********************************************************************************************************************
Biuletyn
Internetowy
Stowarzyszenia
Elektrotechników Polskich
w Republice Czeskiej
BIULETYN SEP – numer
45
Czeski Cieszyn
8 / 2019 r.
http://www.coexistentia.cz/SEP/index.html
********************************************************************************************************************
|
|
Uczestnicy Spotkania Elektryków z okazji 20-lecia Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej (SEP),
które odbyło się 5.4.2019 r. w Hawierzowie-Suchej, podczas
konsumpcji posiłku (Tadeusz Parzyk)
Spotkanie
Elektryków z okazji 20-lecia Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w
Republice Czeskiej (SEP) – 5.4.2019 r.
|
|
W piątek 5.4.2019 r. odbyło
się w świetlicy PZKO w Hawierzowie-Suchej uroczyste spotkanie z okazji 20-lecia
działalności Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej
(SEP), organizacji branżowej skupiającej elektryków-Polaków z Zaolzia. W
spotkaniu wzięła udział 3-osobowa delegacja Oddziału Gliwickiego Stowarzyszenia
Elektryków Polskich im. prof. Stanisława Fryzego z przewodniczącym, kol. Janem
Kapinosem, na czele. Stowarzyszenie Elektryków Polskich liczy już sto lat,
sześćdziesięciopięciolecie obchodził niedawno Oddział Gliwicki. Referat z
okazji jubileuszu wygłosił przewodniczący SEP, kol. Tadeusz Toman, natomiast
kol. Władysław Drong przeczytał wiersz Juliana Tuwima „Pstryk”. Spotkanie
jubileuszowe przebiegało następnie pod znakiem wspomnień, poruszano przede
wszystkim tematy związane z branżą elektrotechniczną. Obejrzano prezentację
działalności Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Podziękowano kol. Franciszkowi
Jasiokowi, prezesowi Miejscowego Koła PZKO w Hawierzowie-Suchej, na gratisowe
wynajęcie lokalu i państwu Ludmile i Władysławowi Niedobom za przygotowanie
posiłku. (TT)
Hawierzów-Sucha: 20-lecie Stowarzyszenia Elektrotechników
Polskich w RC – 5.4.2019 r. (referat przewodniczącego SEP)
Szanowni Koledzy, szanowni Goście,
Stowarzyszenie
Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej, w skrócie SEP, Ministerstwo
Spraw Wewnętrznych Republiki Czeskiej zarejestrowało 19.2.1999 r., następnie
3-osobowy komitet przygotowawczy w składzie Edwin Macura, Henryk Toman i
Tadeusz Toman zwołał na 11.3.1999 r. pierwsze zebranie członkowskie, na którym
wybrano zarząd i komisję rewizyjną. Byłem wybrany przewodniczącym, niestety
funkcję tę jestem zmuszony pełnić nieprzerwanie do dnia dzisiejszego. W
zarządzie od samego początku działają również kol. Tadeusz Parzyk i Tomasz
Stopa, od 2004 roku kol. Stanisław Feber, a od 2012 roku kol. Zygmunt Stopa.
Nasza działalność początkowo nawiązywała do Ogniska Techników, które istniało
przy Zarządzie Głównym PZKO już w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. W
ramach działalności statutowej najważniejszymi zadaniami naszego stowarzyszenia
są: integrowanie środowiska elektryków i organizowanie życia towarzyskiego,
doskonalenie kwalifikacji zawodowych, podniesienie rangi branży
elektrotechnicznej w społeczeństwie, wymiana najnowszych informacji
technicznych, udostępnienie polskiej literatury fachowej i periodyków.
Stowarzyszanie się Polaków-elektryków w warunkach Zaolzia jest potrzebne
również, aby zachować naszą polską tożsamość narodową.
Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej działa na
miarę swoich sił i środków finansowych. Wydajemy „Biuletyn SEP“, który ukazuje
się regularnie dwa razy rocznie, do dnia dzisiejszego wydaliśmy 44 numerów.
Prowadzimy również strony internetowe na portalu www.coexistentia.cz. Wydaliśmy
czesko-polski słownik elektrotechniczny. Oprócz działalności wydawniczej
organizujemy spotkania, zebrania członkowskie, imprezy koleżeńskie, czy odczyty
i prelekcje. Od 2010 roku odbywają się one w siedzibie firmy Emtest w Czeskim
Cieszynie. Wykaz działalności jest przedstawiony w najnowszym numerze
„Biuletynu SEP“, którzy wszyscy obecni mają do dyspozycji. Odbyły się również
ekskursje do zakładów przemysłowych w Republice Czeskiej i Polsce. Odwiedziliśmy
elektrownię cieplną Dziećmorowice, Elektrociepłownię Cieszyn, elektrownie
szczytowo-pompowe Dlouhé stráně i Porąbka-Żar, czy Wydział Energetyczny Huty
Trzyniec. Zorganizowaliśmy wizytę w firmie HUDECZEK SERVICE sp. z o. o. w
Olbrachcicach, która oferuje przede wszystkim
projekty oraz serwis elektrosystemów i maszyn. Natomiast w siedzibie
firmy Emtest odbyła się prezentacja inwestycyjna firmy Emtest sp. z o. o. Ostatnia impreza
jubileuszowa, Spotkanie Koleżeńskie Elektryków, odbyło się 7.10.2017 r. w Domu Polskim w
Cierlicku-Kościelcu, w części towarzyskiej z programem wystąpił zespół
regionalny „Nowina” z Jabłonkowa. W ramach naszych spotkań przypomnieliśmy
zasługi elektryków-Polaków, którzy odeszli już do wieczności, Edwina Macury,
Bogusława Michałka, Henryka Tomana, Franciszka Jeżowicza i Mieczysława
Hudeczka.
Ważne jest również utrzymywanie kontaktów z Stowarzyszeniem
Elektryków Polskich, Oddziałem Gliwickim i Oddziałem Bielsko-Bialskim.
Inicjatorem tej współpracy był nieżyjący już Kazimierz Nabzdyk z Gliwic.
Delegacja naszego stowarzyszenia w ramach możliwości uczestniczy w Spotkaniach
Noworocznych w Gliwicach, czy też w imprezach w Bielsku-Białej. Wzięliśmy
udział w obchodach 65-lecia Oddziału Gliwickiego SEP w Gliwicach i 55-lecia
Oddziału Bielsko-Bialskiego SEP w Żywcu. W naszych imprezach jubileuszowych
biorą udział działacze SEP z Polski. Nasz członek, kol. Zygmunt Stopa, był
odznaczony Medalem Honorowym im. prof. Obrapalskiego, który ustanowiony był
przez Oddział Gliwicki SEP i Wydział Elektryczny Politechniki Śląskiej.
Aktywnie współpracujemy z kol. Vítezslavem Stýskalą z Wyższej Szkoły
Górniczej w Ostrawie. Aktualnie zrzeszamy 15 członków. Podczas spotkań zarządu
naszego stowarzyszenia dyskutujemy na
temat planu pracy prelekcyjnej i wydawniczej, z uwzględnieniem konieczności
aktywizacji czynnych elektryków. Na razie aktywni są przede wszystkim elektrycy-emeryci i aby zapewnić ciągłość
działalności, trzeba zwrócić się do młodszych kolegów.
Spotkanie
elektryków z prelekcją Jana Bazgiera – 21.6.2019 r.
W piątek 21.6.2019 r. w
siedzibie firmy Emtest w Czeskim Cieszynie odbyło się spotkanie członków
Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej (SEP). W
programie była prelekcja kolegi Jana Bazgiera na temat zmiany zasilania trakcji
elektrycznej w Republice Czeskiej z systemu DC 3 kV na system AC 25 kV/50 Hz.
Prelegent czerpał informacje z konferencji nt. nowych urządzeń
elektrycznych infrastruktury kolejowej 2017-2018, jaka przebiegła w listopadzie
2018 roku w Ostrawie. Interesująca prelekcja była dopełniona przykładami
z bogatej praktyki wykładowcy.
Przy tej okazji chciałbym podzielić się z czytelnikami niektórymi
ciekawymi informacjami technicznymi na temat sieci trakcyjnych. Systemy
zasilania trakcji elektrycznej charakteryzują się typowymi dla niego stałymi
parametrami: rodzaj prądu (DC – prąd stały, AC – prąd przemienny), wysokość
napięcia, częstotliwość w przypadku prądu przemiennego. Sieci trakcyjne
zazwyczaj są elektryfikowane DC (typowymi napięciami są 600 V, 750 V, 1,5 kV, 3
kV) lub AC jednofazowym (11 kV, 15 kV, 16 kV, 24 kV, 25 kV), typowymi
częstotliwościami są 50 Hz (częstotliwość przemysłowa), występują również
częstotliwości obniżone 15 Hz, 16 2/3 Hz, 25 Hz.
Każdy kraj przystępujący do elektryfikacji decyduje się na któryś
z systemów. Wśród systemów analizowane są wady i zalety, koszty
inwestycyjne i eksploatacyjne. Koszty inwestycyjne systemu prądu stałego 3 kV
(DC 3 kV) są mniejsze niż w przypadku systemu AC z obniżoną
częstotliwością. Pomimo, że sieć trakcyjna systemu DC ma dość duże przekroje to
i tak budowa tego systemu jest tańsza. System AC o obniżonej częstotliwości
wymaga specjalnych podstacji trakcyjnych, które obniżają częstotliwość, poza
tym prąd przemienny wywołuje zakłócenia w liniach telekomunikacyjnych i
sygnalizacyjnych. Dlatego urządzenia te trzeba odpowiednio zabezpieczać, co
wiąże się z kosztami. Z kolei eksploatacja pociągów jest bardziej
ekonomiczna w przypadku systemu AC.
Dość popularny jest system prądu jednofazowego o częstotliwości
przemysłowej 50 Hz (AC 25kV/50Hz), ponieważ nie trzeba stosować podstacji
trakcyjnych obniżających częstotliwość. Jednak lokomotywy są droższe, ponieważ
znajduje się na nich układ transformator-prostownik. System DC 3kV przy
wzrastających prędkościach pociągów i zwiększającą się częstotliwością
przejazdów ma swe ograniczenia, dlatego w planach jest zmiana systemu zasilania
trakcji na system AC 25kV/50Hz. Prąd przemienny jest ogólnie uznawany za
bardziej perspektywiczny. Dla zwiększenia mocy przepustowej energię elektryczną
trzeba doprowadzić jak najbliżej miejsca odbioru. Do tego celu służy sieć 2-AC
25kV/50Hz, gdzie stosowane są dwa przewody 50 kV, wykorzystując transformację
napięcia na 25 kV między przewód trakcyjny i tor zasilający.
Zastosowanie poszczególnych sieci trakcyjnych:
DC
600V – tramwaj (Republika Czeska: Praga, Brno, Liberec, Ostrawa,
Pilzno, Ołomuniec), szynobus (Republika Czeska: Most-Litwinów),
DC
750V – metro (Praga), szynobus (Niemczech: m. in. Karlsruhe,
Chemnitz), szynobus w Karlsruhe zasilany jest również systemem AC 15kV/16,7 Hz,
szynobus w południowej Anglii,
DC
1,5kV – Republika Czeska (Tabor-Bechyně),
DC
3kV – koleje w Polsce, północnej Republice Czeskiej, północnej
Słowacji (cała trasa Praga-Koszyce), Belgii, Hiszpanii, Włoszech,
AC
15kV/16,7Hz – koleje w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Szwecji, Norwegii,
trasa Znojmo-Šatov-Retz zasilana jest z Austrii,
AC
25kV/50Hz – koleje w południowej Republice Czeskiej, południowej Słowacji,
Francji, Belgii, Wielkiej Brytanii, Portugalii, Finlandii, Danii, Węgrzech,
Rumunii, Bułgarii, Grecji i krajach byłej Jugosławii,
2-AC
25kV/50Hz – koleje wysokich prędkości w Japonii (Shinkansen), Francji
(TGV), trasa Rzym-Florencja we Włoszech.
|
|
Zdjęcie ilustracyjne (ČD pro Vás): włoskie Pendolino, osiągające prędkość 230 km/h,
które zakupiły Koleje Czeskie,
wykorzystuje sieć trakcyjną systemów DC 3kV i AC 25kV/50Hz. Tadeusz Toman
Elektroenergetyka
i trakcja
Charakterystyka trakcji elektrycznej
Każda trakcja ma jakieś cechy charakterystyczne. Trakcja
elektryczna ma to do siebie, że lokomotywy elektryczne są uzależnione od
napowietrznej sieci trakcyjnej, czyli są lokomotywami nieautonomicznymi.
Energię potrzebną do wykonania podstawowych czynności muszą czerpać
z sieci i mogą poruszać się tylko po torach zelektryfikowanych w
odróżnieniu od lokomotyw spalinowych i parowych, które mają własne źródła
energii. Lokomotywy elektryczne są bardziej ekonomiczne od lokomotyw
spalinowych i parowych m. in. dlatego, że można je prawie dwukrotnie
przeciążać. Dzięki temu lokomotywy te znacznie szybciej się rozpędzają i można
je lepiej wykorzystać.
Sprawność
każdej lokomotywy określa charakterystyka trakcyjna, czyli stosunek siły
pociągowej do prędkości i prędkości do obciążenia w normalnych warunkach
eksploatacyjnych oraz moc godzinna i moc ciągła. Jednak ani charakterystyka
trakcyjna, ani moc ciągła i moc godzinna nie są w stanie dokładnie określić czy
przy zbliżeniu się do pewnych wartości maksymalnych nie zostanie przekroczona
granica cieplna dla silników trakcyjnych lokomotywy. Są to więc pewne wskaźniki
przydatności eksploatacyjnej lokomotywy. Moc każdej lokomotywy jest znacznie
mniejsza od tej wytworzonej. Sprawność parowozu jest dużo mniejsza od
sprawności lokomotywy spalinowej, ta z kolei jest mniejsza od sprawności
elektrowozu.
Najlepszym
sposobem na duże natężenie w ruchu podmiejskim, biorąc pod uwagę względy
ekonomiczne, jest wprowadzenie elektrycznych jednostek niedużej mocy. Dzięki
elektryfikacji rośnie również prędkość handlowa pociągów. Trakcja elektryczna
powoduje, że zapotrzebowanie na personel nie jest duże, związane jest to
z łatwością prowadzenia lokomotyw elektrycznych. Elektryfikacja przyczynia
się do rozwoju miast i poprawia warunki bytowe mieszkańców.
Zasady zasilania trakcji elektrycznej
Każdy system zasilania trakcji elektrycznej,
niezależnie od rodzaju prądu i wysokości napięcia, charakteryzuje obwód
trakcyjny. Obwód ten składa się z obiektów, które muszą spełniać swoje
określone zadania:
Podstacja trakcyjna – ma za zadanie przetwarzanie prądu i napięcia
z ogólnokrajowej sieci energetycznej na prąd i napięcie potrzebne do
zasilania pojazdów trakcyjnych.
Kabel zasilający – ma za zadanie przysyłanie energii z podstacji
do sieci trakcyjnej.
Sieć jezdna – stanowią ją zazwyczaj przewód jezdny oraz linia nośna podtrzymująca
za pomocą wieszaków przewód jezdny. Przewód jezdny ma bezpośredni kontakt
z pantografem umieszczonym na lokomotywie. Zadaniem sieci jest
przekazywanie energii do pantografu umieszczonego na lokomotywie.
Pojazd trakcyjny – w nim energia elektryczna jest zamieniana na inny
rodzaj energii (mechaniczną, cieplną, świetlną). Za pośrednictwem pantografu
pojazd ten odbiera energię z sieci.
Szyny –
zwane siecią powrotną, mają minusowy potencjał. Są ze sobą połączone łącznikami
poprzecznymi i podłużnymi.
Kabel powrotny – łączy szyny z podstacją trakcyjną.
Zarówno
kabel zasilający z siecią trakcyjną jak i sama sieć połączone są ze sobą
odłącznikami. Sieć trakcyjna jest elektrycznie sekcjonowana. W przypadku awarii jednego z odcinków można go wyłączyć
otwierając odłącznik sekcyjny. Innym sposobem na wyłączenie uszkodzonego
odcinka są kabiny
sekcyjne. Kabiny te
umieszczone są przy torach. W nich znajduje się zestaw wyłączników, który
autonomicznie wyłącza uszkodzony odcinek podczas zwarcia.
Sieć
trakcyjna jest izolowana względem siebie na przejściach zwrotnicowych, dzięki
temu możliwe jest prowadzenie ruchu po drugim torze podczas gdy tor właściwy
jest wyłączony z ruchu. Sieć trakcyjna zazwyczaj jest zasilana obustronnie
dzięki czemu spadki napięcia w sieci trakcyjnej są mniejsze. Dodatkowo sieć nad
torami może być połączona ze sobą poprzecznie. W takim przypadku lokomotywa
pobiera prąd z 4 odcinków, przy czym 2 są zasilane z jednej podstacji
i 2 z drugiej. Przy prądzie stałym 3 kV – DC 3kV
odległości między podstacjami wynoszą od 15 do 30 km, przy prądzie przemiennym
– AC 25kV/50Hz odległości te wynoszą do 100 km. www.trakcja.one.pl
Modernizacja
infrastruktury kolejowej w Republice Czeskiej i Republice Słowackiej
Przewody trakcyjne dla prędkości pojazdów trakcyjnych
do 200 km/h
Usiłując o stopniową elektryfikację czechosłowackich
linii kolejowych, nasi poprzednicy decydowali, czy przejąć system trakcji
elektrycznej z zagranicy, lub wprowadzić własny system. Na początku
elektryfikacji były zastosowane elementy przewodów trakcyjnych z Francji,
jednak ze względu na ówczesne stosunki polityczne i bazę produkcyjną,
zaczęliśmy budować własny system. Stopniowo powstały dwa systemy elektryfikacji
trakcji kolejowej – system trakcji elektrycznej prądu stałego 3 kV – DC 3kV i system prądu przemiennego – AC 25kV/50Hz. Oba systemy są przeznaczone dla prędkości do 160 km/h.
Obecnie
dąży się, aby inwestycje państwowe przeznaczane były przede wszystkim na
projektowanie i budowę kolei szybkich połączeń (KSP) i kolei dużej prędkości,
gdzie mają zastosowanie prędkości v > 200 km/h (KDP). Do projektowania KDP
mamy jeszcze trochę daleko. Natomiast prace przy budowie KSP były już
rozpoczęte, dotyczy to na przykład modernizacji linii Brno – Przerów, która
jest projektowana na prędkość pojazdów trakcyjnych vMAX = 200 km/h.
Jak było
już wyżej wymienione, dzisiejsze zestawy przewodów trakcyjnych są przeznaczone
do prędkości pojazdów trakcyjnych 160 km/h. Dlatego konieczne było podjąć
decyzję, czy kupujemy renomowany zestaw stosowany za granicą, lub zamawiamy
zestaw u wykonawcy. Ten drugi wariant odrzucono już w zarodku, ponieważ
zarządca infrastruktury kolejowej musi mieć możliwość maksymalnie ułatwionej
bieżącej konserwacji i remontów. Nie do obrony byłaby sytuacja, kiedy zarządca
infrastruktury kolejowej posiada w składzie wielkie ilości części zamiennych
lub wozi je ze sobą na miejsce konserwacji. Tylko ich redukcja umożliwia
obniżenie kosztów i szybkość ewentualnych remontów. Z punktu widzenia
ustawy o zamówieniach publicznych Zarządca Infrastruktury Kolejowej,
organizacja państwowa (Správa
železniční dopravni cesty, státní organizace) zdecydował się na wariant przystosowania obecnego
zestawu AC 25kV/50Hz. Ponieważ zwiększenie prędkości ze 160 km/h do 200 km/h
jeszcze nie powoduje konieczności istotnego przepracowania istniejących
zestawów przewodów trakcyjnych. Ewentualny zakup zestawów przewodów trakcyjnych
z zagranicy był odrzucony.
Wybór prędkości pojazdów trakcyjnych nowej linii
kolejowej Brno – Przerów
Ogólnie możemy rozważać prędkości do 160, 200, 230,
250, 300 i 350 km/h. Wyżej wymienione pasma prędkości odpowiadają jak
standartowi legislacyjnemu, ewent. możliwościom technicznym budowanej linii,
tak pojazdom trakcyjnym. Jest oczywiste, że z rosnącą prędkością wzrasta
trudność inwestycyjna oraz eksploatacyjna infrastruktury kolejowej i taboru
kolejowego. Dlatego trzeba wybrać takie rozwiązanie techniczne, które odpowiada
potrzebom danego obszaru, czyli przede wszystkim topografii terenu, sąsiedniej
infrastruktury, umieszczeniem siedlisk i połączeniom przewozowym.
Ze względu
na powyższe fakty zadecydowano o modernizacji linii kolejowej Brno – Przerów.
Obecnie odcinek ten pochodzący z 1869 roku jest jednotorowy,
elektryfikowany, z prędkością pojazdów trakcyjnych 80-100 km/h. Jest dziś
przeciążony przez pociągi dalekobieżne, które niemal zupełnie wyparły transport
regionalny. Jednym z podstawowych uwarunkowań modernizacji linii Brno –
Przerów jest zapewnienie transportu regionalnego zamawianego przez Województwo
Południowomorawskie. Dlatego linię tą nie można było zaprojektować w
parametrach kolei dużych prędkości (KDP), ale trzeba liczyć się
z prędkościami niższymi. To nie wyklucza w przyszłości, kiedy wzrośnie
liczba podróżnych lub zaczniemy jeździć do pracy z Brna do Ostrawy,
konieczności wybudowania linii KDP Brno – Przerów – Ostrawa.
Ze względu
na prowadzenie aktualnej linii kolejowej jest oczywiste, że trzeba zrezygnować
z jej korytarza i linię poprowadzić w innej stopie. Nowe trasowanie umożliwia
prędkości w paśmie 160-230 km/h, ponieważ koszty inwestycyjne są w zasadzie
takie same. Przy prędkości pojazdów trakcyjnych v > 200 km/h nie można
umieścić krawędzi peronu koło toru głównego. Dlatego wybrana była modernizacja
z vMAX = 200 km/h, ponieważ w ten sposób obniżono dotychczasowe
koszty związane z budową posterunków ruchu kolejowego w miejscach obecnych
przystanków.
Nowe inwestycje infrastrukturalne dotyczące trakcji
elektrycznej
na Morawach i na Śląsku
Problematyka rekonstrukcji trakcji elektrycznej linii
kolejowych jest obecnie bardzo szeroko dyskutowana. W okresie nadchodzących dwu
do trzech lat jasna będzie koncepcja dotycząca zasilania trakcji na wiele lat
naprzód. Ogólnie rozwiązać trzeba trzy podstawowe tematy: 1) zmiana zasilania trakcji elektrycznej z
systemu prądu stałego DC 3kV na system
prądu przemiennego AC 25kV/50Hz,
2) wykorzystanie przetworników w stacjach zasilania, 3) wzrost transportu
kolejowego, jego przyspieszanie i zwiększenie liczby sprawnych lokomotyw.
Jednocześnie nie można zapominać na bieżące inwestycje typu: rekonstrukcja,
rewitalizacja, modernizacja, które zapewniają standardowy ruch na kolei,
odpowiadający wymogom XXI wieku.
W związku
z uchwalonym dokumentem „Koncepcja zmiany zasilania na jednolity system
związany z priorytetami okresu programowego 2014-2020 i spełnienie wymogów
TSI ENE“ („Koncepce
přechodu na jednotnou napájecí soustavu ve vazbě na priority programového
období 2014-2020 a naplnění požadavku TSI ENE“) wszystkie obecnie przygotowywane i realizowane
budowy powinny spełniać wymagania na perspektywiczne przełączenie sieci
trakcyjnej na system AC 25kV/50Hz. Oznacza to przede wszystkim konieczność
układania kabli ekranowych urządzeń zabezpieczających, urządzeń
telekomunikacyjnych i wykorzystania elementów przewodów trakcyjnych o poziomie
izolacyjnym 25kV. Stacje trakcyjne należy projektować tak, aby podczas
planowanego przełączania nie doszło do zniszczenia inwestycji rzędu kilkuset
milionów koron. Projektować transformatorowe stacje trakcyjne należy przede
wszystkim z punktu widzenia TSI ENE, warunków przyłączania do
dystrybucyjnej sieci elektroenergetycznej i tym samym wykorzystania
odpowiedniej elektrotechniki siłowej.
Niektóre
przygotowywane inwestycje infrastruktury kolejowej:
Optymalizacja
i elektryfikacja linii Ostrawa-Kuńczyce – Frydek Mistek – rozpoczęto prace
projektowe, realizowane będzie zdwutorowanie i elektryfikacja na system AC
25kV/50Hz, zakładana realizacja w latach 2022-2024.
Budowa
nowej rozdzielni R110kV razem ze stacją transformatorową 110/22kV w stacji
trakcyjnej Ostrawa-Swinów i zapewnienie w ten sposób dostatecznej mocy
pobieranej dla stacji trakcyjnej Ostrawa-Swinów, opracowywana jest
dokumentacja, realizacja w 2020 roku.
Modernizacja i elektryfikacja linii Otrokowice – Wizowice – chodzi o
zdwutorowanie na odcinku Otrokowice – Zlin i elektryfikacja na system AC
25kV/50Hz, z zakładanym terminem realizacji 2020-2024, skrzyżowanie
z komunikacją trolejbusową w Zlinie rozwiązano dwupoziomowo.
Elektryfikacja i zwiększenie pojemności linii Ołomuniec – Uniczów –
Szumperk, której realizacja jest zakładana w latach 2019-2022. Linia będzie
zelektryfikowana systemem DC 3kV, wybudowane będą 4 nowe stacje trakcyjne –
Ołomuniec, Szternberk, Uniczów, Hrabiszyn. Cała linia będzie jednotorowa
z prędkością pojazdów trakcyjnych vMAX = 160 km/h. System AC
25kV/50Hz nie był zaakceptowany, ponieważ stacje kolejowe Ołomuniec i Szumperk
niedawno zrekonstruowano na system DC 3 kV i zmiana systemu byłaby
nieekonomiczna.
Rekonstrukcja
rozdzielni R110kV w stacji trakcyjnej Jabłonków, której okres eksploatacji był
znacznie przekroczony, opracowywana jest dokumentacja, realizacja w 2020 roku.
Zmiana
systemu z DC 3kV na AC 25kV/50Hz będzie realizowana na linii Wsetin –
granica państwa RC/SR. Budowa reaguje na przebiegające prace budowlane w
związku ze zmianą sieci trakcyjnej na terenie Słowacji. Nową zmodernizowaną
stację trakcyjną DC 3kV Strzelna będzie trzeba wyburzyć i zastąpić nową stacją
trakcyjną AC 25kV/50Hz.
Kolej szybkich połączeń (KSP) i kolej dużych
prędkości (KDP)
Dla systemów zasilania przeznaczonych dla KDP, tak
samo jak i u innych systemów zasilania trakcji elektrycznej, obowiązuje reguła,
że moc którą system może przenieść do miejsca odbioru energii elektrycznej, czyli
do napędowych pojazdów trakcyjnych, zależy przede wszystkim od impedancji
przewodu trakcyjnego. Dla zwiększenia zdolności przesyłowej przewodu
trakcyjnego trzeba zwiększyć napięcie zasilania lub obniżyć impedancję osiową
przewodu trakcyjnego. Do tego można wykorzystać, na przykład system AC 2x25kV/50Hz, gdzie do miejsca odbioru doprowadzana
jest energia elektryczna dwuprzewodową linią 50 kV z wykorzystaniem
autotransformatorów. Po wprowadzeniu systemu AC 2x25kV/50Hz w warunkach
Republiki Czeskiej, można zakładać, że średnia odległość stacji trakcyjnych
będzie dwukrotnie większa niż w systemie AC 25kV/50Hz. Głównymi zaletami
systemów AC, w porównaniu do systemów DC, jest przede wszystkim przesył
wyższych mocy, niższe straty energii elektrycznej, niższe ubytki napięcia itp.
Dlatego
okazuje się, że dla Republiki Czeskiej bardziej odpowiedni jest system AC
2x25kV/50Hz z minimalną liczbą miejsc, w których jest na trasie pociągu
przerwana dostawa energii elektrycznej. Wymiarowanie tego systemu jednocześnie zależy
od wymaganej prędkości pojazdów trakcyjnych z jednoczesnym zachowaniem
liczby i rozmieszczenia stacji trakcyjnych. Stosowne jest wykorzystać
zagraniczne informacje i doświadczenia z aplikacji systemów AC dla
prędkości pojazdów trakcyjnych v > 200 km/h.
Przykłady
sieci AC i źródło mocy elektrycznej dla KDP w niektórych krajach europejskich:
Francja
(SNCF) – system AC 2x25kV/50Hz, zasilany z sieci bardzo wysokiego napięcia
vvv (velmi vysoké napětí), wykorzystuje stacje
autotransformatorowe, 2 transformatory 60 MVA w połączeniu z balancerem w
stacji trakcyjnej,
Hiszpania
(ADIF) – system AC 2x25kV/50Hz lub system AC 25kV/50Hz, zasilany z sieci
bardzo wysokiego napięcia zvn (zvlášť vysoké napětí,
szczególnie wysokie napięcie) 400 kV, wykorzystuje stacje autotransformatorowe,
2 transformastory 30 MVA w stacji trakcyjnej,
Niemcy
(DB) – system AC 15kV/16,7Hz, podłączony do własnej sieci 2x110 kV
z własnymi źródłami energii elektrycznej i do sieci bardzo wysokiego
napięcia vvn w wybranych punktach przez przetwornicę częstototliwości, 2
transformatory 18 MVA w stacji trakcyjnej,
Austria
(ÖBB) – system AC 15kV/16,7Hz, podłączony do własnej sieci 110 kV lub 55 kV
z własnymi źródłami energii elektrycznej, 2 transformatory 18 MVA w stacji
trakcyjnej.
Całościowe
spojrzenie na ewentualne wykorzystanie KDP, które określa rozporządzenie
Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej nr 1315/2013 o głównych
kierunkach rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej, ma związek z
zakładanymi powiązania KDP w sąsiednich krajach Republiki Czeskiej:
Niemcy –
ciągłość na KDP Frankfurt/Nürnberg – Erfurt – Leipzig – Dresden (200-300 km/h)
i modernizowany odcinek Dresden – Berlin – Hamburk (200-230 km/h),
Austria –
ciągłość na KSP Wien – Graz – Klagenfurt lub Wien – Salzburg (do 250 km/h) i
przygotowywaną modernizację odcinka Wien – Brzecław (200 km/h),
Słowacja –
ciągłość na uchwaloną modernizację odcinka Kúty – Bratislava – Štúrovo (200
km/h),
Polska –
ciągłość na planowaną budowę KDP Warszawa – Łódź – Wrocław/Poznań i przebiegającą
modernizację odcinka Katowice – Warszawa (200-250 km/h),
Kolejnym związanym projektem jest planowana KDP
Budapeszt – Warszawa.
Nowe inwestycje infrastrukturalne dotyczące trakcji
elektrycznej na Słowacji
Przyczyny i przesłanki rozwoju transportu kolejowego
są przede wszystkim zapewnienie regularności i bezpieczeństwa na kolei i
zwiększanie jakości udzielania usług. W dziedzinie linii trakcyjnych
kontynuowana będzie modernizacja korytarzy kolejowych. Chodzi przede wszystkim o międzynarodowy korytarz nr
V. Bratislava – Košice. Jeśli chodzi o korytarz nr IV, przygotowana będzie
modernizacja odcinka Kúty granica RC/SR – Štúrovo granica państwa/Komárno
granica państwa.
Zmiana
systemu z DC 3kV na AC 25kV/50Hz będzie realizowana na odcinku Púchov –
Lúky nad Makytou-granica państwa RC/SR. W stacji kolejowej Púchov system AC
25kV/50Hz był już wprowadzony. Styk systemów trakcyjnych jest obecnie w punkcie
granicy państwa RC/RS. Zmiana systemu z DC 3kV na AC 25kV/50Hz na odcinku
Púchov – Žilina (oprócz Žiliny) do 2022 roku nie jest zakładana. Zmiana jest
uwarunkowana budową nowej stacji trakcyjnej Žilina.
Zrealizowana będzie elektryfikacja odcinka Bánovce nad Ondavou – Humenné
w systemie DC 3kV. Chodzi o jedyny odcinek linii Košice – Humenné, który
jeszcze nie jest zelektryfikowany. Sieć trakcyjna będzie tak zaprojektowana,
aby zmiana na system AC 25kV/50Hz nie wymagała w przyszłości większych
inwestycji.
Kolejnym
priorytetem jest kontynuacja modernizacji korytarzy kolejowych. Chodzi przede
wszystkim o międzynarodowy korytarz nr V. na odcinkach Púchov – Považská
Teplá, Žilina – Varín, Poprad – Lučivná i o międzynarodowy korytarz nr VI. na
odcinku Krásno nad Kysucou – Čadca granica państwa RC/RS oraz modernizacja
międzynarodowego korytarza nr IV. na odcinkach Kúty granica państwa – Kúty i
Devínská Nová Ves – Malacky. Planowane są również rekonstrukcje sieci
trakcyjnej TEŽ (Tatránská
elektrická železnica) na odcinku
Poprad – Starý Smokovec.
Źródło: „Konference – nová elektrická zařízení železniční infrastruktury
2017-2018, Ostrava, 15-16.11.2018“, Společnost dopravy – VTK Elektro, z.s.
Fotoreportaż
ze Spotkania Elektryków z okazji 20-lecia Stowarzyszenia Elektrotechników
Polskich
w Republice
Czeskiej (SEP) – 5.4.2019 r.
|
|
kol. Tadeusz Parzyk –
zastępca przewodniczącego SEP (www.zwrot.cz, Czesława Rudnik)
|
|
kol. Władysław
Drong (www.zwrot.cz,
Czesława Rudnik)
|
|
stoją od lewej: kol. Witold Stopa, Tadeusz Parzyk, Władysław Niedoba, Bogusław Kaleta,
Tadeusz Toman, Szymon Cziura – OG SEP,
Władysław Drong, Franciszek Jasiok (www.zwrot.cz, Czesława Rudnik)
|
|
|
|
wręcza akt uznania kol. Tadeuszowi Tomanowi, przewodniczącemu SEP
(www.zwrot.cz, Czesława Rudnik)
|
|
kol. Edward Kajfosz,
|
|
|
|
kol. Zygmunt Stopa, kol.
Witold Stopa (www.zwrot.cz, Czesława Rudnik)
Jakie
obowiązują odległości sprzętu zmechanizowanego
od
elektroenergetycznych linii napowietrznych?
Ustawa nr 458/2000 Dz.U., ustawa energetyczna (Zákon č. 458/2000 Sb., energetický zákon), która obowiązuje w Republice Czeskiej, podaje informacje nt. strefy ochronnej
(ochranné pásmo) napowietrznych linii
elektroenergetycznych. Jak określa § 46, ust. 3 wymienionej ustawy, strefa
ochronna napowietrznej linii elektroenergetycznej, to przestrzeń ograniczona
pionowymi płaszczyznami po obu stronach przewodów w poziomej odległości od
przewodu skrajnego. Odległości określa tabelka:
|
Napięcie znamionowe urządzenia
Un (kV) |
Najmniejsza dopuszczalna odległość pozioma od skrajnych przewodów linii (m) |
|
1 kV < Un
< 35 kV włącznie |
7 m |
|
35 kV < Un
< 110 kV włącznie |
12 m |
|
110 kV < Un
< 220 kV włącznie |
15 m |
|
220 kV < Un
< 400 kV włącznie |
15 m |
|
Un > 400 kV |
30 m |
Napowietrzne linie elektroenergetyczne niskiego
napięcia (Un < 1 kV) nie mają strefy ochronnej. W przecince
leśnej zakład elektroenergetyczny utrzymuje na koszt własny wolny pas gruntu o
szerokości 4 m od fundamentów podporowych punktów linii napowietrznej.
Podziemne przewody kablowe do 110 kV mają strefę ochronną 1 m po obu stronach
skrajnego kabla, nad 110 kV – 3 m.
W strefie
ochronnej jest zabronione a) budować bez zgody właściciela linii
elektroenergetycznej budynki lub inne konstrukcje, jak również składowiska
materiałów łatwopalnych i mieszanek wybuchowych, b) wykonywać bez zgody
właściciela linii napowietrznej prace ziemne, c) wykonywać działalność
zagrażającą niezawodności i bezpieczeństwu linii elektroenergetycznej lub
zagrażającą życiu, zdrowiu lub majątkowi osób, d) wykonywać działalność, która
uniemożliwiałaby lub znacząco ograniczałaby dostęp do urządzeń linii
elektroenergetycznych. W strefie ochronnej linii podziemnych jest zabronione
sadzić trwałe porosty i przejeżdżać mechanizmami o nośności nad 6 ton.
Właściciel linii elektroenergetycznej musi udzielić pisemnego zezwolenia na
działalność w strefie ochronnej.
Rozporządzenie Rządu nr 591/2006
Dz.U., o dokładniejszych minimalnych
wymaganiach na bezpieczeństwo i ochronę
zdrowia na placach budowy (Nařízení vlády č. 591/2006 Sb. o bližších požadavcích na bezpečnost a
ochranu zdraví při práci na staveništích) nic nie mówi o robotach budowlanych przy użyciu maszyn lub innych
urządzeń technicznych bezpośrednio pod linią wysokiego napięcia lub w jej
pobliżu. Oprócz ogólników nic nie znajdziemy również w Rozporządzeniu Rządu nr 378/2001 Dz.U., którym określa się dokładniejsze
wymagania dla zapewnienia bezpieczeństwa podczas eksploatacji i korzystania z
maszyn, urządzeń technicznych, przyrządów i narzędzi (Nařízení
vlády č. 378/2001 Sb., kterým se
stanoví bližší požadavky na bezpečný provoz
a používání strojů, technických
zařízení, přístrojů a nářadí),
ani w Rozporządzeniu
Rządu nr 176/2008 Dz.U., o
wymaganiach technicznych na urządzenia maszynowe (Nařízení vlády č. 176/2008 Sb. o technických
požadavcích na strojní zařízení).
O wyposażeniu maszyn i innych urządzeń ruchomych, które mogą zbliżyć się na
odległość niebezpieczną do napowietrznych linii elektroenergetycznych, w
sygnalizatory napięcia, możemy przeczytać wyłącznie w Normach Technicznych.
O
przepisach prawnych obowiązujących w Polsce
dotyczących użycia sprzętu zmechanizowanego w pobliżu urządzeń i instalacji
elektrycznych przeczytałem w miesięczniku SEP „INPE“ nr 236. Wykonywanie prac
wymagających użycia sprzętu zmechanizowanego w pobliżu urządzeń i instalacji
elektrycznych, może odbywać się pod warunkiem zachowania odległości podanych w Rozporządzeniu Ministra
Infrastruktury z dnia 6.2.2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót
budowlanych, które to zasady określa § 55 wspomnianego Rozporządzenia. Nie jest
dopuszczalne sytuowanie stanowisk pracy, składowisk wyrobów, materiałów lub
maszyn i urządzeń budowlanych, bezpośrednio pod napowietrznymi liniami
elektroenergetycznymi lub w odległości poziomej od skrajnych przewodów
mniejszej niż określa tabelka:
|
Napięcie znamionowe urządzenia
Un (kV) |
Najmniejsza dopuszczalna odległość pozioma od skrajnych przewodów linii (m) |
|
Un < 1 kV |
3 m |
|
1 kV < Un
< 15 kV |
5 m |
|
15 kV < Un
< 30 kV |
10 m |
|
30 kV < Un
< 110 kV |
15 m |
|
Un > 110 kV |
30 m |
Więcej możemy przeczytać w następnych ustępach § 55:
2. W czasie wykonywania robót budowlanych
z zastosowaniem żurawi lub urządzeń załadowczo-wyładowczych zachowuje się
odległości, w których mowa w ust. 1 (tabelka), mierzone od najdalej wysuniętego
punktu urządzenia wraz z ładunkiem.
3. Przy wykonywaniu robót budowlanych przy użyciu
maszyn lub innych urządzeń technicznych, bezpośrednio pod linią wysokiego
napięcia, należy uzgodnić bezpieczne warunki pracy z jej użytkownikiem.
4. Żurawie samojezdne, koparki i inne urządzenia
ruchome, które mogą zbliżyć się na odległość niebezpieczną do napowietrznych
lub kablowych linii elektroenergetycznych, o których mowa w ust. 1, powinny być
wyposażone w sygnalizatory napięcia.
W cytowanym przepisie nie określa się, czy linia jest
czynna, czy wyłączona. Postanowienie przepisu jest stwierdzeniem ogólnym, odnoszącym
się do widocznych obiektów elektroenergetycznych.
Obowiązuje
również Rozporządzenie
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.9.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, które stanowi, co następuje: § 77. Niedopuszczalne
jest składowanie materiałów bezpośrednio pod elektroenergetycznymi liniami
napowietrznymi lub w odległości mniejszej (licząc w poziomie od skrajnych
przewodów) niż:
2 m – od linii niskiego napięcia,
5 m – od linii wysokiego napięcia do 15 kV,
10 m – od linii wysokiego napięcia powyżej 15 kV.
Aby ułatwić porównanie wymagań pochodzących
z różnych aktów normatywnych, zestawiono je w podobnej tabelce:
|
Napięcie znamionowe urządzenia
Un (kV) |
Najmniejsza dopuszczalna odległość pozioma składowania od skrajnych przewodów linii (m) |
|
Un < 1 kV |
2 m |
|
1 kV < Un
< 15 kV |
5 m |
|
15 kV < Un
< 30 kV |
10 m |
|
30 kV < Un
< 110 kV |
15 m |
W § 55
Rozporządzenia z 1997 r. określone są wymagania odnośnie do osłon
ochronnych i odległości bezpieczeństwa:
§ 55.1. Elementy ruchome i inne części maszyn, które
w razie zetknięcia się z nimi stwarzają zagrożenie, powinny być do
wysokości co najmniej 2,5 m od poziomu podłogi (podestu, stanowiska pracy)
odsłonięte lub zaopatrzone w inne skuteczne urządzenia ochronne, z wyjątkiem
przypadków, gdy spełnienie tych wymagań nie jest możliwe ze względu na funkcje
maszyny.
2. Pasy, łańcuchy, taśmy, koła zębate i inne elementy
układów napędowych oraz części maszyn zagrażające spadnięciem, znajdujące się
nad stanowiskami pracy lub przejściami na wysokości ponad 2,5 m od poziomu
podłogi, powinny być osłonięte co najmniej od dołu trwałymi osłonami.
3. Osłony stosowane na maszynach powinny
uniemożliwiać bezpośredni dostęp do strefy niebezpiecznej. Osłony niepełne
(wykonane z siatki, blachy perforowanej, prętów itp.) powinny znajdować
się w takiej odległości od elementów niebezpiecznych, aby przy danej wielkości
i kształcie otworów nie było możliwe bezpośrednie dotknięcie tych elementów.
Odległości bezpieczne określają Polskie Normy.
4. Maszyny powinny być oznakowane znakami i barwami,
zgodnie z wymaganiami określonymi w Polskich Normach.
Zapewne
rozbieżności te będą pożywką dla prawników uzasadniających to, co pracownikom
technicznym nawet nie przyjdzie do głowy. Wątpliwości biorą się również z zasady
dobrowolności stosowania norm. Stosowanie sprzętu zmechanizowanego w pobliżu
linii napowietrznych wymaga jednolitych uwarunkowań prawnych. Dlatego
wnioskowane są projekty dotyczące poprawek prawa energetycznego.
Właściwości
fizykochemiczne materiałów elektroizolacyjnych stosowanych do budowy urządzeń
elektrycznych
Wydzielanie produktów szkodliwych dla ludzi i
zwierząt lub wyposażenia budynku przez przewody i kable elektryczne, w wyniku
działania na nie wysokiej temperatury, ma istotne znaczenie dla przebiegu
pożaru i jego gaszenia. Jest to ważne zwłaszcza wtedy, kiedy instalacja
elektryczna zawiera dużą masę materiałów elektroizolacyjnych. Wobec tego warto
określić, jakie zagrożenie stwarzają materiały elektroizolacyjne.
Polichlorek winylu (PVC). Tworzywo termoplastyczne szeroko stosowane jako
materiał elektroizolacyjny i powłokowy w kablach i przewodach, ale również jako
materiał konstrukcyjny w przedmiotach powszechnego użytku. Czysty PVC jest
materiałem palnym, łatwo zapalnym i rozprzestrzeniającym płomień. Stosuje się
go z dodatkiem plastyfikatorów, wypełniaczy i barwników. Przy niewielkiej
ilości dodatków jest to tworzywo twarde – winidur,
stosowany na przykład do wyrobu rur, listew i korytek instalacyjnych. Przy
większej ilości plastyfikatorów jest tworzywem miękkim – polwinitem,
stosowanym na izolację i powłokę przewodów. Około 60% masy PVC stanowi chlor
(Cl), który wydziela się z PVC rozkładającego się pod wpływem podwyższonej
temperatury. Dodatkowo wydziela się również chlorowodór (HCl), który, w
połączeniu z wodą, tworzy kwas solny. Spalanie substancji uzupełniających
skład PVC daje nieprzejrzysty dym i toksyczne gazy. Masa wytwarzanego kwasu
solnego HCl osiąga nawet 20% masy polwinitu. Spalanie PVC może być przyczyną
nie tylko uszkodzenia elektrycznego wyposażenia budowli, ale również
korodowania jej żelbetowej konstrukcji. PVC sprzyja rozprzestrzenianiu
płomienia, co jest niebezpieczne zwłaszcza przy ułożeniu wiązek przewodów w
pionowych szynach kablowych, stąd potrzeba stosowania w nich odpowiednich
przegród przeciwpożarowych z ognioodpornym uszczelnieniem przejść
instalacyjnych. W razie potrzeby stosuje się PVC trudno zapalny, o ograniczonym
rozprzestrzenianiu płomienia, który zawiera uniepalniacze – uwodniony tlenek
glinu.
Politetraflouroetylen (PTFE, teflon). Tworzywo termoplastyczne, niepalne,
zawiera fluor oraz inhibitory palności na bazie bromu. Czysty PTFE topi się w
temperaturze 327 OC, ale wykazuje bardzo dużą lepkość – nie można go
przetwarzać przez wytłaczanie lub wtrysk. Rozkład tworzywa jest zauważalny
dopiero przy temperaturze ok. 400 OC, przy czym możliwa jest emisja
toksycznych dymów.
Guma naturalna. Elastomer produkowany z kauczuku naturalnego, otrzymywanego
z żywicy drzewa Havea
brasiliensis. Z kauczuku
wytwarza się między innymi izolację specjalnych przewodów elektrycznych. Guma
naturalna nie jest odporna na wysoką temperaturę i pali się, wydzielając
czarny, gryzący dym. Gazowe produkty spalania stanowią znaczne zagrożenie dla
zdrowia ludzi i zwierząt. Podczas pożaru gumy powstaje trująca mieszanka
związków chemicznych, wśród których są fenole, dioksyny, furany, kwas solny, i
inne składniki, zależne od dodatków stosowanych w produkcji gumy.
Guma syntetyczna etylenowo-propylenowo-dienowa (EPDM). Temperatura graniczna dopuszczalna
długotrwale to 90 OC, a dopuszczalna przy zwarciu 250 OC.
Guma EPDM jest odporna na narażenia mechaniczne, nie sprzyja rozprzestrzenianiu
płomienia. Jest stosowana na przewody ruchome w górnictwie i w innych
instalacjach tymczasowych.
Guma silikonowa. Elastomer niepalny, nietoksyczny, o dobrej zdolności do tłumienia
drgań. Temperatura dopuszczalna długotrwale wynosi 180 OC, dorywczo
200 OC, a przy zwarciu 350 OC. Najniższa dopuszczalna
temperatura otoczenia dla gumy silikonowej to 60 OC. W temperaturze
przekraczającej 600 OC guma silikonowa ulega ceramizacji, zachowując
właściwości elektroizolacyjne, wobec czego jest stosowana na przewody górnicze,
okrętowe i lotnicze oraz na przewody wszelkich instalacji, od których oczekuje
się podtrzymania funkcji w warunkach pożaru.
Polietylenowinyloacetat (EVA). Tworzywo stosowane między innymi jako materiał
laminujący w modułach fotowoltaicznych. Zachowuje bardzo dobre właściwości w
warunkach pożaru: materiał niezapalny, nierozprzestrzeniający płomienia, o
korzystnych innych wskaźnikach – gęstości dymu, toksyczności i korozyjności
spalin.
Polieteroeteroketon (PEEK). Tworzywo elektroizolacyjne półkrystaliczne,
termoplastyczne. Jest niezapalne, samogasnące, nierozprzestrzeniające
płomienia. Wykazuje dużą wytrzymałość mechaniczną przy wzmocnieniu włóknem
szklanym lub węglowym. Odznacza się też doskonałą ciepłoodpornością – jego
temperatura dopuszczalna długotrwale to 240 OC, a temperatura
topnienia 334 OC. Produkty spalania PEEK są mało toksyczne, wydziela
najmniej gazów i dymu spośród wszystkich termoplastów. Jest stosowany na
izolację przewodów lotniczych.
Polietylen (PE). Termoplastyczne tworzywo bezhalogenowe, palne. W zależności od składu
polietylenu i technologii wytwarzania dopuszczalny zakres temperatur stosowania
jest w zakresie od –120 OC do +120 OC, Ma bardzo dobre
właściwości dielektryczne. Podczas pożaru nie wydziela trujących gazów ani
dymów.
Izolacja mineralna (MI). Przewody mają izolację ze sprasowanego
sproszkowanego tlenku magnezu MgO i powłokę metalową, z miedzi albo
nikieliny, pokrytą niekiedy osłoną polwinitową. Przewody o izolacji mineralnej
mają napięcie znamionowe do 1000 V i obciążalność długotrwałą do 450 A. Są
szczególnie ognioodporne, bo nie zawierają materiałów organicznych. Są stosowane
na statkach, zwłaszcza na tankowcach, w rafineriach i obiektach wielkiej
syntezy chemicznej, w elektrowniach jądrowych i w instalacjach
przeciwpożarowych.
IX
Katowickie Dni Elektryki
W dniach od 29.5.2019 r. do 1.6.2019 r. miały miejsce
IX Katowickie Dni Elektryki, podczas których odbyły się trwające cztery dni
główne uroczystości związane z obchodami 100-lecia Oddziału Zagłębia
Węglowego SEP. Program obejmował m. in. XII Konferencję Naukowo-Techniczną
„Bezpieczeństwo w elektryce i energetyce w obliczu wyzwań przemysłu 4.0“, Gala
100-lecia Oddziału Zagłębia Węglowego SEP, VI Seminarium Historyczne „Place,
ulice, skwery i ronda Katowic poświęcone elektrykom“ i koncert organowy prof.
Juliana Gembalskiego. Film nakręcony podczas pierwszego dnia IX Katowickich Dni
Elektryki znajduje się w internecie na stronie: www.youtbe.com.
XII Konferencja Naukowo-Techniczna „Bezpieczeństwo w elektryce i energetyce w
obliczu wyzwań przemysłu 4.0“ odbyła się w zabytkowej, historycznej Sali Sejmu Śląskiego
Urzędu Wojewódzkiego. Konferencja składała się z pięciu sesji tematycznych
– trzy z referatami i dwu paneli dyskusyjnych. Uczestniczyło w niej około
200 osób. Wieczorem w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego odbyła się
uroczysta Gala 100-lecia Oddziału Zagłębia Węglowego. Przed wejściem do teatru
grała Orkiestra Dęta Miasta Katowice. Jubileusz był również okazją do
wyróżnienia osób szczególnie zasłużonych dla Oddziału Zagłębia Węglowego i
Polskiej Elektryki. Trzeci Dzień Katowickich Dni Elektryki obejmował
historyczne seminarium pt. „Place, ulice, skwery i ronda Katowic poświęcone
elektrykom“. Seminarium odbyło się w Pałacu Goldsteinów w Katowicach. W tym
dniu odbyła się również uroczysta Msza Święta w Archikatedrze Chrystusa Króla w
intencji elektryków. Po mszy zebrani wysłuchali koncertu organowego w wykonaniu
Juliana Gembalskiego pt. „Trzy kolory“. Katowickie Dni Elektryki zakończyły się
sympatycznym piknikiem rodzinnym w Łaziskach Górnych. (SPEKTRUM, 5-6/2019)
Wycieczka
członków Oddziału Nowohuckiego SEP
do
Republiki Czeskiej
Oddział Nowohucki SEP im. Stanisława Szeligi, przy
współpracy z biurem turystycznym „Hut-Plus“ z Krakowa, zorganizował w
dniach 19-21.3.2019 r. wycieczkę techniczno-turystyczną do Brna, Pragi i
Ołomuńca w Republice Czeskiej. W pierwszym dniu wycieczki jej uczestnicy
odwiedzili targi elektrotechniczne AMPER 2019 w Brnie. Tematyka targów
obejmowała: inżynierię elektryczną, elektroniczną, automatykę, kable i
przewody, urządzenia kontrolno-pomiarowe, systemy oświetleniowe,
telekomunikację, sieci internetowe, technologie komputerowe, maszyny,
urządzenia, narzędzia dla branży elektrycznej i elektrotechnicznej, łączność
radiową i wiele innych działów techniki. Targi umożliwiają zaprezentowanie
producenta i promowanie jego produktów, spotkania z klientami oraz
przegląd ofert różnych firm. W drugim dniu wycieczki zwiedzono Pragę. Pod
wieczór uczestnicy odwiedzili słynną praską piwiarnię, browar, gdzie odbyła się
degustacja piwa, następnie uczestniczyli w kolacji z muzyką. W trzecim
dniu wycieczki podziwiali piękno Pragi płynąc statkiem po Wełtawie. Następnie
autokarem udali się w kierunku Ołomuńca, aby zwiedzić Ołomunieckie Stare
Miasto. (SPEKTRUM, 5-6/2019)
Ptaki
przyczyną pożaru skrzynki rozdzielczej
Nieznane ptaki nanosiły do skrzynki rozdzielczej
trawę i spowodowały pożar – pisze www.denik.cz
(13.5.2019 r.). Chodzi o skrzynkę rozdzielczą na betonowym słupie oświetlenia
publicznego w Stonawie. Ptaki w środku skrzynki rozdzielczej zaczęły sobie
budować gniazdo. Suchą trawą przykryły części przewodów elektrycznych pod
napięciem. Kiedy później wystąpiły silne opady deszczu, woda spłynęła do
skrzynki i spowodowała zwarcie, a następnie pożar. Na miejsce przyjechały dwie
jednostki straży pożarnej. Szkodę oszacowano na 5000 koron. Ptaki wykorzystały
do wejścia otwór w górnej części skrzynki rozdzielczej. Śledczy Jednostki
Ochrony Przeciwpożarowej (HZS – Hasičský záchranný sbor) Województwa Morawsko-Śląskiego żadnych opalonych ciał ptaków w środku
ani w okolicy słupa nie znaleźli.
|
|
|
Zwroty grzecznościowe i krótkie zdania w tłumaczeniu na
języki angielski, niemiecki, hiszpański i włoski
dzień dobry – good morning (przed godz. 12.00),
good afternoom (po godz.
12.00) – Guten Tag – buenos dias – buon
giorno
dobry wieczór – good evening – Guten Abend – buenos tordes – buona sera
do widzenia – goodbye – auf Wiedersehen – adiós – arrivederci
dziękuję –
thang you – danke – gracias – grazie
proszę –
please (gdy o coś
prosimy), hereyou are (np. przy podawaniu biletu) – bitte – por favor – per favore (gdy o coś prosimy), prego (np. przy podawaniu biletu)
przepraszam – excuse me – Endschuldigung – perdon – scusi
Uwaga! –
Attention! – Achtung! – Atención! – Attenzione!
tak –
yes – ja – si – si
nie –
no – nein – no – no
otwarte –
open – auf geöffnet – abierto – aperto
zamknięte –
closed – zu geschlossen – cerrado – chinso
informacja –
information – Information – el informazioni – el información
Jak mogę pomóc? – How can, I help you? – Wie
kann ich Ihnen helfen? – Cómo puedo ayudar? – Come posso aintare?
Proszę iść za mną. – (Please) Follow me. – Folgen sie mir. – Siganme,
por farour. – Mi segua, per favore.
Nie rozumiem. Czy może Pan / Pani powtórzyć? – Sorry, I dónt understand. Can you
repaet? – Ich verstehe nicht. Könnten sie bitte wiederholen? – No entiendo.
Puede repetir? – Non capisso. Puó ripetere, per favore?
Proszę czekać. – Please wait. – Warten sie bitte. – Espere, por favor. – Aspetti per
favore.
Potrzebuję pomocy. – I need help. – Ich brauche Hilfe. – Necesito
ayuda. – Ho bisogno di aiuto.
Proszę powiadomić policję. – Please contact the policie. – Benachrichtigen sie
bitte die Polizei. – Informe a la policia, por favour. – Chinmi la polizia, per
favore.
Źle się czuję. – I feel bad. / I feel sick. – Ich fühle mich schlecht. – Me siento
mal. – Mi sento male.
Potrzebuję lekarza. – I need a doctor. – Ich brauche einen Artz. – Necesito
a un médico. – Ho bisogno di un dottore.
Gdzie są toalety? – Where are the toilettes? / Where is the toilet? –
Wo befinden sich die Toiletten? – Doude están los baňos? – Dove sono i bagni /
gabinetti?
Zgubiłem plecak. – I lost my backpack. – Ich habe meinen Rucsack
verloren. – He perdido la mochila. – Ho perso il mio zaino.
Nekrolog
|
|
|
|
czerwonym kolorem
linie zelektryfikowane – system AC 25kV/50Hz, czarnym kolorem linie
niezelektryfikowane
|
|
(Stratégia
odvetvia elektrotechniky a energetiky Železnice Slovenskej republiky na obdobie
rokov 2018-2020)
|
|
(Stratégia odvetvia elektrotechniky a energetiky Železnice
Slovenskej republiky na obdobie rokov 2018-2020)
„Biuletyn Internetowy SEP“ – BIULETYN
SEP numer 45, wydawca: Sdružení polských elektrotechniků v České republice /
Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej (SEP), zamknięcie
numeru: 16.8.2019 r., adres wydawnictwa: 737 01 Český Těšín (Czeski Cieszyn),
ul. Střelniční (Strzelnicza) 28/209, redaktor: inż. Tadeusz Toman, 737 01
Třinec-Konská (Trzyniec-Końska) 49, wydano w formie zeszytu dla członków SEP
(gratis) i elektronicznie na www.coexistentia.cz/SEP/strona4.html.