostředkům. Přístup ke sdělovacím prostředkům znamená zároveň přístup k televizním a rozhlasovým stanicím, taktéž do tisku, předpokládá také možnost tvorby a používání vlastních sdělovacích prostředků menšinami.

    Čl. 10 se týká jazykových práv. Zajišťuje příslušníkům národnostních menšin svobodné vyjadřování ve svém jazyce jak soukromě, tak i veřejně (tzn. na veřejném místě nebo v přítomnosti jiných osob), ústně nebo písemně. Avšak toto právo se netýká styku s veřejnými orgány. Na územích tradičně obývaných národnostními menšinami vlády podle možností jsou povinny zajistit podmínky pro používání jazyka menšiny ve styku se správním orgány.

   V čl. 11 jsou obsaženy podrobnosti týkající se práva na používání příjmení v jazyce menšiny, případně návratu k němu, jestliže bylo změněno, a také právo na umísťování značek, nápisů a informací v jazyce menšiny. S jazykovými právy pochopitelně jsou úzce spojeny oprávnění v oblasti vzdělání v jazyce menšiny na všech úrovních vzdělávání jazyka menšiny a předávání znalostí o menšinách.

Evropská charta regionálních či menšinových jazyků z 1992 roku platí pro Českou republiku od 1.3.2007. Upravuje v zásadě nejdůležitější oblasti společenského života, jako např. osvěta, od předškolní úrovně až po úroveň vysokoškolskou a vzdělávání dospělých, oblast soudnictví na úseku kárného řízení a občanského řízení, a také v oblasti platnosti dokladů zhotovených v regionálních nebo menšinových jazycích. Charta určuje také záležitosti používání regionálních nebo menšinových jazyků před správními orgány a orgány veřejné služby a používání těchto jazyků v médiích a kulturní činnosti.

    Charta navazuje na obecné zásady Evropské charty lidských práv o nutnosti odstranění všech projevů diskriminace. Ponechala státům možnost vhodné činnosti s ohledem na skutečnost, že komplexně se to zdá být poměrně finančně náročné. Zde je nutno zdůraznit, že v Chartě nejsou obsažena individuální a skupinová práva jazykových menšin, vytváří pouze závazek států na ochranu regionálních nebo menšinových jazyků ve všech oblastech života. Proto nechrání samotné menšiny, ani jazykové, ani národnostní nebo etnické1.

    Základ dokumentu tvoří částí II. a III., protože aby právní akt ratifikace byl platný je nutno, aby každý stát zúčastněný stát provedl volbu nejméně 35 závazků pro jazyky zvolené pro část III. Potvrdit splnění závazků, které vyplývají z části II je nutno pro všechny regionální nebo menšinové jazyky, kterými se mluví na území státu2.

    Charta definuje regionální nebo menšinové jazyky jako jazyky tradiční a dlouhodobě používané na daném území občany, kteří tvoří početně menší skupinu obyvatel. Do těchto jazyků nepatří dialekty úředního jazyka, ani jazyky migrantů. Charta nedefinuje, které jazyky jsou regionálními a které menšinovými. Každý stát definuje tyto jazyky pro své území.

   S ohledem na určené kritéria Česká republika určila k ochraně Charty následující menšinové jazyky: polský jazyk (v okresech Frýdek-Místek a Karviná), německý jazyk, romský jazyk a slovensky jazyk (v rámci celého státu, tam kde počet osob, které mluví těmito jazyky vhodný)3. V České republice neexistují jazyky, které by bylo možno považovat za regionální sensu stricte. Avšak přídavné jméno „regionální” neznamená seskupení v regionu, myšlenkou tohoto rozlišení je snaha o vytvoření alternativního pojmu pro pojem „menšinový”, „méně používaný” – obzvlášť v případě některých specifických jazyků na pomezí nářečí a jazyka (např. kašubský jazyk v Polsku nebo ladinský jazyk v jižním Tyrolsku).

    Jiné menšinové jazyky nebyly určeny v České republice k ochraně Chartou, avšak je možno kdykoliv v pozdějším termínu další jazyky k ochraně určit4. K dnešnímu dni v Radě vlády pro národnostní menšiny probíhá diskuze na téma určení k ochraně jazyka moravských Chorvatů.

   Část II Charty stanoví zásady, které platí pro všechny regionální nebo menšinové jazyky na území státu, kde jsou používány. Jak bylo připomenuto, Česká republika prohlásila, že menšinovými jazyky, které jsou chráněny podle částí II jsou slovenský jazyk, polský jazyk, německý jazyk  a romský jazyk5. Avšak Charta v tomto místě neobsahuje seznam konkrétních rozhodnutí, každý stát může samostatně rozhodnout, jak chce tyto zásady dodržovat, avšak určuje základní zásady: uznání regionálních nebo menšinových jazyků jako součást kulturního bohatství státu, úcta k geografickému území, kde je jazyk používán s cílem zajištění, aby správní rozdělení státu nebylo na škodu při podpoře, účinné podpoře a pomoci státu v užívání těchto jazyků, podpora těchto jazyků ve veřejném životě, v ústní i písemné formě, poskytování prostředků na vědu a studium těchto jazyků na všech vhodných úrovních vzdělávání, podpora příhraniční výměny a spolupráce, zákaz jakékoliv  diskriminace z důvodu používání těchto jazyků, podpora vzájemného soužití mezi všemi jazykovými skupinami ve státě6.

    Část III obsahuje výčet závazků z různých oblastí veřejného života (školství, soudnictví, veřejná správa a veřejná služba, veřejné sdělovací prostředky, kulturní činnost a kulturní památky, hospodářský život, příhraniční spolupráce), ze kterých vzhledem ke každému určenému jazyku při ratifikaci se stát zavazuje k použití nejméně 35 článků nebo bodů, v to včetně nejméně tři zvolené z každého s článku 8 a článku 12 a po jednom, z každého článku 9, článku 10, článku 11 a článku 137.

   S ohledem na historický kontekst, demografické složení občanů a možnost určení pro plnění území Česká republika určila následující jazyky: polský jazyk a slovenský jazyk.

    Pro polský jazyk na území okresů Frýdek Místek a Karviná Česká republika na základě Charty8 zvolila následujících 41 bodů Charty: článek 8 bod 1a)i/ii, b)i/ii,, c)i/ii, d)ii, e)iii, f)iii, g), h), i), bod 2, (celkem 10 bodů), článek 9 bod 1a)ii, a)iii, a)iv, b)ii, b)iii, c)ii, c)iii, d), bod 2a), (celkem 9 bodů), článek 10 bod 1a)iv, 2b), e), f), g), 4a), 5, (celkem 7 bodů), článek 11 bod 1a)iii, b)ii,c)ii, d, e)i, bod 2, (celkem 6 bodů), článek 12 bod 1a), f), g), bod 2 i 3, (celkem 5 bodů), článek 13 bod 1c), 2e), (celkem 2 body), článek 14 a), b), (celkem 2 body).

   A pro slovenský jazyk na území celého státu Česká republika zvolila: článek 8 bod 1a)iv, b)iv, e)iii,, g), i), bod 2, (celkem 6 bodů), článek 9 bod 1 a)ii, a)iii, a)iv, b)ii, b)iii, c)ii, c)iii, d), bod 2a), (celkem 9 bodů), článek 10 bod 1a)iv, a)v, 2b), e), f), 3c), 4a), 5, (celkem 8 bodů), článek 11 bod 1a)iii, b)ii, d, e)i, bod 2, (celkem 5 bodů), článek 12 bod 1a), f), g), bod 2 i 3, (celkem 5 bodů), článek 13 bod 1c), 2e (razem 2 punkty), článek 14 a), b), (celkem 2 body). Celkem 37 bodů9. Vysvětlení jednotlivých bodů bohužel překračuje možnosti toho referátu.

    S pohledu ochrany práv národnostních menšin zdrojem práva klíčového významu je základní zákon – Ústava České republiky a také Listina základních práv a svobod10, která je součástí ústavního pořádku České republiky a Zákon o právech příslušníků národnostních menšin a změně některých zákonů11.

    Čl. 6 Ústavy zmiňuje otázky přijímání rozhodnutí z vůle většiny, hlasování musí zohlednit ochranu menšiny.

   Na základě ustanovení čl. 3 Ústavy předsednictvo České národní rady vyhlásilo Listinu základních práv a svobod jako součást ústavního pořádku České republiky.

    Bezprostředně práv národnostních a etnických menšin se týká Hlava třetí Listiny nazvaná „Práva národnostních a etnických menšin”. Přiznává ona příslušníkům menšiny „právo společně s jinými členy menšiny rozvíjet vlastní kulturu, právo rozšiřovat a přijímat informace v jejich mateřském jazyku a sdružovat s v národnostních sdruženích”12. Dává jim také právo na „vzdělávání v jejich jazyku, užívat jejich jazyka v úředním styku a účastí na řešení věcí týkajících se národnostních a etnických menšin”13. Navíc Listna ukládá, že „nikomu nemůže být na újmu příslušnost k jakékoli národnostní nebo etnické menšině”14.

    Články vztahující se k menšinám jsou obsaženy také v jiných částech Listiny základních práv a svobod. Podle jejího Cl. 3: „základní práva a svobody se zaručují všem bez rozdílu pohlaví, rasy, barvy pleti, jazyka, víry a náboženského, politického či jiného smýšlení, národního nebo sociálního původu, příslušnosti k národnostní nebo etnické menšině, majetku, rodu nebo jiného podstavení”15. „Každý má právo svobodně rozhodovat o své národnosti. Zakazuje se jakékoli ovlivňování tohoto rozhodování a všechny způsoby nátlaku směřující k odnárodňování”16. A také „Nikomu nemůže být způsobena újma na právech pro uplatňování jeho základních práv a svobod”17.

   Česká republika při ratifikaci Rámcové úmluvy o ochraně národnostních menšin Rady Evropy se zavázala k připojení práv týkajících se národnostních menšin do svého právního řádu.

    Zákon o právech národnostních menšin začíná preambulí, ve které jsou vyjmenovány základní zásady vztahu státu k národnostní menšině pobývající na jejím území a základní zásady vztahu mezi národnostními menšinami a většinovým společenstvím. Hlava 1 určuje základní obsah zákona a dále charakter zákona jako obecného předpisu (lex generalis), pokud jde o práva příslušníků národnostní menšiny. Jednotlivá práva jsou přesně popsána v dalších zákonech – prováděcích předpisech. Zákon určuje práva příslušníků národnostních menšin a kompetence ministerstev a jiných správních orgánů a orgánů samosprávy ve vztahu k nim18.

    Zákon definuje dva základní pojmy, konkrétně příslušníka národnostní menšiny a národnostní menšinu.

    Zákon určuje národnostní menšinu jako „společenství občanů České republiky žijících na území současné České republiky, kteří se odlišují od ostatních občanů zpravidla společným etnickým původem, jazykem, kulturou a tradicemi, tvoří početní menšinu obyvatelstva a zároveň projevují vůli být považování na národnostní menšinu za účelem společného úsilí o zachování a rozvoj vlastní svébytnosti, jazyka, kultury a zároveň za účelem vyjádření a ochrany zájmu jejich společenství, které se historicky utvořilo.”19, příslušníka národnostní menšiny jako „občana České republiky, který se hlásí k jiné než české národnosti a projevuje přání být považován za příslušníka národnostní menšiny spolu s dalšími, kteří se hlásí ke stejné národnosti”.

    Právo svobodné volby příslušnosti k národnostní menšině zaručuje § 4 zákona. Paragraf 4 popisuje základní právo každého občana ke svobodné volbě, zda chce být považován za příslušníka národnostní menšiny. Nikdo nemůže zůstat příslušníkem národnostní menšiny násilím, na příklad z důvodu svého vzhledu, jazyka nebo tradic.

    Zákon neurčuje formu prohlášení vůle příslušnosti k národnostní menšině, postačí přání občana, aby za příslušníka národnostní menšiny byl považován. Takové přání může být i neformální, ale musí být jisté a jednoznačné.

    Pro účely dnešního referátu jsem vybral jen některé práva bezprostředně související s užíváním jazyka národnostní menšiny.

Právo na užívání jména a příjmení v jazyce národnostní menšiny

Podle § 6 zákona příslušníci národnostních menšin mají „právo na užívání svého jména a příjmení v jazyce národnostní menšiny za podmínek stanovených zvláštním právní předpisem”20.

    § 69 zákona o matrikách určuje, že „jména žen jsou zapisovány v rodném listě a ve výpisech ze spisů v souladu s pravidly české mluvnice”, což znamená s koncovkou –ová. Dále stanoví, že „při uzavření manželství je možno na základě návrhu ženy, které se manželství týká, zapsat rodném listě příjmení, které po uzavření manželství bude používat, v mužské podobě, pokud se jedná o (...) občanku, které přiznává jinou než česká národnost” a také „při zápisu narození dítěte je možno na základě návrhu rodičů zapsat příjmení dítěte ženského pohlaví v mužské podobě, pokud dítě (...) je občanem přiznávajícím jinou než česká národnost”. Stejné předpisy se týkají, kromě příslušníků k národnostních menšin, také cizinců a občanů ČR, kteří mají nebo budou mít trvalý pobyt v zahraničí, nebo manžel (či jeden z rodičů v případě příjemní dítěte) je cizincem21.

Právo na vícejazyčné názvy a označení

    § 8 zákona ukládá „Příslušníci národnostních menšin, kteří tradičně a dlouhodobě žijí na území České republiky, mají právo, aby název obce, v níž žijí, názvy jejich částí, ulic, jiných veřejných prostranství, označení budov orgánů veřejné správy a volebních místnosti byly uvedeny rovněž v jazyce národnostní menšiny” A dále: „Podmínky a způsob předávání mnohojazyčných názvosloví a tabulí ukládají zvláštní předpisy 22.

    § 29 zákona o obcích určuje, že toto právo mohou využívat příslušníci národnostní menšiny na území, kde tvoří alespoň 10 % občanů, pokud vhodným návrhem o to požádají zástupci národnostní menšiny prostřednictvím výboru pro národnostní menšiny, a tento svým usnesením požadavek schválí23.

    K dnešnímu dni probíhá legislativní proces novelizace toho zákona tak, že kromě zástupců národnostní menšiny prostřednictvím výboru pro národnostní menšiny návrh může předložit sdružení reprezentující zájmy určené národnostní menšiny nejméně za období 5 let.

Právo na užívání jazyka národnostní menšiny v úředním styku a před soudy

   Je určeno v § 9 zákona, a upřesněno v následujících zákonech: v soudní řízení v článku 18 občanského soudního řádu24, v článku 7 zákona o soudech a soudcích25 (335/1991 Sb ve znění pozdějších předpisů), v článku 33 zákona o Ústavním soudu26 a v článku 2 trestního řádu27. Tento poslední zákon určuje, že každý kdo prohlásí, že neumí jazyk český, má právo používat před orgány v trestním řízení svůj mateřský jazyk nebo jiný jazyk, který umí.

   Právo používání jazyka národnostní menšiny ve správním řízení řeší m j. správní řád28.

    Jazyk ve správním řízení řeší § 16, podle kterého je řízení vedeno v jazyce českém. Účastníci řízení mohou také používat slovenský jazyk. Teto místo slovenského jazyka souvisí s dlouholetými společnými historickými tradicemi Čechů a Slováků a jazykovou blízkost. Doklady provedené v jazyce jiném než českém nebo slovenském je povinen účastník řízení přeložit do českého jazyka, s výjimkou situace, kdy správní orgán informuje účastníka řízení o skutečnosti, že takový překlad nepožaduje. Správní řád umožňuje orgánu udělit takovou informaci pro neomezený počet řízení v budoucnu, np. prostřednictvím úřední desky.

    Příslušník národnostní menšiny, která tradičně a dlouhodobě žije na území České republiky má právo předkládat žádosti a užívat ve správním řízení jazyk své národnostní menšiny. V případě vzniku situace, že správní orgán, kde probíhá řízení, nemá úředníka se znalosti polského jazyka, občan si zajistí tlumočníka se soudním oprávněním. Náklady spojené s překladem hradí nikoliv sám účastník řízení, ale správní orgán.

Právo pro užívání jazyka národnostní menšiny ve věcech volebních

Toto právo je řešeno v § 10 zákona: „Příslušníci národnostních menšin, které tradičně a dlouhodobě žijí na území České republiky, mají právo na zveřejňování, oznámení o době a místě konání voleb a na další informace pro voliče v jazyce národnostních menšin”29.

Právo na vzdělávání v jazyce národnostní menšiny

§ 11 zákona ukládá, že „příslušníci národnostních menšin, které tradičně a dlouhodobě žijí na území České republiky, mají právo na výchovu a vzdělávání ve svém mateřském jazyce ve školách, předškolních zařízeních a školských zařízeních za podmínek, které stanoví zvláštní právní předpisy (odst. 1). Příslušníci národnostních menšin mohou za podmínek stanovených zvláštními předpisy zřizovat „soukromé školy s vyučovacím jazykem národnostní menšiny nebo s výukou jazyka národnostní menšiny jako vyučovacího předmětu” (odst.2). Tyto podmínky jsou určeny ve školském zákoně30, konkrétně v § 14.

    § 11 řeší práva příslušníků národnostních menšin na vzdělání v jazyce národnostní menšiny.

    Vzdělání příslušníků menšiny v jejich mateřském jazyce je možné pouze v případě početnějších národnostních skupin, což umožňuje zajistit dostatečný počet žáků ve třídě. Proto toto právo je v dostatečné míře využíváno pouze zástupci polské menšiny. V případě jiných menšin problematický je nejen jejich počet, ale rovněž rozptýlení. V rámci veřejného školství Česká republika podporuje vzdělávání příslušníků polské, německé a romské menšiny, naopak ve vztahu k jiným menšinám prostřednictvím dotování dodatečných, mimoškolních a vzdělávacích programů.

Právo na rozšiřování a přijímání informací v jazyce národnostní menšiny

„Příslušníci národnostních menšin mají právo na rozšiřování a přijímání informací v jazyce svých národnostních menšin” – tak určuje §13, odst. 1 zákona. Odst. 2 dále určuje „Stát podporuje pro zachování a rozvoj kultury, tradic a jazyků vydávání periodického a neperiodického tisku vydávaného v jazycích národnostních menšin, které tradičně a dlouhodobě žijí na území České republiky, a rozhlasové a televizní vysílání v jazycích národnostních menšin, které tradičně a dlouhodobě žijí na území České republiky. Za tímto účelem poskytuje dotace ze státního rozpočtu, podmínky a způsob poskytování dotací stanoví vláda nařízením”. Odst. 3 určuje, že o vytváření a šíření televizních pořadů ve vztahu provozovatelů k příslušníkům národnostních menšin ze zákona stanoví zvláštní předpisy.

    Česká republika akceptuje existenci národnostních menšin a respektuje jejich právo nejen na používání jazyka národnostních menšin, avšak samotné menšiny v posledních letech vystoupily ze stínu a snaží se aktivně účastnit ve společenském, kulturním a politickém životě. Právní řád České republiky týkající se ochrany národnostních menšin v zásadě odpovídá mezinárodním standardům – byly přijaty závazky obsažené v mezinárodních dokumentech obecného a mezinárodního významu.

    Kvalita soužití menšiny a většiny je založena na různých kompromisech. Přítomnost členů národnostních menšin na území nějakého státu nese s sebou nejen rizika, ala také pozitiva. Někdy se vyskytují konflikty, kterých příčinou je početnost žijících tam etnických skupin, většinová společnost mít negativní vztah k dodržování práv menšin tam žijících. Np. konflikt v bývalé Jugoslávií, ale to bylo především vyjádření emocí, neděje spojené s zoufalstvím a beznaději, což je výsledek mnoha nevyřešených záležitostí. Na druhou stranu stát může zůstat, i za dodržování všech základních práv týkajících se národnostních menšin, státem s rozmanitou kulturou, s velkým bohatstvím tradic, způsobu chování, může využívat vzor z toho, co můžeme vidět v jiné kultuře, čeho se můžeme naučit, co nám možní se rozvíjet.

 

Wydano publikację „Spis Powszechny 2011 r.

Byla vydána publikace „Sčítání lidu 2011”

 

Koexistencia o.p.p. wydała w czerwcu 2015 r. publikację wiązaną p.t. „Spis Powszechny 2011 r., oficjalne wyniki w ramach Republiki Czeskiej i Województwa Morawsko-Śląskiego”, w tym wyniki dotyczące narodowości we wszystkich gminach województwa. W załączniku zamieszczono referat Tadeusza Siwka „Bez narodowości – nowe zjawisko w Republice Czeskiej i na Zaolziu”, tekst ustawy nr 296/2009 Dz.U. o Spisie Powszechnym, niektóre artykuły z prasy polskiej mniejszości narodowej i prasy regionalnej i wycinki z gazet oraz statystykę dotyczącą polskich szkół w Republice Czeskiej. Publikacja jest zamieszczona na stronach www.coexistentia.cz. Jej redaktorem jest Tadeusz Toman.

 

Koexistencia o.p.s. vydala v červnu 2015 vázanou publikaci p.n. „Sčítání lidu 2011, oficiální výsledky v rámci České republiky a Moravskoslezského kraje”, včetně výsledků týkajících se národnosti ve všech obcích kraje. V příloze byl zveřejněn referát Tadeusze Siwka „Bez národnosti – nový jev v České republice a na Zaolší”, obsah zákona č. 296/2009 Sb. o Sčítání lidu, některé články z novin polské národnostní menšiny a regionálních novin a výstřižky z novin, a také statistiku týkající se polských škol v České republice. Publikace je zveřejněna na www.coexistentia.cz. Jejím redaktorem je Tadeusz Toman.

 

Litwa: Wywalczyli polskie gimnazjum

Litva: Vybojovali polské gymnázium

 

WYWALCZYLI POLSKIE GIMNAZJUM (wilnoteka.lt / Litwa) – Społeczność polskiej szkoły w Trokach ma powody do dumy i satysfakcji. Dzięki determinacji rodziców, dyrekcji i grona pedagogicznego placówka szkolna uzyskała statut gimnazjum. Jak przyznał dyrektor Marian Kuzborski, jeszcze rok temu wracając do szkoły z samorządu, nie wiedział co powiedzieć nauczycielom, a jej przyszłość malowała się mgliście. Podczas uroczystości inauguracji gimnazjum atmosfera i emocje były zgoła inne: była radość i satysfakcja, a zarazem świadomość, że to dopiero początek. O zgodę samorządu na rozpoczęcie procesu akredytacji programu kształcenia średniego i uzyskanie statusu gimnazjum Szkoła Średnia w Trokach z Polskim Językiem Nauczania walczyła od 2013 roku … („Głos Ludu”, 15.10.2015 r.)

 

VYBOJOVALI POLSKÉ GYMNÁZIUM – Společnost polské školy v Trokách má důvod k pýše a zadostiučinění. Díky odhodlanosti rodičů, ředitelství a pedagogického sboru školské zařízení získalo statut gymnázia. Jak uvedl ředitel Marian Kuzborski, ještě před rokem, když se vracel do školy z jednání samosprávy, nevěděl, co má říct učitelům, a jeho budoucnost se jevila mlhavě. V průběhu slavnostní inaugurace gymnázia atmosféra a emoce byly zcela odlišné: byla radost a satisfakce, a současně přesvědčení, že to je teprve začátek. O získání souhlasu samosprávy na zahájení procesu akreditace vzdělávacího středoškolského programu a získání statutu gymnázia Střední škola v Trokách s polským vyučovacím jazykem bojovala od 2013 roku ...(„Głos Ludu”, 15.10.2015)

 

W dzisiejszym „Głosie Ludu” czytałem o szkolnictwie na Litwie i otwarciu gimnazjum. Gratulacje i dużo sukcesów! Józef Przywara. jozefprzywara@seznam.cz 15.10.2015 r.

 

Dzień dobry Panie Józefie! Dziękujemy serdecznie za ciepłe pozdrowienia i wsparcie.

Cieszymy się, że mamy takich przyjaciół, na których możemy zawsze liczyć. Z najgorętszymi życzeniami zdrowia, pomyślności oraz sukcesów na co dzień. Prosimy o przesłanie kopii artykułu. Marian Kuzborski, Dyrektor Gimnazjum w Trokach

 

16.10.2015 r. na placu obok pomnika V. Kudrice (były plac Czerniachowskiego) przy gmachu Rządu Republiki Liteweskiej, al. Gedymina 11 odbył się wiec protestu „Przeciwko niesprawiedliwej polityce socjalnej i oświatowej na Litwie”. W ostatnią dekadę zamknięto na Litwie kilkaset szkół, co powoduje duże zaniepokojenie rodziców z powodu utrudniania dostępu do kształcenia się dzieci. Nauczyciele tracą pracę, ich zawód staje się coraz mniej doceniany w społeczeństwie. W przedszkolach z kolei sytuacja socjalna pracowników stała się katastroficzna. Spore zaniepokojenie z powodu niedostatecznych gwarancji socjalnych i liberalizacji stosunków pracy odczuwalne jest również w innych dziedzinach: kultury, opieki społecznej. Przygotowany przez Rząd nowy Kodeks Pracy, zwiększa uprawnienia pracodawców i uszczupla gwarancje socjalne pracowników. W związku z narastającym konfliktem w społeczeństwie, przedstawiciele zespołów związków zawodowych, środowiska pracowników oświaty, kultury, strefy socjalnej, jak też rodzice dzieci szkół mniejszości narodowych i litewskich zorganizowali wiec protestu „Przeciwko niesprawiedliwej polityce socjalnej i oświatowej”. To tyle, z oficjalnej informacji, uczestniczyłem. Z powodu zastraszania represjami walnie uczestniczyli pracownicy szkół rejonu sołecznickiego i wileńskiego, z innych rejonów i miasta Wilna było o wiele mniej. Uczestniczyli też przedstawiciele mniejszości białoruskiej i rosyjskiej i litewskich przedszkoli, pracowników oświaty, kultury i strefy opieki społecznej. Według organizatorów było ponad cztery tysiące osób, media litewskie podały – dwa tysiące uczestników. Nie będziemy siedzieć bezczynnie. Foto w prasie i na facebooku. Z poważaniem Walenty Jemieljanow.

 

Kluby Kobiet działające przy PZKO spotkały się w Stonawie

Kluby žen působící při PZKO se setkaly ve Stonavě

 

W Domu PZKO w Stonawie spotkało się 17.10.2015 r. prawie 150 pań z 39 Klubów Kobiet miejscowych kół PZKO z całego Zaolzia. Tradycyjne Spotkanie Jesienne zorganizowała dla nich Sekcja Kobiet Zarządu Głównego PZKO. Dla wszystkich zebranych stonawski Klub Kobiet przygotował smaczne kanapki, obiad i słodki poczęstunek do kawy. Nie zabrakło występu kulturalnego. Wystąpił zespół „Dziecka ze Stonawy” złożony z dzieci miejscowego polskiego przedszkola i szkoły. Po południu panie zaprezentowały wiercenie wydmuszek techniką madeira i ozdabianie ich woskiem. Uczestniczki spotkania mogły się nauczyć wykonywania frywolitek za pomocą igły oraz wyszywania koronek. „Bardzo doceniam rolę pań w podtrzymywaniu tradycji na tych terenach. To tak naprawdę od nas, kobiet, zależy, jaka tradycja jest w domu kultywowana i jakim językiem mówią nasze dzieci” – powiedziała żona konsula generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Ostrawie, Urszula Bilska. „Rola kobiet jest faktycznie niezastąpiona, jeśli chodzi o krąg rodzinny, tak samo zresztą jak w działalności Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego” mówił prezes PZKO Jan Ryłko.

 

V Domě PZKO ve Stonavě se 17.10.2015 setkalo téměř 150 žen z 39 Klubů žen místních skupin PZKO z celého Zaolží. Tradiční Podzimní setkání uspořádala pro ně Sekce žen Hlavního výboru PZKO. Pro všechny shromážděné stonavský Klub žen připravil chutné chlebíčky, oběd a sladké pohoštění ke kávě. Nechyběl kulturní program. Vystoupil soubor „Dziecka ze Stonawy”, který je složen z dětí místní polské mateřské školy a základní školy. Odpoledne ženy ukázaly vrtání skořápek technikou madeira a jejich zdobení voskem. Účastnice setkání se mohly naučit provádět ozdobné krajky s pomoci jehly a vyšívání krajek. „Velmi oceňuji úlohu žen v udržování tradice na tomto území. Opravdu od nás, žen, záleží, jaká tradice je doma kultivována a jakým jazykem mluví naše děti” – řekla manželka generálního konzula Polské republiky v Ostravě, Urszula Bilska., „Úloha žen je fakticky nezastupitelná, pokud jde o rodinný kruh, stejně jako v činnosti Polského svazu kulturně-osvětového” řekl předseda PZKO Jan Ryłko.

 

 

Jubileusz chóru męskiego „Hejnał-Echo”

Jubileum mužského sboru „Hejnal-Echo”

 

„Koncert z niespodzianką” zapowiadały afisze, które zapraszały na jubileusz chóru męskiego „Hejnał-Echo”, i nie kłamały. Na koncercie w Karwinie-Nowym Mieście, gdzie 7.11.2015 r. chór świętował jubileusze dwóch kiedyś samodzielnych chórów: 95-lecia karwińskiego „Echa” i 80-lecia frysztackiego „Hejnału”, nie zabrakło niespodzianek. Do współpracy w koncercie zaproszono renomowany dziecięcy zespół „Permoník”, działający przy Podstawowej Szkole Artystycznej im. Fryderyka Smetany w Karwinie pod kierownictwem, Evy Šejnerovej. Chór-jubilat, która działa przy Miejscowym Kole PZKO w Karwinie-Frysztacie, pod kierownictwem Andrzeja Szyji zaprezentował w pierwszej części repertuar klasyczny, a w drugiej program o charakterze rozrywkowym. Wystąpił też karwiński dziecięcy zespół „No net”, w którym śpiewają cztery absolwentki i jedna dziewiątoklasistka z Základní školy a mateřské školy s polským jazykem vyučovacím – Szkoły Podstawowej i Przedszkola, Karviná-Fryštát, Dr. Olszaka 156, přípěvková organizace.

 

 

„Koncert s překvapením” oznamovaly plakáty, které zvaly na výroční oslavy mužského sboru „Hejnał-Echo”, a nelhaly. Na koncertu v Karviné-Novém Městě, kde 7.11.2015 sbor slavil jubileum dvou kdysi samostatných sborů: 95. výročí vzniku karvinského „Echa” a 80. výročí vzniku fryštatského „Hejnału”, nechyběla překvapení. Ke spolupráci v koncertu byl pozván věhlasný Dětský soubor „Permoník”, který působí pří Základní škole umění Bedřicha Smetany v Karviné pod vedením Evy Šejnerové. Sbor-oslavenec, který působí při Místní skupině PZKO Karviná-Fryštát, pod vedením Andrzeje Szyji prezentoval v první části program klasický, a v druhé částí zábavný. Vystoupil také karvinský dětský soubor „No net”, ve kterém zpívají čtyři absolventky a jedna žákyně 9. třídy Základní školy a mateřské školy s polským jazykem vyučovacím – Szkoły Podstawowej i Przedszkola, Karviná-Fryštát, Dr. Olszaka 156, přípěvková organizace.

 

 

 

 

Janusz Bilski nowym Konsulem Generalnym RP w Ostrawie

Janusz Bilski novým Generálním konzulem Polské republiky v Ostravě

 

Konsul Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Ostrawie, Janusz Bilski, objął 31.8.2015 r. stanowisko. Już tego samego dnia wziął udział w Dożynkach Śląskich organizowanych przez Miejscowe Koło PZKO w Hawierzowie-Błędowicach, a następnego dnia w inauguracji roku szkolnego w  Szkoła Podstawowa i Przedszkole im. Jana Kubisza Hnojník, příspěvková organizace. Nowy konsul urodził się w Łodzi w 1979 roku. Ma za sobą bogaty staż zawodowy w kraju i za granicą. Biegle mówi w języku angielskim i chińskim. Studiował na Wydziale Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Pekińskiego, a następnie na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego. Pracował w ambasadzie RP w Waszyngtonie oraz Konsulacie Generalnym RP w Nowym Jorku, był ambasadorem RP w Wietnamie, a przed powołaniem go na placówkę ostrawską pracował na różnych stanowiskach w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, m.in. w Departamencie Azji i Pacyfiku.

 

Generální konsul Polské republiky v Ostravě Janusz Bilski se ujal funkce 31.8.2015. Už ve stejný den se zúčastnil Slezských dožínek pořádaných Místní skupinou PZKO Havířov-Bludovice, a následující den na zahájení školního roku v Základní škole a mateřské škole s polským jazykem vyučovacím Jana Kubisze, Szkoła Podstawowa i Przedszkole im. Jana Kubisza Hnojník, příspěvková organizace. Nový konsul se narodil v Łodzi v 1979 roce. Má za sebou bohatou služební praxi doma a za hranicemi. Plynně mluví anglicky a čínský. Studoval na Fakultě mezinárodních vztahů Pekingské univerzity, a následně na Fakultě neofilologie Varšavské univerzity. Pracoval na velvyslanectví Polské republiky ve Wošingtnu a Generálním konzulátě Polské republiky v Novém Jorku, byl velvyslancem Polské republiky ve Větnamu, a před uvedením na ostravský zastupitelský úřad pracoval v různých funkcích na Ministerstvu zahraničních věcí, m. j. v Departamentu Asie a Tichomoří.

 

Jubileusz chóru kościelnego w Cieszynie

Jubileum kostelního sboru v Těšíně

 

W listopadzie 2014 r. obchodził Chór Kościelny Parafii Ewangelickiej w Cieszynie, działający po drugiej stronie Olzy 90. rocznicę swego istnienia. Chór występuje przede wszystkim w swojej macierzystej parafii, występował też w wielu regionach Polski i za granicą – w Niemczech, w Holandii, w Czechach – w Pradze na Spotkaniu Chrześcijan 4 Narodów, na Węgrzech, na Słowacji i kilkakrotnie na Koncertach Adwentowych w Czeskim Cieszynie. W swoim repertuarze, oprócz pieśni religijnych, ma także pieśni ludowe Śląska Cieszyńskiego. Na zdjęciu: Chór Kościelny podczas jednego z występów.

 

V listopadu 2014 slavil Kostelní sbor Církve evangelické v Těšíně, působící na druhé straně Olzy, 90. výročí vzniku. Sbor vystupuje především ve svém mateřském sboru, vystupoval také v mnoha polských regionech Polska a také za hranicemi – v Německu, v Holandsku, v Čechách – v Praze na Setkáni křesťanů 4 národů, v Maďarsku, na Slovensku a několikrát v rámci Adventních koncertů v Českém Těšíně. Ve svém repertoáru kromě náboženských písní, má také lidové písně Těšínského Slezska. Na snímku: Kostelní sbor při jednom z vystoupení.

 

 

Dni NATO w Ostrawie-Mosznowie

Dny NATO v Ostravě-Mošnově

 

Dni NATO w Ostrawie są największym przeglądem środków zapewniających bezpieczeństwo w Europie. Motto imprezy można określić hasłem „nasze bezpieczeństwo nie jest oczywistością, a bez bezpieczeństwa nie ma pomyślnego rozwoju”, i dlatego jego głównym celem jest prezentować społeczeństwu jak najszerszą skalę środków, którymi dysponuje Republika Czeska i jej sojusznicy dla zapewniania bezpieczeństwa. Program główny, który przebiega na lotnisku Leosza Janaczka w Ostrawie-Mosznowie, składa się z pokazów techniki wojskowej, policyjnej i ratowniczej, pokazów lotniczych i prezentacji uzbrojenia, wyposażenia i oprzyrządowania oddziałów. Dni NATO w bieżącym roku przebiegły w dniach 19.-20.9.2015 r.

 

Dny NATO v Ostravě jsou největší přehlídkou bezpečnostní techniky v Evropě. Mottem akce je „naše bezpečnost není samozřejmost a bez bezpečnosti není prosperita”, a proto jejím hlavním cílem je ukázat veřejnosti co nejpestřejší škálu prostředků, kterými disponuje Česká republika a její spojenci na poli zajišťování bezpečnosti. Hlavní program, který se odehrává na letišti Leoše Janáčka v Ostravě-Mošnově se skládá z prezentace vojenské, policejní a zachranářské techniky, leteckých ukázek a prezentace výzbroje, výstroje a vybavení útvarů. Dny NATO se letos konaly ve dnech 19.-20.9.2015.

 

 

Przewodniczący Polskiej Sekcji Narodowej COEX, Karol Madzia, z konsulem generalnym Rzeczypospolitej Polskiej w Ostrawie Januszem Bilskim na Dniach NATO w Mosznowie / Předseda Polské národní sekce COEX Karel Madzia s generálním konsulem Polské republiky v Ostravě Januszem Bilským na Dnech NATO v Mošnově

 

Wiadomości – Tudósítások – Zprávy“, wydawca / kiadó / vydavatel: Organizacja Pożytku Publicznego Koexistencia o.p.p. / Koexistencia o.p.s. Közhasznú társaság / Obecně prospěšná společnost Koexistencia o.p.s., IČO: 68899289, adres wydawcy / a kiadó címe / adresa vydavatele: 737 01 Český Těšín / Czeski Cieszyn, Střelniční / ul. Strzelnicza 209/28, rada redakcyjna / szerkesztőbizottság / redakční rada: Tadeusz Toman (redaktor naczelny / főszerkesztő / šéfredaktor), Zoltán Domonkos, Józef Toboła, Władysław Drong, Stanisław Gawlik, zamknięcie numeru / / lapzárta / uzávěrka čísla: 4.12.2015, treść numeru zamieszczona na stronach internetowych www.coexistentia.cz, w formie drukowanego zeszytu gazeta jest przekazywana instytucjom i archiwom, czytelnikom wyłącznie na zamówienie / a kiadvány nyilvánosan elérhető a www.coexistentia.cz honlapon, nyomtatott formában újságunkat intézmények és archívumok  számára készítjük, olvasók számára csak megrendelésre / obsah čísla zveřejněn na webových stránkách www.coexistentia.cz, v tištěné podobě jsou noviny poskytovány institucím a archivům, čtenářům pouze na objednávku