xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

 

Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich

w Republice Czeskiej

„BIULETYN SEP“ – rocznik 2001 (numer 7 + 8)

http://www.coexistentia.cz/SEP/index.html

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

 

Informator Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w RC

 

W środę 7.6.2000 r. odbyła się w Czeskim Cieszynie prelekcja inż. Franciszka Jeżowicza nt. „Elektrownia Dlouhé Stráně”. Prelegent w latach 70-tych pracował na budowie elektrowni. W spotkaniu wziął udział Vladimír Zejda, przedstawiciel ostrawskiej firmy „Akuma”.

Na spotkanie w dniu 6.10.2000 r. przybył do Czeskiego Cieszyna m.in. Jindřich Babárik, redaktor naczelny pisma „Elektrotechnika w praxi”.

W czwartek 30.11.2000 r. odbyło się w Czeskim Cieszynie (w salce posiedzeń ZG PZKO, która jest siedzibą SEP) zebranie członkowskie. W gości w spotkaniu wziął udział członek Rady Polaków, Bronisław Walicki oraz mgr. Kazimierz Nabzdyk z oddziału gliwickiego SEP. Sprawozdanie z zebrania w samodzielnym artykule.

Otrzymaliśmy pisemne stanowisko Sekcji Elektrotechniki i Automatyki Górniczej SEP Gliwice dotyczące porównania czeskich i polskich norm elektrotechnicznych o ochronie przeciwporażeniowej.

W środę 10.1.2001 r. inż. Tadeusz Toman (prezes SEP) i inż. Zygmunt Stopa wzięli udział w spotkaniu noworocznym, które w Gliwicach zorganizował gliwicki oddział SEP.

Projekt „Polskie centrum elektrotechniczne w RC” nie był przez Ministerstwo Kultury RC zaakceptowany. Dotacja nie będzie naszemu stowarzyszeniu przyznana. Więcej szczegółów w zamieszczonym artykule.

SEP liczy 16 członków (stan na 30.5.2001 r.), deklaracje członkowskie w bieżącym roku podpisali inż. Zygmunt Stopa z Jabłonkowa (prezes ZG PZKO) i inż. Bogusław Michałek z Mostów przy Jabłonkowie (jednocześnie członek oddziału bielskiego SEP).

W czwartek 10.5.2001 r. odbyła się w Czeskim Cieszynie prelekcja inż. Franciszka Jeżowicza („Budowa elektrowni Dziećmorowice”) i inż. Tadeusza Tomana („Nowelizacja kodeksu pracy”).

 

Spotkanie noworoczne w Gliwicach

 

W listopadzie 1999 roku podczas pobytu członka oddziału gliwickiego Stowarzyszenia Elektryków Polskich mgr Kazimierza Nabzdyka w Czeskim Cieszynie uzgodniliśmy, że konieczne jest nawiązanie bliższej współpracy pomiędzy elektrykami-Polakami z Zaolzia oraz organizacjami elektrotechnicznymi w Macierzy. W ramach współpracy jest nam przekazywana prasa elektrotechniczna, jesteśmy zapraszani na seminaria, odczyty i inne imprezy fachowe w Polsce. Nasze stowarzyszenie przesyła do Polski „Biuletyn SEP”. Podobną współpracę planujemy nawiązać z bielskim oddziałem SEP.

    W środę 10.1.2001 r. inż. Tadeusz Toman i inż. Zygmunt Stopa wzięli udział w spotkaniu noworocznym, które zorganizował w Gliwicach tamtejszy oddział SEP. Imprezę zagaił występ zespołu wokalnego oraz orkiestry kameralnej pod batutą Joachima Nowaka. Oba zespoły działające przy Państwowej Szkole Muzycznej w Gliwicach zaprezentowały kolędy i utwory karnawałowe. Prezes oddziału gliwickiego SEP przestawił sprawozdanie z działalności, w spotkaniu brali udział przedstawiciele poszczególnych kół, pracownicy naukowi Politechniki Śląskiej. Obecnemu na spotkaniu wojewodzie śląskiemu, Wilibaldowi Winklerowi, który jest inżynierem elektrykiem i członkiem SEP, przekazaliśmy komplet Biuletynów SEP.

    Po spotkaniu odbyła się część towarzyska, była więc możliwość nieformalnie przedstawić nasze dokonania i nawiązać nowe kontakty.

 

Zebranie członkowskie

 

Charakter sprawozdawczy miało zebranie członkowskie SEP, które odbyło się w czwartek 30.11.2000 r.. W zebraniu wzięli udział m.in. członek Rady Polaków, Bronisław Walicki, inż. Bogusław Michałek z oddziału SEP w Bielsku-Białej, jednocześnie mieszkaniec Mostów przy Jabłonkowie oraz mgr Kazimierz Nabzdyk z oddziału gliwickiego SEP.

    Podsumowując działalność stowarzyszenia w 2000 roku, prezes SEP, inż. Tadeusz Toman, przypomniał, że w tym okresie ukazały się cztery numery Biuletynu SEP ze słownikiem elektrotechnicznym, gościliśmy na swoich imprezach fachowców z Republiki Czeskiej i Polski. W przyszłym roku, podkreślono, SEP planuje wydać dwa numery Biuletynu SEP oraz zorganizować cztery spotkania członkowskie. 

    Bronisław Walicki przedstawił informację o strukturze organizacyjnej Kongresu Polaków w RC, odpowiedział na pytania z plenum oraz zaapelował o złożenie akcesu do Kongresu. Mgr Kazimierz Nabzdyk pozytywnie ocenił dotychczasową współpracę i zaprosił na styczniową  imprezę w Gliwicach. Przekazał też do archiwum polską prasę elektrotechniczną. Inż. Bogusław Michałek omówił dorobek oddziału SEP w Bielsku Białej, którego jest jednym z założycieli. Oddział obchodzi w br. 40-lecie. Swym zasięgiem obejmuje powiaty Bielsko-Biała, Cieszyn, Pszczyna, Wodzisław i Żywiec.

     Zgodnie z przyjętą uchwałą, w tym samym terminie co PZKO, SEP złoży akces do Kongresu Polaków w RC. Uchwalono również nawiązanie współpracy z bielsko bialskim oddziałem SEP oraz kontynuować współpracę z elektrykami gliwickimi. SEP ma zamiar włączyć się do transgranicznej współpracy w ramach struktur Euroregionu Śląsk Cieszyński.

     Obszerny artykuł nt. programu spotkania opublikował „Głos Ludu”.

 
Porównanie czeskich norm z polskimi

 

W październiku ub. roku za pośrednictwem mgr Kazimierza Nabzdyka przekazaliśmy SEP Gliwice arkusze norm technicznych ČSN 33 2000 i prosiliśmy o ich porównanie z analogicznymi przepisami obowiązującymi w Polsce. Otrzymaliśmy odpowiedź Centralnego Kolegium Sekcji Elektrotechniki i Automatyki Górniczej, ul. Górnych Wałów 25, Gliwice. Dotyczyła porównania czeskich norm z polskimi normami w zakresie instalacji w obiektach budowlanych, ze szczególnym uwzględnieniem norm dotyczących ochrony przeciwporażeniowej. Czytelnikom przedstawiamy treść listu:

    „Po zapoznaniu się z wieloczęściową ČSN 33 2000 Elektrotechnické předpisy – Elektrická zařízení, a szczególnie z relacją tej normy do norm międzynarodowych i regionalnych (europejskich), można stwierdzić, że norma ta jest tłumaczeniem poszczególnych części (arkuszy) normy międzynarodowej IEC 364 oraz odpowiednich dokumentów normalizacyjnych europejskich. Tłumaczeniem tej samej normy międzynarodowej jest obowiązująca w Polsce norma PN-IEC 60364 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych (norma ta jest zaktualizowaną wersją wcześniej obowiązującej normy PN/E-05009). Ogólnie można więc stwierdzić, że znajomość normy ČSN 33 2000 odpowiada znajomości przepisów normy PN-IEC 60364. W porównaniu z normą IEC 364 (również PN-IEC 60364) w normie ČSN 33 2000 na uwagę zasługują liczne załączniki informacyjne, pozwalające lepiej zrozumieć i właściwie interpretować postanowienia normy.

    List podpisał Andrzej Cholewa, przewodniczący Sekcji EiAG SEP.

 
Projekt „Polskie centrum elektrotechniczne w RC” odrzucono

 

Jak corocznie, również w bieżącym roku Ministerstwo Kultury RC ogłosiło konkurs grantowy i na jego podstawie postanowiło przyznać dotacje stowarzyszeniom mniejszości narodowych. Nasze stowarzyszenie, reprezentujące interesy polskich elektryków w RC, zgłosiło projekt pod nazwą „Polskie centrum elektrotechniczne w RC (Polské poradenské středisko pro elektrotechniku v ČR)” i przesłało go w ogłoszonym przez ministerstwo terminie. W załączeniu przesłaliśmy, niezwłocznie po jego uzyskaniu, stanowisko, niestety negatywne, Urzędu Powiatowego w Karwinie.

    Celem projektu było umożliwić osobom z wykształceniem elektrotechnicznym spośród polskiej mniejszości narodowej rozszerzyć możliwości kształcenia, organizować szkolenia, wykłady, konsultacje w języku polskim i czeskim, umożliwić studium literatury fachowej, norm technicznych, czasopism itp. Podobny ośrodek w RC, jak na razie, nikt nie powołał.

    Tekst projektu grantowego w czeskim oryginale: „Cíl projektu: umožnit osobám s elektrotechnickou kvalifikaci z řad polské národnostní menšiny zvyšovat odbornost a odbornou kvalifikaci, zejména v záležitostech bezpečnosti práce a funkce moderních elektrických zařízení z polských periodických a knižních publikací. Ve středisku budou pořádány bezpečnostní školení, odborné přednášky, konzultace v polském i českém jazyce. Budou probíhat odborná setkání českých a polských elektrotechniků v rámci Euroregionu Těšínské Slezsko k sjednocování elektrotechnických předpisů polských a českých s předpisy Evropské unie. Uvažuje se s vydavatelskou a překladatelskou činností z jazyka českého do jazyka polského a opačně. Náplň projektu: pořízení základního fondu odborné knihovny, včetně technických slovníků polsko-českých, česko-anglických, česko-německých, pořízení sestavy platných norem ČSN elektrotechnických, průběžný odběr novinek ČSN-E elektro, pronájem vhodné místnosti na studovnu a ke společenkým setkáním, vybavení knihovny nábytkem a zpětným projektorem”.

    Grant opiewał na sumę 110 000 Kč, z tym, że wysokość żądanej dotacji była 90 000 Kč.

    Jak już wspomniałem, stanowisko Urzędu Powiatowego w Karwinie, które byliśmy zobowiązani przekazać ministerstwu, było negatywne. Zdaniem UP projekt nie jest w zgodzie z zakresami tematycznymi, ogłoszonymi przez Ministerstwo Kultury RC na rok 2001 (dokument w załączeniu). Zdziwieni byliśmy po przeczytaniu w Głosie Ludu z 1.3. br. artykułu na temat przydzielonych dotacji. Nasz projekt, jak informował GL „z przyczyn formalnych odrzucono zaraz na początku – korzystano ze starych kwestionariuszy, a zdaniem komisji projekt nie spełniał warunków konkursu”. Po kilku dniach był nam przekazany list z Ministerstwa Kultury RC, nawiasem bardzo „niekulturalny”, w dodatku z grubym błędem gramatycznym (dokument w załączeniu), który w zasadzie potwierdzał informację prasową. A przecież jeszcze 17.2. br. Rudolf Moliński, reprezentujący w komisji doradczej ds. kultury mniejszości narodowych polską mniejszość narodową, na łamach Głosu Ludu zapewniał nas „że prawie wszyscy zwracający się w tym roku do ministerstwa z prośbą o dotacje mogą spać spokojnie”.

Inż. Tadeusz Toman,

przewodniczący Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w RC

 

Załącznik nr 1: Okresní úřad Karviná

Vyřizuje/linka: Ing. Zelek/382, Karviná, 2001-01-15

Vyjádření k žádosti o státní dotaci v roce 2001 – Kulturní aktivity příslušníků národnostních menšin žijících v České republice.

Okresní úřad Karviná, referát regionálního rozvoje, obdržel dne 15. ledna 2001 Vaši žádost o státní dotaci na podporu kulturních aktivit příslušníků národnostních menšin žijících v České republice pro rok 2001 pod názvem Polské poradenské středisko pro elektrotechniku v České republice. Okresní úřad Karviná předložený projekt posoudil a nedoporučuje poskytnutí příspěvku v rámci státní dotace prostřednictvím grantu Ministerstva kultury ČR s odůvodněním, že tento není v souladu s tématickými okruhy, vyhlášenými MK ČR pro rok 2001.

S přátelským pozdravem

Ing. Eva Widnicová, vedoucí referátu regionálního rozvoje

 

Załącznik nr 2: Ministerstvo kultury České republiky

Vyřizuje/linka: dr. Vondráková/353, v Praze dne 15.3.2001

Vážení, s politováním Vám sdělujeme, že Váš projekt přihlášený do konkurzu na podporu kulturních aktivit příslušníků národnostních menšin žijících v České republice byl vyřazen, neboť nesplnil předepsaná kritéria.

Důvod vyřazení: projekt nebyl přeložen na předepsaném formulářy, stanovisko okresního úřadu a stanovy občanského sdružení byly odeslány až po uzávěrce konkurzu.

Litujeme, že Vám nemůžeme podat příznivější zprávu.

S pozdravem

PhDr. Zuzana Malcová, ředitelka odboru regionální a národnostní kultury

 

40-lecie oddziału SEP w Bielsku-Białej

 

Bielsko-Bialski Oddział Stowarzyszenia Elektryków Polskich obchodzi w tym roku (red.: 2000 r.) swe 40-lecie. Decyzję o utworzeniu tego oddziału podjął ZG SEP w dniu 16 marca 1969 roku. Oddział Bielsko-Bialski SEP rozpoczął działalność z dniem 1 kwietnia 1960 roku. Swym zasięgiem objął miasta i powiaty: Bielsko-Biała, Cieszyn, Pszczyna, Wodzisław i Żywiec. Przed utworzeniem oddziału SEP w Bielsku-Białej Koło SEP przy Zakładzie Energetycznym w Bielsku-Białej i inne Koła SEP z regionu należały do Oddziału Zagłębia Węglowego SEP, mającego swą siedzibę w Katowicach.

    Inicjatorem utworzenia oddziału bielsko-bialskiego był Stanisław Rygiel, ówczesny dyrektor Zakładu Energetycznego Biesko-Biała. Do jego utworzenia walnie przyczynili się również: Władysław Perkowski – prezes Oddziału Zagłębia Węglowego SEP i Tadeusz Skarżyński – sekretarz generalny SEP. Oprócz wspomnianego wyżej Stanisława Rygla, w skład komitetu organizacyjnego, przekształconego później w Zarząd Oddziału, weszli: Stanisław Berezowski i Marian Przetocki (ZE Bielsko-Biała), Zygmunt Hrynczyszyn (M8 – obecnie Indukta), Jerzy Łukoski (A8 – obecnie Apena), Jan Lachendro (Elektrociepłownia Bielsko-Biała), Walerian Jatkowski (Piece Indukcyjne Czechowice), Bogusław Michałek (Elektrociepłownia Cieszyn). Do oddziału bielsko-bialskiego należało wtedy 7 Kół SEP posiadających łącznie 252 członków. Ze sprawozdania z działalności Oddziału za 1960 rok możemy się dowiedzieć, że udało się zorganizować konferencję poświęconą urządzeniom przemysłowym do pracy w klimacie tropikalnym, w której wzięli udział goście z NRD i Bułgarii. Koła SEP zorganizowały dwie konferencje: jedną poświęconą zagadnieniom poprawy współczynnika mocy w zakładach przemysłowych oraz przygotowawczą na IV Kongres Techników Polskich. W ramach działalności kursowej przeszkolono 194 osoby, a egzamin na uprawnienia SEP zdało 269 osób. Z okazji 40-lecia Oddziału Bielsko-Bialskiego SEP odbyło się w Szczyrku, w dniu 2 czerwca, spotkanie koleżeńskie. Na zaproszenie prezesa Oddziału Bielsko-Bialskiego SEP, Franciszka Lisowskiego, na spotkanie przybyli seniorzy – działacze SEP w minionym 40-leciu, dyrektorzy i prezesi firm związanych z elektroenergetyką z regionu oraz delegacje z sąsiednich oddziałów SEP z Katowic, Gliwic i Opola. Obecni byli przedstawiciele Zarządu Oddziału oraz Kół SEP. Nie sposób w krótkim artykule wymienić wszystkich przybyłych gości. Trzeba jednak odnotować obecność 82-letniego Bogusława Michałka, członka pierwszego Zarządu Oddziału, mieszkającego obecnie w Czechach. Witając gości, prezes Oddziału poinformował, że spotkanie ma charakter towarzyski. Jesienią natomiast odbędzie się merytoryczne, Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Delegatów Oddziału.

    Na spotkaniu nie zabrakło oczywiście życzeń dalszego rozwoju organizacji i toastu wzniesionego lampką szampana. Dla wielu uczestników była to okazja do spotkania dawno nie widzianych kolegów, powspominania starych dziejów i porozmawiania o dniu dzisiejszym i przyszłości elektroenergetyki. Spotkanie uatrakcyjnił występ zespołu regionalnego a zakończyło ognisko.

(„Śląskie Wiadomości Elektryczne” 3-4/2000)

 

Budowa elektrowni Dziećmorowice

 

Ciekawą prelekcję na temat budowy największej na Zaolziu elektrowni cieplnej w Dziećmorowicach 4 x 200 MW wygłosił inż. Franciszek Jeżowicz, wykorzystując swe osobiste doświadczenia i prywatne archiwum. Przedstawiamy czytelnikom niektóre ciekawe informacje godne odnotowania:

*    Obszar elektrowni wynosi ok. 100 ha. Bez większych problemów wykupiono 15 domów

      i przyległe grunty. Wykup gruntów utrudniały Państwowe Gospodarstwo Rolne i kolej.

*    Faza przygotowawcza, podczas której opracowano projekt wstępny i projekt techniczny,

      trwała 6 lat. Projekt wstępny zakończono na wiosnę 1970 roku.

*    Pierwotnie była proponowana koncepcja budowy elektrowni z jednoczesną produkcją energii

      elektrycznej i cieplnej z lokalizacją w Paskowie.

*    Wysunięto ok. 10 propozycji lokalizacji elektrowni. Lokalizację w Lutyni Dolnej,  

      tzw. Bezděk, nie zaakceptowano ze względu na urodzajną glebę, sady owocowe i źródło

      wody glacjalnej.

*    Budowie elektrowni sprzeciwiali się leśnicy i meteorolodzy, argumentując ochroną lasów

      w Beskidach podczas inwersji.

*    O lokalizacji elektrowni zadecydowano w 1969 roku, większością jednego głosu. Po tej

      decyzji rozpoczęto fazę realizacyjną.

*    Władze centralne w związku z niedoborem energii elektrycznej wyznaczyły terminy

      ukończenia inwestycji – uruchomienia elektrowni na maj 1975 roku, osiągnięcia pełnej mocy

      na listopad 1976 roku.

*    Zezwolono na liczne wyjątki z przepisów. Obiekty pomocnicze i bocznicę kolejową

      rozpoczęto budować bez zezwolenia.

*    Rozbudowę dworca kolejowego – 6 torów, w tym elektryfikację, przeprowadzono na koszt

      elektrowni. Przeprowadzono próby zwarciowe, które potwierdziły, że elektrownia

      nie zagraża urządzeniom zabezpieczającym na kolei.

*    Strona polska nie miała zastrzeżeń. Te pojawiły się dopiero w latach 80-tych już podczas

      eksploatacji elektrowni.

*    Uroczyste zagajenie budowy odbyło się 16.2.1971 r., w marcu 1972 roku rozpoczęto budowę

      głównego budynku, w 1973 roku rozpoczęto montaż technologii.

*    Komin ma niespełna 270 m wysokości. Po raz pierwszy w Czechosłowacji podczas budowy

      tak wysokiego komina nie odnotowano śmiertelnego wypadku przy pracy. W trakcie prac

      budowlanych pomimo to w wypadkach zginęło 4 pracowników (jeden porażony prądem

      elektrycznym podczas dotyku z przewodem elektrycznym wysięgnika dźwigu,

      trzej pracownicy w wyniku upadku z wysokości).

*    Podczas budowy już rozmyślano o odsiarczaniu, które było realizowane w elektrowniach

      w północnych Czechach.

*    Elektrownię oddano do użytku 25.11.1976 r. – tj. tydzień przed planowanym terminem,

      kiedy podłączono do sieci ostatni z czterech bloków.

 

Nowelizacja Kodeksu Pracy

 

W 2000 roku Izba Poselska Parlamentu RC uchwaliła nowelizację Kodeksu Pracy nr 65/1965 Dz.U. Nowelizację zaakceptował Senat RC i podpisał prezydent. Proces legislacyjny związany z uregulowaniem stosunków pracodawca pracownik podjęto w związku z dostosowaniem prawa Republiki Czeskiej do ustawodawstwa Unii Europejskiej. Republika Czeska nie ma, jak się spodziewano, nowego Kodeksu Pracy, a jedynie jego nowelizację. Przyjęcie znowelizowanego Kodeksu, którego podstawą jest ustawa z okresu „wczesnego socjalizmu” nie jest rozwiązaniem kompleksowym, pomimo to, że niektóre przepisy są w porównaniu z przepisami unijnymi bardziej rygorystyczne, jego wdrażanie w życie może sprawiać kłopoty. Przykładem jest konieczność udzielenia przez pracodawcę pracownikowi najpóźniej po 4,5 godzinach (a nie jak proponowano po 5 godzinach) nieprzerwanej pracy przerwę, trwającą co najmniej 30 minut. W większości krajów europejskich takie rozwiązanie zastosowano wyłącznie do pracowników młodocianych (nieletnich). Czytelnikom przedstawiam niektóre nowości dotyczące dnia pracy i odpoczynku po pracy (część druga, oddział trzeci Kodeksu Pracy) i bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy (część druga, oddział piąty Kodeksu Pracy).

Dzień pracy i odpoczynek po pracy

*    Dzień pracy jest okresem, w którym pracownik jest zobowiązany wykonywać pracę dla

      swego pracodawcy. Czas odpoczynku jest okresem, który nie jest czasem pracy. Czas

      odpoczynku nie jest wliczany do czasu pracy i za okres ten nie przysługuje pracownikowi

      wynagrodzenie.

*    Łącznie dzień pracy może liczyć najwyżej 40 godzin tygodniowo. W systemie ciągłym

      i trzyzmianowym wynosi najwyżej 37,5 godzin tygodniowo, w systemie dwuzmianowym

      najwyżej 38,75 godzin tygodniowo. Pracownicy młodsi 16 lat mogą pracować najwyżej

      30 godzin tygodniowo i 6 godzin dziennie.

*    Pracodawca jest zobowiązany udzielić pracownikowi najpóźniej po 4,5 godzinach

      nieprzerwanej pracy przerwę na posiłek i odpoczynek w trwaniu co najmniej 30 minut

      (wyjątkiem są wyłącznie prace, które nie mogą być przerwane). Przerwa nie może być

      udzielona na początku i na końcu zmiany. Przerwa nie jest wliczana do dnia pracy.

*    Pracodawca ma obowiązek ułożyć dzień pracy tak, aby pracownik miał między końcem

      jednej zmiany a początkiem zmiany następnej nieprzerwany odpoczynek po pracy trwający

      co najmniej 12 godzin. Pracownikowi starszemu 18 lat może być nieprzerwany odpoczynek

      skrócony do 8 godzin pod warunkiem, że następny odpoczynek będzie przedłużony

      o skrócony okres odpoczynku. Kobietom może pracodawca skrócić odpoczynek tylko

      do 11 godzin.

*    Pracodawca jest zobowiązany ułożyć dzień pracy tak, aby pracownik miał zapewniony

      odpoczynek po pracy w tygodniu co najmniej 35 godzin w okresie 7 dni po sobie idących.

      Po spełnieniu określonych warunków może być okres ten skrócony do 24 godzin, z tym, że

      w okresie następnych 7 dni po sobie idących czas odpoczynku po pracy wynosił będzie

      co najmniej 70 godzin.

*    Nieprzerwany odpoczynek po pracy w tygodniu u pracowników młodocianych (nieletnich)

      musi być co najmniej 48 godzin.

*    Zezwala się na pracę w godzinach nadliczbowych – 8 godzin w poszczególnych tygodniach

      (więcej tylko za zgodną pracownika) i 150 godzin w roku kalendarzowym.

*    Pracodawca przed włączeniem pracownika do pracy w nocy (w okresie między 22.00 i 6.00),

      okresowo raz rocznie oraz zawsze, kiedy domaga się tego pracownik, jest zobowiązany

      zapewnić, aby pracownik był zbadany przez lekarza. Koszty badania lekarskiego

      nie pokrywa pracownik.

*    Podstawowy okres urlopu wynosi 4 tygodnie. 

Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia

*    Obowiązek pracodawcy zapewnić bezpieczeństwo i ochronę zdrowia przy pracy dotyczy

      wszystkich osób, które za jego wiedzą poruszają się na jego miejscach pracy.

*    Pracodawca jest zobowiązany wyszukiwać ryzyka, stwierdzać ich przyczyny i źródła

      i przedsięwziąć środki bezpieczeństwa, mające na celu ich usunięcie. Pracodawca jest

      zobowiązany przekazać pracownikowi odpowiednie informacje dotyczące zapewnienia

      bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy na jego stanowisku pracy, zwłaszcza

      zaznajomić pracownika z ryzykami i z przedsięwziętymi środkami bezpieczeństwa.

      W wypadku, że na jednym stanowisku pracują pracownicy dwu lub więcej pracodawców,

      są poszczególni pracodawcy zobowiązani wzajemnie się pisemnie informować o ryzykach

      i współpracować przy zapewnianiu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy.

*    Pracodawca jest zobowiązany prowadzić dokumentację o wszystkich wypadkach przy pracy,

      w wyniku których pracownik jest niezdolny do pracy więcej niż 3 dni kalendarzowe lub

      w wyniku których pracownik poniósł śmierć. Wykaz wyżej wymienionych wypadków przy

      pracy pracodawca zobowiązany jest przekazać określonym instytucjom i organizacjom.

      Wykaz innych wypadków przy pracy pracodawca zobowiązany jest ewidować w tzw.

      księdze wypadków przy pracy.

*    Kodeks pracy wymienia zakazy niektórych prac, w wyniku których może dojść

      do uszkodzenia zdrowia w wyniku działania szkodliwych związków chemicznych lub

      nakazuje pracodawcy określić tzw. pasma kontrolowane, w których praca jest zezwolona

      tylko po spełnieniu określonego reżymu pracy.

(Tadeusz Toman)

 

Działalność normalizacyjna SEP

 

Problematykę normalizacyjną opracowano na podstawie artykułu „Plan przyszłościowej działalności normalizacyjnej SEP”, jaki ukazał się w miesięczniku „Spektrum” nr 10/2000, który jest biuletynem informacyjnym Stowarzyszenia Elektryków Polskich.

    Działalność normalizacyjną w Polsce regulują postanowienia ustawy o normalizacji z dnia 3.4.1993 r. (Dz.U. nr 55, poz. 251 z późniejszymi zmianami). SEP włączyło się aktywnie do działalności normalizacyjnej zawierając w dniu 3.8.1995 r. umowę o współpracy z Polskim Komitetem Normalizacyjnym (PKN).

    Działalność normalizacyjna SEP w 2000 roku skupiała się w następujących dziedzinach: a) prowadzenie regulaminowej działalności Centralnej Komisji Norm i Przepisów Elektrycznych (CKNiPE), b) prowadzenie sekretariatów Normalizacyjnych Komisji Problemowych (NKP), c) wykorzystanie informacji z Polskich Norm i loga PKN, d) praca członków SEP w NKP, e) opiniowanie przez ekspertów członków SEP projektów Polskich Norm i międzynarodowych dokumentów normalizacyjnych, f) opracowanie komentarzy normalizacyjnych SEP. CKNiPE w ramach swojej regulaminowej działalności, m.in. organizuje opiniowanie projektów norm i przepisów elektrycznych opracowanych przez NKP PKN i SEP, wnioskuje celowość opracowań komentarzy i następnie inicjuje ich opracowanie, prowadzi sprawozdawczość z działalności CKNiPE. Specjaliści członkowie SEP biorą udział w pracach normalizacyjnych wielu NKP. Zgodnie ze zgłaszanymi przez użytkowników norm uwagami i opiniami specjalistów istnieje duże społeczne zapotrzebowanie pilnego opracowania komentarzy normalizacyjnych SEP do istniejących norm „elektrycznych”. Przeprowadzono badania ankietowe wśród przewodniczących NKP z dziedzin „elektrycznych” i pokrewnych z celem uzyskania informacji, w jakich dziedzinach występuje celowość opracowania komentarzy normalizacyjnych SEP.

    Plan prac SEP w dziedzinie normalizacji, to przede wszystkim kontynuacja dotychczasowych działań. Są to grupy zagadnień, przedstawione w poprzednim tekście. Przewiduje się kontynuowanie działalności dotyczącej opracowania prenorm SEP z dziedziny elektroenergetyki na napięcie powyżej 1 kV. Będzie kontynuowane opracowywanie komentarzy normalizacyjnych z dziedziny instalacji elektrycznych w obiektach budowlanych. Kontynuowane będzie opiniowanie przez specjalistów członków SEP otrzymywanych z PKN międzynarodowych dokumentów normalizacyjnych lub projektów Polskich Norm. Nowością powinno być rozpoczęcie prac nad prenormami SEP w dziedzinach nieuregulowanych Polskimi Normami, międzynarodowymi lub europejskimi. W pierwszej kolejności proponuje się zorganizowanie zespołów autorskich dla opracowania prenorm dotyczących elektroenergetycznych liii napowietrznych w zakresie ochrony przeciwporażeniowej. W latach 2002 i następnych oczekuje się, że będzie kontynuowana dotychczasowa działalność normalizacyjna SEP ze szczególnym naciskiem na rozwój opracowań komentarzy i prenorm SEP. Opracowane prenormy z zakresu techniki elektroenergetycznej powyżej 1 kV będą po zakończeniu okresu próbnego przekazane do PKN do wprowadzenia ich do zbioru Polskich Norm. Na podstawie późniejszej, głębszej analizy uwag otrzymanych z jednostek centralnych SEP i od przewodniczącego NKP (PKN) będą przedstawione propozycje dalszych nowych form i rozwiązań zmierzających do rozwoju normalizacji w SEP.  (Tadeusz Toman)

 

Miejscowe połączenia wyrównawcze

w pomieszczeniach kąpielowych

 

Nieodżałowany Kisiel przestrzegał, że „dyskusja z głupstwem nobilituje je bez potrzeby” i dlatego niechętnie zabieram głos w sprawie obejmowania połączeniami wyrównawczymi metalowej armatury na rurociągach z tworzyw sztucznych. Polska jest jedynym krajem świata, w których latami toczy się dyskusja na ten temat, a to w wyniku zaciętego uporu inicjatorów niefortunnego pomysłu i niekompetencji decydentów.

     Pierwsze „stanowisko” w omawianej sprawie Normalizacyjnej Komisji Problemowej nr 55, opatrzone datą 6.7.1998 r. i czterema podpisami miało treść następującą: „.... Instalowanie rur z tworzywa sztucznego ... nie zwalnia z obowiązku stosowania w łazienkach połączeń wyrównawczych dodatkowych (miejscowych). Połączeniami tymi powinny być objęte wszystkie części przewodzące, mogące mieć styczność z wodą w tych rurach, takiej jak wanny, brodziki, krany, baterie, grzejniki wodne, podgrzewacze wodne, armatura itp. ...”. Kilkakrotnie publicznie krytycznie oceniłem tę szkodliwą inicjatywę, wykazując jej bezsens. Zamiast się wycofać pomysłodawcy brnęli dalej. Drugie „stanowisko” „... ze względu na wagę przedstawionego uregulowania...” podobno jest załącznikiem nr 2 do protokołu z zebrania NKP nr 55 w dniu 8.4.1999 r. Po wstępnych „pouczeniach” stawia on „wymagania”: „Zgodnie z postanowieniami (...) przyjmuje się, że rozważane zagrożenie nie występuje, jeżeli rezystancja instalacji wodnej między metalową jej armaturą a ziemią jest nie mniejsza niż 100 kOhm. Jeżeli rezystancja ta jest mniejsza niż 100 kOhm, to w pomieszczeniach, w których – zgodnie z przedmiotowymi normami – jest wymagane stosowanie połączeń wyrównawczych dodatkowych, należy tymi połączeniami objąć również armaturę omawianej instalacji wodnej.”

    Można by się zastanawiać nad kondycją prawa w kraju, w którym prezes PKN nie jest władny wprowadzić obowiązek stosowania normy (...). Pozostawiając na boku te kwestie formalne, lepiej spojrzeć na powołaną przez NKP nr 55 podstawę prawną „stanowiska”, mianowicie postawienia trzech arkuszy normy PN/E-05009 i PN-IEC 60364, której poziom merytoryczny jest przedmiotem zachwytu kilku czasopism fachowych i dziennika „Rzeczpospolita”. Oto w pełnym brzmieniu ta postawa prawna:

PN-92/E-05009/41 (PrPN-IEC 60364-4-41)

413.3.4. Rezystancja izolacji podłóg i ścian w każdym punkcie pomiarowym w warunkach określonych w art. 6 nie powinna być mniejsza niż: 50 kOhm, jeżeli napięcie znamionowe instalacji nie przekracza 500 V, 100 kOhm, jeżeli napięcie znamionowe instalacji przekracza 500 V. Uwaga. Jeżeli w jakimkolwiek punkcie rezystancja jest niższa od podanych wartości, to z punktu widzenia ochrony przeciwporażeniowej te podłogi i ściany uważa się za części przewodzące obce.

PN-91/E-05009/701 (PrPN-IEC 60364-7-701)

701.1. Zakres zastosowania: Wymagania dotyczą instalacji elektrycznej i odbiorników instalowanych na stałe w pomieszczeniach wyposażonych w wannę lub basen natryskowy, w których niebezpieczeństwo porażenia prądem elektrycznym jest zwiększone z powodu zawilgocenia ciała ludzkiego (zmniejszenia rezystancji) przy stykaniu się ciała z częściami przewodzącymi (obcymi dostępnymi o potencjale ziemi).

PN-IEC 364-4-481

481.3.1.2. W części instalacji dla której odpowiednie postanowienia części normy IEC 364-7 ograniczają napięcie dotykowe bezpieczne do wartości 25 V napięcia prądu przemiennego lub do wartości 60 V napięcia nietętniącego prądu stałego, mogą być stosowane wymagania podane w p. 413.1, jeżeli zastosowano jeden z następujących środków: połączenia wyrównawcze dodatkowe spełniające wymagania 413.1.6 normy IEC 364-4-41 z tym, że wartość 50 w warunku 413.1.6.2. powinna być zastąpiona wartością 25, urządzenia ochronne różnicowoprądowe o prądzie zadziałania nie większym niż 30 mA”.

Widać czarno na białym, że w powołanych postanowieniach nie ma żadnego uzasadnienia dla warunku „przyjmuje się, że rozważane zagrożenie nie występuje, jeżeli rezystancja instalacji wodnej między metalową jej armaturą a ziemią nie jest mniejsza niż 100 kOhm”. (...).

    Cały pomysł opiera się na trzech elementarnych błędach:

Pierwszy błąd polega na przypisywaniu niezwykłych właściwości elektroprzewodzących wodzie wodociągowej, o czym świadczą słowa wprowadzające „Przy małej rezystywności wody...”. Ustne komentarze dodają, że trzeba brać pod uwagę również wodę brudną, w tym wodę zanieczyszczoną po robotach wodociągowych. A czy nikogo nie zdziwiło, że nie spotyka takich prawidłowości w gruncie, kiedy wykonuje uziom? Czy lepiej przewodzi „brudniejszy” grunt? Elektryczna przewodność wody ma charakter jonowy i jest wynikiem dysocjacji elektrolitycznej rozpuszczonych w niej związków chemicznych, wykazujących dostatecznie duży stopień dysocjacji. Rezystywność wody wodociągowej od dawna jest dobrze znana (...). Rezystywność tą mierzy się, ale można ją też dokładnie przewidzieć znając zawartość wszelkich zanieczyszczeń wody. Można przyjąć, że rezystywność wody zimnej (+20OC) z miejskiej sieci wodociągowej jest nie mniejsza niż 13 Ohm.

Drugi błąd polega na przypisywaniu niezwykłych właściwości elektroprzewodzących osadom na wewnętrznych ścianach rur. W rurach z tworzyw sztucznych mogą tworzyć się porowate osady z zanieczyszczeń wody, zwłaszcza w trudno rozpuszczalnych osadotwórczych węglanów wapnia i magnezu. Rezystywność tych osadów jest raczej większa niż rezystywność wody, z której powstały. Inaczej mówiąc, wnętrze rury o zmniejszonym świetle, zamulonej osadami, na ogół przewodzi gorzej (ma większą rezystancję) niż wnętrze rury czystej, bez osadów.

Trzeci błąd polega na mylnej interpretacji pojęcia „części przewodzące obce”, bo to one podlegają miejscowym połączeniom wyrównawczym w pomieszczeniach kąpielowych, a nie „wszystkie części przewodzące”. W normie PN-91/E-05009/02 trudno znaleźć jakąkolwiek poprawną definicję, chybiona jest również definicja następująca: „826-03-03. Część przewodząca obca – część przewodząca nie będąca częścią instalacji elektrycznej, która może znaleźć się pod określonym potencjałem, zazwyczaj pod potencjałem ziemi”. Poprawne definicje pojęć z zakresu ochrony przeciwporażeniowej można znaleźć w Biuletynie INPE (nr 24 z marca 1999 r.), między innymi definicję następującą: „2.2. Część przewodząca obca – dostępny dla dotyku przewodzący przedmiot, nie będący częścią urządzenia elektrycznego, który może wprowadzić określony potencjał, zazwyczaj potencjał ziemi, np. metalowy rurociąg, metalowa konstrukcja budowlana, przewodząca podłoga lub ściana”. Jest to definicja zgodna z przyjętą w normach IEC oraz EN. Zatem nie są częściami przewodzącymi obcymi takie elementy przewodzące, które nie mogą wprowadzić obcego potencjału, które nie mogą zamknąć ewentualnego obwodu prądu rażeniowego (...).

    Rzecz nie na tym polega, by oszczędzić wykonywania kłopotliwych połączeń, godząc się na pogorszenie poziomu bezpieczeństwa. Na odwrót takie połączenia sprawiają, że metalowe przedmioty – dotychczas neutralne z punktu widzenia zagrożenia porażeniowego – dopiero po ich wykonaniu stają się częściami przewodzącymi obcymi i to zagrożenie zwiększają, nasilają czynnik BC według PN-91/E-05009/03 pkt. 322.3 „Kontakt ludzi z potencjałem ziemi”. Im mniej uziemionych części w łazience, tym bezpieczniej. W krajach Unii Europejskiej postęp zmierza w kierunku stopniowego eliminowania z łazienki części przewodzących obcych i w końcu – do wyeliminowania potrzeby połączeń wyrównawczych miejscowych. Na ten temat w krajach Unii Europejskiej opublikowano wiele wyjaśnień.

    Sprawa tak wszystkich zaabsorbowała, że uszedł uwagi problem analogiczny, lecz znacznie poważniejszy. Mianowicie od kilku lat jak najbliżej kranu instaluje się przepływowe ogrzewacze wody, które coraz częściej mają gołe elementy grzejne bezpośrednio stykające się z wodą, co gwarantuje większą sprawność (...). Wystarczy porównać przekrój i długość kanału izolacyjnego w przepływowym ogrzewaczu wody z odpowiednimi wymiarami rury z tworzywa sztucznego doprowadzającej wodę do łazienki, by zrozumieć niedorzeczność pomysłu NKP nr 55. Trzeba przy tym pamiętać, że woda gorąca wypływająca z ogrzewacza ma rezystywność w przybliżeniu dwa razy mniejszą niż woda zimna.

Przedruk obszernych fragmentów artykułu Dr inż. Edwarda Musiała

z Politechniki Gliwickiej (INPE – Biuletyn SEP,

Informacje o Normach i Przepisach Elektrycznych, nr 33 – maj-czerwiec 2000)

 

Od. red.: Problematyka jest aktualna również w Republice Czeskiej, gdzie zastosowano podobne rozwiązania.

 


 

Elektrownie atomowe: Dukovany, Temelín (w rozbudowie)

Elektrownie wodne: Dalešice, Mohelno, Lipno, Hněvkovice, Kořensko, Orlík, Kamýk, Slapy, Štěchovice, Vrané, Želina

Elektrownia wodna szczytowo-pompowa: Dlouhé Stráně

Elektrownia wiatrowa i fotovoltaiczna: Mravenečník

Elektrownie węglowe: Hodonín, Dziećmorowice, Chvaletice, Poříčí, Mělník, Tisová, Pruněřov, Tušimice, Počerady, Ledvice

 

Szanowni Czytelnicy!

     Zapraszam do lektury kolejnego numeru „BIULETYNU”. Tym razem zamieszczamy artykuł prezesa ZG PZKO i członka SEP, inż. Zygmunta Stopy „Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich – cele, działania, dla kogo i jak powinno działać” (czekamy na reakcję czytelników na tematy poruszone przez autora artykułu) oraz artykuł inż. Tomasza Stopy „Doświadczenia z Iranu” (autor obiecał przekazać nam obszerniejszy tekst do następnego numeru). W naszym biuletynie staramy się poruszać nie tylko zagadnienia techniczne. Tematem, który budzi duże zainteresowanie Czytelników jest integracja krajów Europy Środkowej i Wschodniej z Unią Europejską. Zapraszamy do lektury artykułu prof. dr hab. inż. Wilibalda Winklera pt. „Droga Polski do Unii Europejskiej”. Z tematów ściśle technicznych tym razem publikujemy wykaz czeskich norm elektrotechnicznych grupy 33 – przepisy elektrotechniczne. Zapraszamy do lektury, prosimy o uwagi, komentarze a zwłaszcza o życzliwe słowo krytyki.

inż. Tadeusz Toman, przewodniczący

Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w RC

 

Zapraszamy wszystkich członków i sympatyków

Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej

na spotkanie

w środę 17.10.2001 r. o godz. 15.30

do Czeskiego Cieszyna, ul. Střelniční 28 (ZG PZKO)

 

Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich – cele istnienia,

dla kogo i jak powinno działać

 

Na firmamencie zaolziańskiego nieba zabłysnęła początkiem roku 1999 nowa gwiazda „SEP”, powiększając swym blaskiem prześwit organizacji polskich promieniujących swą działalnością w tym obszarze. Chociaż co do wielkości nie może być nigdy olbrzymem, tym większe znaczenie ma jej pozycja. Pomimo, że nie jestem elektrotechnikiem, spędziłem całe swoje życie zawodowe energetyka-maszynowca w elektrowniach cieplnych, starając się pomniejszyć ich negatywny wpływ na środowisko naturalne. Z tych powiązań, odczucia potrzeby udziału Polaków w działalności społeczności na tym odcinku techniki oraz świadomości poziomu fachowego ludzi tej branży powstała myśl przystąpienia do stowarzyszenia. Korzystam więc z możliwości zabrania głosu w biuletynie i chcę się z Wami podzielić niektórymi spostrzeżeniami społecznikowskimi. Dotyczą one niektórych ogólnych spraw nurtujących społeczność polską na Zaolziu szczególnie w związku z mającym się odbyć w tym roku Zjazdem PZKO, którego jestem do tego czasu przewodniczącym. Chodzi mi przede wszystkim o znalezienie drogi wyjścia z rozbicia organizacyjnego i bezkonfliktowego współdziałania na korzyść wspólnych celów.

    Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej jest do pewnego stopnia kontynuacją sposobu oświaty fachowej prowadzonej w języku polskim, zapoczątkowanej u nas w latach siedemdziesiątych przez „Ognisko Techników” działające wówczas przy ZG PZKO. Działalność miała charakter spotkań towarzyskich oraz imprez propagujących osiągnięcia techniki polskiej i udział miejscowych Polaków w działalności przemysłowej regionu. Wybierając skrótowe oznaczenie nowego stowarzyszenia SEP, nawiązano na tradycje, osiągnięcia i pozycję w społeczeństwie polskim Stowarzyszenia Elektryków Polskich swego czasu jednej z pierwszych organizacji branżowych w odrodzonym państwie po I wojnie światowej. Korzystając z ich doświadczeń oraz własnych inicjatyw spełni nasz SEP na pewno w nim pokładane nadzieje. Dla przypomnienia możliwości symbiozy ideologicznej przypominam przenikanie się dla naszej sytuacji znaczących statutowych celów obu organizacji, którymi są a) integrowanie środowiska elektryków i tworzenie więzów koleżeńskich, organizowanie życia towarzyskiego, b) doskonalenie kwalifikacji zawodowych, kultury technicznej i etyki zawodowej, podniesienie rangi branży elektrotechnicznej w społeczeństwie, c) wymiana najnowszych informacji technicznych, udostępnienie polskiej literatury fachowej i periodyków.

    Idea współdziałania polskich organizacji na Zaolziu zakłada jako minimum wspólny nadrzędny cel, którym jest zachowanie tożsamości etnicznej ludności Śląska Cieszyńskiego przez wszechstronny rozwój kultury i oświatę obywatelską, nawiązanie do tradycji rodzinnych, do tradycyjnych i współczesnych wartości kultury i nauki polskiej.

    W związku z tym liczymy na poszerzoną współpracę między PZKO i SEP. Większość, o ile nie wszyscy członkowie SEP, są równocześnie członkami PZKO oraz działają aktywnie w niektórych z kół miejscowych PZKO. Uskarżamy się wszyscy na brak średniej generacji prawie we wszystkich organizacjach polskich. Powodem może być nasza mała troska o młodzież uczącą się zawodu oraz młodzież studiującą na krajowych uczelniach. Dotyczy to przede wszystkim branży elektrotechnicznej, bo zapotrzebowanie na jej narybek będzie wzrastało. Co do młodszych kolegów po fachu panuje przekonanie, że są na tyle zaabsorbowani praktyką życia codziennego, szczególnie biznesem, że już na pracę społeczną nie wystarcza. Należy takowych wyprowadzić z błędu.

    Ponieważ i w tym zakresie, o ile nie dzisiaj to na pewno jutro, będzie się liczyć i cenić osobowość każdego osobnika. Tu jest wielkie pole do popisu dla społeczników SEP w stosunku do elektrotechników wszystkich specjalności i kwalifikacji, ale może i dla innych kierunków technicznych. Pamiętajmy, że nasza pozycja w państwie oraz we Wspólnej Europie zależeć będzie od tego ile nas będą cenić oraz od tego jak będziemy potrzebni innym. Jest to może najprostszy sposób wsparcia na terenie Zaolzia do naszego wspólnego polskiego celu.

    Zachęcam członków SEP, by podjęli trud pełnienia bieżących zadań, które upatruję jak następuje: a) wychowanie fachowców w języku i duchu polskim, b) konkurencyjność wychowania polskiego wobec innych, c) pielęgnacja poprawnego języka polskiego w terminologii fachowej, d) promocja młodych fachowców oraz nowych firm polskich w branży, e) ścisła współpraca z polskim SEP (czy nie warto zostać zagranicznym oddziałem polskiego SEPu), f) pośrednictwo pracy dla bezrobotnych elektrotechników szczególnie absolwentów szkół.

    Z punktu widzenia zamierzeń PZKO dla odzyskania młodej i średniej generacji proszę o ścisłe współdziałanie w wdrażaniu działalności tzw. „Klubów Propozycji”. Cieszyłoby mnie, gdyby jednym z tematów do dyskusji mogły być sprawy lansowane przez SEP. Mógłby to być początek oddziaływania na społeczność fachową i zyskiwania nowych członków stowarzyszenia. Proszę Was wszystkich, którym leży na sercu dobro społeczności polskiej na Zaolziu, aby zabrały głos na przeze mnie wymienione tematy.

Inż. Zygmunt Stopa, prezes ZG PZKO

 

Doświadczenia u Iranu

 

W ramach międzynarodowych usług firmy EMTEST w dziedzinie elektrofiltrów wykonywałem inspekcję i przygotowywałem rozruch elektrofiltru filtru jednostki kalcynacji w nowo budowanej fabryce przerobu boksytu w Iranie. Współpracowałem z miejscowymi fachowcami, w tym z elektrykami. Czytelnikom przedstawiam niektóre wrażenia z mojego pobytu w Iranie.

    Pracowałem w Iranie pod koniec 2000 roku. Iran jest krajem w znacznym stopniu zamkniętym dla zewnętrznego świata, podróże do tego kraju są rzadkością. Z punktu widzenia ustroju społecznego można powiedzieć, że panuje tam klerykalny socjalizm, tzn. państwo rządzone w dużym stopniu przez przywódców religijnych, reguluje bardzo dużo dziedzin życia, w tym i sporą część gospodarki. Chociaż Iran jest jednym z głównych producentów ropy naftowej, to żyje się tam w miarę skromnie. Sporo ludzi jest bardzo biednych, chociaż bogatych widocznych w Teheranie, jest też dosyć. Znacznym zaskoczeniem dla Europejczyka są przepisy ruchu drogowego, a raczej ich pozorny brak. Moim zdaniem w chaosie ulicznym w Teheranie jakoś dziwnie nie było wypadków, chociaż kraksy można było spodziewać się z każdej ze stron, i to w dowolnym czasie i miejscu. Ciekawe było to, że w autobusach zakwefione kobiety siedziały z tyłu, mężczyźni z przodu pojazdu. Tak, jak w innych krajach azjatyckich, odradzano mi prowadzenia samochodu. Europejczyk zawsze jest winny spowodowania wypadku i kosztuje go to potem dużo pieniędzy włącznie z możliwością napastowania przez rodzinę poszkodowanego. Europejczyk z definicji ma forsę i powinien ją wydać za usługi miejscowych przedsiębiorców.

    Miejscem mojej pracy był Jajarm (dżadżarm), znana miejscowość wśród eksporterów czeskich, ponieważ w znacznej części fabryka była uruchomiona przez czeskie firmy. W rzeczywistości Jajarm – to parotysięczne miasteczko na niemalże pustyni w północno-wschodniej części kraju, szczęśliwie w pobliżu głównej trasy kolejowej Teheran-Maschad, więc dotarcie tam nie było aż tak uciążliwe. Mieszkałem w strzeżonym osiedlu pracowników fabryki, trochę byliśmy odizolowani od miejscowej ludności. Chodziło tu przede wszystkim o nasze bezpieczeństwo, chociaż było właściwie bezpiecznie. Władza trzyma tu ludzi krótko, w prawodawstwie są kary kamieniowania, ucinania ręki itd., aczkolwiek drastycznych metod kary raczej na bieżąco się nie stosuje. Naturalnie problemem było co robić wieczorami, bo antena satelitarna była tylko jedna, w dodatku nie działała. Nie wiadomo, czy głowica była zepsuta, czy akurat nikt nie wiedział, gdzie jest ten właściwy satelita na niebie. Dla lubiących alkohol też był problem, bo jest on w Iranie zakazany. Kupuje się go od Armeńczyków (chrześcijanie, więc mogący pić), którzy go w jakiś sposób szmuglowali z państw byłego Związku Radzieckiego.

    Chociaż benzyna była bardzo tania (w przeliczeniu parę koron), to z poruszaniem się po okolicy było trudniej. Dostępność samochodów jest tu ograniczona, a ze względu na porę zimową dnie były krótkie, mimo iż byliśmy bliżej równika. Stwierdziłem dodatkowo, że dobrze wyglądające terenowe samochody Nissan, Toyota itd. to niezłe gruchoty. Silniki mocne (chyba nawet 4 litry pojemności), ale trzęsło jak w UAZach, czy GAZach, które jeszcze nie tak dawno hojnie jeździły po naszych bezdrożach. Jednak pozytywnym faktem było to, że miałem szansę trochę odpocząć od świata, oprócz drugiego telefonu oraz spóźnionych gazet – zero informacji o świecie.

    Alumina, bo taką nazwę ma ten zakład produkcyjny w Jajarmie, jest całkiem nowoczesnym parkiem technologicznym, aczkolwiek borykającym się z szeregiem problemów. Niektóre wynikały z opóźnienia rozruchu, spowodowanego brakiem pieniędzy inwestora, tj. ministerstwa rządu Iranu. Dodatkowym problemem niektórych wysłanników z naszego kraju była słaba znajomość angielskiego, no i nie zawsze umiejętnie prowadzone zespoły lokalnych pracowników. Jeśli chodzi o Irańczyków, zrozumieć można było potrzebę modlitwy w południe (nowy meczet był jednym z budynków zakładu), jednak głównym problemem były zjawiska znane u nas z okresu socjalizmu, tj. że właściwy czas pracy był o wiele krótszy od formalnego, bo najpierw trzeba było dojść od bramy do szatni, o 12-tej był drugi obiad, no i na długo przed „fajrontem” trzeba było akcję szatnia odbyć ponownie. Część załogi (wyjątki potwierdzają regułę) była dobrymi fachowcami, głównie ci, którzy przeszli przez sito konkursów. Wielu inżynierów kształciło się w Europie i w byłym Związku Radzieckim. Można było się dogadać niekiedy całkiem dobrze po rosyjsku.

    Przy budowie obowiązywały normy europejskie (w szczególności w dziedzinie elektroinstalacji), ponieważ i tak 90 % urządzeń było z Europy i Ameryki. Przyznam się, że osobiście nawet nie wiem, co w Iranie w tej dziedzinie tak naprawdę obowiązuje, ale zawsze się usprawiedliwiam, że elektrony nie znają granic i brzęczą wszędzie tak samo. W dodatku normy europejskie są całkiem przyzwoite i w warunkach tamtejszej pustyni. Dokładnie sporządzone były protokoły rozruchowe razem z przeglądami instalacji elektrycznych („rewizje”). Wymogi były przygotowane przez finansowaną przez inwestora firmę konsultingową. Osobiście zatwierdzałem sporo papierów i muszę stwierdzić, że pieczołowicie sprawdzaliśmy wszystko co było trzeba. Była to bardzo dobra powtórka z szkoły średniej i wyższej. Naturalnie, niektórzy i tak wiedzieli, o co chodzi. Jednak w ramach naszych możliwości pokazywaliśmy Irańczykom trudy takich pieczołowitych i niekiedy zbędnych sprawdzeń, dodatkowo płacono mi za to. Elektrofiltry były oddane do ruchu w terminie, chociaż czasem mi się wydawało, że już wszyscy zwątpili. Kary za niedotrzymanie terminu były ogromne. Problemy podczas rozruchu były całkiem przyziemne: wady instalacji elektrycznej (firma instalacyjna zgarnęła forsę i odfrunęła z budowy), spalone układy scalone w systemie automatyki (bo ktoś wyjął i potem włożył naodwrót pamięci EPROM), wadliwy obwód pomiarowy w jednym z transformatorów wysokiego napięcia (wiadomo po jakich bezdrożach był transportowany), beczka z olejem do transformatorów zawiana piaskiem w zapomnianym rogu placu budowy (naturalnie tabelka z danymi o zawartości beczki nieczytelna). Części zamiennych nie było za wiele, możliwości zakupu czasowo odległe.

    Dzięki życzliwości szefostwa fabryki można było co nieco zwiedzić. Szkoda, że w czasie mojego pobytu zastrzelono w górach kilku Talibów, którzy podobno przemycali narkotyki. Miejscowa ludność była na tyle życzliwa, że mogłem zwiedzić Maschad z jego meczetami oraz brać udział w kilku wycieczkach samochodem i miejscowym autobusem (autobus Mercedes przypominający Škodę RTO). Miałem zamiar poduczyć się również arabskich możliwości negocjowania. Muszę jednak stwierdzić, że aczkolwiek miałem szkolenia w USA na temat profesjonalnego negocjowania, Arabów i mnie pobił znajomy z pracy Szkot, z którym miałem zaszczyt robić zakupy w Maschadzie i Teheranie. Kupno perskiego dywanu negocjował 3 godziny, uzyskując 40% zniżki z aktualnej ceny.

    Polecam, wbrew odmienności Iranu, zwiedzenie tego kraju. Miejmy nadzieję, że czeskie firmy lepiej wykorzystają możliwości eksportowe do tego kraju.

Inż. Tomasz Stopa

 

Droga do Unii Europejskiej

 

Toczące się obecnie starania Polski o wejście do Unii Europejskiej są powodem wielu debat, dyskusji i sporów na różnych szczeblach władzy i w różnych środowiskach zawodowych, politycznych i społecznych. Rozważane są wszystkie możliwe aspekty dotyczące korzyści i niekorzyści płynące z wejścia do Unii Europejskiej. Niniejszy referat stanowi przyczynek do zrozumienia ogólnych zasad funkcjonowania Unii Europejskiej, stanowiska Polski w negocjacjach oraz środków pomocowych Unii Europejskiej dla Polski.

    Już we wrześniu 1946 roku, podczas swego odczytu na Uniwersytecie w Zurychu brytyjski mąż stanu i były premier Winston Churchil zaproponował, aby w Europie stworzyć tzw. Stany Zjednoczone Europy, którym miała przewodzić Rada Europy. Do rozpoczęcia procesu zjednoczeniowego doszło dopiero w 1950 roku, kiedy to ówczesny minister spraw zagranicznych Francji, Robert Schuman z inspiracji komisarza ds. planowania gospodarczego Jeana Monetta (nazywanego „Ojcem Założycielem” Unii Europejskiej) zaproponował utworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Traktat o utworzeniu tej Wspólnoty został podpisany w 1951 roku w Paryżu. Zapewniał on m.in.: a) swobodny przepływ produktów i dostęp do źródeł produkcji w krajach Wspólnoty, b) stały nadzór rynku w celu uniknięcia zakłóceń, mogących wystąpić przy wprowadzaniu kwot produkcyjnych, c) przestrzegania zasad konkurencji i przejrzystości cen. Zainicjowana w ten sposób idea zjednoczonej Europy, znana pod nazwą „Planu Schumana”, miała zarówno znaczenie polityczne, ekonomiczne, jak i kulturalne, przy czym znaczenie polityczne osadzało się głównie na zamiarze pojednania francusko-niemieckiego, zmierzającego do pokojowej współpracy gospodarczej między obydwoma krajami. Ideę integracji poparł ówczesny kanclerz Niemiec Konrad Adenauer, który był przekonany o tym, że koncepcja integracji europejskiej musi być oparta na odtworzeniu europejskiej solidarności, wykluczającej podziały i konflikty pomiędzy partnerami. Trzecim politykiem, będącym sprzymierzeńcem w realizacji idei zjednoczenia powojennej Europy, był minister spraw zagranicznych Włoch Alcide de Gasperi. Kierował się on w swojej działalności politycznej ideą zaniechania dominacji, agresji i odwetu, a więc zasadą pokojowego współżycia z krajami europejskimi. Trzej wymienieni mężowie stanu: Schuman, Adenauer i De Gasperi przeszli do historii jako „ojcowie współczesnej Europy”. Wspólną ich cechą była głęboka religijność, a ich działalność polityczna była przesiąknięta inspiracją chrześcijańską.

    Pierwszymi krajami, które podpisały traktat o powołaniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, poza Francją, Niemcami i Włochami były: Belgia, Holandia i Luksemburg. Zastanawia brak w tym gronie Wielkiej Brytanii. Pewne wyjaśnienie tego faktu daje m.in. prywatna wypowiedź Winstona Churchilla do swojego osobistego lekarza (w 1952 r.): „... Kocham Francję i Belgię, ale nie możemy sobie pozwolić na sprowadzenie nas do ich poziomu”. Kolejne ważne wydarzenia do drodze Europy zachodniej do Unii Europejskiej to:

1957 rok – powołanie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG) i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (EUROTAM),

1973 rok – przystąpienie do Wspólnot Europejskich (WE) Danii, Irlandii i Wielkiej Brytanii,

1981 rok – przystąpienie Grecji do Wspólnot Europejskich,

1986 rok – przystąpienie Portugalii i Hiszpanii do Wspólnot Europejskich,

1992 rok – podpisanie Traktatu o Unii Europejskiej (UE) w Maastricht (wszedł w życie 1.11.1993 r.),

1995 rok – przystąpienie Austrii, Finlandii i Szwecji do Unii Europejskiej.

W ten sposób liczba krajów będących obecnie pełnowartościowymi członkami Unii Europejskiej wzrosła do piętnastu.

    Trzy zasadnicze filary UE, zgodnie z Traktatem w Maastricht, to a) wspólnota o charakterze gospodarczym (unia celna, rynek wewnętrzny, wspólna polityka rolna, polityka strukturalna, unia gospodarcza i walutowa), b) wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, c) współpraca w polityce spraw wewnętrznych i sprawiedliwości. Gospodarczy filar (pierwszy z wymienionych) współtworzą trzy wspólnoty, tj. Wspólnota Europejska, Europejska Wspólnota Węgla i Stali oraz Europejska Wspólnota Energii Atomowej. Głównymi ich organami są 1) Rada Unii Europejskiej, 2) Komisja Europejska, 3) Parlament Europejski, 4) Europejski Trybunał Sprawiedliwości, 5) Europejska Izba Obrachunkowa. Powyższy system instytucji należy jeszcze uzupełnić o Radę Europejską (powołaną w 1974 r.), która – nie będąc statutowym organem Wspólnot – odgrywa istotną rolę w wytyczaniu strategicznych celów rozwoju Unii. Drugi i trzeci filar są filarami politycznymi Unii, których istotną cechą jest to, że współpraca polityczna państw UE odbywa się poza Wspólnotami, tzn. na poziomie międzynarodowym. Stopień zaawansowania współpracy państw w ramach II filaru jest większy niż obrębie filaru III. Do głównych celów II filaru należy: a) ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów oraz niezależności Unii, b) umacnianie bezpieczeństwa Unii i jej państw członkowskich, c) umacnianie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, d) popieranie współpracy międzynarodowej, e) rozwój i umacnianie demokracji, państwa prawa, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności. Powyższe cele są osiągane poprzez wzajemne konsultacje w kwestiach polityki zagranicznej i bezpieczeństwa o znaczeniu ogólnym, ustalanie wspólnego stanowiska i koordynację działań, w tym w organizacjach i na konferencjach międzynarodowych i podejmowanie wspólnych działań na arenie międzynarodowej.

     Tragizm Polski powojennej polegał na tym, że mimo walki u boku zwycięskich aliantów przeciwko faszystowskim Niemcom i Włochom została w wyniku umowy jałtańskiej podporządkowana strefom wpływu Związku Radzieckiego, dzieląc w ten sposób losy innych narodów zamieszkujących tereny środkowej i wschodniej Europy. Opisana wcześniej integracja europejska obejmowała wyłącznie kraje zachodniej Europy, zaś Polska znalazła się – wbrew woli i aspiracji społeczeństwa polskiego – w Europie „zintegrowanej inaczej”. Stan ten trwał do 1989 roku, tj. do momentu uzyskania pełnej suwerenności i rozpoczęcia transformacji ustrojowej i budowy państwa demokratycznego. Dopiero wtedy można było rozpocząć starania o przyłączenie Polski do Unii Europejskiej. Oto kalendarz najważniejszych kroków w tym kierunku:

1989 – Polska i Wspólnoty Europejskie podpisały umowę w sprawie handlu i współpracy gospodarczej,

1991 – polski rząd powołał Pełnomocnika do spraw Integracji Europejskiej oraz Pomocy Zagranicznej, Polska została przyjęta do Rady Europy,

1992 – weszła w życie umowa przejściowa dotycząca wcześniejszego obowiązywania niektórych postanowień Umowy Stowarzyszeniowej Polski ze Wspólnotami Europejskimi (Układu Europejskiego),

1993 – Polska uzyskała status partnera stowarzyszonego Unii Zachodnioeuropejskiej, Rada Europejska na posiedzeniu w Kopenhadze określiła polityczne i ekonomiczne kryteria przystąpienia krajów środkowej i wschodniej Europy do Unii Europejskiej,

1994 – wejście w życie Układu Europejskiego, Polska złożyła oficjalny wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej (8 kwietnia), Rada Europejska przyjęła w Essen postanowienia dotyczące strategii przedczłonkowskiej dla państw stowarzyszonych Europy Środkowej i Wschodniej,

1996 – Polska przekazała Komisji Europejskiej odpowiedzi na pytania zawarte w kwestionariuszu niezbędnym do przygotowania opinii w sprawie wniosku Polski o członkostwo w UE, Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu Komitetu Integracji Europejskiej (8 sierpnia),

1997 – Komisja Europejska ogłosiła pozytywną opinię na temat polskiego wniosku o członkostwo w UE w AGENDZIE 2000,

1998 – rozpoczęcie negocjacji o członkostwo w Unii Europejskiej (31 marca), pierwsze posiedzenie konferencji międzynarodowej otwierające negocjacje z 6 państwami stowarzyszonymi, tj. Cyprem, Czechami, Estonią, Polską, Słowenią i Węgrami, Komitet Integracji Europejskiej przyjął „Narodowy Program Przygotowania Polski do Członkostwa w UE”, otwarcie w Brukseli negocjacji w siedmiu obszarach negocjacyjnych (10 listopada), w następnych miesiącach zostały przekazane kolejne stanowiska negocjacyjne,

1999 – zaproszenie kolejnych krajów do rokowania z UE podczas szczytu w Helsinkach: Bułgarii, Łotwy, Litwy, Rumunii, Słowacji, Malty i Turcji.

    W tym miejscu należy odpowiedzieć sobie na zasadnicze pytania:

1. Dlaczego Polska chce wejść do Unii Europejskiej?

2. Jakie są najważniejsze przeszkody na drodze do Unii Europejskiej?

Oto najistotniejsze powody ubiegania się Polski o członkostwo w UE: a) wzmocnienie politycznej pozycji Polski w systemie europejskim i międzynarodowym, b) zdynamizowanie rozwoju gospodarczego, c) przyspieszenie harmonijnego rozwoju kraju przybliżając go do poziomu państw zachodnioeuropejskich, d) poprawa bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego państwa, utrzymanie pokoju oraz stabilizacja porządku demokratycznego i społecznego w regionie, e) potwierdzenie przynależności do kultur narodów Europy.

    U podstaw sukcesu integracji europejskiej leży zasada solidarności. Dzięki solidarnej współpracy państwa członkowskie UE osiągnęły wysoki poziom życia, sprawnie funkcjonującą gospodarkę i bezpieczeństwo socjalne dla swoich obywateli. Polska ma więc niepowtarzalną szansę dołączenia do grupy państw, które wspólnie odniosły sukces w dziedzinach, z którymi my na razie musimy radzić sobie sami, odrabiając straty kilkudziesięciu lat zaniedbań powstałych w dziesięcioleciach powojennych. Zasadnicze przeszkody na drodze do UE są następujące: a) trudny proces dostosowań polskiego prawa do dorobku prawnego Unii, b) stan zaawansowania reform administracyjnych i gospodarczych, w tym restrukturyzacja przemysłu ciężkiego i wydobywczego, rolnictwa i transportu, c) konieczność stworzenia dogodnych uregulowań dla inwestycji zagranicznych oraz swobodnego przepływu kapitału w dziedzinie finansów i ubezpieczeń, zasad swobodnego przepływu osób, stosunku własności i nabywania nieruchomości, d) postęp w zakresie prywatyzacji państwowych zakładów przemysłowych, e) przyjęcie i dotrzymanie standardów w dziedzinie ochrony środowiska, f) niechęć części społeczeństw – zarówno w krajach członkowskich, jak i kandydujących do UE – do przystąpienia Polski do Unii.

    Przebieg negocjacji o członkostwo Polski w Unii Europejskiej można podzielić na trzy następujące etapy:

Etap I: Przegląd prawa państw kandydujących pod względem jego zgodności z prawem Unii Europejskiej. Odbywa się w 29 z 31 obszarów negocjacyjnych: dwa obszary („Instytucje” i „Inne”) nie podlegały przeglądowi. W lipcu 1999 roku Polska i Komisja Europejska zamknęły ten etap dla wszystkich 29 obszarów.

Etap II: Opracowanie stanowisk negocjacyjnych. Równolegle z zamykaniem przeglądu poszczególnych dziedzin prawa trwała procedura przygotowawcza stanowisk negocjacyjnych przez stronę polską, potrzebnych do rozpoczęcia negocjacji. Stanowisko Polski zawiera oficjalną deklarację rządu w odniesieniu do wszystkich aktów prawnych dotyczących danego obszaru. Gdy akt prawa z różnych przyczyn nie będzie mógł być przyjęty przed datą 1 stycznia 2003 roku (którą to datę rząd polski wyznaczył sobie jako termin gotowości do członkostwa), strona polska występuje o okres przejściowy, który umożliwi racjonalne przygotowanie Polski do pełnego przyjęcia prawa wspólnotowego. Stanowisko jest przekazywane ambasadorowi kraju członkowskiego sprawującego w danym czasie Prezydencję w UE. Obecnie Polska przygotowała i przekazała stronie unijnej stanowiska we wszystkich obszarach negocjacyjnych.

Etap III: Negocjacje na podstawie stanowisk negocjacyjnych. Negocjacje odbywają się w drodze spotkań wyjaśniających i eksperckich oraz pisemnej wymiany informacji oraz wyjaśnień dotyczących problemów negocjacyjnych i interpretacji dorobku prawnego Wspólnot Europejskich oraz postępu kandydata (w tym przypadku Polski) w dostosowaniu się do wymogów UE. Wynikiem tego jest zbliżenie stanowisk negocjacyjnych stron aż do uzyskania porozumienia. Oficjalne otwarcie następuje w trakcie konferencji na szczeblu Głównych Negocjatorów i ambasadorów Państw Członkowskich przy UE lub podczas sesji ministerialnej Konferencji Międzyrządowej. Do stycznia 2000 roku Polsce udało się zamknąć tymczasowo 10 obszarów negocjacyjnych („Nauka i badania”, „Edukacja i kształcenie”, „Polityka przemysłowa”, „Małe i średnie przedsiębiorstwa”, „Polityka zagraniczna i bezpieczeństwa”, „Telekomunikacja”, „Ochrona konsumentów”, „Statystyka”, „Stosunki zewnętrzne”, „Unia gospodarza i walutowa”).

Etap IV: Uzgodnienie treści traktatu akcesyjnego. Uzgodnienie najtrudniejszych kwestii zebranych w ostateczny pakiet negocjacyjny oraz zatwierdzenie wyników negocjacji następuje w postaci zapisów Traktatu Akcesyjnego, który zostanie podpisany przez państwa członkowskie UE i Polskę.

Etap V: Ratyfikacja Traktatu Akcesyjnego, czyli podpisanie Układu o przystąpieniu do UE, zostaje dokonana przez parlamenty, wszystkich krajów członkowskich z UE, Parlament Europejski, a także parlament Rzeczypospolitej Polskiej. Rząd RP zakłada, że Polska będzie gotowa do członkostwa w dniu 31 grudnia 2002 roku. Ocena realności tego terminu jest jednak obciążona dużym marginesem niepewności, np. debaty na szczycie Rady Europejskiej w Helsinkach w 1999 roku wskazują raczej na rok 2004, niektórzy przywódcy krajów UE mówią o jeszcze późniejszych datach.

    W roku 1989, podczas spotkania grupy najbardziej uprzemysłowionych państw świata podjęto decyzję o uruchomieniu specjalnego funduszu pomocowego zarządzanego przez Komisję Europejską, który miał na celu pomóc Polsce i Węgrom w przeprowadzeniu zmian politycznych i gospodarczych. Program otrzymał nazwę: „Poland and Hungary: Assistance for Restructuring their Economiec” (PHARE), tzn. „Pomoc na rzecz restrukturyzacji gospodarki Polski i Węgier”. W kolejnych latach krąg beneficjantów programu poszerzał się o inne państwa środkowej i wschodniej Europy, nazwa programu została jednak taka sama, choć pisownię skrótu zmieniono z „PHARE” na „Phare”. Phare jest największym programem bezzwrotnej pomocy finansowej UE dla krajów środkowej i wschodniej Europy. Na co przeznaczono fundusze Phare w Polsce w ubiegłych latach? Przede wszystkim na wzmocnienie infrastruktury, restrukturyzację przedsiębiorstw, rozwój regionalny, edukację i szkolenia, rolnictwo, ochronę środowiska oraz wsparcie administracji. W funkcjonowaniu programu można wyróżnić 4 etapy: 1) pomoc humanitarna 1989-1990, 2) pomoc dla gospodarki rynkowej 1990-1994, 3) pierwsze przymiarki do przyszłego członkostwa w UE 1994-1997, 4) pomoc UE jako element strategii przedczłonkowskiej 1997-1999. Korzystanie pomocy UE wymaga współfinansowania w wysokości co najmniej 25% ze środków budżetowych państwa.

Skrót referatu prof. dr hab. inż. Wilibalda Winklera, Podsekretarza Stanu

w Ministerstwie Edukacji Narodowej, wygłoszonego

na Polsko-Amerykańskim Studium Podyplomowym Politechniki Śląskiej 28.6.2000 roku

(referat opublikował dwumiesięcznik „Śląskie Wiadomości Elektryczne” nr 5/2000)

 

Podstawowe normy: przepisy elektrotechniczne

 

Nazewnictwo, wielkości i jednostki, wartości znamionowe, znakowanie

ČSN 33 0010                    Urządzenia elektryczne, podział i symbole            

ČSN IEC 50 (33 0050)     Międzynarodowy słownik elektrotechniczny (zbiór rozdziałów, które

                                          określają terminologię poszczególnych branż elektrotechnicznych)

ČSN IEC 27-1 (33 0100)  Symbole wykorzystywane w elektrotechnice, ogólnie

ČSN IEC 38                      Napięcia normalizowane IEC

ČSN 33 0123                    Napięcie zasilające i metody jego pomiaru u urządzeń

                                          telekomunikacyjnych                    

ČSN 33 0125                    Prądy znamionowe

ČSN 33 0128                    Częstotliwości znamionowe od 0,1 do 10 000 Hz i ich odchyłki

                                          dopuszczane

IEC 449                             Pasma napięciowe dla instalacji elektrycznych w budynkach

ČSN EN 61293                 Znakowanie urządzeń elektrycznych danymi znamionowymi

                                          związanymi z zasilaniem elektrycznym, wymagania ochronne

ČSN 33 0160                    Znakowanie zacisków przedmiotów elektrycznych i wybranych

                                          przewodów elektrycznych, zasady ogólne

ČSN IEC 446 (33 0165)   Znakowanie przewodów kolorami lub cyframi

ČSN EN 60447                 Znakowanie podstawowe i ochronne dla rozgraniczenia

                                          człowiek-maszyna, znakowanie, identyfikacja i zasady kodowania

                                          urządzeń przekaźniczych i sterowniczych

ČSN 33 0172                    Znakowanie i kształty przycisków sterowniczych

ČSN IEC 757                    Kod dla znakowania kolorów

Podstawowe wymagania techniczne na materiały

ČSN IEC 28                      Norma międzynarodowa oporu miedzi

ČSN 33 0250                    Klasy wytrzymałości cieplnej izolacji elektrycznej             

Wymagania techniczne według środowiska

ČSN EN 60529                 Stopnie ochrony osłoną (IP kod)

ČSN EN 61032                 Ochrona osób i urządzeń osłoną, sondy kontrolne

ČSN EN 50102                 Stopnie ochrony zapewniane osłonami urządzeń eklektycznych

                                          przeciw wstrząsom mechanicznym (IK kod)

ČSN 33 0340                    Osłony ochronne urządzeń elektrycznych i przedmiotów elektrycznych

ČSN 33 0360                    Miejsca przyłączenia przewodów ochronnych na przedmiotach

                                          elektrycznych

Niewybuchowe urządzenia elektryczne

Obecnie w kilku wypadkach obowiązuje pierwsze, drugie a nawet trzecie wydanie norm technicznych uwzględnionych zbiorów

ČSN EN 50014                 Niewybuchowe urządzenia elektryczne, ogólnie

ČSN 33 0371                    Mieszanina wybuchowa, klasyfikacja i metody badania

ČSN EN 50018                 Zamknięcie trwałe „d”

ČSN EN 50016                 Zamknięcie z nadciśnieniem wewnętrznym „p”

ČSN EN 50017                 Zamknięcie piaskowe „q”

ČSN EN 50019                 Gwarantowany sposób wykonania „e”

ČSN EN 50015                 Zamknięcie olejowe „o”

ČSN EN 50028                 Zalanie masą zalewową „m”

ČSN EN 50021                 Typ ochrony „n”

ČSN EN 50020                 Iskrowo bezpieczne urządzenia „i”

ČSN EN 50039                 Iskrowo bezpieczne systemy elektryczne

ČSN EN 50284                 Specjalne wymagania dotyczące konstrukcji, badania i znakowania

                                          urządzeń elektrycznych grupy II, kategorii 1G

ČSN IEC 79-19                Naprawy i przeglądy generalne niewybuchowych urządzeń

                                          elektrycznych

Koordynacja izolacji

ČSN 33 0400                    Koordynacja izolacji w sieciach elektrycznych z napięciem

                                          znamionowym 1 kV

ČSN 33 0405                    Projektowanie zewnętrznej izolacji elektrycznej według stopnia

                                          zanieczyszczenia środowiska

ČSN 33 0420                    Koordynacja izolacji urządzeń elektrycznych niskiego napięcia,

                                          odległość napowietrzna i przepełz

ČSN 33 0420-1                 Koordynacja izolacji urządzeń elektrycznych niskiego napięcia,

                                          zasady, wymagania i badania

Ochrona przedmiotów i urządzeń elektrycznych

ČSN 33 0600                    Klasyfikacja urządzeń elektrycznych i elektrotechnicznych z punktu          widzenia ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym i zasady

                                          ochron

ČSN 33 1310                    Przepisy bezpieczeństwa dla urządzeń elektrycznych używanych

                                          przez osoby bez kwalifikacji elektrycznej

ČSN 33 1326                    Przepisy bezpieczeństwa dotyczące obsługi urządzeń przewodów

                                          trakcyjnych i pracy na przewodach trakcyjnych metra

ČSN 33 1335                    Przepisy bezpieczeństwa dotyczące obsługi i pracy tablic

                                          rozdzielczych z izolacją SF6

ČSN 33 1345                    Przepisy bezpieczeństwa dotyczące obsługi i pracy na stanowisku

                                          kontrolnym

Rewizje urządzeń elektrycznych

ČSN 33 1500                    Rewizje urządzeń elektrycznych

ČSN 33 EN 60079-17      Urządzenia elektryczne w wybuchowej atmosferze gazowej, rewizje

                                          i konserwacja niewybuchowych urządzeń elektrycznych (innych

                                          niż dołowych)

ČSN 33 1550                    Konserwacja dołowych niewybuchowych urządzeń elektrycznych

ČSN 33 1600                    Rewizje ręcznych narzędzi elektrycznych podczas ich użytkowania

ČSN 33 1610                    Rewizje odbiorników elektrycznych podczas ich użytkowania

Urządzenia elektryczne w budynkach

ČSN 33 2000-1                 Urządzenia elektryczne, zakres ważności, cel i podstawowe kryteria

ČSN 33 2000-2-21           Definicje, rozdział 21: instrukcja zastosowania terminologii ogólnej

ČSN 33 2000-3                 Określenie podstawowych charakterystyk

ČSN 33 2000-4-41           Bezpieczeństwo, rozdział 41: ochrona przed porażeniem prądem

                                          elektrycznym

ČSN 33 2000-4-42           Bezpieczeństwo, rozdział 42: ochrona przed wpływem wysokich

                                          temperatur

ČSN 33 2000-4-43           Bezpieczeństwo, rozdział 43: ochrona przed nadprądem

ČSN 33 2000-4-442         Bezpieczeństwo, rozdział 44: ochrona przed przepięciem – ochrona

                                          urządzeń nn przy zaburzeniach ziemnych w sieci (442)

ČSN 33 2000-4-45           Bezpieczeństwo, rozdział 45: ochrona przed podpięciem

ČSN 33 2000-4-46           Bezpieczeństwo, rozdział 46: włączanie i wyłączanie

ČSN 33 2000-4-47           Bezpieczeństwo, rozdział 47: wykorzystanie środków ochronnych

                                          dla zapewnienia bezpieczeństwa – ogólnie (470), środki dla

                                          zapewnienia ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym (471)

ČSN 33 2000-4-473         Bezpieczeństwo, rozdział 47: wykorzystanie środków ochronnych

                                          dla zapewnienia bezpieczeństwa – środki dla zapewnienia ochrony

                                          przed nadprądem (473)

ČSN 33 2000-4-481         Bezpieczeństwo, rozdział 48: wybór środków ochronnych według

                                          wpływów zewnętrznych – wybór środków ochronnych przed

                                          porażeniem elektrycznym według wpływów zewnętrznych (481)

ČSN 33 2000-4-482         Bezpieczeństwo, rozdział 48: wybór środków ochronnych według

                                          wpływów zewnętrznych – ochrona przed porażeniem na

                                          stanowiskach ze specjalnym ryzykiem lub niebezpieczeństwem (482)

ČSN 33 2000-5-51           Wybór i struktura urządzeń elektrycznych, rozdział 51: przepisy

                                          ogólne

ČSN 33 2000-5-52           Wybór i struktura urządzeń elektrycznych, rozdział 52: wybór

                                          układów i struktura linii

ČSN 33 2000-5-523         Wybór i struktura urządzeń elektrycznych, rozdział 52: wybór

                                          układów i struktura linii – prądy dozwolone (523)

ČSN 33 2000-5-53           Wybór i struktura urządzeń elektrycznych, rozdział 53: łączniki

                                          i sterowniki

ČSN 33 2000-5-537         Wybór i struktura urządzeń elektrycznych, rozdział 53: łączniki

                                          i sterowniki – urządzenia do włączania i wyłączania (537)

ČSN 33 2000-5-54           Wybór i struktura urządzeń elektrycznych, rozdział 54: uziom

                                          i przewody ochronne

ČSN 33 2000-5-551         Wybór i struktura urządzeń elektrycznych, rozdział 55: inne

                                          – niskonapięciowe agregaty źródłowe (551)

ČSN 33 2000-5-56           Wybór i struktura urządzeń elektrycznych, rozdział 56: awaryjne

                                          zasilanie

ČSN 33 2000-6-61           Rewizje, rozdział 61: metody przy rewizji wyjściowej

ČSN 33 2000-7-701         Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – przestrzeń

                                          z wanną lub natryskiem i umywalką (701)

ČSN 33 2000-7-702         Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – instalacja

                                          elektryczna basenów pływackich i fontann (702)

ČSN 33 2000-7-703         Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych

                                          – pomieszczenia z piecem saunowym (703)

ČSN 33 2000-7-704         Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – urządzenia

                                          elektryczne na placach budów (704)

ČSN 33 2000-7-705         Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – instalacje

                                          elektryczne w rolnictwie (705)

ČSN 33 2000-7-706         Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – ograniczony

                                          obszar przewodzący (706)

ČSN 33 2000-7-707         Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – urządzenia

                                          do informatyki (707)

ČSN 33 2000-7-708         Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – urządzenia

                                          w przyczepach turysty cnych i parkingach kempingów (708)

ČSN IEC 1200-52            Instrukcja dla instalacji elektrycznych, część 52: wybór i struktura

                                          urządzeń elektrycznych – wybór układu i sposób układania

                                          przewodów

ČSN IEC 1200-53            Instrukcja dla instalacji elektrycznych, część 53: wybór i struktura

                                          urządzeń elektrycznych – łączniki i sterowniki

ČSN IEC 479-1                Wpływ prądu elektrycznego na człowieka i zwierzęta domowe,

                                          część 1: uwarunkowania ogólne

ČSN IEC 479-2                Wpływ prądu elektrycznego przechodzącego ciałem ludzkim, część 2:

                                          uwarunkowania specyficzne, rozdział 4: wpływ prądu przemiennego

                                          o częstotliwościach nad 100 Hz, rozdział 5: wpływ specyficznego

                                          przebiegu prądu, rozdział 6: wpływ jednorazowych,

                                          jednokierunkowych, krótkotrwałych impulsów prądowych

Elektrostatyka

ČSN 33 2030                    Ochrona przed niebezpiecznym wpływem elektryczności statycznej

ČSN 33 2040                    Ochrona przed wpływem pola elektromagnetycznego 50 Hz w paśmie

                                          wpływu urządzeń układu elektrycznego

Instalacje elektryczne wewnętrzne, ochrona przed wpływem przewodów trójfazowych wysokiego napięcia (wn), bardzo wysokiego napięcia (bwn) i szczególnie wysokiego napięcia (szwn), przyłączanie

ČSN 33 2130                    Instalacje elektryczne wewnętrzne

ČSN 33 2140                    Instalacje elektryczne w pomieszczeniach przeznaczonych na cele

                                          medyczne

ČSN EN 50090-2-1          Systemy elektroniczne przeznaczone dla mieszkań i budynków

                                          – orientacja w systemie obiektu

ČSN EN 50090-2-2          Systemy elektroniczne przeznaczone dla mieszkań i budynków

                                          – ogólne wymogi techniczne

ČSN 33 2160                    Przepisy o zabezpieczeniu przewodów i urządzeń

                                          telekomunikacyjnych przed niebezpiecznym wpływem trójfazowych

                                          przewodów wn, bwn, szwn

ČSN 33 2180                    Przyłączanie przyrządów elektrycznych i odbiorników elektrycznych

ČSN 33 2190                    Przyłączanie maszyn elektrycznych i napędów z maszynami

                                          elektrycznymi

Przepisy wykonawcze dotyczące urządzeń elektrycznych maszyn produkcyjnych

ČSN EN 60204-1             Urządzenia elektryczne maszyn produkcyjnych, część 1:  wymagania

                                          ogólne

ČSN IEC 204-2                Urządzenia elektryczne maszyn produkcyjnych, część 2:  znakowanie

                                          jednostek funkcyjnych i przykłady wykresów, schematów, tabel i

                                          instrukcji

ČSN 33 2200-3-1             Urządzenia elektryczne maszyn produkcyjnych, część 3-1: specyficzne

                                          uwarunkowania dotyczące maszyn do szycia, jednostki i systemy

ČSN EN 61491                 Urządzenia elektryczne maszyn przemysłowych, połączenia

                                          szeregowe między urządzeniami sterującymi i napędem w realnym

                                          czasie

ČSN EN 61310-1             Bezpieczeństwo urządzeń maszynowych, indykacja, znakowanie

                                          i włączanie do ruchu, część 1: uwarunkowania dotyczące sygnałów

                                          wizualnych i akustycznych

ČSN EN 61310-2             Bezpieczeństwo urządzeń maszynowych, indykacja, znakowanie

                                          i włączanie do ruchu, część 2: uwarunkowania dotyczące znakowania

ČSN 33 2210                    Urządzenia elektryczne walcowni

Urządzenia elektryczne w warunkach szczególnych

ČSN 33 2312                    Urządzenia elektryczne instalowane w materiałach łatwopalnych

                                          i na nich

ČSN EN 60079-10           Urządzenia elektryczne w wybuchowej atmosferze gazowej, część 10:

                                          określenie przestrzeni niebezpiecznych

ČSN EN 60079-14           Urządzenia elektryczne w wybuchowej atmosferze gazowej, część 14:

                                          urządzenia elektryczne w przestrzeni niebezpiecznej

ČSN EN 50281-1-1          Urządzenia elektryczne w przestrzeniach z łatwo palnym pyłem,

                                          część 1-1: urządzenia elektryczne chronione osłoną – konstrukcje

                                          i badania

ČSN EN 50281-1-2          Urządzenia elektryczne w przestrzeniach z łatwo palnym pyłem,

                                          część 1-2: urządzenia elektryczne chronione osłoną – wybór,

                                          instalacje, konserwacja

ČSN EN 50281-2-1          Urządzenia elektryczne w przestrzeniach z łatwo palnym pyłem,

                                          część 2-1: metody badań – metoda określania temperatur minimalnych

                                          zapłonu pyłu

ČSN IEC 1241-2-2           Urządzenia elektryczne w przestrzeniach z łatwo palnym pyłem,

                                          część 2: metody badań, oddział 2: rezystywność pyłu

ČSN 33 2340                    Urządzenia elektryczne w środowisku z niebezpieczeństwem pożaru

                                          lub wybuchu materiałów wybuchowych

ČSN 33 2350                    Przepisy dotyczące urządzeń elektrycznych w utrudnionych

                                          warunkach klimatycznych

Urządzenia elektryczne w obiektach jednofunkcyjnych

ČSN 33 2410                    Urządzenia elektryczne w kinach

ČSN 33 2420                    Urządzenia elektryczne w teatrach i obiektach przeznaczonych

                                          do celów kultury

ČSN 33 2540                    Technika przeznaczona do składowania – wyposażenie elektryczne

ČSN 33 2550                    Dźwigi i mechanizmy podnoszące – urządzenia elektryczne

ČSN 33 2570                    Urządzenia elektryczne wind

ČSN 33 2610                    Umieszczenie i eksploatacja stacyjnych baterii akumulatorowych

                                          – stanowisko załadowcze

Przepisy wykonawcze urządzeń siłowych (przede wszystkim energetycznych)

ČSN 33 3015                    Stacje elektryczne i urządzenia elektryczne – zasady wymiarowania

                                          według wytrzymałości elektrodynamicznej i cieplnej przy zwarciu

ČSN 33 3022 (HD53351) Obliczanie prądów zwarciowych w układach trójfazowego prądu

                                          zmiennego

ČSN 33 3030                    Określanie przebiegu napięcia powrotnego

ČSN 33 3060                    Zabezpieczenie urządzeń elektrycznych przed przepięciem

ČSN 33 3070                    Kompensacja pojemnościowych prądów zmiennych w sieci wysokiego

                                          napięcia

ČSN 33 3080                    Kompensacja mocy indukcyjnej przy pomocy kondensatorów

                                          statycznych

Zakłady elektroenergetyczne

ČSN 33 3100                    Klasyfikacja elektrowni i elektrociepłowni według kryteriów

                                          wykorzystania energii początkowej i metody pracy – nazewnictwo

ČSN ISO 8528-1              Agregaty elektryczne napędzane tłokowym silnikiem spalinowym

ČSN EN 61400-1             Elektrownie wiatrowe

Urządzenia rozdzielcze i stacje elektryczne

ČSN 33 3210                    Urządzenia rozdzielcze

ČSN 33 3220                    Wymagania wspólne dla stacji eklektycznych

ČSN 33 3225                    Uziom w stacjach eklektycznych

ČSN 33 3240                    Stanowiska transformatorów

ČSN 33 3260                    Nastawnie urządzeń elektrycznych

ČSN 33 3265                    Pomiary wielkości elektrycznych w nastawniach urządzeń

                                          elektrycznych

ČSN 33 3270                    Urządzenia sterujące i zabezpieczające w nastawniach zakładów

                                          elektroenergetycznych i rozdzielniach elektrycznych

Przepisy wykonawcze rozdziału energii elektrycznej

ČSN 33 3300                    Budowa siłowych przewodów napowietrznych

ČSN 33 3320                    Przyłączenia elektryczne

Przepisy wykonawcze dotyczące użycia energii elektrycznej (kompatybilność elektroenergetyczna niskiej częstotliwości)

Zbiór norm ČSN IEC 1000, ČSN EN 61000, ČSN EN 50081-1 i 2, ČSN EN 50082-1 i 2

Przepisy wykonawcze urządzeń elektrocieplnych

ČSN 33 5001                    Elektryczne piece przemysłowe oporowe

ČSN EN 60519                 Bezpieczeństwo urządzeń elektrocieplnych (zbiór norm)

 

„BIULETYN SEP“ – wydawca: Sdružení polských elektrotechniků v České republice / Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej (SEP), adres redakcji i wydawnictwa: 737 01 Český Těšín / Czeski Cieszyn, ul. Střelniční / Strzelnicza 28, e-mail: sepelektro@seznam.cz,, redaktor: inż.Tadeusz Toman, 737 01 Třinec-Konská / Trzyniec-Końska 49, wydano techniką kserograficzną, nakład: 40 egzemplarzy, kolportaż: członkowie SEP, kosztuje 20 Kč, członkowie SEP gratis, znak reg.: Ka47