******************************************************************************

WIADOMOŚCI – TUDÓSÍTÁSOK – ZPRÁVY

Gazeta członków ruchu politycznego COEXISTENTIA-WSPÓLNOTA

A COEXISTENTIA-EGYÜTTÉLÉS politikai mozgalom tagjainak lapja

Noviny členů politického hnutí COEXISTENTIA-SOUŽITÍ

www.coexistentia.cz

nr 117 (1/2023) 19.1.2023

******************************************************************************

Przemówienie ukraińskiego prezydenta Wołodymira Zełenskiego w amerykańskim Kapitolu porównują media światowe z wystąpieniem byłego brytyjskiego premiera, Winstona Churchila podczas drugiej wojny światowej / Volodimir Zelenszkij ukrán elnöknek az amerikai Capitoliumban elmondott beszédét a világsajtó Winston Churchill egykori brit miniszterelnök második világháborús beszédéhez hasonlítja / Projev ukrajinského prezidenta Volodymira Zelenského v americkém Kapitolu světová média srovnávají s projevem bývalého britského premiéra Winstona Churchila během druhé světové války („The Times”)

Prezydent Ukrainy z wizytą w USA 

Ukrajna elnöke az Egyesült Államokba látogatott 

Prezident Ukrajiny na návštěvě v USA

Prezydent Ukrainy udał się z wizytą do Waszyngtonu. Ta wizyta to sygnał nie tylko dla Putina. Poprzednim razem, gdy prezydent USA, Joe Biden, oferował Wołodymirowi Zełeńskiemu, że przyśle po niego samolot, ukraiński prezydent odparł, że potrzebuje „amunicji a nie przejażdżki”. Był 25.2.2022 r., drugi dzień wojny. Rosjanie zbliżali się do Kijowa, a według amerykańskich prognoz miasto miało zostać zajęte w ciągu kilku dni. Dlatego proponowali ukraińskiemu prezydentowi ewakuację. Ten odmówił, został w ostrzeliwanym mieście, aby mobilizować jego obrońców. Zyskał sobie przez to podziw wolnego świata. 21.12.2022 r. Zełeński na lotnisku w Rzeszowie wsiadł na pokład amerykańskiego samolotu i ruszył w pierwszą od rozpoczęcia rosyjskiej agresji zagraniczną podróż. To na wskroś symboliczna wyprawa.

W grudniu 1941 r. brytyjski premier Winston Churchil spędził dziesięć dni na pokładzie pancernika Duke of York, płynąc do USA na spotkanie z prezydentem Franklinem D. Roosweltem. Politycy rozmawiali w chwili gdy wojska Hitlera docierały pod Moskwę, a Japonia, sojusznik III Rzeszy, podbijała kolejne terytoria na Pacyfiku. Trudno było wówczas być optymistą.... Churchil i Rooswelt wierzyli jednak w zwycięstwo, ponieważ wolny świat był silniejszy niż dyktatury. W listopadzie 1989 r. na mównicy w gmachu Kapitolu stanął przywódca Solidarności, Lech Wałęsa. Amerykańscy kongresmani usłyszeli jego opowieść o nieprawdopodobnym zwycięstwie wolności nad tyranią, które byłoby niemożliwe bez wsparcia Zachodu.

Zełeński podczas rozmów z Bidenem w Białym Domu i występując przed członkami Kongresu USA, szedł ścieżką wytyczoną przez Churchila i Wałęsę. Więzy Europy i Ameryki są dziś tak samo ważne i mocne jak podczas drugiej wojny światowej. Sukces obrońców wolności w Europie jest też sukcesem USA.

Ukrajna elnöke Washingtonba utazott. Ez a látogatás nem csak Putyin számára jelzésértékű. Legutóbb, amikor Joe Biden amerikai elnök felajánlotta, hogy repülőgépet küld Volodimir Zelenszkijnek, az ukrán elnök visszautasította, mondván, hogy "lőszerre van szüksége, nem fuvarra". 2022. február 25-e volt, a háború második napja. Az oroszok közeledtek Kijev felé, és az USA azt jósolta, hogy a várost néhány napon belül elfoglalják. Ezért javasolták az ukrán elnöknek az evakuálást. Ő ezt visszautasította, és a Kijevben maradt. 2022. december 21-én Zelenszkij a rzeszowi repülőtéren felszállt egy amerikai repülőgépre, és az orosz agresszió kezdete óta első külföldi látogatására indult. Ez valóban egy szimbolikus utazás.

1944 decemberében Winston Churchill brit miniszterelnök tíz napot töltött a Duke of York csatahajó fedélzetén, amikor az Egyesült Államokba utazott, hogy találkozzon Franklin D. Roosevelt elnökkel. A politikusok akkor tárgyaltak, amikor Hitler csapatai Moszkva felé nyomultak, Japán pedig, a Harmadik Birodalom szövetségese, egyre nagyobb területeket szerzett a Csendes-óceánon. Nehéz volt akkor optimista lenni.... Churchill és Roosevelt azonban hitt a győzelemben, mert a szabad világ erősebb a diktatúráknál. 1989 novemberében a Szolidaritás vezetője, Lech Wałęsa állt a Capitolium épületében a pulpitus mögött. Az amerikai kongresszusi képviselők meghallgatták a szabadságnak a zsarnokság felett aratott csodálatos győzelméről szóló történetét, amely nem lett volna lehetséges a Nyugat támogatása nélkül.

A Bidennel folytatott fehér házi megbeszélései és az amerikai kongresszus tagjai előtt való megjelenése során Zelenszkij a Churchill és Wałęsa által kitaposott utat követte. Az Európa és Amerika közötti kapcsolatok ma is ugyanolyan fontosak, mint a második világháború idején. A szabadság védelmezőinek sikere Európában egyben az USA sikere is.

Prezident Ukrajiny odcestoval do Washingtonu. Tato návštěva je signálem nejen pro Putina. Minule, když prezident USA Joe Biden nabízel Wolodymiru Zelenskému, že pro něho pošle letadlo, ukrajinský prezident odmítl, s tím že potřebuje „munici, nikoliv projížďku”. Byl 25. 2. 2022, druhý den vojny. Rusové se blížili ke Kyjevu, a podle amerických předpovědi město bude obsazeno za několik dnů. Proto navrhovali ukrajinskému prezidentovi evakuaci. Ten odmítl, zůstal v ostřelovaném městě, aby mobilizoval jeho obránce. Získal tím obdiv svobodného světa. 21. 12. 2022 Zelenský na letišti v Řešově nasedl na palubu amerického letadla a vydal se na první, po zahájení ruské agrese, zahraniční návštěvu. To je vskutku symbolická výprava.

V prosinci 1944 britský premiér Winston Churchil strávil deset dnů na palubě pancéřové lodi Duke of York, během plavby do USA na setkání s prezidentem Franklinem D. Roosweltem. Politici jednali ve chvíli, kdy vojska Hitlera se dostávaly pod Moskvu, a Japonsko, spojenec III Říše, získávalo další teritoria v Tichém oceánu. Těžko tehdy bylo být optimistou.... Avšak Churchil a Rooswelt věřili ve vítězství, protože svobodný svět byl silnější než diktatury. V listopadu 1989 za řečnickým pultem v budově Kapitolu stanul předák Solidarity Lech Wałęsa. Američtí kongresmani uslyšeli jeho příběh o úžasném vítězství svobody nad tyranií, která by nebyla možná bez podpory Západu.

Zelenský během rozhovorů s Bidenem v Bílém domě a vystoupení před členy Kongresu USA, šel stezkou vytýčenou Churchilem a Wałęsou. Svazky Evropy a Ameriky jsou dnes stejně důležité jako v období druhé světové války. Úspěch obránců svobody v Evropě je rovněž úspěchem USA.

Wybory prezydenta Republiki Czeskiej 

Elnökválasztás a Cseh Köztársaság 

Volba prezidenta České republiky

W piątek i sobotę 13.-14.1.2022 r. odbyła się pierwsza tura wyborów prezydenta Republiki Czeskiej. W superdebacie Telewizji Czeskiej, która była wyemitowana 8.1.2022 r. zaproszenie do dyskusji przyjęli wszyscy kandydaci oprócz Andreja Babiša, przewodniczącego ruchu politycznego ANO, na zdjęciu od lewej: był rektor Uniwersytetu Karola Tomáš Zima, generał w stanie spoczynku Petr Pavel, przedsiębiorca Karel Diviš, była rektor Uniwersytetu Mendelewa w Brnie Danuše Nerudová, lider związków zawodowych Josef Středula, senator i dyplomata Pavel Fischer, kandydat partii politycznej SPD Jaroslav Bašta, senator i lekarz Marek Hilšer. Josef Středula na zakończenie dyskusji przeczytał oświadczenie o zrzeczeniu się kandydatury i poparciu Danušy Nerudowej.

Az elnökválasztás első fordulójára 2022. január 13-14-én, pénteken és szombaton kerül sor. A Cseh televízióban 2022. január 8-án sugárzott szupervita során Andrej Babiš, az ANO mozgalom elnöke kivételével valamennyi jelölt elfogadta a meghívást, a képen balról Tomáš Zima, a Károly Egyetem volt rektora, Petr Pavel nyugalmazott tábornok, Karel Diviš üzletember, Danuše Nerudová, a brünni Mendel Egyetem volt rektora, Josef Středula szakszervezeti vezető, Pavel Fischer szenátor és diplomata, Jaroslav Bašta, az SPD jelöltje, Marek Hilšer szenátor és orvos. Josef Středula a vita végén nyilatkozatot tesz, amelyben lemond a jelöltségéről és Danuše Nerudová-t támogatja.

V pátek a sobotu 13.-14. 1. 2022 proběhne první kolo voleb prezidenta České republiky. V superdebatě České televize, která byla odvysílána 8.1.2022 pozvání přijali všichni kandidáti, kromě Andreje Babiše, předsedy hnutí ANO, na snímku zleva: bývalý rektor Univerzity Karlovy Tomáš Zima, generál ve výslužbě Petr Pavel, podnikatel Karel Diviš, bývalá rektorka Mendelovy univerzity v Brně Danuše Nerudová, odborový předák Josef Středula, senátor a diplomat Pavel Fischer, kandidát SPD Jaroslav Bašta, senátor a lékař Marek Hilšer. Josef Středula na závěr diskuze přednesl prohlášení v němž se zříká kandidatury a podpoří Danuši Nerudovou.

1	Pavel Fischer	57	senator / senátor	Praha
2	Jaroslav Bašta	74	poseł / poslanec	Praha
4	Ing. Petr Pavel, M.A.	61	generał w stanie spoczynku / generál ve výslužbě	Černoušek
5	prof. MUDr. Tomáš Zima, DrSc.	56	profesor szkoły wyższej, lekarz / profesor vysoké školy, lékař	Praha
6	prof. Ing. Danuše Nerudová, Ph.D.	44	ekonomistka, nauczyciel akademicki / ekonomka, vysokoškolská pedagožka	Kuřim
7	Ing. Andrej Babiš	68	poseł / poslanec	Průhonice
8	PhDr. Karel Diviš	46	dyrektor wykonawczy firmy IT / výkonný ředitel IT firmy	Praha
9	MUDr. Bc. Marek Hilšer, Ph.D.	46	nauczyciel akademicki, senator / vysokoškolský učitel, senátor	Praha

Komentarz przed wyborami prezydenckimi

Komentář před prezidentskými volbami

Jako politologa najbardziej interesuje mnie, co oznaczałby wybór konkretnej osoby dla sposobu sprawowania tej funkcji. Jeśli chodzi o Andreja Babiša, to moim zdaniem mogłaby nawiązywać pod wieloma względami na linię związaną z Milošem Zemanem. Kiedy popatrzę na jego działania w czeskiej polityce, byłby podobnie jak Zeman postacią polaryzującą, nawet pomimo wszystkich deklaracji o tym, że chce łączyć społeczeństwo. Prawdopodobnie by tym zwiększył kontrast między obecną koalicją rządową i de facto opozycyjnym prezydentem. Kiedy popatrzymy na działalność trzech dotychczasowych prezydentów, widzimy, że każdy do swojej funkcji wnosił swoje wyobrażenia i priorytety. Również Václav Havel miał swoje wizje, to znaczy ukierunkowanie na jakąś europejską federację i ku końcowi prezydentury otwarcie wyraził sympatie partii zielonych. Ani on nie był apolityczny, pomimo że był w czeskich warunkach łączony z wyrażeniem niepolityczna polityka. Václav Klaus pod wieloma względami był pragmatyczny, tak samo jak to potrafił Zeman lub Havel. Patrz sytuacja podczas wysiłków Klausa o wybór w 2003 roku, kiedy wiecznego rywala Václava Havla pochwalił z tym, że jakkolwiek się różnią, Havel położył zasługi dla Republiki Czeskiej. Taką postawę wybrał absolutnie celowo, ale oczywiście, ponieważ tym ulepszał postrzeganie siebie samego.

Jeśli chodzi o Danušę Nerudową, do 2020 roku trudno odnajduję jakąś wyraźną profilację, do tego czasu jest publicznie niemal nieznana. W odróżnieniu od Petra Pavla z jego zawodem wojskowym lub Andreja Babiša jako przedsiębiorcy i polityka, czy chociażby senatora Pavla Fischera. U Nerudowej nie znajduję żadnej silnej historii. Jest to kandydatka, która może argumentować tym, że jest kobietą, co może być w przytłaczającym męskim polu zainteresowanych funkcją prezydenta całkiem wielką zaletą. Jest wprawdzie byłą rektorką Uniwersytetu Mendela, owszem tu zagraża problem. Jak na razie, co jest dla mnie zaskoczeniem, nie zwraca uwagi fakt, że w czele uniwersytetu była w okresie, kiedy w jej wnętrzu urodził się największy skandal plagiatorski od afery z pilzeńskimi prawami. Współodpowiedzialność za to Nerudowa niewątpliwie niesie. Obecnie może zwracać uwagę na to, że są dwaj kandydaci z problematyczną przeszłością, ale w jej zawodowej karierze jest co najmniej ten jeden punkt, który jest również dyskusyjny.

Jeśli oceniamy kandydatów, trzeba również powiedzieć, że w swojej karierze zawodowej każdy pozostawia jakieś stopy. W tym kontekście jest dotychczas stopa Danušy Nerudowej zaskakująco mało dyskutowana. Według mnie dla Babiša byłaby pożądaną kandydatką do drugiej tury wyborów. Mógłby zwracać uwagę na to, że Nerudowa ucieleśnia intelektualny kierunek akademicki, który dla wielu wyborców jest odległy, mało zrozumiały i pod postacią właściwie odwrotną jaką reprezentuje on. Obecna debata koncentruje się na słabe strony Petra Pavla i Andreja Babiša, ale przemilcza trzecią osobę, która staje się również możliwą adeptką do drugiej tury.

Lubomír Kopeček, politolog, autor licznych książek naukowych i popularnonaukowych, m.in. „Coexistentia-Soužití a politická reprezentace polské menšiny”

Mne jako politologa nejvíce zajímá, co by znamenalo zvolení konkrétní osoby pro způsob výkonu této funkce. U Andreje Babiše si myslím, že by v mnoha ohledech navázal na linii spojenou s Milošem Zemanem. Když se podívám na jeho působení v české politice, byl by podobně polarizující postavou jako Zeman a to přes všechny deklarace o tom, že chce společnost spojovat. Pravděpodobně by se tím zesílil kontrast mezi stávající vládní koalici a de facto opozičním prezidentem. Když se podíváme na tři dosavadní prezidenty, vidíme, že každý do své funkce projektoval svoje představy a priority. I Václav Havel měl své vize, tedy směřování k nějaké evropské federaci a ke konci prezidentství otevřené vyjádření sympatií ke straně zelených. Ani on nebyl apolitický, byť je v českých poměrech spojován s výrazem nepolitická politika. Václav Klaus v mnoha ohledech byl pragmatický, stejně jako to dokázal Zeman nebo Havel. Viz situace při Klausově úsilí o zvolení v roce 2003, kdy věčného rivala Václava Havla pochválil s tím, že jakkoli jsou odlišní, Havel se zasloužil o Českou republiku. Takový postoj zvolil naprosto účelově, ale pochopitelně, protože tím vylepšoval vnímání sebe sama.

U Danuše Nerudové do roku 2020 těžko hledám nějakou výraznou profilací, do té doby je veřejně téměř neznámá. Na rozdíl od Petra Pavla s jeho vojenskou profesí nebo Andreje Babiše jako podnikatele a politika či třeba senátora Pavla Fischera. U Nerudové nenacházím žádný silný příběh. Je to kandidátka, která může argumentovat tím, že je žena, což se ukazuje v drtivě mužském poli zájemců o prezidentskou funkci jako docela velká výhoda. Je sice bývalou rektorkou Mendelovy univerzity, ovšem tady hrozí problém. Zatím, pro mne překvapivě, zůstává stranou pozornosti fakt, že v čele univerzity byla v době, kdy se v jejich útrobách zrodil největší plagiátorský skandál od aféry s plzeňským právy. Spoluodpovědnost za to Nerudová nepochybně nese. Nyní může poukazovat na to, že jsou dva kandidáti s problematickou minulostí, ale v její profesní minulosti je minimálně tento jeden bod, který je také diskutabilní.

Pokud poměřujeme kandidáty, je dobré si říct, že ve své profesní kariéře každý zanechává nějaké stopy. V tomto kontextu je prozatím stopa u Danuše Nerudové překvapivě málo debatována. Podle mne by byla pro Babiše vítanou kandidátkou ve druhém kole voleb. Mohl by poukazovat na to, že Nerudová ztělesňuje intelektuální vysokoškolský směr, který je pro spoustu voličů vzdálený, málo srozumitelný a podobou vlastně opačný než jaký představuje on. Současná debata se soustřeďuje na slabiny Petra Pavla a Andreje Babiše, ale opomíjí třetí osobu, která se tu rýsuje jako možná adeptka na druhé kolo.

Lubomír Kopeček, politolog, autor mnoha odborných a popularizačních knih, mj. „Coexistentia-Soužití a politická reprezentace polské menšiny”

Wybory prezydenta Republiki Czeskiej, I. tura – wyniki w gminach 

Volba prezidenta České republiky, I. kolo – výsledky

Gmina / obec	Frekwencja / volební účast	Petr Pavel	Andrej Babiš	Danuše Nerudová	Pavel Fischer	Jaroslav Bašta	Marek Hilšer
Bogumín / Bohumín	58,64%	2 407 24,47%	5 106 51,92%	1 009 10,26%	413 4,19%	527 5,35%	189 1,92%
Rychwałd / Rychvald	66,15%	1 021 25,71%	1 937 48,79%	451 11,36%	180 4,53%	209 5,26%	79 1,98%
Lutynia Dolna / Dolní Lutyně	68,77%	742 25,55%	1 507 51,91%	275 9,47%	115 3,96%	141 4,85%	69 2,37%
Orłowa / Orlová	55,19%	2 581 20,20%	7 685 60,17%	1 119 8,76%	322 2,52%	640 5,01%	186 1,45%
Dąbrowa / Doubrava	61,70%	81 13,52%	395 65,94%	48 8,01%	22 3,67%	28 4,67%	17 2,83%
Dziećmorowice / Dětmarovice	69,36%	582 23,67%	1 266 51,50%	270 10,98%	94 3,82%	139 5,65%	59 2,40%
Piotrowice koło Karwiny / Petrovice u Karviné	65,68%	635 24,69%	1 286 50,01%	270 10,50%	149 5,79%	123 4,78%	58 2,25%
Karwina / Karviná	54,62%	4 370 19,41%	13 920 61,83%	1 765 7,84%	676 3,00%	1 066 4,73%	378 1,67%
Stonawa / Stonava	66,99%	183 19,36%	559 59,15%	89 9,41%	42 4,44%	43 4,55%	21 2,22%
Olbrachcice / Albrechtice	69,13%	512 24,06%	1 104 51,87%	209 9,82%	118 5,54%	106 4,98%	38 1,78%
Sucha Górna / Horní Suchá	60,26%	502 23 57%	1 089 51,15%	237 11,13%	113 5,30%	116 5,44%	35 1,64%
Hawierzów / Havířov	58,65%	8 133 24,27%	17 415 51,98%	3 626 10,82%	1 418 4,23%	1 664 4,96%	614 1,83%
Pietwałd / Petřvald	63,03%	866 23,79%	1 920 52,74%	380 10,43%	124 3,40%	211 5,79%	79 2,17%
Błędowice Górne / Horní Bludovice	77,37%	468 30,44%	588 38,25%	208 13,53%	110 7,15%	77 5,00%	50 3,75%
Cierlicko / Těrlicko	71,69%	755 27,60%	1 262 46,14%	279 10,20%	203 7,42%	129 4,71%	50 1,82%
Kocobędz / Chotěbuz	73,72%	218 28,75%	300 39,57%	111 14,64%	42 5,54%	35 4,61%	38 5,01%
Czeski Cieszyn / Český Těšín	61,50%	3 081 26,95%	5 002 43,76%	1 419 12,41%	934 8,17%	504 4,40%	282 2,46%

Gmina / obec	Frekwencja / volební účast	Petr Pavel	Andrej Babiš	Danuše Nerudová	Pavel Fischer	Jaroslav Bašta	Marek Hilšer
Herczawa / Hrčava	49,27%	19 19,00%	58 58,00%	16 16,00%	1 1,00%	3 3,00%	1 1,00%
Mosty koło Jabłonkowa / Mosty u Jablunkova	62,48%	548 29,39%	693 37,17%	226 12,12%	184 9,87%	120 6,43%	51 2,73%
Łomna Gorna / Horní Lomná	61,97%	35 18,81%	77 41,39%	29 15,59%	22 11,82%	10 5,37%	4 2,15%
Łomna Dolna / Dolní Lomná	67,24%	155 30,57%	173 34,12%	83 16,37%	38 7,49%	31 6,11%	16 3,15%
Boconowice / Bocanovice	67,56%	69 27,49%	83 33,06%	50 19,92%	31 12,85%	15 5,97%	3 1,19%
Bukowiec / Bukovec	70,30%	168 23,07%	266 36,53%	89 12,22%	118 16,20%	53 7,28%	15 2,06%
Piosek / Písek	64,81%	248 25,80%	397 41,31%	121 12,59%	93 9,67%	56 5,82%	30 3,12%
Pioseczna / Písečná	73,11%	154 27,11%	210 36,97%	96 16,90%	59 10,38%	28 4,92%	14 2,46%
Jabłonków / Jablunkov	62,90%	761 28,17%	993 34,43%	392 14,51%	345 12,77%	152 5,62%	75 2,77%
Nawsie / Návsí	66,22%	553 28,08%	750 38,09%	293 14,88%	145 7,36%	131 6,65%	54 2,74%
Gródek / Hrádek	68,80%	301 29,83%	390 38,65%	162 16,05%	63 6,24%	49 4,85%	27 2,67%
Milików / Milíkov	67,85%	192 26,70%	306 42,55%	92 12,79%	78 10.84%	18 2,50%	18 2,50%
Koszarzyska / Košařiska	66,67%	44 22,44%	86 43,87%	29 14,79%	14 7,14%	17 8,67%	6 3,06%
Bystrzyca / Bystřice	66,73%	864 31,10%	1 061 38,19%	391 14,07%	206 7,41%	126 4,53%	91 3,27%
Nydek / Nýdek	64,00%	273 25,92%	401 38,08%	160 15,19%	95 9,02%	86 8,16%	25 2,37%
Wędrynia / Vendryně	70,76%	723 29,25%	919 37,19%	334 13,51%	237 9,59%	146 5,90%	66 2,67%
Trzyniec / Třinec	59,51%	4 546 27,76%	6 918 42,24%	2 123 12,96%	1 188 7,25%	924 5,64%	388 2,36%
Ropica / Ropice	68,56%	260 29,24%	331 37,23%	102 11,47%	104 11,69%	52 5,84%	22 2,47%
Wielopole / Vělopolí	77,03%	65 38,23%	47 27,64%	13 7,64%	26 15,29%	11 6,47%	5 2,94%
Śmiłowice / Smilovice	72,81%	148 31,55%	145 30,91%	61 13,00%	76 16,20%	18 3,83%	13 2,77%
Ligotka Kameralna / Komorní Lhotka	70,80%	241 29,07%	328 39,56%	94 11,33%	85 10,25%	50 6,03%	12 1,44%
Trzycież / Střítež	74,23%	172 28,71%	238 39,73%	76 12,68%	57 9,51%	32 5,34%	10 1,66%
Rzeka / Řeka	67,18%	82 27,33%	119 39,66%	45 15,00%	18 6,10%	25 8,33%	4 1,33%
Gnojnik / Hnojník	66,06%	199 25,09%	340 42,87%	108 13,61%	70 8,82%	40 5,04%	18 2,26%
Trzanowice / Třanovice	76,56%	158 24,96%	246 38,86%	62 9,79%	81 12,79%	52 8,21%	24 3,79%
Toszonowice Górne / Horní Tošanovice	70,43%	105 28,15%	143 38,33%	44 11,79%	25 6,70%	29 7,77%	20 5,36%
Toszonowice Dolne / Dolní Tošanovice	70,34%	48 23,52%	97 47,54%	20 9,80%	22 10,78%	13 6,37%	1 0,49%
Domasłowice Górne / Horní Domaslovice	74,15%	151 27,85%	199 36,71%	97 17,89%	46 8,48%	30 5,53%	13 2,39%
Domasłowice Dolne / Dolní Domaslovice	71,76%	253 32,18%	291 37,02%	96 12,21%	55 6,99%	59 7,50%	17 2,16%
Sobieszowice / Soběšovice	72,84%	184 32,68%	229 40,67%	62 11,01%	33 5,86%	29 5,15%	10 1,77%
Szonów / Šenov	73,91%	1 186 31,00%	1 591 41,59%	475 12,41%	244 6,37%	178 4,65%	90 2,35%

Wyniki wyborów prezydenta Republiki Czeskiej, I. tura 

Výsledky volby prezidenta České republiky, I. kolo

-	Okrsky			Voliči v seznamu	Vydané obálky	Volební účast v %	Odevzdané obálky	Platné hlasy	% platných hlasů
	počet	zprac.	v %
1. kolo	14 857	14 857	100,00	8 245 962	5 626 824	68,24	5 622 812	5 578 585	99,21
2. kolo	14 857	0	0,00	0	0	0,00	0	0	0,00

Kandidát		Navrhující strana	Politická příslušnost	1. kolo		2. kolo
číslo	příjmení, jméno, tituly			hlasy	%	hlasy	%
1	Fischer Pavel	Senátoři	BEZPP	376 705	6,75	X	X
2	Bašta Jaroslav	Poslanci	SPD	248 375	4,45	X	X
+4	Pavel Petr Ing. M.A.	Občan	BEZPP	1 975 056	35,40	0	0,00
5	Zima Tomáš prof. MUDr. DrSc.	Senátoři	BEZPP	30 769	0,55	X	X
6	Nerudová Danuše prof. Ing. Ph.D.	Občan	BEZPP	777 080	13,92	X	X
+7	Babiš Andrej Ing.	Poslanci	ANO	1 952 213	34,99	0	0,00
8	Diviš Karel PhDr.	Občan	BEZPP	75 475	1,35	X	X
9	Hilšer Marek MUDr. Bc. Ph.D.	Senátoři	MHS	142 912	2,56	X	X

Wyniki wyborów prezydenta Republiki Czeskiej, I. tura zagranica

Výsledky volby prezidenta České republiky, I. kolo za hranicemi

Okrsky			Voliči v seznamu	Vydané obálky	Volební účast v %	Odevzdané obálky	Platné hlasy	% platných hlasů
počet	zprac.	v %
110	110	100,00	22 189	15 913	71,72	15 905	15 881	99,85

Kandidát		Navrhující strana	Politická příslušnost	1. kolo		2. kolo
číslo	příjmení, jméno, tituly			hlasy	%	hlasy	%
1	Fischer Pavel	Senátoři	BEZPP	1 116	7,02	X	X
2	Bašta Jaroslav	Poslanci	SPD	202	1,27	X	X
+4	Pavel Petr Ing. M.A.	Občan	BEZPP	8 884	55,94	0	0,00
5	Zima Tomáš prof. MUDr. DrSc.	Senátoři	BEZPP	28	0,17	X	X
6	Nerudová Danuše prof. Ing. Ph.D.	Občan	BEZPP	4 523	28,48	X	X
+7	Babiš Andrej Ing.	Poslanci	ANO	646	4,06	0	0,00
8	Diviš Karel PhDr.	Občan	BEZPP	70	0,44	X	X
9	Hilšer Marek MUDr. Bc. Ph.D.	Senátoři	MHS	412	2,59	X	X

Zebranie Rady Wykonawczej ruchu politycznego COEXISTENTIA – Czeski Cieszyn, 13.12.2022 r. 

Schůze Výkonné rady politického hnutí COEXISTENTIA – Český Těšín, 13. 12. 2022

Obrady zagaił Józef Tobola, pierwszy zastępca przewodniczącego ruchu politycznego COEXISTENTIA (COEX) i poinformował, że zebranie jest zdolne do podejmowania uchwał. Program obrad obejmował: zagajenie, zaakceptowanie programu obrad, wybory protokolanta i weryfikatora protokołu, informację o realizacji uchwał, korespondencji i sprawach finansowych, ocena udziału COEX w wyborach komunalnych, dyskusję plenarną i przyjęcie uchwały. Program obrad został uchwalony. Protokolantem wybrano Tadeusza Tomana, weryfikatorem protokołu Władysława Dronga. Uchwała była przyjęta jednogłośnie.

Jednání zahájil Josef Tobola, první místopředseda politického hnutí COEXISTENTIA (COEX) a sdělil, že schůze je usnášeníschopná. Program jednání obsahoval: zahájení, schválení programu jednání, volby zapisovatele a ověřovatele zápisu, informaci o plnění usnesení, korespondenci a finančních záležitostech, zhodnocení účastí COEX v komunálních volbách, plenární diskuzi a přijetí usnesení. Program jednání byl schválen. Zapisovatelem byl zvolen Tadeusz Toman, ověřovatelem zápisu Vladislav Drong. Usnesení bylo schváleno jednohlasně.

Uchwała z zebrania Rady Wykonawczej ruchu politycznego COEXISTENTIA z 13.12.2022 r. 

Usnesení ze schůze Výkonné rady politického hnutí COEXISTENTIA z 13. 12. 2022

Rada Wykonawcza ruchu politycznego COEXISTENTIA (COEX)

1) wybrała protokolantem Tadeusza Tomana,

2) wybrała weryfikatorem protokołu Władysława Dronga,

3) bierze do wiadomości informacje o korespondencji i realizacji uchwał,

4) bierze do wiadomości sprawozdanie finansowe przekazane przez skarbnika, Władysława Dronga,

5) zobowiązuje sekretarza Rady Wykonawczej COEX, Tadeusza Tomana przekazać Urzędowi Skarbowemu dla Województwa Morawsko-Śląskiego sprawozdanie podatkowe COEX za 2022 rok,

6) zobowiązuje członka Rady Wykonawczej COEX, Władysława Dronga przekazać Urzędowi ds. Kontroli Gospodarowania Partii Politycznych i Ruchów Politycznych sprawozdanie audytorskie COEX za 2022 rok,

7) zobowiązuje pierwszego zastępcę przewodniczącego COEX, Józefa Tobolę opracować plan pracy COEX na 2023 rok,

8) zobowiązuje pierwszego zastępcę przewodniczącego COEX, Józefa Tobolę informować członków Rady Wykonawczej COEX o realizacji dotąd niespełnionych zadań,

9) zobowiązuje przewodniczącego COEX, Zoltana Domonkosa zwołać w lutym 2023 r. zebranie Rady Wykonawczej COEX i przesłać zaproszenie na zebranie członkom Rady Wykonawczej COEX.

Výkonná rada politického hnutí COEXISTENTIA (COEX)

1) zvolila zapisovatelem Tadeusze Tomana,

2) zvolila ověřovatelem zápisu Władysława Dronga,

3) vzala na vědomí informaci o plnění usnesení a korespondenci,

4) vzala na vědomí finanční zprávu předloženou pokladníkem Władysławem Drongiem,

5) ukládá tajemníkovi Výkonné rady COEX Tadeuszovi Tomanovi předat Finančnímu úřadu pro Moravskoslezský kraj daňové přiznání COEX za rok 2022,

6) ukládá členu Výkonné rady COEX Władysławowi Drongowi předat Úřadu pro dohled nad hospodařením politických stran a politických hnutí auditorskou zprávu COEX za rok 2022,

7) ukládá prvnímu místopředsedovi COEX Josefu Tobolovi zpracovat plán práce COEX na rok 2023,

8) ukládá prvnímu místopředsedovi COEX Josefu Tobolovi informovat členy Výkonné rady COEX o plnění dosud nesplněných úkolů,

9) ukládá předsedovi COEX Zoltánu Domonkosovi svolat v únoru 2023 schůzi Výkonné rady COEX a zaslat pozvánky na schůzi členům Výkonné rady COEX.

Koexistencia opp. – konferencja naukowa „Spis ludności a prawa mniejszości narodowych” – 13.12.2022 r. 

Koexistencia o.p.s. - tudományos szeminárium "Népszámlálás és a nemzeti kisebbségek jogai", 2022. december 13. 

Koexistencia o.p.s. – vědecký seminář „Sčítání lidu a práva národnostních menšin”, 13. 12. 2022

Konferencja naukowa odbyła się we wtorek 13.12.2022 r. w Czeskim Cieszynie. W programie była prelekcja prof. Tadeusza Siwka oraz dyskusja na temat prelekcji. Artykuł zamieścił „Głos” – gazeta Polaków w Republice Czeskiej.

Opublikowane w styczniu tego roku przez Czeski Urząd Statystyczny wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań w Republice Czeskiej były szeroko komentowane i analizowane. Okazją do przyjrzenia się ich powiązaniu z prawami mniejszości narodowych była prelekcja prof. Tadeusza Siwka, z Uniwersytetu Ostrawskiego, który od lat zajmuje się tym zagadnieniem. – W krajach, gdzie prawa mniejszości są regulowane, bardzo istotna jest liczba członków tej mniejszości. Jeśli mniejszość jest liczna, to ma większe prawa. Gdy jest mała, to i prawa są mniejsze. Dlatego w interesie mniejszości jest wykazanie stosunkowo wysokiej liczebności – podkreślił prof. Siwek. Przypomniał, że w okresie pierwszej republiki gwarancją dla dwujęzycznych nazw miejscowości było wykazanie 20 procent mniejszości, która tam mieszkała. Aktualnie ten próg został obniżony i wynosi 10 procent. – Między 9 a 11 procent różnica jest niewielka, tylko dwa proc. Ale w świetle prawa to istotna sprawa – zaznaczył.

Analizując wyniki spisu powszechnego w Republice Czeskiej ocenił, że niepokojącym zjawiskiem jest odchodzenie od deklarowania narodowości. Takie zjawisko występuje w niektórych krajach Europy od dłuższego czasu, na przykład w Niemczech czy we Francji. W Czechach w 2001 roku deklaracja narodowości znajdowała się jako dobrowolna kategoria. W dużej mierze to wynik niechęci do udziału w spisach, jaka wytworzyła się we społeczeństwie po 1989 roku. – Moim zdaniem to wynikało z tego, że w latach 90. wiele osób w szybkim tempie dorobiło się majątków, nie zawsze legalnym sposobem. A nawet jeśli legalnym, to nikt specjalnie nie chciał się tym afiszować. Tymczasem podczas spisów prowadzonych w czasach komunistycznych trzeba było podawać nie tylko liczbę ludności, ale i wyposażenie mieszkania, liczbę telewizorów, lodówek, samochodów. I po 1990 roku ludzie niechętnie podchodzili do takich spisów. A władza robiła, co mogła, by do nich zachęcić – wyjaśnił. Dlatego też usunięte zostały drażliwe pytania dotyczące wyposażenia mieszkań i majątku. A kwestia narodowości trafiła do kategorii dobrowolnych Mimo tej dobrowolności ludzie i tak chętnie wypisywali narodowość. W spisie z 2001 roku zadeklarowało ją aż 98,5 proc. Jednak w 2011 roku okazało się, że 25 proc. osób nie podało żadnej narodowości. W ostatnim spisie z 2021 roku ten odsetek wzrósł do 30 proc.

Można domniemywać, że taką opcję wybierają osoby z małżeństw mieszanych lub tacy, którzy mają kłopot z określeniem własnej tożsamości. Jednak – zdaniem prof. Siwka – zdecydowana większość osób, które nie deklarowały żadnej narodowości, to... Czesi. – Jeśli spojrzymy na to, kogo najwięcej ubyło, to właśnie Czechów. W większości to raczej ludzie młodzi, którzy uważają, że narodowość to przeżytek, przestarzały atrybut. Nie mają więc potrzeby deklarować się jako członkowie narodu. Uważają, że wystarczy obywatelstwo – wyjaśnił. Takie rozwiązanie jest jednak niekorzystne dla mniejszości, bo każdy procent mniej może spowodować, że mniejszość przestanie być brana pod uwagę przy uwzględnianiu przynależnych jej praw. Pozytywne jest natomiast to, że brak deklarowania narodowości z czasem może wymusić wypracowanie innych mechanizmów, które zagwarantują mniejszości ich prawa. Prof. Tadeusz Siwek podał przykład Austrii i mniejszości słoweńskiej, gdzie wytypowano miejscowości, w których obowiązuje prawo mniejszościowe. – Nikt nie liczy, ilu, tak naprawdę, Słoweńców tam mieszka. Nawet, jeśli ich liczba się zmniejszy, to mniejszość nie będzie zagrożona, ponieważ należne jej prawa są przypisane do miejscowości – wyjaśnił.

Inną kwestią jest interpretacja danych. W 2011 roku mniejszości były liczone na podstawie pojedynczej deklaracji narodowościowej, choć była możliwość wskazania podwójnej narodowości. Kłopot w tym, że wówczas osoby zaznaczając narodowość „polsko-czeską” lub „czesko-polską” trafiły do kategorii „obywatelstw podwójnych” lub „innych”. Sytuacja zmieniła się wraz z ostatnim spisem z 2021 roku, kiedy do mniejszości zostali wpisani wszyscy, którzy konkretną narodowość podali przynajmniej raz. Osoby, które wpisywały narodowość polską i ci którzy deklarowali polsko-czeską, trafili do jednej kategorii. W efekcie dzięki temu Polaków jest więcej, niż dziesięć lat temu. Kiedy policzono podwójne deklaracje, okazało się, że właściwie nas przybyło – przyznał prof. Siwek. – To kwestia interpretacji, czy policzymy tylko pojedyncze deklaracje, czy też podwójne – zauważył.

Zdaniem badacza tendencja jest wyraźna – będzie wzrastał odsetek ludzi, którzy nie będą podawali narodowości. – Jeśli było ich 25 procent, 30 procent, to w następnym spisie może ich być 35 procent. Co jest korzystne w tych spisach, to właśnie możliwość zaznaczenia podwójnej narodowości – przyznał. Rozwój demograficzny jest jednak niekorzystny dla Polaków. Jeśli spojrzeć na kategorię wiekową, narodowość polską deklaruje znacznie więcej osób starszych niż młodszych. Dlatego ważne jest, by skoncentrować się na osobach z pogranicza, wywodzących się z małżeństw mieszanych, którzy wahają się między polską i czeską narodowością. W ich przypadku najkorzystniejszym rozwiązaniem dla polskiej mniejszości jest deklarowanie podwójnej narodowości. – Każdy, kto poda dwie narodowości, a przynajmniej jedna z nich będzie polska, zostanie wliczony w spisie do mniejszości polskiej – wyjaśnił.

„Głos”, 16.12.2022 r.

A tudományos szemináriumot 2022. december 13-án, kedden tartották Český Těšínben. A program Tadeusz Siwek professzor előadását és az előadás témájáról szóló beszélgetést tartalmazta. A cikket a "Głos" - a Cseh Köztársaságban élő lengyelek lapja közölte.

A Cseh Köztársaságban a Cseh Statisztikai Hivatal által idén januárban közzétett országos népszámlálás eredményeit széles körben kommentálták és elemezték. A nemzeti kisebbségek jogaihoz való kapcsolódásukról Tadeusz Siwek professzor, az Ostravai Egyetem professzora tartott előadást, aki régóta foglalkozik ezzel a kérdéssel. - Azokban az országokban, ahol a nemzeti kisebbségek jogait szabályozzák, e kisebbség száma igen jelentős. Ha a kisebbség nagyszámú, akkor nagyobb jogokkal rendelkezik. Ha kicsi, kevesebb joggal rendelkezik. Ezért a kisebbség érdeke, hogy viszonylag nagy számbeli erőt mutasson fel - hangsúlyozta Siwek professzor. Emlékeztetett arra, hogy az első köztársaság idején a falvak kétnyelvű elnevezésének garanciája az ott élő kisebbség 20 százalékának igazolása volt. Ugyanakkor ezt a küszöbértéket csökkentették, és ma már 10 százalék. - A 9 és 11 százalék között nem volt nagy különbség, mindössze két százalék. A törvény szerint azonban ez lényeges kérdés - jegyezte meg.

A Cseh Köztársaságban az általános népszámlálás eredményeit elemezve úgy értékelte, hogy a nemzetiségről való lemondás aggasztó jelenség. Ez a jelenség már régóta megfigyelhető néhány európai országban, például Németországban vagy Franciaországban. A Cseh Köztársaságban 2001-ben az nemzetisögii nyilatkozat önkéntes kategóriaként szerepelt. Ez nagyrészt annak az eredménye, hogy a társadalomban 1989 után kialakult egyfajta vonakodás a népszámlálásban való részvételtől. - Véleményem szerint ez abból adódik, hogy az 1990-es években sokan gyorsan meggazdagodtak, nem mindig legális módon. És még ha legális is lenne, senki sem akar különösebben dicsekedni vele. A kommunista időszakban végzett népszámlálás során ugyanis nemcsak a lakosság számát kellett jelenteni, hanem a lakások berendezését, a tévékészülékek, hűtőszekrények, autók számát is. És 1990 után az emberek nem vették túl jól ezeket a dolgokat. Ezért a kormány mindent megtett, hogy ösztönözze őket a népszámlálásban való részvételre - magyarázta. Ezért is kerültek ki a lakhatási létesítményekkel és ingatlanokkal kapcsolatos érzékeny kérdések. A nemzetiségek kérdése pedig az önkéntes kategóriába került. Az önkéntesség ellenére az emberek mégis hajlandóak voltak megadni nemzetiségüket. A 2001-es népszámlálás során 98,5 százalék adta meg. 2011-ben azonban kiderült, hogy a lakosság 25 százalékának nincs nemzetisöge. 2011-ben az emberek 25 százaléka nem adott meg nemzetiséget. A legutóbbi, 2021-es népszámláláskor ez az arány 30 százalékra emelkedett.

Feltételezhető, hogy ezt a lehetőséget a vegyes házasságokból származó személyek vagy azok választják, akiknek nehézséget okoz saját identitásuk meghatározása. Azonban - Prof. Siwek véleménye szerint - a nemzetiséget meg nem jelölő személyek döntő többsége ... Csehek. - Ha azt nézzük, hogy kik csökkentek a leginkább, akkor a csehek. Többnyire fiatalok, akik úgy gondolják, hogy a nemzetiség egy ereklye, egy relikvia. Ezért nincs szükségük arra, hogy a nemzet tagjainak vallják magukat. Úgy vélik, hogy az állampolgárság elég - magyarázta. Egy ilyen megoldás azonban a kisebbség számára kedvezőtlen, mert bármely ennél kisebb százalékos arány a kisebbség figyelmen kívül hagyását eredményezheti a kisebbséget megillető jogok meghatározásakor. Másrészt pozitívum, hogy a nemzetiségekről szóló nyilatkozat elfogadása idővel más mechanizmusok kidolgozását is kikényszerítheti a kisebbségek jogainak biztosítása érdekében. Prof. Tadeusz Siwek Ausztria és a szlovén kisebbség példáját hozta fel, ahol olyan településeket határoztak meg, ahol a kisebbségi jog alkalmazandó. - Senki sem számolja, hány szlovén él ott valójában. Még ha vegyes is a számuk, a kisebbséget nem fenyegeti veszély, mert jogaik az önkormányzathoz fűződnek - magyarázta.

Egy másik kérdés az adatok értelmezése. 2011-ben a kisebbségeket egyetlen nemzetiségi nyilatkozat alapján számolták össze, bár lehetőség volt kettős nemzetiség megjelölésére is. A probléma az, hogy ekkor a "lengyel-cseh" vagy "cseh-lengyel" nemzetiséget megjelölő személyek a "kettős nemzetiség" vagy az "egyéb" kategóriába kerültek. A helyzet a legutóbbi, 2021-es népszámlálással egy időben változott meg, amikor mindazok, akik legalább egyszer felsoroltak egy adott nemzetiséget, kisebbségben voltak. A lengyel és a lengyel-cseh nemzetiségről nyilatkozó személyeket ugyanabba a kategóriába sorolták. Ennek eredményeként több lengyel van, mint tíz évvel ezelőtt. Amikor a kettős nyilatkozatokat összeadtuk, kiderült, hogy valójában többen voltunk - ismerte el Siwek professzor. - Értelmezés kérdése, hogy csak az egyszeri nyilatkozatokat vagy a kettős nyilatkozatokat is számoljuk - mutatott rá.

A kutató szerint a tendencia nyilvánvaló - nő azoknak az embereknek az aránya, akik nem adják fel nemzetiségüket. - Ha 25 százalék, 30 százalék volt, akkor a következő népszámláláskor lehet, hogy 35 százalék lesz. A kedvező dolog ezekben a népszámlálásokban éppen a kettős nemzetiség feltüntetésének lehetősége - ismerte el. A demográfiai fejlődés azonban kedvezőtlen a lengyelek számára. Ha az életkori kaszt kategóriáját nézzük, a lengyel nemzetiséget jóval több idősebb személy vallja magáénak, mint fiatalabb. Ezért fontos, hogy a határ menti térségből származó, vegyes házasságokból származó személyekre összpontosítsunk, akik bizonytalanok a lengyel és a cseh nemzetiség között. Az ő esetükben a lengyel kisebbség számára a legelőnyösebb megoldás a kettős nemzetiség bevallása - aki két nemzetiséget vall, amelyek közül legalább az egyik lengyel, az a népszámlálás során lengyel kisebbségként lesz számon tartva - magyarázta.

"Głos", 2022. 12. 16.

Vědecký seminář se konal v úterý 13. 12. 2022 r. v Českém Těšíně. Na programu byla přednáška prof. Tadeusze Siwka a také diskuze na téma přednášky. Článek zveřejnil „Głos” – noviny Poláků v České republice.

Zveřejněné v lednu letošního roku Českým statistickým úřadem výsledky Národního sčítání lidu, domů a bytů v České republice byly široce komentovány a analyzovány. Příležitostí ke prohlídnutí si jejich propojení s právy národnostních menšin byla přednáška prof. Tadeusze Siwka z Ostravské univerzity, který se dlouhodobě zabývá touto otázkou. – V zemích, kde práva národnostních menšin jsou regulovány, velmi podstatný je počet této menšiny. Jestliže menšina je početná, má větší práva. Pokud je malá, má menší práva. Proto v zájmu menšiny je prokázání poměrně vysoké početnosti – zdůraznil prof. Siwek. Připomněl, že v období první republiky garancí pro dvojjazyčné názvy obcí bylo prokázání 20 procent menšiny, která tam bydlela. Současně tento prah byl snížen a dnes čítá 10 procent. – Mezi 9 a 11 procenty je nevelký rozdíl, pouze dvě procenta. Avšak podle práva je to podstatná záležitost – poznamenal.

Když analyzoval výsledky všeobecného sčítání v České republice zhodnotil, že znepokojivým jevem je opuštění od deklarování národnosti. Takový jev se projevuje v některých zemích Evropy už delší dobu, například v Německu nebo ve Francii. V Česku v roce 2001 deklarace národnostní byla uvedena jako dobrovolná kategorie. Ve velké míře je to výsledek nechuti, jaká se vytvořila ve společnosti po roce 1989, účastnit se sčítání. – Podle mého názoru to vyplývá z toho, že v 90. letech mnoho osob rychle zbohatlo, ne vždy legálním způsobem. A dokonce i v případě že legálním, nikdo se tím speciálně nechce chlubit. Protože během sčítání prováděného v komunistickém období bylo nutno uvádět nejen počet lidí, ale rovněž vybavení bytů, počet televizních přijímačů, ledniček, aut. A po roce 1990 roku lidé nelibě nesli tyto záležitosti. Proto vláda dělala seč mohla, aby je povzbuzovala k účastí na sčítání – vysvětlil. Proto také byly odstraněny citlivé otázky týkající se vybavení bytů a majetku. A otázka národností se dostala do kategorie dobrovolných. Přes tuto dobrovolnost lidé i tak ochotně uváděli národnost. Ve sčítání z roku 2001 ji uvedlo až 98,5 proc. Avšak v roce 2011 se ukázalo, že 25 proc. osob neuvedlo žádnou národnost. V posledním sčítání z roku 2021 toto procento vzrostlo do 30 proc.

Je možno se domnívat, že takovou opci volí osoby ze smíšených manželství nebo takoví, kteří mají potíž s určením vlastní totožnosti. Avšak – dle názoru prof. Siwka – rozhodující většina osob, které neuvedly žádnou národnost, to jsou ... Češi. – Jestli se podíváme na to, koho nejvíce ubylo, jsou to právě Češi. Většinou jsou to především mladí lidé, kteří se domnívají, že národnost je přežitek, relikt. Proto nemají potřebu prohlašovat se jako členové národa. Domnívají se, že stačí občanství – vysvětlil. Avšak takové řešení je nepříznivé pro menšinu, protože každé procento méně může způsobit, že menšina nebude bráno v úvahu při určování náležících jí práv. Pozitivní je naopak to, že scházející deklarace národností s časem může vynutit zpracování jiných mechanismů, které zajistí menšinám jejich práva. Prof. Tadeusz Siwek uvedl příklad Rakouska a slovinské menšiny, kde byly vytipovány obce, ve kterých platí menšinové právo. – Nikdo nepočítá, kolik skutečně tam bydlí Slovinců. Dokonce, pokud jejich počet se zmenší, menšina nebude ohrožena, protože její práva jsou připsány obcí – vysvětlil.

Jinou otázkou je interpretace údajů. V roce 2011 menšiny byly počítány na základě jednotlivé národnostní deklarace, i když byla možnost uvést dvojitou národnost. Potíž je v tom, že tehdy osoby, které uvedly národnost „polsko-českou” nebo „česko-polskou” se dostaly do kategorie „dvojitých občanství” nebo „jiných”. Situace se změnila současně s posledním sčítáním z roku 2021, kdy do menšiny byli započítání všichni, kteří konkrétní národnost uvedli alespoň jednou. Osoby, které zapsaly polskou národnost a ti kteří deklarovali polsko-českou, se dostali do jedné kategorie. Ve výsledku díky tomu Poláků je více, než před deseti lety. Když byly sečteny dvojité deklarace, ukázalo se, že ve skutečnosti nás přibylo – uznal prof. Siwek. – Je to otázka interpretace, zda sečteme pouze jednotlivé deklarace, nebo také dvojité – podotknul.

Podle badatele tendence je zřejmá – bude růst procento lidí, kteří nebudou uváděli národnost. – Jestli jich bylo 25 procent, 30 procent, potom v následujícím sčítání jich může být 35 procent. Příznivé je v těchto sčítáních právě možnost uvedení dvojité národnosti – uznal. Demografický vývoj je však pro Poláky nepříznivý. Jestliže se podíváme na věkovou kategorii, národnost polskou deklaruje podstatně více osob starších než mladších. Proto je důležité zaměřit se na osoby z pohraničí, pocházejících ze smíšených manželství, které jsou nerozhodné mezi polskou a českou národnosti. V jejich případě nejvýhodnějším řešením pro polskou menšinu je uvedení dvojité národnosti. – Každý, kdo uvede dvě národnosti, přičemž alespoň jedna z nich bude polská, bude započítán ve sčítání do polské menšiny – vysvětlil.

„Głos”, 16. 12. 2022

Wybory komunalne 2022: ile głosów brakowało do kolejnego mandatu 

Komunální volby 2022: kolik hlasů chybělo pro zisk dalšího mandátu

Gmina	Numer ewid.	Lista kandydacka	Mandaty	*	**	***
Obec	Evid. číslo	Kandidátní listina	Mandáty
Lutynia Dolna	392	Soužití-Wspólnota	1	1461	1047	70
Olbrachcice	72	COEXISTENTIA	2	2357	1348	90
Cierlicko	392	Sdružení COEX, NK	0	1199	581 ^x)	39 ^xx)
Kocobędz	72	COEXISTENTIA	2	980	379	26
Ropica	392	Pro rozvoj Ropice	4	2588	397	27
Wędrynia	72	COEXISTENTIA	4	5774	991	59
Nydek	72	COEXISTENTIA	2	1935	408	23
Koszarzyska	72	COEXISTENTIA	5	694	38	5
Gródek	72	COEXISTENTIA	4	2798	792	53
Milików	72	COEXISTENTIA	6	2898	518	40
Nawsie	72	COEXISTENTIA	2	2335	530	36
Jabłonków	392	Soužití-Wspólnota	1	2673	109	6
Łomna Dolna	72	COEXISTENTIA	2	631	596	85
Bukowiec	72	COEXISTENTIA	2	1213	167	16
Piosek	392	Piosek-Písek	1	1135	11	2
Mosty k. Jabłonk.	392	MOSTY PLUS	2	2589	291	27

* Liczba głosów na listę kandydacką – razem / Počet hlasů na volební listinu – celkem

** Liczba brakujących głosów na kolejny mandat / Počet scházejících hlasů na další mandát

*** Liczba brakujących wyborców na kolejny mandat / Počet scházejících voličů na další mandát

^x) Liczba brakujących głosów do progu 5% / Počet scházejících hlasů do prahu 5 %

^xx) Liczba brakujących wyborców do progu 5% / Počet scházejících voličů do prahu 5 %

O poparciu Ukrainy 

O podpoře Ukrajiny

Poparcie Ukrainy przez Unię Europejską i USA wytrzyma aż do czasu osiągnięcia sprawiedliwego pokoju. Tę walkę prowadzą Ukraińcy i to oni będą musieli określić warunki jego zawarcia, co jest lub nie jest dla nich do przyjęcia. Z naszym doświadczeniem historycznym i Monachium i 1968 rokiem wiemy, jak złożone jest, kiedy o nas decyduje się w innym kraju. Moim zdaniem niezmiernie ważne jest uświadomić sobie, że gdyby Putin osiągnął na Ukrainie sukces, wojna w Europie tym samym nie zakończy się. Po pewnym okresie w jakiejś innej formie byłaby kontynuowana. To jest sprawa, którą nie uświadamialiśmy sobie nie tylko po zajęciu Krymu, ale już wcześniej w Abchazji i Osetii Południowej. Tam rozpoczął się proces, który miał być kontynuowany przez częściową aneksję Ukrainy i mógłby w przyszłości zagrozić również kolejnym krajom w przestrzeni postsowieckiej.

Rudolf Jindrák, ambasador czeski na Słowacji.

Podpora Ukrajiny Evropskou unii a USA vydrží do doby, než bude dosaženo spravedlivého míru. Tento boj vedou Ukrajinci a oni musejí stanovit podmínky jeho uzavření, co pro ně je či není přijatelné. S naší historickou zkušeností a Mnichovem a rokem 1968 víme, jak je složité, když se o nás rozhoduje v jiné zemi. Podle mě je strašně důležité si uvědomit, že kdyby byl Putin na Ukrajině úspěšný, válka v Evropě tím neskončí. Po určité době by v nějaké podobě pokračovala. To je věc, která nám nedošla nejen po obsazení Krymu, ale už dříve u Abcházie a Jižní Osetie. Tam začal proces, který měl pokračovat částečnou anexi Ukrajiny a mohl by v budoucnu ohrozit i další země v postsovětském prostoru.

Rudolf Jindrák, český velvyslanec na Slovensku

Sanah – nowa królowa  

Sanah – az új királynő  

Sanah – nová královna

Kiedy była nieznaną piosenkarką, pomocną dłoń podał jej producent muzyczny Dawid Podsiadło. Zuzanna Jurczak, od ubiegłego roku Grabowska, urodziła się w 1997 roku w Warszawie. Mama trochę śpiewała, tata dużo słuchał muzyki. Więc szybko dostrzegli i wsparli muzycznie zainteresowania córki. Jest dyplomowaną skrzypaczką po Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina. Ale już od liceum wiodła podwójne życie, pisząc własne piosenki, grając i śpiewając. Próbowała sił w talent show, jednak bez powodzenia. – Marzyłam, by ktoś: / Zawiesił wzrok / Był miły Pan co rolę mi dał / Możesz o tym tylko śnić / Smutek i płacz – wspomina te doświadczenia w piosence „O czym śnisz?” w duecie z Dawidem Podsiadłą. Album „Królowa dram” (2020) i piosenki „Szampan”, „Melodia” i tytułowa „Królowa dram” rozpędziły karierę Zuzanny. Dały jej diamentową płytę i pięć nominacji do Fryderyków. Drugi album „Irenka” (2021) ugruntował jej pozycję na rodzimej scenie.

Siłą Sanah, poza wielką muzykalnością, jest wyjątkowość. Zuzanna wystrojona w staromodne falbaniaste sukienki i nosząca chustki na głowie, nobilitująca w swoich piosenkach emocje, znajduje się na przeciwległym biegunie rapowej wulgarności. Jest programowo konserwatywna, na poziomie i estetyki i ekspresji bliska Irenie Santor. Jest muzyczną kontrrewolucją, na którą nikt nie czekał, ale której, jak się okazuje, wszyscy potrzebowali. Pół Polski śpiewa jej piosenkę „Nic dwa razy się nie zdarza” noblistki Wisławy Szymborskiej. Po płycie „Sanah śpiewa Poezyje” pojawiają się sugestie, że wokalistka powinna otrzymać za swoje zasługi dla popularyzacji poezji wysokie odznaczenie państwowe. Potrafi łączyć Polaków wokół ich dziedzictwa kulturowego, ponad pokoleniami, a to przecież zupełnie nowa jakość. Ludzie piszą: „Szkoda, że szkoła pokazała nam wszystkim poezję w najnudniejszy możliwy sposób, taki bez życia. Na ratunek przychodzi Sanah!!!”, „Jakby Adam Mickiewicz żył w tych czasach, to byłby z Ciebie dumny”: (Gazeta Wyborcza, 22.12.2022 r.)

Amikor még ismeretlen énekesnő volt, Dawid Podsiadło zenei producer nyújtott neki segítő kezet. Zuzanna Jurczak, tavaly óta Grabowska, 1997-ben született Varsóban. Az anyja énekelt egy kicsit, az apja sokat hallgatott zenét. Így hamar észrevették és támogatták lányuk zenei érdeklődését. A Fryderyk Chopin Zeneművészeti Egyetem hegedűművész szakán szerzett diplomát. A középiskola óta azonban kettős életet él, saját dalokat ír, játszik és énekel. Próbálkozott tehetségkutatókon, de sikertelenül. - Álmodtam valakiről: / Felakasztottam a tekintetem / Szép volt Uram, milyen szerepet adott nekem / Csak álmodni lehet róla / Szomorúság és sírás - ezeket az élményeket idézi fel az "O czym śnisz?" című dalban Dawid Podsiadłóval duettben. A "Królowa dram" című album (2020) és a "Szampan", a "Melodia" és a címadó "Królowa dram" című dalok lendítették előre Susanna karrierjét. Gyémántlemezzel és öt Fryderyk-jelöléssel jutalmazták. Második albuma, az "Irenka" (2021) megszilárdította pozícióját a hazai színtéren.

Sanah erőssége a nagyszerű zeneiségén kívül az egyediségében rejlik. Régimódi fodros ruhákba öltözve, kendőt a fején hordva, dalaiban érzelmeket nemesítő Susanna a rap közönségességének ellenpólusán helyezkedik el. Programszerűen konzervatív, esztétikailag és kifejezésmódját tekintve közel áll Sándor Irénhez. Ő egy olyan zenei ellenforradalom, amelyre senki sem várt, de mint kiderült, mindenkinek szüksége volt rá. Fél Lengyelország a Nobel-díjas Wisława Szymborska "Nic dwa razy się nie zdarza" című dalát énekli. A "Sanah śpiewa Poezyje" című albumot követően felmerült, hogy az énekesnőnek magas állami kitüntetést kellene kapnia a költészet népszerűsítéséhez való hozzájárulásáért. Képes arra, hogy a lengyeleket a kulturális örökségük körül egyesítse, generációkon átívelően, és ez végül is egy teljesen új minőség. Az emberek írnak: "Kár, hogy az iskola a lehető legunalmasabb módon, ilyen élettelenül mutatta meg nekünk a költészetet. A megmentésre jön Sanah!!!", "Ha Adam Mickiewicz élt volna ezekben az időkben, büszke lett volna rád": (Gazeta Wyborcza, 2022.12.22

Když byla neznámou zpěvačkou, pomohl ji hudební producent, Dawid Podsiadło. Zuzanna Jurczak, od minulého roku Grabowska, se narodila v roce 1997 ve Varšavě. Maminka trochu zpívala, tatínek hodně poslouchal hudbu. Proto rychle si všimli a podpořili hudební zájmy dcery. Je diplomovanou houslistkou po Hudební univerzitě Fryderyka Chopina. Avšak už po gymnáziu vedla dojí život, když psala písničky, hrála a zpívala. Účastnila se talent show, ale bez úspěchu. – Toužila, aby někdo: / Zavěsil zrak / Byl milý Pán co roli mi dá / Mohu pouze o tom snít / Smutek a pláč – vzpomíná tyto zkušenosti v písničce „O čem sníš?” v duetu s Dawidem Podsiadło. Album „Královna dram” (2020) a písničky „Šampaňské”, „Melodie” a titulní „Královna dram” rozjely kariéru Zuzany. Daly ji diamantovou desku a pět nominací do Fryderyků. Druhé album „Irenka” (2021) umocnilo její pozici na hudební scéně.

Sílou Sanah, kromě velké muzikálnosti, je výjimečnost. Zuzanna vystrojená v staromódní hustě nabrané sukně a nosící šátky na hlavě, povyšující ve svých písničkách emoce, nachází se na protilehlém pólu rapové vulgarity. Její programově konzervativní, na úrovni estetiky a exprese, blízké Ireně Santor. Je hudební kontrarevolucí, na kterou nikdo nečekal, ale kterou, jak se ukazuje, všichni potřebovali. Polovina Polska zpívá písničku „Nic dvakrát se nestává” noblistky Wisławy Szymborské. Po desce „Sanah zpívá Poezyi” se objevily narážky, že zpěvačka má obdržet za své zásluhy za popularizování poezie vysoké státní vyznamenání. Dovede spojovat Poláky kolem jejich kulturního dědictví, s přesahem generací, a to je přece úplně nová kvalita. Lidé píší: „Škoda, že škola nám všem ukázala poezii nejnudnějším možným způsobem, takovým bez života. Na pomoc přišla Sanah!!!”, „Kdyby Adam Mickiewicz žil v tomto období, byl by na Tebe hrdý”.

Judit Bárdot – węgierska aktorka z Pragi 

Bárdos Judit - magyar színésznő Prágából 

Judit Bárdot – maďarská herečka z Prahy

Jako Judit Bárdot grała przykładowo w filmie Fair Play lub w bajce Diable Pióro. Od ubiegłego sierpnia trzydziestoczteroletnia słowacka aktora węgierskiej narodowości nosi nazwisko Pechaček. Aktualnie możemy ją widywać w telewizyjnym serialu kryminalnym Miejsce Zbrodni Czeskie Budziejowice.

Jako członek mniejszości narodowej, która wyrastała w połączeniu dwóch kultur, miewała w sobie niekiedy trochę sprzeczność. Ale teraz, jak mówi, ma swój dom w Pradze. Uczęszczała do węgierskiej szkoły podstawowej, z rodzicami (tata Gyula Bárdos jest dziennikarzem i politykiem, kandydował nawet na prezydenta, mama Agnes Bárdos pracuje w radiu) mówi do węgiersku, oni ukończyli studia na fakultecie filozoficznym, kierunek język węgierski i słowacki. Żyjemy z kraju, gdzie jest jakiś język urzędowy, ale wasz język ojczysty jest inny. Węgier żyjący na Słowacji musi się nauczyć po słowacku, gdybym jednak mieszkała na Węgrzech, nic by mnie do tego nie zmuszało. Z drugiej strony dzięki słowackiej kulturze dostała się również do tej czeskiej – dodaje. Często dużo filmuje również na Węgrzech. – Przeskakiwać między językiem węgierskim, słowackim i czeskim jest niekiedy trudne, ale mnie to tak odpowiada. Nie mam nad sobą szefa, który mi nakazuje, co będę grać, dlatego staram się przytaknąć na role, które są dla mnie czymś nowym. Na Węgrzech filmuję serial historyczny w koprodukcji kanadyjskiej. W ramach roli musiałam nauczyć się jakieś repliki i po turecku. Kiedy przyjęłam rolę agentki w Królu Szumawy, przemówił do mnie znowu temat, który dotąd nie znałam.

Bárdos Juditként szerepelt a Fair Play című filmben vagy az Ördögtoll című mesében. A 34 éves magyar nemzetiségű szlovák színésznő tavaly augusztus óta viseli cseh férje, Pecháček vezetéknevét. Jelenleg a České Buďejovicei Helyszínelők című televíziós krimisorozatban látható.

Egy nemzeti kisebbség tagjaként, aki két kultúra fúziójában nőtt fel, néha egy kis ellentmondás volt benne. De most már, mint mondja, Prágában van otthona. Magyar általános iskolába járt, ő és szülei (édesapja Bárdos Gyula újságíró, politikus, aki indult az elnökválasztáson, édesanyja Bárdos Ágnes a rádióban dolgozik) magyarul beszélnek, és magyar-szlovák szakon végeztek a bölcsészkaron. - Olyan országban élünk, ahol van egy hivatalos nyelv, de az anyanyelvünk más. Egy Szlovákiában élő magyarnak meg kell tanulnia szlovákul, de ha Magyarországon élnék, semmi sem kényszerítene erre, Másrészt a szlovák kultúrának köszönhetően a cseh kultúrába is belekerültem - teszi hozzá. Néha nehéz a magyar, a szlovák és a cseh nyelv között ugrálni, de én így szeretem. Nincs felettem egy főnök, aki meghatározza, hogy mit fogok játszani, ezért igyekszem bólintani a számomra új szerepekre. Egy történelmi sorozatot forgatok Magyarországon, egy kanadai koprodukcióban. A szerep részeként meg kellett tanulnom néhány szöveget törökül. Amikor elvállaltam az ügynök szerepét a Szumava királyában, a téma ismét olyan módon vonzott, amit korábban nem ismertem. ("TV magazin", 2023.1.14.)

Jako Judit Bárdos si zahrála například ve filmu Fair Play nebo v pohádce Čertí brko. Od loňského srpna nosí čtyřiatřicetiletá slovenská herečka maďarské národnosti příjmení svého českého manžela Pecháček. Aktuálně ji můžeme vidět v televizním kriminálním seriálu Místo zločinu České Budějovice.

Jako příslušnice národnostní menšiny, která vyrůstala ve spojení dvou kultur, v sobě občas mívala trochu rozpor. Ale teď, jak říká, má své doma v Praze. Chodila na maďarskou základní školu, s rodiči (tatínek Gyula Bárdos je novinář a politik, kandidoval i na prezidenta, maminka Ágnes Bárdos pracuje v rozhlase) mluví maďarsky, oni vystudovali filosofickou fakultu, obor maďarština a slovenština. – Žijeme v zemi, kde je nějaký úřední jazyk, ale váš rodný jazyk je jiný. Maďar žijící na Slovensku se musí slovensky naučit, kdybych ale žila v Maďarsku, nic by mě k tomu nenutilo, Na druhé straně díky slovenské kultuře jsem se dostala i k té české – dodává. Často hodně natáčí i v Maďarsku. – Přeskakovat mezi maďarštinou, slovenštinou a češtinou je někdy těžké, ale mně to tak vyhovuje. Nemám nad sebou šéfa, který mi určuje, co budu hrát, proto se snažím kývnout na role, které jsou pro mně něčím nové. V Maďarsku natáčím historický seriál v kanadské koprodukci. V rámci role jsem se musela naučit nějaké repliky i v turečtině. Když jsem přijala roli agentky v Králi Šumavy, oslovilo mě zase téma, které jsem do té doby neznala. („TV magazín”, 14.1.2023 r.)

Pożegnaliśmy

Helena Ondraszkowa (71, Wędrynia), Roman Moldrzyk (48, Karwina-Nowe Miasto), Zofia Szewieczkowa (82), inż. Jan Sznapka (90, Karwina-Stare Miasto, wieloletni prezes MK PZKO, działacz COEX), MUDr. Bronisława Heczko (85, Gródek), Olga Foltynowa (99, Karwina-Raj), Helena Kotajna (65, Trzyniec), Marian Roszka (53, Bystrzyca), inż. Emil Macura (80, Hawierzów-Błędowice, działacz COEX), Ludwik Kula (91, Trzanowice, były dyrektor Polskiej Szkoły Podstawowej w Gnojniku), Ludmiła Witowa (100, Karwina-Mizerów), Helena Jachnowa (81, Sucha Średnia), Helena Zientkowa (85, Wędrynia), Edward Kolondra (85, Marklowice Dolne, działacz COEX), inż. Bogusław Stonawski (89, Nawsie, działacz MK PZKO, były dyrygent chóru męskiego Gorol), Rudolf Olszowy (90, Oldrzychowice), Antoni Juroszek (90, Wędrynia-Zaolzie), Irena Górecka (86, pochodząca z Karwiny, zamieszkała w Pradze), Emilia Suszka (76, Piosek), Adam Szymeczek (69, Nydek), Paweł Baron (65, Cierlicko), Anna Nowokowa (86, Ropica), Czesław Gamrot (58, dziennikarz, redaktor Zwrotu i Horizontu), Danuta Kolasowa (66, Łomna Dolna), Zofia Owczarzy (81, Karwina-Raj), Karol Waławik (91, Oldrzychowice), Józef Gawlas (67, Sucha Górna), Jan Motyka (78, Tyra), Rudolf Bielczyk, Anna Branna (88, Kocobędz), inż. arch. Oskar Chmiel (83, Hawierzów-Błędowice), Tadeusz Gojniczek (102, Czeski Cieszyn), Irena Pyszko (Nawsie), Henryk Sanak (80, Karwina-Granice), Stanisława Kokotkowa (91, Stonawa, emerytowana nauczycielka, działaczka MK PZKO), Halina Zamarska (66, Czeski Cieszyn), inż. Roman Malczyk (Karwina), Maria Helis (92, Czeski Cieszyn, emerytowana nauczycielka), Anna Cechlowa (91, Karwina-Raj), Anna Lyżbicka (67, Bystrzyca), Alois Główka (75, Hawierzów), Gustaw Tlołka (69, rodak z Orłowej, zamieszkały w Litovli na Morawach), Władysław Raszyk (76, Karwina-Granice), Emilia Galoczowa (88, Stonawa), Jan Heczko, Aniela Bojkowa (84, Trzyniec), Krystyna Gociek (81, Trzyniec), inż. Eugeniusz Kalnik (89, Olbrachcice), Wanda Paszowa (91, Hawierzów-Błędowice), Jana Koterlowa, Anna Siekielowa (71, Hawierzów), Jan Niedoba (84, Bukowiec), Julia Ondraszkowa (95, Wędrynia), Andrzej Worek (89, Trzyniec-Kojkowice), Helga Wytrzensowa (78, Karwina), inż. Stanisław Kędzior (59, Trzyniec), inż. Władysław Marciniak (72, Czeski Cieszyn), Maria Brodowa (83, Czeski Cieszyn-Mistrzowice), Danuta Parzykowa (86, Sucha Górna), Piotr Filipek (85, Trzyniec-Kanada), MUDr Lydie Szeligowa (94, Stonawa), inż. arch. Stanisław Waszek (62, Czeski Cieszyn), Jadwiga Lipkowa (91, Marklowice Dolne), Jadwiga Dziadek (Wędrynia), Maria Siwek (86, Hawierzów-Sucha), Władysław Ćmiel (82, Karwina), Tomasz Linzer (45, Karwina-Frysztat), Amalia Polokowa (86, Trzyniec), Władysław Ćmiel, (82, malarz z Karwiny), dr. n. med. Piotr Firczyk (61, Sucha Górna), Henryk Nowak (Cieszyn, założyciel cieszyńskiej grupy gwarowej), mgr. Kazimierz Jaworski (82, Trzyniec, dziennikarz, emerytowany redaktor „Hutnika Trzynieckiego”), Mieczysław Witoszek (83, Karwina-Kopalnie), Danka Marxowa (77, Hawierzów), Roman Zawada (59, Leszna Dolna), Maria Tomalowa (91, Darków), Czesław Potysz (70, Bystrzyca), Gabriela Pazdera (48, Bukowiec, nauczycielka, założycielka zespołu folklorystycznego Pastyreczki), Daniela Wendzelowa (92, Stonawa), Adolf Pawlas (101, Sucha Średnia, harcerz, członek PTTS Beskid Śląski), Josef Byrtrus (70, Żuków Dolny), Wanda Szwarc (76, Wędrynia, chórzystka „Hutnika”), Anna Kičmerowa (Łyżbice-Wieś), Stefania Drobiszowa (87, Trzyniec-Końska), ks. Zygmunt Farnik (74, emerytowany duszpasterz katolicki parafii Sucha Górna), Jadwiga Przeczek (83, Bystrzyca, nauczycielka), Franciszek Jurczek (98, Hawierzów-Szumbark), Paweł Szturc (88, Bystrzyca), Tadeusz Klimsza (76, Trzyniec-Łyżbice), Roman Ćmiel, Olga Milerska (78, Trzyniec-Kanada), Bożena Bodzioch (pochodząca z Dąbrowy Górniczej, zamieszkała w Wędryni), Maria Nytrowa (94, Karwina-Raj), Helena Winklerowa (85), Henryk Wranik (87, Cierlicko, członek Rodziny Katyńskiej), Terezja Kropowa (87, Karpętna), Alfons Buzek (84, Piotrowice), Mirjam Šrubařowa-Wałoszkowa (46, Czeski Cieszyn), Maria Klega (73, Czeski Cieszyn), Maria Nastulczyk (91, Karwina-Raj), JUDr Zdeněk Klimeš (69, Hawierzów-Błędowice), Janina Kubalowa (86, Karwina-Mizerów), Jan Czyż (95, Cierlicko-Kościelec), Renata Skopcowa (Czeskie Budziejowice, była chórzystka Hutnika), Władysław Brzeżański (82, Olbrachcice), Marta Volna (88, Hawierzów-Szumbark), Bronisław Palowski (69, Olbrachcice, długoletni nauczyciel muzyki), Valerie Wawrzyczkowa (90, Stonawa), Władysław Worek (88, Marklowice Dolne), Marta Bajger (działaczka MK PZKO w Suchej Górnej), Anna Bałonowa (91, Datynie Dolne), Jan Bartulec (78, Stonawa zamieszkały w Karwinie-Raju), Tadeusz Owczarzy (83, Karwina-Raj, działacz MK PZKO), Helena Böhmowa (79, Stonawa), mgr Liliana Krzywoń (Bystrzca), Helena Hojdyszowa (79, Karpętna), Lidia Kubińska (86, Leszna Dolna, nauczycielka), inż. Bronisław Sołczyk (73, Orłowa), Josef Hekera (74, Hawierzów-Podlesie), Jan Jochymek (71, Bukowiec), Urszula Badurowa (chórzystka Liry), inż. Rudolf Feber (86, Karwina, ostatnio zamieszkały w Czeskim Cieszynie), Danuta Mikulowa (89, Czeski Cieszyn), Halina Štěrba (Czeski Cieszyn, była nauczycielka w Orłowej-Lutyni), Helena Cieślowa (92, Stonawa), Franciszek Gociek (85, Trzyniec), Liana Woskowa (88, Lutynia Dolna), Stanisław Siedloczek (89, Łyżbice-Wieś, nauczyciel języków), Giorgio Biason (75, Czeski Cieszyn-Mosty), Leon Czader (81, Wędrynia), Irena Stec (85, Końska), Bronisława Frölichowa (86, Stonawa), Paweł Wałach (80, Niebory, artysta-malarz), Józef Kiszka (Sucha Średnia), Anna Samkowa (94, Wędrynia), Rudolf Jursa (85, Czeski Cieszyn), Władysław Konesz (81, Karwina-Raj), Karol Macura (79, Trzyniec, chórzysta Hutnika), Tadeusz Derlich (70, Karwina-Frysztat), Jiří Kaňa (82, Sucha Górna), Otto Santarius (82, Orłowa), Jarosław Kornas (87, Orłowa-Lutynia), Karol Pyszko (86, Czeski Cieszyn), Cezary Drzewiecki (63, Wisła, długoletni dyrygent Hutnika), Eugenia Sztabla (97, Czeski Cieszyn), Władysław Karpeta (84, Karwina-Łąki), Anna Wojnar (Karwina), Katarzyna Siwa (emerytowana nauczycielka), Maria Karpetowa (94, Marklowice Dolne), Teresa Michalikowa (92, Piosek), Lila Szmekowa (88, Czeski Cieszyn), inż. Olga Bajgerowa (80, Hawierzów), Anna Siekierowa (85, Stonawa), Eduard Konesz (75, Karwina-Nowe Miasto).

Barbara Kraftówna (94, polska aktorka / polská herečka), Andrzej Wesołowski (85, nestor polonii węgierskiej, od 1971 roku związany z Polskim Stowarzyszeniem Kulturalnym im. Józefa Bema na Węgrzech), Józef Michałek (trener narciarzy biegowych / trenár běžeckých lyžařů), Jerzy Trela (80, polski aktor, występował głównie w teatrach krakowskich, a także w licznych filmach. Był współtwórcą Krakowskiego Teatru Scena STU / polský herec, hrál hlavně v krakovských divadlech, a také v početných filmech, byl spoluzakladatelem krakovského divadla Teatr Scena STU), Franciszek Pieczka (94, jeden z najwybitniejszych polskich aktorów, Gustlik z serialu „Czterej pancerni i pies”, filmy „Żywot Mateusza”, „Quo vadis”, „Austeria”, „Jańcio Wodnik”, „Ziemia obiecana”, „Potop”, „Chłopi”, „Wesele”, „Perła w koronie”, „Matka Joanna od Aniołów”, czeskiej publiczności znany jest również jako tatuś Hakundielka z filmu „Dziękuję za każde dobre rano” / jeden z nejvýznamnějších polských herců, Gustlik ze seriálu „Čtyři z tanku a pes”, filmy, mj. „Život Matyáše”, „Quo vadis”, „Austeria”, „Janek Vodnář”, „Zaslíbená země”, „Potopa”, „Sedláci”, „Veselka”, „Perla v koruně”, „Matka Johana od Andělů”, českému obecenstvu je rovněž znám jako tatíček Hakundielka z filmu „Díky za každé dobré ráno”), Jerzy Kronhold (76, dyplomata, dwukrotny konsul generalny RP w Ostrawie / diplomat, dvojnásobný generální konsul PR v Ostravě), Jan Nowicki (83, jeden z najwybitniejszych polskich aktorów, przez ponad trzydzieści lat był aktorem Teatru Starego w Krakowie / jeden z nejvýznamnějších polských herců, přes třicet let byl hercem Teatru Starego v Krakově), Josef Abrhám (82, czeski aktor, film „Kelner, płacić!”, serial „Szpital na peryferiach, w polskim filmie „C.K.Dezerterzy” jako sierżant Zajíček / český herec, film „Vrchni, prchní”, seriál „Nemocnice na kraji města”, v polském filmu „C.K.Dezertéři” jako seržant Zajíček), Elżbieta II (96, królowa Wielkiej Brytanii, najdłużej panująca w brytyjskiej historii / královna Velké Británie, nejdéle vládnoucí panovnice v britský dějinách), Benedykt XVI (95, papież-emeryt / emeritní papež), Hana Zagorová (75, czeska piosenkarka / česká zpěvačka), Josef Somr (88, czeski aktor / český herec), Madelain Albrightová (84, dyplomatka amerykańska czeskiego pochodzenia / americká diplomatka s českými kořeny), Michail Gorbaczow (91, ostatni radziecki sekretarz partii komunistycznej, architekt pierestrojki i głasnosti, pierwszy i ostatni prezydent Związku Radzieckiego / poslední sovětský tajemník komunistické strany, architekt přestavby a glasnosti, první a poslední prezident Sovětského svazu), Marie Poledňáková (81, autorka popularnych czeskich komedii filmowych / autorka populárních českých filmových komedii), Eduard Marek (104, najstarszy czeski harcerz / nejstarší český skaut), Pele – Edsomn Aranteras do Nascimento (82, piłkarz brazylijski, trzykrotny mistrz świata 1958, 1962, 1970 / brazilský fotbalista, trojnásobný mistr světa).

Nekrolog: Miklos Durray                     patrz węgierski nekrolog

Miklós Duray ma rację! Dla mojego pokolenia, które weszło w aktywne życie i studiowało w epoce Husaków, Miklós Duray był obrońcą praw naszej mniejszości, sygnatariuszem Karty 77, awangardą praw człowieka i obywatela, uosobieniem odwagi i postawy. Był strażnikiem miary i wartości, twórcą wartości. Punkt wyrównania. Przez wiele lat, jako jedyny z Węgrów, wziął osobiście odpowiedzialność za swoją działalność ochrony praw i towarzyszące jej prześladowania w mrocznych latach „normalizacji”, w tym 470 dni więzienia. Organizował i mobilizował. Uratował węgierską szkołę i tym samym stworzył tę szkołę. O jego pracy słyszeliśmy dopiero w latach 60 i podczas Praskiej Wiosny, o jego zmaganiach w klubach młodzieżowych, Csemadoku i powstaniu węgierskiej organizacji młodzieżowej.

Poznałem go osobiście na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, kiedy jako studenci z Bratysławy, z grupą przyjaciół, w akademiku Csalogányvölgy zaprosiliśmy Miklósa na spotkanie. Jego prezentacja, konsekwentne rozumowanie i analiza naszej sytuacji oraz tego, co należy zrobić, było stymulujące i dające do myślenia. Był autentyczny i charyzmatyczny, rzecznik i organizator powołanego już wówczas Komitetu Ochrony Praw Mniejszości Węgierskiej w Czechosłowacji, ale pozbawiony już jakiejkolwiek funkcji publicznej, wykluczony z Csemadoku. Mogliśmy spotkać się wcześniej w naszym rodzinnym mieście Losonc (Lučenec): wcześniej o 15 lat chodził do tej samej węgierskiej szkoły podstawowej, a potem do liceum Fülek, do którego chodziłem i ja.

 Osobliwością systemu po stłumieniu wysiłków reformatorskich Praskiej Wiosny było to, że nie tylko całkowicie uciszał tych, którzy wyrażali krytykę, ale także uciszał istnienie tych, którzy mogli stanowić dla nich zagrożenie. Miklós zajmuje poczesne miejsce na tej liście. Tak więc miejscowi, którzy weszli w życie publiczne po 1968 r., mieszkańcy Losonc (Lučenca), mieszkańcy Nógrádu, jako nowicjusze, nic nie wiedzieli o letnich obozach młodzieżowych, inicjatywach klubowych i organizacyjnych, które były realizowane przy jego aktywnym udziale we własnych osadach, Pince i Losonc. Młode pokolenie nie miało żadnych informacji o jego pracy jako prezesa Młodzieżowego Klubu Attili Józsefa w Bratysławie, ani o istnieniu narodowo-demokratycznej węgierskiej organizacji młodzieżowej, której był jednym z jej inicjatorów i liderów. Dziwnym trafem, jako ludzie z Losonci (Lučenca), pierwszy raz spotkaliśmy się osobiście w Bratysławie i tu zaczęła się nasza współpraca. Duray Miklós był lojalny wobec regionu Losonch, Fülech, Nógrád, Palócföld, swojej małej ojczyzny aż do śmierci. Silne więzy rodzinne, żona Zsuzsa wspierały go we wszystkich trudnościach.
 Dla Węgrów w Czechosłowacji w 1989 roku Miklós Duray był niekwestionowanym naturalnym autorytetem moralnym, Po jego działalności jako obrońcy praw człowieka w latach 1977-78 i udanej kampanii zbierania podpisów na rzecz ochrony węgierskich szkół na Słowacji, postrzegaliśmy go jako nieformalnego lidera naszej społeczności. Protesty przeciwko jego uwięzieniu poruszyły nie tylko krajową, ale także węgierską i międzynarodową opinię publiczną. Dyskusje między Komitetem Praw Człowieka a Kartą, które rozpoczęły się po podpisaniu Karty 77 przez Miklósa Duraya, mimo ich nieskuteczności, były obiecujące pod względem przyszłej współpracy sił demokratycznych. Wyjazd studyjny do Stanów Zjednoczonych w latach 1988-89 otworzył drzwi do budowania relacji międzynarodowych, ale jego nieobecność i utrudnianie przez rząd jego powrotu w czasie przyspieszonych wydarzeń 1989 roku z pewnością wpłynęły na rozwój węgierskich organizacji na Węgrzech.
 The Dog Clamp I. and II., in the Double Oppression, tom zawierający pisma czechosłowackich nonkonformistów, wydany przez Węgierską Fundację Praw Człowieka w Nowym Jorku. Błękitna Księga, czyli raport o sytuacji Węgrów na Słowacji, opublikowana w Paryżu w latach 80., zwróciła uwagę Węgier i świata na sytuację Węgrów na Słowacji i naruszenia ich praw oraz uzyskała międzynarodowe poparcie. Utworzenie Węgierskiego Komitetu Duraya, protestującego przeciwko uwięzieniu Miklósa Duraya pomogło zmobilizować i wesprzeć węgierską opozycję i opinię publiczną. Lecz oficjalna polityka węgierska za Kádára rozpoczęła kampanię przeciwko niemu w prasie i tu i ówdzie znalazł się na czarnej liście oficjalnej polityki.
 Mieliśmy nadzieję na zasadniczą zmianę do przemian demokratycznych z 1989 roku, kiedy wydawało się, że możemy żyć w kraju rodzinnym jak u siebie w domu, że nasze prawa i możliwości obywatelskie i mniejszościowe zostaną zrealizowane. Burzliwe wydarzenia listopada i początku grudnia 1989 roku nie zastały Miklósa Duraya w na miejscu, tworzenie pierwszych nowych organizacji węgierskich i transformacja Csemadoku rozpoczęły się bez niego. Powrót do domu ze Stanów Zjednoczonych i zorientowanie się w sytuacji wymagały czasu. Kiedy powstawał przejściowy rząd federalny, który myślał już o zmianach demokratycznych, zaproponowano go na stanowisko ministra bez teki zajmującego się sprawami mniejszości ale bez powodzenia. Na podstawie swoich dawniejszych doświadczeń stało się dla niego jasne, że Węgrzy na Słowacji mogą uczestniczyć w nowym demokratycznym życiu politycznym, reprezentując własne interesy poprzez własną partię polityczną. Proces ten miał miejsce w pierwszej połowie 1990 r. wraz z przekształceniami Csemadoku, zwróceniem się do Polaków w Czechach i innych mniejszości narodowych, a w końcu wraz z nimi utworzeniem na szczeblu federalnym Politycznego Ruchu na Rzecz Współistnienia – Coexistentia. Był to gorączkowy, intensywny, napięty i niezwykle trudny okres. Jako bezpośredni współpracownik Miklosa Duraya byłem świadkiem jego codziennych zmagań, podnoszących na duchu chwil odnalezienia się naszej społeczności, uzyskania pierwszej węgierskiej reprezentacji parlamentarnej po pięćdziesięciu pięciu latach i radości, jaką czuło się z tego powodu. Jednocześnie był ofiarą zbrodni, zdrad komunistycznych tajnych agentów, którzy drążyli dalej w innej formie, wykorzystując wewnętrzne problemy naszej rozbitej i zmaltretowanej społeczności. Musiał zmierzyć się z ciemną stroną dziedzictwa przeszłości, wyzwaniami teraźniejszości i wizją przyszłości.
 Nowelizacja konstytucji, przepisy dotyczące odszkodowań, eliminacja skutków winy zbiorowej, działania przeciwko wpływowi tamy Bős-Nagymarosi na środowisko i skład demograficzny Csallóköz, pomimo należytej staranności, odsłoniły szkielety przeszłości. Miklós Duray patrzył na losy naszej społeczności perspektywicznie, płaszczyzna czasowa nie ograniczała się do cykli wyborczych. Znalazło to również odzwierciedlenie w jego przemówieniu na Zgromadzeniu Federalnym 17 grudnia 1992 r. w związku z rozpadem Czechosłowacji: „Jesteśmy teraz w podobnej sytuacji, jak siedemdziesiąt cztery lata temu. Ten kraj nie powstał wtedy zgodnie z wolą ludu i nie zostanie zniesiony teraz decyzją ludu. Nasi poprzednicy nie zgadzali się z tym, co się wtedy wydarzyło, i my też nie zgadzamy się z tą niezgodnością z prawem. Za legalne uważamy tylko to, co dzieje się zgodnie z wolą ludu.” Nie oznaczało to kwestionowania prawa narodu słowackiego do samostanowienia, ale zwróciło uwagę na wątpliwą formę prawną podejmowania decyzji i brak jasnej demokratycznej autoryzacji.
 Przyjęcie nowej słowackiej konstytucji, niekorzystna dla nas ustawa o języku państwowym, stworzenie atmosfery strachu przez władze, niepewny wynik nowego ustroju państwowego dla mniejszości oraz planowany nowy podział administracyjny na niekorzyść Węgrów, stanowił wielkie wyzwanie tamtego okresu.

Jeśli chodzi o swoją wizję przyszłości, Miklós Duray przedstawił twórcze, nowatorskie, koncepcyjnie przemyślane propozycje, które później zebrał w tomie zatytułowanym „Nasze eksperymenty ze samostanowieniem”. Od kwestii samorządności po współpracę – koncepcja narodowa, która mogła być rozwiązaniem dla demokratycznego współistnienia Węgrów na Słowacji i słowackiej większości. Z propozycjami teoretycznymi wiązała się także władza polityczna. Na zgromadzeniu w Komarnie, 8 stycznia 1994 r. przyjęto uchwałę sformułowaną przy poparciu większości węgierskich parlamentarzystów, przedstawicieli samorządów i burmistrzów, która odrzuciła rządową propozycję podziału administracji publicznej, która niestety, po jej uchwaleniu w niezmienionej formie nadal obowiązuje. Reakcja większości – ze strony rządu i co ciekawe, także opozycji – była podobna, chociaż środki i metody były oczywiście inne: odizolować Duraya, „budując” alternatywę w ramach społeczności, tak aby ruch i demonstracja siły podobna do tej z Komarna nie mogła się powtórzyć. Sprzyjała temu także zmiana stosunków międzynarodowych, zmiana rządu na Węgrzech, a co za tym idzie zmiana politycznego nastawienia do jego osoby i reprezentowanych przez niego idei.

 Od początku przemian demokratycznych Miklós Duray opowiadał się za utworzeniem zjednoczonej partii węgierskiej i zapewnieniem jednolitej węgierskiej reprezentacji parlamentarnej, starał się to ułatwić, mówiąc nawet, że gdyby jego osoba okazała się w tym przeszkodą, to usunie się, ponieważ uważał, że sprawa społeczności jest ważniejsza. Był przekonany, że „jedna partia powinna reprezentować interesy naszej społeczności”. Pod tym względem szedł drogą swojego wielkiego wzoru, Jánosa Esterházy'ego. Nie opuszczał własnej wspólnoty, stawał w obronie tego, co słuszne, nawet jeśli odbijało się to niekorzystnie na jego osobistym losie. Jego własnymi słowami: „Kariera polityczna i ludzka Esterházy'ego dopełniła się według kryształowej sieci wiary; wiecznie wątpiący człowiek wzdrygnął się przed blaskiem tego drogocennego kamienia. Dlatego nie uciekł, gdy minęła burza wojny – bo nie zrobiłem nic, czego mógłbym się bać”. Tak było również wtedy, gdy znaczna część społeczności węgierskiej nie była często świadoma tego, kto reprezentuje jej rzeczywiste interesy, a kto miał na myśli tylko interesy materialne i polityczne lub interesy wąskiej grupy, ze względu na brak ich własnych sił, ich upublicznienia i braku autorefleksji. Widział to wyraźnie i podkreślał: „Musimy uświadomić ludziom, że Węgrzy na ziemiach z góry od Kraju są podzieleni inaczej niż Węgrzy na Węgrzech. Istnieje naturalna różnica zdań i istnieje niewypowiedziany, ale realizowany słowacki interes polityczny, jak zneutralizować węgierskie poparcie polityczne i społeczne. Istnieje klasyczna metoda: kupuj tych, których można kupić, a tych, których można zepchnąć, popchnij do ściany. W ciągu ostatnich 20-22 lat węgierska polityka na terenach z góry od Kraju była przez to najbardziej podzielona”. Powstanie Węgierskiej Partii Koalicyjnej w 1998 roku spełniło jego wizję zjednoczonej partii, ale choć nie zajmował już stanowiska decyzyjnego, zwracał uwagę na przewrotność warunków wejścia do rządu (nie można było poruszyć ważnych kwestii z perspektywy przeszłości, teraźniejszości lub przyszłości naszej społeczności). Pomimo, że nie zdołano wybudować niezależny węgierski uniwersytet, osiągnięto wyniki w kwestii używania języka i szkół.
 Od 1990 do 1992 był posłem do Zgromadzenia Federalnego w Pradze, a od 1994 do 2010 w Słowackiej Radzie Narodowej w Bratysławie, z ramienia Együttélés, a następnie Węgierskiej Partii Wspólnotowej. Był jednym z głównych myślicieli i strategów stosunków węgiersko-węgierskich i jedności narodowej Węgrów za granicą, cieszył się wielką sławą i uznaniem w Łuku Karpackim i w zachodniej diasporze. Od HazÁ do NemZet opublikował niektóre ze swoich artykułów na ten temat, dotyczących progu zmian. Był jednym z intelektualnych ojców Magyar Állandó Értekezlet, Forum Węgierskich Reprezentantów Łuku Karpackiego, ustawy dyskontowej, a w związku z tym był wiceprezesem założonego w 2001 roku Stowarzyszenia na Rzecz Wspólnych Celów, a następnie jej prezesem w latach 2011-2020. Jako myśliciel, analitycznie oceniający współczesne realia, nieustannie poszukiwał najodpowiedniejszych form działania politycznego i społecznego z punktu widzenia społeczności, czy to organizacji społecznej, młodzieżowej, letniego obozu młodzieżowego, komitetu obrony praw, partii ruchu politycznego czy stowarzyszeń obywatelskich, zgodnie z wizją i diagnozą społeczną. Pamiętał czasy, kiedy niektórzy jego dawni znajomi woleli przejść na drugą stronę ulicy, odwracali głowy, żeby się nie daj Boże się przywitać, a po 1990 roku wielu z nich z entuzjazmem odwracało się plecami. Bolesne dla niego było to, że w połowie lat dziewięćdziesiątych po zmianie rządu na Węgrzech został na pewien czas poddany politycznej kwarantannie. Wśród najpilniejszych zadań stojących przed wspólnotą węgierską, wielokrotnie wymieniał utrzymanie i ożywienie jak najszerszej zdolności działania naszej wspólnoty narodowej w czasie i przestrzeni, odzyskanie i zachowanie jednolitej węgierskiej parlamentarnej reprezentacji politycznej oraz wzmocnienie ram naszego przetrwania gospodarczego i kulturowego.
  Straciliśmy wybitnego, kreatywnego, charyzmatycznego lidera, który potrafił myśleć w kategoriach strategii i cykli wyborczych w społeczności, kraju, regionie i szerszych kontekstach.
Był człowiekiem, więc czasem popełniał błędy. Bo poszedł dalej niż niejeden z nas, więcej rozumiał, bo więcej wziął na siebie obowiązków, więcej wycierpiał, kiedy nie otrzymał należnej mu nagrody, tylko karę za przeciwstawianie się. Mówił – „Za przeciwstawianie zawsze trzeba z góry zapłacić!".
 Jego krytycy i przeciwnicy często uważali go za surowego, bezkompromisowego, mesjanistycznego polityka, który proponował radykalne rozwiązania, który nie był graczem zespołowym, który nie potrafił „odpuścić” i dbał tylko o siebie. Ci, którzy go znali i kochali, wiedzą, że charakteryzowało go konsekwentne poszukiwanie prawdy, stawianie realnych problemów i stanowcze reprezentowanie interesów wspólnoty. Nie zgadzał się na „kompromisowe” propozycje wyrzeczenia naszych praw i tożsamości, pokazywał cele w jasnych, demokratycznych i prawnych ramach
 Niech jego życie i dzieło skłoni nas do zastanowienia się nad tym, co zrobiliśmy, aby docenić jego ofiarną pracę dla społeczeństwa węgierskiego i zachowania wartości, które reprezentował. Pomyślmy o pytaniach, które wielokrotnie formułował na różne sposoby: Dokąd doszliśmy po prawie 33 latach demokratycznych stosunków i 30 latach niepodległej Słowacji? Jaka jest diagnoza stanu naszej węgierskiej społeczności w cieniu epidemii, kryzysu gospodarczego i wojny? Jak to możliwe, że straciliśmy ponad 100 000 Węgrów w ciągu ostatnich 3 dekad i dlaczego nasza populacja zmniejszyła się o ponad 2%? Dlaczego nie mamy reprezentacji parlamentarnej, dlaczego sytuacja ekonomiczna regionu, w którym żyjemy, jest taka trudna, co z naszymi szkołami, językiem, prawami? Jaka jest diagnoza, co powinniśmy zrobić?
 Jeśli ponownie przeczytamy jego pisma, przemówienia, analizy i propozycje, możemy zbliżyć się do zrozumienia prawdy Miklósa Duraya. Nie dość, że wielokrotnie wyraża swoje myśli, to jeszcze słyszymy jego słowa zachęcające do konstruktywnego działania i współpracy – dla dobra naszej społeczności.
 Każda społeczność jest warta tyle, ile jest w stanie chronić i szanować swoich przodków oraz zachować wyznawane przez nich wartości. Bądźmy godni intelektualnego dziedzictwa Miklósa Duraya!
 Niechaj spoczywa w pokoju!
 

Pravda Miklóse Durayho. Pro mou generaci, která vstoupila do aktivního života a studovala na univerzitě za Husáka, byl Miklós Duray obhájcem práv našich menšin, signatářem Charty 77, bojovníkem za lidská a občanská práva, ztělesněním odvahy. Byl měřítkem a strážcem hodnot i jejich tvůrcem. Bod vyrovnání. Po mnoho let byl jediným Maďarem, který se jmenovitě přihlásil k odpovědnosti za svou práci v oblasti práv a v temných letech "normalizace" i za pronásledování, které s ní souviselo, včetně 470 dní ve vězení. Organizoval a mobilizoval. Zachránil maďarskou školu a vytvořil tak školu. V šedesátých letech a během Pražského jara jsme o jeho práci, o jeho bojích v mládežnických klubech a Csemadoku a o založení maďarské mládežnické organizace jen slýchali.

Osobně jsme se s ním seznámili na přelomu sedmdesátých a osmdesátých let, kdy jsme jako studenti v Bratislavě pozvali Miklóse na přednášku pro skupinu přátel na koleje. Bylo inspirující a podnětné poslouchat jeho přednášky, jeho důsledné argumenty, jeho analýzy naší situace a toho, co musíme udělat. Byl důvěryhodný a charismatický, mluvčí a organizátor nově založeného Výboru na ochranu práv maďarské menšiny v Československu, která byla vyloučena z veškerého veřejného života i z Csemadoku. Mohli jsme se potkat už dřív, v našem rodném městě Lučenec: dělilo nás 15 let, chodil do stejné maďarské základní školy a pak na stejné gymnázium ve Fiľakově jako já.

Zvláštností režimu po potlačení reformních snah Pražského jara bylo, že nejen zcela umlčel ty, kteří jej kritizovali, ale také umlčel existenci těch, kteří by pro něj mohli být hrozbou. Miklós byl na tomto seznamu vysoko. Místní obyvatelé, kteří vstoupili do veřejného života po roce 1968, mimo zasvěcené se nemohla veřejně dozvědět o jeho činnosti jako předsedy Klubu mládeže Attily Józsefa v Bratislavě ani o existenci celostátní demokratické maďarské mládežnické organizace, jejímž byl jedním z iniciátorů a vůdců. Kupodivu jsme se poprvé osobně setkali v Bratislavě. Miklós Duray byl až do své smrti věrný svému úzkému regionu. Silné rodinné vazby a manželka Zsuzsa mu byly oporou v každé nesnázi.

Pro Maďary v Československu v roce 1989 byl Miklós Duray nezpochybnitelnou morální a přirozenou autoritou. Po jeho obhajobě v letech 1977-78 a úspěšné petiční akci na ochranu maďarských škol na Slovensku jsme k němu vzhlíželi jako k neformálnímu vůdci naší komunity. Protesty proti jeho uvěznění rozvířily veřejné mínění nejen doma ale i v Maďarsku a v zahraničí. Jednání mezi Výborem na obranu práva a Chartou, která začala po podpisu Charty 77 Miklósem Durayem, byla navzdory své neúčinnosti příslibem budoucí spolupráce demokratických sil. Jeho studijní cesta do Spojených států v letech 1988-1989 mu otevřela dveře k mezinárodním kontaktům, ačkoli jeho nepřítomnost a skutečnost, že mu úřady zabránily v návratu, jistě ovlivnila vývoj maďarských organizací během událostí, které akcelerovaly v roce 1989.

V osmdesátých letech svazky Psí zápasy I a II, Ve dvojím útlaku, obsahující spisy československých nonkonformistů, takzvaná Modrá kniha vydaná Maďarskou nadací pro lidská práva v New Yorku a zpráva o situaci Maďarů na Slovensku vydaná v Paříži upozornily maďarskou i mezinárodní veřejnost na situaci Maďarů na Slovensku a na porušování jejich práv a dokázaly získat mezinárodní podporu. Založení Durayova výboru v Maďarsku na protest proti uvěznění Miklóse Duraye pomohlo mobilizovat a podpořit maďarskou opozici a veřejné mínění. Oficiální maďarská politika Kádárova režimu proti němu zahájila tiskovou kampaň a tu a tam se dostal na černou listinu.

Doufali jsme v zásadní změnu po demokratických změnách v roce 1989, kdy se zdálo, že můžeme být ve své vlasti doma a že budou naplněna naše občanská a menšinová práva a možnosti. Bouřlivé události listopadu a začátku prosince 1989 nezastihly Miklóse Duraye doma, první nové maďarské organizace a transformace Csemadoku začaly bez něj a jeho návrat ze Spojených států a orientace si vyžádaly čas. Když byla sestavena přechodná federální vláda, která již odrážela demokratické změny, byl neúspěšně navržen na post ministra bez portfeje pro záležitosti menšin. Zkušenosti z této země mu jasně ukázaly, že pouze prostřednictvím vlastní politické strany, která by se účastnila voleb, mohou Maďaři na Slovensku reprezentovat své zájmy v novém demokratickém politickém životě. Tento proces probíhal v první polovině roku 1990, kdy došlo k transformaci Csemadoku, k oslovení Poláků v České republice a dalších národnostních menšin, a nakonec k založení politického hnutí Spolužití na federální úrovni. Bylo to horečné, opojné, napjaté a nesmírně obtížné období a jako přímý spolupracovník jsem byl svědkem každodenních bojů, vzrušujících okamžiků, kdy naše komunita našla sama sebe, prvního maďarského zastoupení v parlamentu po pětapadesáti letech a radosti z tohoto procesu. Zároveň jsem trpěl zradou komunistických tajných služebníků, kteří stále žijí v jiné podobě, a vnitřními problémy naší rozvrácené a rozbité komunity. Musel se současně vypořádat s temným dědictvím minulosti, výzvami současnosti a vizí budoucnosti.

Změna ústavy, zákony o odškodnění a prověrkách, odstranění následků kolektivní viny, akce proti dopadům vodního díla Gabčíkovo-Nagymaros na životní prostředí a demografické složení Žitného ostrova, to vše vrhá světlo na kostlivce minulosti. Miklós Duray se na osud naší komunity podíval z nadhledu, časová osa nebyla omezena na volební cykly. To se projevilo i v jeho projevu ve Federálním shromáždění 17. prosince 1992 u příležitosti rozpadu Československa: "Nyní jsme v podobné situaci jako před sedmdesáti čtyřmi lety. Tato země nevznikla z vůle lidu tehdy a nezanikne z vůle lidu ani nyní. Naši předkové tehdy nesouhlasili s tím, co se stalo, a my nesouhlasíme s tímto bezprávím. Za legitimní považujeme pouze to, co se děje z vůle lidu." Nešlo o zpochybnění práva slovenského národa na sebeurčení, ale o poukázání na pochybnou právní formu rozhodnutí, na absenci jasného demokratického mandátu.

Přijetí nové slovenské ústavy, zákon o státním jazyce, který nás poškozoval, podněcování atmosféry strachu ze strany úřadů, nejistý výsledek nového ústavního uspořádání země pro menšiny a plánované nové správní rozdělení země, které poškozovalo Maďary, byly velkými výzvami té doby.

Pokud jde o vizi budoucnosti, Miklós Duray předložil tvůrčí, inovativní a koncepčně promyšlené návrhy, které později shrnul do svazku nazvaného "Naše pokusy o samosprávu", a to od otázek samosprávy až po koncept – koncept národní, který mohl být řešením demokratického soužití maďarské a slovenské většiny na Slovensku. Teoretické návrhy byly podpořeny politickou silou a na Velkém shromáždění v Komárně 8. ledna 1994 byla s podporou většiny maďarských poslanců, obecních zastupitelů a starostů přijata rezoluce, která odmítla vládní návrh administrativního rozdělení a která po přijetí v nezměněné podobě platí dodnes. Reakce většiny – vlády a, což je zajímavé, i opozice – byla podobná, i když prostředky a metody byly zjevně odlišné: izolovat Durayho "vybudováním" alternativy uvnitř komunity, aby se demonstrace síly jako v Komárně už nikdy neopakovaly. Přispěla k tomu i změna mezinárodních vztahů, stejně jako změna vlády v Maďarsku a následná změna politického postoje k němu a myšlenkám, které reprezentoval.

Miklós Duray od samého počátku demokratických změn podporoval vytvoření jednotné maďarské strany, záruku jednotné maďarské parlamentní reprezentace, a snažil se ji prosazovat, a to i tím, že ustupoval, pokud se jeho osoba ukázala být překážkou, protože cítil, že věc společenství je důležitější, a byl přesvědčen, že "jedna strana musí zastupovat zájmy našeho společenství". V tomto ohledu následoval cestu svého velkého vzoru Jánose Esterházyho, neopouštěl svou komunitu, stál za tím, co je správné, i když to mělo negativní dopad na jeho osobní osud. Podle jeho vlastních slov: Proto když válečná bouře pominula, neutekl – vždyť jsem se ničeho nebál". A to i přesto, že při nedostatku vlastní moci, tisku a sebereflexe většina komunity často nevěděla, kdo zastupuje její skutečné zájmy a kdo se odvoláváním na komunitu stará pouze o své vlastní nebo úzce skupinové materiální a politické zájmy. Jasně viděl a zdůraznil, že "je třeba jasně říci, že Maďaři na Slovensku jsou rozděleni jinak než Maďaři v Maďarsku. Existuje přirozený rozdíl v názorech a nevyřčený, ale uvědomovaný slovenský politický zájem na tom, jak neutralizovat maďarské politické a sociální zájmy. Existuje klasická metoda: koupit ty, kteří se dají koupit, a zazdít ty, kteří se dají zazdít. Za posledních 20-22 let to nejvíce rozdělilo maďarskou politiku na Slovensku". Vytvoření Strany maďarské koalice v roce 1998 naplnilo její vizi jednotné strany, ale již nebyla schopna rozhodovat, podmínky pro vstup do vlády vnímala jako falešné (otázky důležité pro minulost, současnost a/nebo budoucnost naší komunity nemohly být nastoleny), ačkoli v otázkách nezávislé maďarské univerzity, používání jazyka a školství bylo dosaženo úspěchů.

V letech 1990-1992 byl poslancem Federálního shromáždění v Praze a v letech 1994-2010 poslancem Slovenské národní rady v Bratislavě za politické hnutí Spolužití a poté za Stranu maďarské komunity. Byl jedním z hlavních myslitelů a stratégů maďarsko-maďarských vztahů a národní jednoty mezi Maďary žijícími za hranicemi Maďarska, byl známý a uznávaný v Karpatské kotlině i v západní diaspoře. Na toto téma publikoval řadu svých prací ve svazcích Od země k národu a Na prahu změn. Byl jedním z intelektuálních otců Maďarské stálé konference, Fóra maďarských zástupců v Karpatské kotlině, zákona o preferencích a místopředsedou Aliance pro společné cíle, která byla založena v roce 2001, a poté předsedou v letech 2011-2020. Jako hodnotící a analytický myslitel neustále hledal nejvhodnější formy politického a společenského působení na společnost, ať už šlo o sociální organizace, mládežnické organizace, letní tábory mládeže, výbory pro práva, politická hnutí, strany nebo občanská sdružení, a to v souladu se společenskou vizí a diagnózou, kterou stanovil. Vzpomínal na doby, kdy někteří jeho bývalí známí raději přecházeli ulici a otáčeli hlavou, aby se neohrozili, a po roce 1990 mnozí nadšeně otáčeli pláštěm. Bylo pro něj bolestné, když se v polovině devadesátých let po změně vlády v Maďarsku ocitl na čas v politické karanténě. Mezi nejnaléhavějšími úkoly, které před společenstvím stojí, opakovaně zmínil udržení a oživení co nejširší akceschopnosti našeho národního společenství v prostoru a čase, obnovení a zachování jednotné maďarské politické reprezentace v parlamentu a posílení rámce našeho hospodářského a kulturního přežití.

Ztratili jsme originálního, kreativního a charismatického vůdce, který dokázal strategicky uvažovat v rámci volebních cyklů, v komunitě, v národě, v regionu i v širším kontextu. Byl také lidský, někdy se mýlil. Protože šel dál než mnozí z nás, viděl víc, protože víc snášel, víc trpěl, když za jeho postoj nebyla žádná odměna, jen trest: "Postavit se je vždycky trestáno!". - řekl.

Jeho kritici a odpůrci ho často viděli jako neomaleného, nekompromisního, radikálního a prozíravého politika, který nebyl týmovým hráčem, nedokázal ustoupit a staral se jen o sebe. Ti, kdo ho znali a měli rádi, vědí, že se vyznačoval důsledným hledáním pravdy, silným hlasem pro skutečné problémy a pevným zastupováním zájmů společnosti. Nebyl přístupný "kompromisním" návrhům vzdát se našich práv, naší identity a myšlení v jasném, demokratickém a právním rámci.

Jeho život a dílo by nás měly přimět k zamyšlení nad tím, co jsme udělali pro uznání jeho oběti pro společnost a pro zachování hodnot, které reprezentoval. Položme si otázky, které si často a různými způsoby kladl: kam jsme dospěli po téměř 33 letech demokracie a 30 letech samostatného Slovenska? Jaká je diagnóza stavu našeho společenství ve stínu epidemií, hospodářské krize a války? Jak jsme za posledních třicet let přišli o více než 100 000 Maďarů a proč náš podíl klesl o více než 2 %? Proč nejsme zastoupeni v parlamentu, proč je ekonomická situace regionu, ve kterém žijeme, obtížná, jak je to s našimi školami, používáním jazyka, našimi právy? Jaká je diagnóza a co máme dělat?

Pokud si znovu přečteme jeho spisy, projevy, analýzy a návrhy, můžeme se přiblížit k pochopení pravdy o Miklósi Durayovi. Nejen jeho myšlenky, ale i slova o konstruktivních činech, o spolupráci – ve prospěch naší komunity.

Každé společenství má takovou hodnotu, jakou je schopno chránit a respektovat své velikány, zachovávat hodnoty, které představují. Buďme hodni duchovního odkazu Miklóse Durayho!

Ať odpočívá v pokoji!

2. ledna 2023, Iván Gyurcsík

Maradona kontra Messi

Argentyńczycy idealizują Diego Armando Maradonę. Piłkarzem wszech czasów jest jednak Leo Mesii, który do wygrania mundialu w Katarze nie potrzebował „ręki Boga”. Odpadł ostatni racjonalny argument sportowy. Wciąż jednak są tacy Argentyńczycy, dla których ćwierćfinał mundialu w 1986 roku był czymś więcej niż meczem. Był okazją do zemsty Argentyny na Anglii za wojnę o Falklandy-Malwiny z marca 1982 roku, kiedy należące do Wielkiej Brytanii wyspy na południowym Atlantyku zostały zaatakowane przez wojska argentyńskie, a dokładniej armię junty wojskowej rządzącej wtedy krajem. Przegrany konflikt z Wielką Brytanią skutkował upadkiem junty i przywróceniem demokracji. Każdy świadomy Argentyńczyk powinien wspominać tamten czas jednoznacznie. Jednak legenda ludowa żyje własnym życiem Dla części Argentyńczyków Maradona był mścicielem w zwycięskim starciu z Anglikami. Argentyna wygrała ten mecz 2:1, ale niesmak „ręki Boga” pozostał na zawsze (Maradona zdobył pierwszego gola ręką). Angielscy piłkarze zostali ordynarnie oszukani przez „genialnego” przeciwnika. Argentyna Maradony była wtedy i tak najlepszą drużyną mundialu w Meksyku, tak jak teraz najlepszym zespołem mistrzostw w Katarze był zespół z Leo Messim, który odgrywał w nim tak samo wielką rolę, jak jego poprzednik. Z jedną różnicą: Messi nikogo nie oszukał, na tytule zdobytym przez niego nie ma skazy. Messi osiągnął z drużyną narodową więcej niż Maradona, bo Maradona nigdy nie wygrał Copa America. Na mundialach każdy z nich ma złoto i srebro: Messi w latach 2022 i 2014, Maradona – 1986 i 1990. Jeśli chodzi o piłkę klubową, nie ma nawet porównania. Messi wygrał Ligę Mistrzów cztery razy (z Barceloną), Maradona ani razu. Maradona zdobył w tych rozgrywkach zaledwie dwie bramki, podczas gdy Messi 129. Z Barceloną Messi zdobył 35 trofeów z PSG dwa, z reprezentacją Argentyny trzy, razem daje to 40. Maradona wywalczył dziewięć trofeów z klubami (Boca Juniors, Barcelona, Napoli) i jedno z drużyną narodową. Ludowa legenda ma większą moc niż wszelkie racjonalne argumenty. Dlatego zapewne Maradona pozostanie dla Argentyńczyków numerem jeden.

Argentinci idealizují Diego Armano Maradonu. Avšak fotbalistou všech dob je přesto Leo Messi, který k vítězství na mistrovství světa v Kataru nepotřeboval „ruku Boha”. Odpadnul poslední racionální sportovní argument. Avšak stále jsou takoví Argentinci, pro které je čtvrtfinále mistrovství v roce 1986 něčím více než zápasem. Byl příležitostí k pomstě Argentiny nad Anglii za válku o Falklandy-Malvíny z března roku 1982, kdy ostrovy v Atlantickém oceánu patřící Velké Británii byly napadeny argentinskými vojsky, přesněji armádou vojenské junty vládnoucí tehdy zemi. Prohraný konflikt z Velkou Británii měl za následek úpadek junty a navrácení demokracie. Každý uvědomělý Argentinec má vzpomínat na toto období jednoznačně. Avšak lidová legenda žije svým vlastním životem. Pro část Argentinců Maradona byl mstitelem ve vítězné srážce s Angličany. Argentina vyhrála tento zápas 2:1, ale nechuť „ruky Boha” zůstala navždy (Maradona dal první gól rukou). Angličtí fotbalisté zůstali sprostě podvedeni „geniálním” protivníkem. Přesto Argentina Maradony byla tehdy nejlepším mužstvem mistrovství v Mexiku, stejně jako nejlepší na mistrovství v Kataru bylo mužstvo Leo Messiho, který odehrával v něm stejně velkou roli, jako jeho předchůdce. Z jediným rozdílem: Messi nikoho nepodvedl, titul přes něho získán nemá skvrnu. Messi dosáhl s národním mužstvem, více než Maradona, protože Maradona nikdy nevyhrál Copa America. Na mistrovství každý z nich získal zlato a stříbro: Messi v letech 2022 a 2014, Maradona – 1986 a 1990. Pokud jde o klubový fotbal, dokonce není srovnání. Messi vyhrál Ligu mistrů čtyřikrát (z Barcelonou), Maradona ani jednou. Maradona získal v těchto soutěžích pouze dva góly, zatímco Messi 129. S Barcelonou Messi získal 35 titulů s PSG dva, s reprezentací Argentiny tři, celkem to je 40. Maradona vybojoval devět titulů s kluby (Boca Juniors, Barcelona, Napoli) a jedno s národním mužstvem. Lidová legenda má větší moc než veškeré racionální argumenty. Proto určitě Maradona zůstane pro Argentince číslem jedna.

Kibice w koszulkach z podobiznami Messiego i Maradony podczas mistrzostw świata w Katarze 

Messi és Maradona mezeket viselő szurkolók a katari világbajnokságon 

Fanoušci v dresech s podobiznami Messiho a Maradony na mistroství světa v Kataru.

„Wiadomości-Tudósítások-Zprávy”, wydawca / kiadó / vydavatel: Organizacja Pożytku Publicznego Koexistencia opp. / Koexistencia o.p.s. Közhasznú társaság / Obecně prospěšná společnost Koexistencia o.p.s., IČO: 68899289, adres wydawcy / a kiadó címe / adresa vydavatele: 737 01 Český Těšín / Czeski Cieszyn, Střelniční / ul. Strzelnicza 209/28, rada redakcyjna / szerkesztőbizottság / redakční rada: Tadeusz Toman (redaktor naczelny / főszerkesztő / šéfredaktor), Zoltán Domonkos, Arpád Kosár, Władysław Drong, Bogusław Kaleta, zamknięcie numeru / lapzárta / uzávěrka čísla: 16.1.2023, treść numeru zamieszczona na stronach internetowych www.coexistentia.cz, w formie drukowanego zeszytu gazeta jest przekazywana instytucjom i archiwom, czytelnikom wyłącznie na zamówienie / a kiadvány nyilvánosan elérhető a www.coexistentia.cz honlapon, nyomtatott formában újságunkat intézmények és archívumok számára készítjük, olvasók számára csak megrendelésre / obsah čísla zveřejněn na webových stránkách www.coexistentia.cz, v tištěné podobě jsou noviny poskytovány institucím a archivům, čtenářům pouze na objednávku