Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich
w Republice Czeskiej
„BIULETYN SEP“ – rocznik 2001 (numer 7 + 8)
http://www.coexistentia.cz/SEP/index.html
Informator Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w RC
W środę 7.6.2000 r. odbyła się w Czeskim Cieszynie
prelekcja inż. Franciszka Jeżowicza nt. „Elektrownia Dlouhé Stráně”. Prelegent w latach
70-tych pracował na budowie elektrowni. W spotkaniu wziął udział Vladimír Zejda, przedstawiciel
ostrawskiej firmy „Akuma”.
Na spotkanie w dniu 6.10.2000 r. przybył do Czeskiego Cieszyna
m.in. Jindřich
Babárik,
redaktor naczelny pisma „Elektrotechnika w praxi”.
W czwartek 30.11.2000 r. odbyło się w Czeskim Cieszynie (w
salce posiedzeń ZG PZKO, która jest siedzibą SEP) zebranie członkowskie. W
gości w spotkaniu wziął udział członek Rady Polaków, Bronisław Walicki oraz mgr. Kazimierz Nabzdyk z oddziału gliwickiego
SEP. Sprawozdanie z zebrania w samodzielnym artykule.
Otrzymaliśmy pisemne stanowisko Sekcji Elektrotechniki i
Automatyki Górniczej SEP Gliwice dotyczące porównania czeskich i polskich norm
elektrotechnicznych o ochronie przeciwporażeniowej.
W środę 10.1.2001 r. inż. Tadeusz Toman (prezes SEP) i inż. Zygmunt Stopa wzięli udział w spotkaniu
noworocznym, które w Gliwicach zorganizował gliwicki oddział SEP.
Projekt „Polskie centrum elektrotechniczne w RC” nie był przez Ministerstwo
Kultury RC zaakceptowany. Dotacja nie będzie naszemu stowarzyszeniu przyznana.
Więcej szczegółów w zamieszczonym artykule.
SEP liczy 16 członków (stan na 30.5.2001 r.), deklaracje
członkowskie w bieżącym roku podpisali inż. Zygmunt Stopa z Jabłonkowa (prezes ZG PZKO) i inż. Bogusław
Michałek z
Mostów przy Jabłonkowie (jednocześnie członek oddziału bielskiego SEP).
W czwartek 10.5.2001 r. odbyła się w Czeskim Cieszynie
prelekcja inż. Franciszka Jeżowicza („Budowa elektrowni Dziećmorowice”) i inż. Tadeusza
Tomana
(„Nowelizacja kodeksu pracy”).
Spotkanie noworoczne w Gliwicach
W listopadzie 1999 roku podczas
pobytu członka oddziału gliwickiego Stowarzyszenia Elektryków Polskich mgr Kazimierza
Nabzdyka w
Czeskim Cieszynie uzgodniliśmy, że konieczne jest nawiązanie bliższej współpracy
pomiędzy elektrykami-Polakami z Zaolzia oraz organizacjami elektrotechnicznymi
w Macierzy. W ramach współpracy jest nam przekazywana prasa elektrotechniczna,
jesteśmy zapraszani na seminaria, odczyty i inne imprezy fachowe w Polsce.
Nasze stowarzyszenie przesyła do Polski „Biuletyn SEP”. Podobną współpracę
planujemy nawiązać z bielskim oddziałem SEP.
W środę 10.1.2001 r. inż. Tadeusz Toman i inż. Zygmunt Stopa wzięli udział w spotkaniu noworocznym,
które zorganizował w Gliwicach tamtejszy oddział SEP. Imprezę zagaił występ
zespołu wokalnego oraz orkiestry kameralnej pod batutą Joachima Nowaka. Oba zespoły działające
przy Państwowej Szkole Muzycznej w Gliwicach zaprezentowały kolędy i utwory
karnawałowe. Prezes oddziału gliwickiego SEP przestawił sprawozdanie z
działalności, w spotkaniu brali udział przedstawiciele poszczególnych kół,
pracownicy naukowi Politechniki Śląskiej. Obecnemu na spotkaniu wojewodzie
śląskiemu, Wilibaldowi Winklerowi, który jest inżynierem elektrykiem i członkiem SEP,
przekazaliśmy komplet Biuletynów SEP.
Po spotkaniu odbyła się część towarzyska, była więc możliwość
nieformalnie przedstawić nasze dokonania i nawiązać nowe kontakty.
Zebranie członkowskie
Charakter sprawozdawczy miało
zebranie członkowskie SEP, które odbyło się w czwartek 30.11.2000 r.. W
zebraniu wzięli udział m.in. członek Rady Polaków, Bronisław Walicki, inż. Bogusław Michałek z oddziału SEP w
Bielsku-Białej, jednocześnie mieszkaniec Mostów przy Jabłonkowie oraz mgr Kazimierz
Nabzdyk z
oddziału gliwickiego SEP.
Podsumowując działalność stowarzyszenia w 2000 roku, prezes SEP, inż. Tadeusz Toman, przypomniał, że w tym
okresie ukazały się cztery numery Biuletynu SEP ze słownikiem elektrotechnicznym,
gościliśmy na swoich imprezach fachowców z Republiki Czeskiej i Polski. W
przyszłym roku, podkreślono, SEP planuje wydać dwa numery Biuletynu SEP oraz
zorganizować cztery spotkania członkowskie.
Bronisław
Walicki
przedstawił informację o strukturze organizacyjnej Kongresu Polaków w RC,
odpowiedział na pytania z plenum oraz zaapelował o złożenie akcesu do Kongresu.
Mgr
Kazimierz Nabzdyk
pozytywnie ocenił dotychczasową współpracę i zaprosił na styczniową imprezę w Gliwicach. Przekazał też do archiwum
polską prasę elektrotechniczną. Inż. Bogusław Michałek omówił dorobek oddziału SEP w
Bielsku Białej, którego jest jednym z założycieli. Oddział obchodzi w br.
40-lecie. Swym zasięgiem obejmuje powiaty Bielsko-Biała, Cieszyn, Pszczyna,
Wodzisław i Żywiec.
Zgodnie z przyjętą uchwałą, w tym samym terminie co PZKO, SEP
złoży akces do Kongresu Polaków w RC. Uchwalono również nawiązanie współpracy z
bielsko bialskim oddziałem SEP oraz kontynuować współpracę z elektrykami gliwickimi.
SEP ma zamiar włączyć się do transgranicznej współpracy w ramach struktur
Euroregionu Śląsk Cieszyński.
Obszerny artykuł nt. programu spotkania opublikował „Głos
Ludu”.
Porównanie czeskich norm z polskimi
W październiku ub. roku za pośrednictwem
mgr
Kazimierza Nabzdyka przekazaliśmy SEP Gliwice arkusze norm technicznych ČSN 33 2000 i
prosiliśmy o ich porównanie z analogicznymi przepisami obowiązującymi w Polsce.
Otrzymaliśmy odpowiedź Centralnego Kolegium Sekcji Elektrotechniki i Automatyki
Górniczej, ul. Górnych Wałów 25, Gliwice. Dotyczyła porównania czeskich norm z
polskimi normami w zakresie instalacji w obiektach budowlanych, ze szczególnym
uwzględnieniem norm dotyczących ochrony przeciwporażeniowej. Czytelnikom
przedstawiamy treść listu:
„Po zapoznaniu się z wieloczęściową ČSN 33 2000 Elektrotechnické
předpisy – Elektrická zařízení, a szczególnie z relacją tej normy do norm
międzynarodowych i regionalnych (europejskich), można stwierdzić, że norma ta
jest tłumaczeniem poszczególnych części (arkuszy) normy międzynarodowej IEC 364
oraz odpowiednich dokumentów normalizacyjnych europejskich. Tłumaczeniem tej
samej normy międzynarodowej jest obowiązująca w Polsce norma PN-IEC 60364
Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych (norma ta jest zaktualizowaną
wersją wcześniej obowiązującej normy PN/E-05009). Ogólnie można więc
stwierdzić, że znajomość normy ČSN 33 2000 odpowiada znajomości przepisów normy
PN-IEC 60364. W porównaniu z normą IEC 364 (również PN-IEC 60364) w normie ČSN
33 2000 na uwagę zasługują liczne załączniki informacyjne, pozwalające lepiej
zrozumieć i właściwie interpretować postanowienia normy.
List podpisał Andrzej Cholewa, przewodniczący Sekcji EiAG SEP.
Projekt „Polskie centrum elektrotechniczne w RC” odrzucono
Jak corocznie, również w bieżącym
roku Ministerstwo Kultury RC ogłosiło konkurs grantowy i na jego podstawie
postanowiło przyznać dotacje stowarzyszeniom mniejszości narodowych. Nasze
stowarzyszenie, reprezentujące interesy polskich elektryków w RC, zgłosiło
projekt pod nazwą „Polskie centrum elektrotechniczne w RC (Polské poradenské
středisko pro elektrotechniku v ČR)” i przesłało go w ogłoszonym przez
ministerstwo terminie. W załączeniu przesłaliśmy, niezwłocznie po jego
uzyskaniu, stanowisko, niestety negatywne, Urzędu Powiatowego w Karwinie.
Celem projektu było umożliwić osobom z wykształceniem elektrotechnicznym
spośród polskiej mniejszości narodowej rozszerzyć możliwości kształcenia,
organizować szkolenia, wykłady, konsultacje w języku polskim i czeskim,
umożliwić studium literatury fachowej, norm technicznych, czasopism itp.
Podobny ośrodek w RC, jak na razie, nikt nie powołał.
Tekst projektu grantowego w czeskim oryginale: „Cíl
projektu: umožnit osobám s elektrotechnickou kvalifikaci z řad
polské
národnostní menšiny zvyšovat odbornost a
odbornou kvalifikaci, zejména v
záležitostech bezpečnosti práce a funkce moderních
elektrických zařízení z
polských periodických a knižních publikací.
Ve středisku budou pořádány
bezpečnostní školení, odborné
přednášky, konzultace v polském i českém
jazyce.
Budou probíhat odborná setkání
českých a polských elektrotechniků v rámci
Euroregionu Těšínské Slezsko k
sjednocování elektrotechnických předpisů
polských a českých s předpisy Evropské unie.
Uvažuje se s vydavatelskou a
překladatelskou činností z jazyka českého do jazyka
polského a opačně. Náplň
projektu: pořízení základního fondu
odborné knihovny, včetně technických
slovníků polsko-českých, česko-anglických,
česko-německých, pořízení sestavy
platných norem ČSN elektrotechnických, průběžný
odběr novinek ČSN-E elektro,
pronájem vhodné místnosti na studovnu a ke
společenkým setkáním, vybavení
knihovny nábytkem a zpětným projektorem”.
Grant opiewał na sumę 110 000 Kč, z tym, że wysokość żądanej dotacji
była 90 000 Kč.
Jak już wspomniałem, stanowisko Urzędu Powiatowego w Karwinie, które
byliśmy zobowiązani przekazać ministerstwu, było negatywne. Zdaniem UP projekt
nie jest w zgodzie z zakresami tematycznymi, ogłoszonymi przez Ministerstwo
Kultury RC na rok 2001 (dokument w załączeniu). Zdziwieni byliśmy po
przeczytaniu w Głosie Ludu z 1.3. br. artykułu na temat przydzielonych dotacji.
Nasz projekt, jak informował GL „z przyczyn formalnych odrzucono zaraz na
początku – korzystano ze starych kwestionariuszy, a zdaniem komisji projekt nie
spełniał warunków konkursu”. Po kilku dniach był nam przekazany list z
Ministerstwa Kultury RC, nawiasem bardzo „niekulturalny”, w dodatku z grubym
błędem gramatycznym (dokument w załączeniu), który w zasadzie potwierdzał informację
prasową. A przecież jeszcze 17.2. br. Rudolf Moliński, reprezentujący w komisji
doradczej ds. kultury mniejszości narodowych polską mniejszość narodową, na
łamach Głosu Ludu zapewniał nas „że prawie wszyscy zwracający się w tym roku do
ministerstwa z prośbą o dotacje mogą spać spokojnie”.
Inż. Tadeusz Toman,
przewodniczący
Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w RC
Załącznik nr 1: Okresní
úřad Karviná
Vyřizuje/linka: Ing.
Zelek/382, Karviná, 2001-01-15
Vyjádření
k žádosti o
státní dotaci v roce 2001 – Kulturní
aktivity příslušníků národnostních
menšin
žijících v České republice.
Okresní
úřad Karviná,
referát regionálního rozvoje, obdržel dne 15.
ledna 2001 Vaši žádost o státní
dotaci na podporu kulturních aktivit
příslušníků národnostních
menšin žijících
v České republice pro rok 2001 pod názvem Polské poradenské
středisko pro elektrotechniku v České republice. Okresní úřad Karviná předložený
projekt posoudil a nedoporučuje poskytnutí příspěvku v rámci státní dotace
prostřednictvím grantu Ministerstva kultury ČR s odůvodněním, že tento není v
souladu s tématickými okruhy, vyhlášenými MK ČR pro rok 2001.
S přátelským pozdravem
Ing. Eva Widnicová, vedoucí
referátu regionálního rozvoje
Załącznik nr 2:
Ministerstvo kultury České republiky
Vyřizuje/linka: dr.
Vondráková/353, v Praze dne 15.3.2001
Vážení,
s politováním Vám
sdělujeme, že Váš projekt přihlášený
do konkurzu na podporu kulturních aktivit
příslušníků národnostních
menšin žijících v České republice byl
vyřazen, neboť
nesplnil předepsaná kritéria.
Důvod vyřazení: projekt
nebyl přeložen na předepsaném formulářy, stanovisko okresního úřadu a stanovy
občanského sdružení byly odeslány až po uzávěrce konkurzu.
Litujeme, že Vám nemůžeme
podat příznivější zprávu.
S pozdravem
PhDr. Zuzana Malcová,
ředitelka odboru regionální a národnostní kultury
40-lecie oddziału SEP w Bielsku-Białej
Bielsko-Bialski Oddział
Stowarzyszenia Elektryków Polskich obchodzi w tym roku (red.: 2000 r.) swe
40-lecie. Decyzję o utworzeniu tego oddziału podjął ZG SEP w dniu 16 marca 1969
roku. Oddział Bielsko-Bialski SEP rozpoczął działalność z dniem 1 kwietnia 1960
roku. Swym zasięgiem objął miasta i powiaty: Bielsko-Biała, Cieszyn, Pszczyna,
Wodzisław i Żywiec. Przed utworzeniem oddziału SEP w Bielsku-Białej Koło SEP
przy Zakładzie Energetycznym w Bielsku-Białej i inne Koła SEP z regionu
należały do Oddziału Zagłębia Węglowego SEP, mającego swą siedzibę w
Katowicach.
Inicjatorem utworzenia oddziału bielsko-bialskiego był Stanisław Rygiel, ówczesny dyrektor Zakładu
Energetycznego Biesko-Biała. Do jego utworzenia walnie przyczynili się również:
Władysław
Perkowski –
prezes Oddziału Zagłębia Węglowego SEP i Tadeusz Skarżyński – sekretarz generalny SEP. Oprócz
wspomnianego wyżej Stanisława Rygla, w skład komitetu organizacyjnego,
przekształconego później w Zarząd Oddziału, weszli: Stanisław Berezowski i Marian Przetocki (ZE Bielsko-Biała), Zygmunt
Hrynczyszyn
(M8 – obecnie Indukta), Jerzy Łukoski (A8 – obecnie Apena), Jan Lachendro (Elektrociepłownia
Bielsko-Biała), Walerian Jatkowski (Piece Indukcyjne Czechowice), Bogusław Michałek (Elektrociepłownia
Cieszyn). Do oddziału bielsko-bialskiego należało wtedy 7 Kół SEP posiadających
łącznie 252 członków. Ze sprawozdania z działalności Oddziału za 1960 rok
możemy się dowiedzieć, że udało się zorganizować konferencję poświęconą
urządzeniom przemysłowym do pracy w klimacie tropikalnym, w której wzięli
udział goście z NRD i Bułgarii. Koła SEP zorganizowały dwie konferencje: jedną
poświęconą zagadnieniom poprawy współczynnika mocy w zakładach przemysłowych
oraz przygotowawczą na IV Kongres Techników Polskich. W ramach działalności
kursowej przeszkolono 194 osoby, a egzamin na uprawnienia SEP zdało 269 osób. Z
okazji 40-lecia Oddziału Bielsko-Bialskiego SEP odbyło się w Szczyrku, w dniu 2
czerwca, spotkanie koleżeńskie. Na zaproszenie prezesa Oddziału
Bielsko-Bialskiego SEP, Franciszka Lisowskiego, na spotkanie przybyli seniorzy –
działacze SEP w minionym 40-leciu, dyrektorzy i prezesi firm związanych z
elektroenergetyką z regionu oraz delegacje z sąsiednich oddziałów SEP z
Katowic, Gliwic i Opola. Obecni byli przedstawiciele Zarządu Oddziału oraz Kół
SEP. Nie sposób w krótkim artykule wymienić wszystkich przybyłych gości. Trzeba
jednak odnotować obecność 82-letniego Bogusława Michałka, członka pierwszego Zarządu
Oddziału, mieszkającego obecnie w Czechach. Witając gości, prezes Oddziału
poinformował, że spotkanie ma charakter towarzyski. Jesienią natomiast odbędzie
się merytoryczne, Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Delegatów Oddziału.
Na spotkaniu nie zabrakło oczywiście życzeń dalszego rozwoju organizacji
i toastu wzniesionego lampką szampana. Dla wielu uczestników była to okazja do
spotkania dawno nie widzianych kolegów, powspominania starych dziejów i
porozmawiania o dniu dzisiejszym i przyszłości elektroenergetyki. Spotkanie
uatrakcyjnił występ zespołu regionalnego a zakończyło ognisko.
(„Śląskie Wiadomości
Elektryczne” 3-4/2000)
Budowa elektrowni Dziećmorowice
Ciekawą prelekcję na temat budowy
największej na Zaolziu elektrowni cieplnej w Dziećmorowicach 4 x 200 MW
wygłosił inż. Franciszek Jeżowicz, wykorzystując swe osobiste doświadczenia i prywatne
archiwum. Przedstawiamy czytelnikom niektóre ciekawe informacje godne
odnotowania:
* Obszar elektrowni wynosi ok. 100 ha. Bez większych problemów
wykupiono 15 domów
i przyległe grunty. Wykup gruntów utrudniały Państwowe
Gospodarstwo Rolne i kolej.
* Faza przygotowawcza, podczas której opracowano projekt wstępny i
projekt techniczny,
trwała 6 lat. Projekt wstępny zakończono na wiosnę 1970 roku.
* Pierwotnie była proponowana koncepcja budowy elektrowni z
jednoczesną produkcją energii
elektrycznej i cieplnej z lokalizacją w Paskowie.
* Wysunięto ok. 10 propozycji lokalizacji elektrowni. Lokalizację w
Lutyni Dolnej,
tzw. Bezděk, nie zaakceptowano ze względu na urodzajną glebę,
sady owocowe i źródło
wody glacjalnej.
* Budowie elektrowni sprzeciwiali się leśnicy i meteorolodzy,
argumentując ochroną lasów
w Beskidach podczas inwersji.
* O lokalizacji elektrowni zadecydowano w 1969 roku, większością
jednego głosu. Po tej
decyzji rozpoczęto fazę realizacyjną.
* Władze centralne w związku z niedoborem energii elektrycznej
wyznaczyły terminy
ukończenia inwestycji – uruchomienia elektrowni na maj 1975
roku, osiągnięcia pełnej mocy
na listopad 1976 roku.
* Zezwolono na liczne wyjątki z przepisów. Obiekty pomocnicze i
bocznicę kolejową
rozpoczęto budować bez zezwolenia.
* Rozbudowę dworca kolejowego – 6 torów, w tym elektryfikację,
przeprowadzono na koszt
elektrowni. Przeprowadzono próby zwarciowe, które potwierdziły,
że elektrownia
nie zagraża urządzeniom zabezpieczającym na kolei.
* Strona polska nie miała zastrzeżeń. Te pojawiły się dopiero w
latach 80-tych już podczas
eksploatacji elektrowni.
* Uroczyste zagajenie budowy odbyło się 16.2.1971 r., w marcu 1972
roku rozpoczęto budowę
głównego budynku, w 1973 roku rozpoczęto montaż technologii.
* Komin ma niespełna 270 m wysokości. Po raz pierwszy w
Czechosłowacji podczas budowy
tak wysokiego komina nie odnotowano śmiertelnego wypadku przy
pracy. W trakcie prac
budowlanych pomimo to w wypadkach zginęło 4 pracowników (jeden
porażony prądem
elektrycznym podczas dotyku z przewodem elektrycznym wysięgnika
dźwigu,
trzej pracownicy w wyniku upadku z wysokości).
* Podczas budowy już rozmyślano o odsiarczaniu, które było
realizowane w elektrowniach
w północnych Czechach.
* Elektrownię oddano do użytku 25.11.1976 r. – tj. tydzień przed
planowanym terminem,
kiedy podłączono do sieci ostatni z czterech bloków.
Nowelizacja Kodeksu Pracy
W 2000 roku Izba Poselska
Parlamentu RC uchwaliła nowelizację Kodeksu Pracy nr 65/1965 Dz.U. Nowelizację
zaakceptował Senat RC i podpisał prezydent. Proces legislacyjny związany z uregulowaniem
stosunków pracodawca pracownik podjęto w związku z dostosowaniem prawa
Republiki Czeskiej do ustawodawstwa Unii Europejskiej. Republika Czeska nie ma,
jak się spodziewano, nowego Kodeksu Pracy, a jedynie jego nowelizację.
Przyjęcie znowelizowanego Kodeksu, którego podstawą jest ustawa z okresu
„wczesnego socjalizmu” nie jest rozwiązaniem kompleksowym, pomimo to, że
niektóre przepisy są w porównaniu z przepisami unijnymi bardziej rygorystyczne,
jego wdrażanie w życie może sprawiać kłopoty. Przykładem jest konieczność
udzielenia przez pracodawcę pracownikowi najpóźniej po 4,5 godzinach (a nie jak
proponowano po 5 godzinach) nieprzerwanej pracy przerwę, trwającą co najmniej
30 minut. W większości krajów europejskich takie rozwiązanie zastosowano wyłącznie
do pracowników młodocianych (nieletnich). Czytelnikom przedstawiam niektóre
nowości dotyczące dnia pracy i odpoczynku po pracy (część druga, oddział trzeci
Kodeksu Pracy) i bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy (część druga,
oddział piąty Kodeksu Pracy).
Dzień pracy i odpoczynek po pracy
* Dzień pracy jest okresem, w którym pracownik jest zobowiązany
wykonywać pracę dla
swego pracodawcy. Czas odpoczynku jest okresem, który nie jest
czasem pracy. Czas
odpoczynku nie jest wliczany do czasu pracy i za okres ten nie
przysługuje pracownikowi
wynagrodzenie.
* Łącznie dzień pracy może liczyć najwyżej 40 godzin tygodniowo. W
systemie ciągłym
i trzyzmianowym wynosi najwyżej 37,5 godzin tygodniowo, w
systemie dwuzmianowym
najwyżej 38,75 godzin tygodniowo. Pracownicy młodsi 16 lat mogą
pracować najwyżej
30 godzin tygodniowo i 6 godzin dziennie.
* Pracodawca jest zobowiązany udzielić pracownikowi najpóźniej po
4,5 godzinach
nieprzerwanej pracy przerwę na posiłek i odpoczynek w trwaniu
co najmniej 30 minut
(wyjątkiem są wyłącznie prace, które nie mogą być przerwane).
Przerwa nie może być
udzielona na początku i na końcu zmiany. Przerwa nie jest
wliczana do dnia pracy.
* Pracodawca ma obowiązek ułożyć dzień pracy tak, aby pracownik
miał między końcem
jednej zmiany a początkiem zmiany następnej nieprzerwany
odpoczynek po pracy trwający
co najmniej 12 godzin. Pracownikowi starszemu 18 lat może być
nieprzerwany odpoczynek
skrócony do 8 godzin pod warunkiem, że następny odpoczynek
będzie przedłużony
o skrócony okres odpoczynku. Kobietom może pracodawca skrócić
odpoczynek tylko
do 11 godzin.
* Pracodawca jest zobowiązany ułożyć dzień pracy tak, aby pracownik
miał zapewniony
odpoczynek po pracy w tygodniu co najmniej 35 godzin w okresie
7 dni po sobie idących.
Po spełnieniu określonych warunków może być okres ten skrócony
do 24 godzin, z tym, że
w okresie następnych 7 dni po sobie idących czas odpoczynku po
pracy wynosił będzie
co najmniej 70 godzin.
* Nieprzerwany odpoczynek po pracy w tygodniu u pracowników
młodocianych (nieletnich)
musi być co najmniej 48 godzin.
* Zezwala się na pracę w godzinach nadliczbowych – 8 godzin w
poszczególnych tygodniach
(więcej tylko za zgodną pracownika) i 150 godzin w roku
kalendarzowym.
* Pracodawca przed włączeniem pracownika do pracy w nocy (w okresie
między 22.00 i 6.00),
okresowo raz rocznie oraz zawsze, kiedy domaga się tego
pracownik, jest zobowiązany
zapewnić, aby pracownik był zbadany przez lekarza. Koszty badania
lekarskiego
nie pokrywa pracownik.
* Podstawowy okres urlopu wynosi 4 tygodnie.
Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia
* Obowiązek pracodawcy zapewnić bezpieczeństwo i ochronę zdrowia
przy pracy dotyczy
wszystkich osób, które za jego wiedzą poruszają się na jego
miejscach pracy.
* Pracodawca jest zobowiązany wyszukiwać ryzyka, stwierdzać ich
przyczyny i źródła
i przedsięwziąć środki bezpieczeństwa, mające na celu ich
usunięcie. Pracodawca jest
zobowiązany przekazać pracownikowi odpowiednie informacje
dotyczące zapewnienia
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy na jego stanowisku
pracy, zwłaszcza
zaznajomić pracownika z ryzykami i z przedsięwziętymi środkami
bezpieczeństwa.
W wypadku, że na jednym stanowisku pracują pracownicy dwu lub
więcej pracodawców,
są poszczególni pracodawcy zobowiązani wzajemnie się pisemnie
informować o ryzykach
i współpracować przy zapewnianiu bezpieczeństwa i ochrony
zdrowia przy pracy.
* Pracodawca jest zobowiązany prowadzić dokumentację o wszystkich
wypadkach przy pracy,
w wyniku których pracownik jest niezdolny do pracy więcej niż 3
dni kalendarzowe lub
w wyniku których pracownik poniósł śmierć. Wykaz wyżej
wymienionych wypadków przy
pracy pracodawca zobowiązany jest przekazać określonym
instytucjom i organizacjom.
Wykaz innych wypadków przy pracy pracodawca zobowiązany jest
ewidować w tzw.
księdze wypadków przy pracy.
* Kodeks pracy wymienia zakazy niektórych prac, w wyniku których
może dojść
do uszkodzenia zdrowia w wyniku działania szkodliwych związków
chemicznych lub
nakazuje pracodawcy określić tzw. pasma kontrolowane, w których
praca jest zezwolona
tylko po spełnieniu określonego reżymu pracy.
(Tadeusz Toman)
Działalność normalizacyjna SEP
Problematykę normalizacyjną
opracowano na podstawie artykułu „Plan przyszłościowej działalności
normalizacyjnej SEP”, jaki ukazał się w miesięczniku „Spektrum” nr 10/2000,
który jest biuletynem informacyjnym Stowarzyszenia Elektryków Polskich.
Działalność normalizacyjną w Polsce regulują postanowienia ustawy o
normalizacji z dnia 3.4.1993 r. (Dz.U. nr 55, poz. 251 z późniejszymi
zmianami). SEP włączyło się aktywnie do działalności normalizacyjnej zawierając
w dniu 3.8.1995 r. umowę o współpracy z Polskim Komitetem Normalizacyjnym
(PKN).
Działalność normalizacyjna SEP w 2000 roku skupiała się w następujących
dziedzinach: a) prowadzenie regulaminowej działalności Centralnej Komisji Norm
i Przepisów Elektrycznych (CKNiPE), b) prowadzenie sekretariatów
Normalizacyjnych Komisji Problemowych (NKP), c) wykorzystanie informacji z
Polskich Norm i loga PKN, d) praca członków SEP w NKP, e) opiniowanie przez
ekspertów członków SEP projektów Polskich Norm i międzynarodowych dokumentów
normalizacyjnych, f) opracowanie komentarzy normalizacyjnych SEP. CKNiPE w
ramach swojej regulaminowej działalności, m.in. organizuje opiniowanie
projektów norm i przepisów elektrycznych opracowanych przez NKP PKN i SEP,
wnioskuje celowość opracowań komentarzy i następnie inicjuje ich opracowanie,
prowadzi sprawozdawczość z działalności CKNiPE. Specjaliści członkowie SEP
biorą udział w pracach normalizacyjnych wielu NKP. Zgodnie ze zgłaszanymi przez
użytkowników norm uwagami i opiniami specjalistów istnieje duże społeczne zapotrzebowanie
pilnego opracowania komentarzy normalizacyjnych SEP do istniejących norm
„elektrycznych”. Przeprowadzono badania ankietowe wśród przewodniczących NKP z
dziedzin „elektrycznych” i pokrewnych z celem uzyskania informacji, w jakich
dziedzinach występuje celowość opracowania komentarzy normalizacyjnych SEP.
Plan prac SEP w dziedzinie normalizacji, to przede wszystkim kontynuacja
dotychczasowych działań. Są to grupy zagadnień, przedstawione w poprzednim
tekście. Przewiduje się kontynuowanie działalności dotyczącej opracowania
prenorm SEP z dziedziny elektroenergetyki na napięcie powyżej 1 kV. Będzie
kontynuowane opracowywanie komentarzy normalizacyjnych z dziedziny instalacji
elektrycznych w obiektach budowlanych. Kontynuowane będzie opiniowanie przez
specjalistów członków SEP otrzymywanych z PKN międzynarodowych dokumentów
normalizacyjnych lub projektów Polskich Norm. Nowością powinno być rozpoczęcie
prac nad prenormami SEP w dziedzinach nieuregulowanych Polskimi Normami,
międzynarodowymi lub europejskimi. W pierwszej kolejności proponuje się
zorganizowanie zespołów autorskich dla opracowania prenorm dotyczących
elektroenergetycznych liii napowietrznych w zakresie ochrony
przeciwporażeniowej. W latach 2002 i następnych oczekuje się, że będzie kontynuowana
dotychczasowa działalność normalizacyjna SEP ze szczególnym naciskiem na rozwój
opracowań komentarzy i prenorm SEP. Opracowane prenormy z zakresu techniki
elektroenergetycznej powyżej 1 kV będą po zakończeniu okresu próbnego
przekazane do PKN do wprowadzenia ich do zbioru Polskich Norm. Na podstawie
późniejszej, głębszej analizy uwag otrzymanych z jednostek centralnych SEP i od
przewodniczącego NKP (PKN) będą przedstawione propozycje dalszych nowych form i
rozwiązań zmierzających do rozwoju normalizacji w SEP. (Tadeusz Toman)
Miejscowe połączenia wyrównawcze
w pomieszczeniach kąpielowych
Nieodżałowany Kisiel przestrzegał,
że „dyskusja z głupstwem nobilituje je bez potrzeby” i dlatego niechętnie
zabieram głos w sprawie obejmowania połączeniami wyrównawczymi metalowej
armatury na rurociągach z tworzyw sztucznych. Polska jest jedynym krajem
świata, w których latami toczy się dyskusja na ten temat, a to w wyniku
zaciętego uporu inicjatorów niefortunnego pomysłu i niekompetencji decydentów.
Pierwsze „stanowisko” w omawianej sprawie Normalizacyjnej
Komisji Problemowej nr 55, opatrzone datą 6.7.1998 r. i czterema podpisami
miało treść następującą: „.... Instalowanie rur z tworzywa sztucznego ... nie
zwalnia z obowiązku stosowania w łazienkach połączeń wyrównawczych dodatkowych
(miejscowych). Połączeniami tymi powinny być objęte wszystkie części
przewodzące, mogące mieć styczność z wodą w tych rurach, takiej jak wanny,
brodziki, krany, baterie, grzejniki wodne, podgrzewacze wodne, armatura itp.
...”. Kilkakrotnie publicznie krytycznie oceniłem tę szkodliwą inicjatywę,
wykazując jej bezsens. Zamiast się wycofać pomysłodawcy brnęli dalej. Drugie
„stanowisko” „... ze względu na wagę przedstawionego uregulowania...” podobno
jest załącznikiem nr 2 do protokołu z zebrania NKP nr 55 w dniu 8.4.1999 r. Po
wstępnych „pouczeniach” stawia on „wymagania”: „Zgodnie z postanowieniami (...)
przyjmuje się, że rozważane zagrożenie nie występuje, jeżeli rezystancja
instalacji wodnej między metalową jej armaturą a ziemią jest nie mniejsza niż
100 kOhm. Jeżeli rezystancja ta jest mniejsza niż 100 kOhm, to w
pomieszczeniach, w których – zgodnie z przedmiotowymi normami – jest wymagane
stosowanie połączeń wyrównawczych dodatkowych, należy tymi połączeniami objąć
również armaturę omawianej instalacji wodnej.”
Można by się zastanawiać nad kondycją prawa w kraju, w którym prezes PKN
nie jest władny wprowadzić obowiązek stosowania normy (...). Pozostawiając na
boku te kwestie formalne, lepiej spojrzeć na powołaną przez NKP nr 55 podstawę
prawną „stanowiska”, mianowicie postawienia trzech arkuszy normy PN/E-05009 i
PN-IEC 60364, której poziom merytoryczny jest przedmiotem zachwytu kilku
czasopism fachowych i dziennika „Rzeczpospolita”. Oto w pełnym brzmieniu ta
postawa prawna:
PN-92/E-05009/41
(PrPN-IEC 60364-4-41)
413.3.4. Rezystancja izolacji podłóg
i ścian w każdym punkcie pomiarowym w warunkach określonych w art. 6 nie
powinna być mniejsza niż: 50 kOhm, jeżeli napięcie znamionowe instalacji nie
przekracza 500 V, 100 kOhm, jeżeli napięcie znamionowe instalacji przekracza
500 V. Uwaga. Jeżeli w jakimkolwiek punkcie rezystancja jest niższa od podanych
wartości, to z punktu widzenia ochrony przeciwporażeniowej te podłogi i ściany
uważa się za części przewodzące obce.
PN-91/E-05009/701
(PrPN-IEC 60364-7-701)
701.1. Zakres zastosowania:
Wymagania dotyczą instalacji elektrycznej i odbiorników instalowanych na stałe
w pomieszczeniach wyposażonych w wannę lub basen natryskowy, w których
niebezpieczeństwo porażenia prądem elektrycznym jest zwiększone z powodu
zawilgocenia ciała ludzkiego (zmniejszenia rezystancji) przy stykaniu się ciała
z częściami przewodzącymi (obcymi dostępnymi o potencjale ziemi).
PN-IEC 364-4-481
481.3.1.2. W części instalacji dla
której odpowiednie postanowienia części normy IEC 364-7 ograniczają napięcie
dotykowe bezpieczne do wartości 25 V napięcia prądu przemiennego lub do
wartości 60 V napięcia nietętniącego prądu stałego, mogą być stosowane
wymagania podane w p. 413.1, jeżeli zastosowano jeden z następujących środków:
połączenia wyrównawcze dodatkowe spełniające wymagania 413.1.6 normy IEC
364-4-41 z tym, że wartość 50 w warunku 413.1.6.2. powinna być zastąpiona
wartością 25, urządzenia ochronne różnicowoprądowe o prądzie zadziałania nie
większym niż 30 mA”.
Widać czarno na białym, że w
powołanych postanowieniach nie ma żadnego uzasadnienia dla warunku „przyjmuje
się, że rozważane zagrożenie nie występuje, jeżeli rezystancja instalacji
wodnej między metalową jej armaturą a ziemią nie jest mniejsza niż 100 kOhm”.
(...).
Cały pomysł opiera się na trzech elementarnych błędach:
Pierwszy błąd polega na przypisywaniu
niezwykłych właściwości elektroprzewodzących wodzie wodociągowej, o czym
świadczą słowa wprowadzające „Przy małej rezystywności wody...”. Ustne komentarze
dodają, że trzeba brać pod uwagę również wodę brudną, w tym wodę
zanieczyszczoną po robotach wodociągowych. A czy nikogo nie zdziwiło, że nie
spotyka takich prawidłowości w gruncie, kiedy wykonuje uziom? Czy lepiej
przewodzi „brudniejszy” grunt? Elektryczna przewodność wody ma charakter jonowy
i jest wynikiem dysocjacji elektrolitycznej rozpuszczonych w niej związków
chemicznych, wykazujących dostatecznie duży stopień dysocjacji. Rezystywność
wody wodociągowej od dawna jest dobrze znana (...). Rezystywność tą mierzy się,
ale można ją też dokładnie przewidzieć znając zawartość wszelkich
zanieczyszczeń wody. Można przyjąć, że rezystywność wody zimnej (+20OC)
z miejskiej sieci wodociągowej jest nie mniejsza niż 13 Ohm.
Drugi błąd polega na przypisywaniu niezwykłych
właściwości elektroprzewodzących osadom na wewnętrznych ścianach rur. W rurach
z tworzyw sztucznych mogą tworzyć się porowate osady z zanieczyszczeń wody,
zwłaszcza w trudno rozpuszczalnych osadotwórczych węglanów wapnia i magnezu.
Rezystywność tych osadów jest raczej większa niż rezystywność wody, z której
powstały. Inaczej mówiąc, wnętrze rury o zmniejszonym świetle, zamulonej
osadami, na ogół przewodzi gorzej (ma większą rezystancję) niż wnętrze rury
czystej, bez osadów.
Trzeci błąd polega na mylnej
interpretacji pojęcia „części przewodzące obce”, bo to one podlegają miejscowym
połączeniom wyrównawczym w pomieszczeniach kąpielowych, a nie „wszystkie części
przewodzące”. W normie PN-91/E-05009/02 trudno znaleźć jakąkolwiek poprawną
definicję, chybiona jest również definicja następująca: „826-03-03. Część
przewodząca obca – część przewodząca nie będąca częścią instalacji
elektrycznej, która może znaleźć się pod określonym potencjałem, zazwyczaj pod
potencjałem ziemi”. Poprawne definicje pojęć z zakresu ochrony
przeciwporażeniowej można znaleźć w Biuletynie INPE (nr 24 z marca 1999 r.),
między innymi definicję następującą: „2.2. Część przewodząca obca – dostępny
dla dotyku przewodzący przedmiot, nie będący częścią urządzenia elektrycznego,
który może wprowadzić określony potencjał, zazwyczaj potencjał ziemi, np.
metalowy rurociąg, metalowa konstrukcja budowlana, przewodząca podłoga lub
ściana”. Jest to definicja zgodna z przyjętą w normach IEC oraz EN. Zatem nie
są częściami przewodzącymi obcymi takie elementy przewodzące, które nie mogą
wprowadzić obcego potencjału, które nie mogą zamknąć ewentualnego obwodu prądu
rażeniowego (...).
Rzecz nie na tym polega, by oszczędzić wykonywania kłopotliwych
połączeń, godząc się na pogorszenie poziomu bezpieczeństwa. Na odwrót takie
połączenia sprawiają, że metalowe przedmioty – dotychczas neutralne z punktu
widzenia zagrożenia porażeniowego – dopiero po ich wykonaniu stają się
częściami przewodzącymi obcymi i to zagrożenie zwiększają, nasilają czynnik BC
według PN-91/E-05009/03 pkt. 322.3 „Kontakt ludzi z potencjałem ziemi”. Im
mniej uziemionych części w łazience, tym bezpieczniej. W krajach Unii
Europejskiej postęp zmierza w kierunku stopniowego eliminowania z łazienki
części przewodzących obcych i w końcu – do wyeliminowania potrzeby połączeń
wyrównawczych miejscowych. Na ten temat w krajach Unii Europejskiej
opublikowano wiele wyjaśnień.
Sprawa tak wszystkich zaabsorbowała, że uszedł uwagi problem
analogiczny, lecz znacznie poważniejszy. Mianowicie od kilku lat jak najbliżej
kranu instaluje się przepływowe ogrzewacze wody, które coraz częściej mają gołe
elementy grzejne bezpośrednio stykające się z wodą, co gwarantuje większą
sprawność (...). Wystarczy porównać przekrój i długość kanału izolacyjnego w przepływowym
ogrzewaczu wody z odpowiednimi wymiarami rury z tworzywa sztucznego
doprowadzającej wodę do łazienki, by zrozumieć niedorzeczność pomysłu NKP nr
55. Trzeba przy tym pamiętać, że woda gorąca wypływająca z ogrzewacza ma
rezystywność w przybliżeniu dwa razy mniejszą niż woda zimna.
Przedruk obszernych fragmentów artykułu Dr inż. Edwarda
Musiała
z Politechniki Gliwickiej (INPE – Biuletyn SEP,
Informacje o Normach i Przepisach Elektrycznych, nr 33 –
maj-czerwiec 2000)
Od. red.: Problematyka jest aktualna
również w Republice Czeskiej, gdzie zastosowano podobne rozwiązania.
Elektrownie atomowe: Dukovany, Temelín (w
rozbudowie)
Elektrownie wodne: Dalešice, Mohelno, Lipno,
Hněvkovice, Kořensko, Orlík, Kamýk, Slapy, Štěchovice, Vrané, Želina
Elektrownia wodna
szczytowo-pompowa:
Dlouhé Stráně
Elektrownia wiatrowa i
fotovoltaiczna:
Mravenečník
Elektrownie węglowe: Hodonín, Dziećmorowice,
Chvaletice, Poříčí, Mělník, Tisová, Pruněřov, Tušimice, Počerady, Ledvice
Szanowni
Czytelnicy!
Zapraszam do lektury kolejnego numeru „BIULETYNU”. Tym razem
zamieszczamy artykuł prezesa ZG PZKO i członka SEP, inż. Zygmunta Stopy
„Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich – cele, działania, dla kogo i jak powinno
działać” (czekamy na reakcję czytelników na tematy poruszone przez autora
artykułu) oraz artykuł inż. Tomasza Stopy „Doświadczenia z Iranu” (autor
obiecał przekazać nam obszerniejszy tekst do następnego numeru). W naszym
biuletynie staramy się poruszać nie tylko zagadnienia techniczne. Tematem,
który budzi duże zainteresowanie Czytelników jest integracja krajów Europy
Środkowej i Wschodniej z Unią Europejską. Zapraszamy do lektury artykułu prof.
dr hab. inż. Wilibalda Winklera pt. „Droga Polski do Unii Europejskiej”. Z
tematów ściśle technicznych tym razem publikujemy wykaz czeskich norm
elektrotechnicznych grupy 33 – przepisy elektrotechniczne. Zapraszamy do
lektury, prosimy o uwagi, komentarze a zwłaszcza o życzliwe słowo krytyki.
inż.
Tadeusz Toman, przewodniczący
Stowarzyszenia
Elektrotechników Polskich w RC
Zapraszamy wszystkich
członków i sympatyków
Stowarzyszenia
Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej
na spotkanie
w środę 17.10.2001 r. o
godz. 15.30
do Czeskiego Cieszyna, ul.
Střelniční 28 (ZG PZKO)
Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich – cele istnienia,
dla kogo i jak powinno działać
Na firmamencie zaolziańskiego nieba
zabłysnęła początkiem roku 1999 nowa gwiazda „SEP”, powiększając swym blaskiem
prześwit organizacji polskich promieniujących swą działalnością w tym obszarze.
Chociaż co do wielkości nie może być nigdy olbrzymem, tym większe znaczenie ma
jej pozycja. Pomimo, że nie jestem elektrotechnikiem, spędziłem całe swoje
życie zawodowe energetyka-maszynowca w elektrowniach cieplnych, starając się
pomniejszyć ich negatywny wpływ na środowisko naturalne. Z tych powiązań,
odczucia potrzeby udziału Polaków w działalności społeczności na tym odcinku
techniki oraz świadomości poziomu fachowego ludzi tej branży powstała myśl
przystąpienia do stowarzyszenia. Korzystam więc z możliwości zabrania głosu w
biuletynie i chcę się z Wami podzielić niektórymi spostrzeżeniami
społecznikowskimi. Dotyczą one niektórych ogólnych spraw nurtujących
społeczność polską na Zaolziu szczególnie w związku z mającym się odbyć w tym
roku Zjazdem PZKO, którego jestem do tego czasu przewodniczącym. Chodzi mi
przede wszystkim o znalezienie drogi wyjścia z rozbicia organizacyjnego i
bezkonfliktowego współdziałania na korzyść wspólnych celów.
Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej jest do
pewnego stopnia kontynuacją sposobu oświaty fachowej prowadzonej w języku
polskim, zapoczątkowanej u nas w latach siedemdziesiątych przez „Ognisko
Techników” działające wówczas przy ZG PZKO. Działalność miała charakter spotkań
towarzyskich oraz imprez propagujących osiągnięcia techniki polskiej i udział
miejscowych Polaków w działalności przemysłowej regionu. Wybierając skrótowe
oznaczenie nowego stowarzyszenia SEP, nawiązano na tradycje, osiągnięcia i
pozycję w społeczeństwie polskim Stowarzyszenia Elektryków Polskich swego czasu
jednej z pierwszych organizacji branżowych w odrodzonym państwie po I wojnie
światowej. Korzystając z ich doświadczeń oraz własnych inicjatyw spełni nasz
SEP na pewno w nim pokładane nadzieje. Dla przypomnienia możliwości symbiozy
ideologicznej przypominam przenikanie się dla naszej sytuacji znaczących
statutowych celów obu organizacji, którymi są a) integrowanie środowiska
elektryków i tworzenie więzów koleżeńskich, organizowanie życia towarzyskiego,
b) doskonalenie kwalifikacji zawodowych, kultury technicznej i etyki zawodowej,
podniesienie rangi branży elektrotechnicznej w społeczeństwie, c) wymiana
najnowszych informacji technicznych, udostępnienie polskiej literatury fachowej
i periodyków.
Idea współdziałania polskich organizacji na Zaolziu zakłada jako minimum
wspólny nadrzędny cel, którym jest zachowanie tożsamości etnicznej ludności
Śląska Cieszyńskiego przez wszechstronny rozwój kultury i oświatę obywatelską,
nawiązanie do tradycji rodzinnych, do tradycyjnych i współczesnych wartości
kultury i nauki polskiej.
W związku z tym liczymy na poszerzoną współpracę między PZKO i SEP.
Większość, o ile nie wszyscy członkowie SEP, są równocześnie członkami PZKO
oraz działają aktywnie w niektórych z kół miejscowych PZKO. Uskarżamy się
wszyscy na brak średniej generacji prawie we wszystkich organizacjach polskich.
Powodem może być nasza mała troska o młodzież uczącą się zawodu oraz młodzież
studiującą na krajowych uczelniach. Dotyczy to przede wszystkim branży
elektrotechnicznej, bo zapotrzebowanie na jej narybek będzie wzrastało. Co do
młodszych kolegów po fachu panuje przekonanie, że są na tyle zaabsorbowani
praktyką życia codziennego, szczególnie biznesem, że już na pracę społeczną nie
wystarcza. Należy takowych wyprowadzić z błędu.
Ponieważ i w tym zakresie, o ile nie dzisiaj to na pewno jutro, będzie
się liczyć i cenić osobowość każdego osobnika. Tu jest wielkie pole do popisu
dla społeczników SEP w stosunku do elektrotechników wszystkich specjalności i
kwalifikacji, ale może i dla innych kierunków technicznych. Pamiętajmy, że
nasza pozycja w państwie oraz we Wspólnej Europie zależeć będzie od tego ile
nas będą cenić oraz od tego jak będziemy potrzebni innym. Jest to może
najprostszy sposób wsparcia na terenie Zaolzia do naszego wspólnego polskiego
celu.
Zachęcam członków SEP, by podjęli trud pełnienia bieżących zadań, które
upatruję jak następuje: a) wychowanie fachowców w języku i duchu polskim, b)
konkurencyjność wychowania polskiego wobec innych, c) pielęgnacja poprawnego
języka polskiego w terminologii fachowej, d) promocja młodych fachowców oraz
nowych firm polskich w branży, e) ścisła współpraca z polskim SEP (czy nie
warto zostać zagranicznym oddziałem polskiego SEPu), f) pośrednictwo pracy dla
bezrobotnych elektrotechników szczególnie absolwentów szkół.
Z punktu widzenia zamierzeń PZKO dla odzyskania młodej i średniej
generacji proszę o ścisłe współdziałanie w wdrażaniu działalności tzw. „Klubów
Propozycji”. Cieszyłoby mnie, gdyby jednym z tematów do dyskusji mogły być
sprawy lansowane przez SEP. Mógłby to być początek oddziaływania na społeczność
fachową i zyskiwania nowych członków stowarzyszenia. Proszę Was wszystkich,
którym leży na sercu dobro społeczności polskiej na Zaolziu, aby zabrały głos
na przeze mnie wymienione tematy.
Inż. Zygmunt Stopa, prezes
ZG PZKO
Doświadczenia u Iranu
W ramach międzynarodowych usług
firmy EMTEST w dziedzinie elektrofiltrów wykonywałem inspekcję i
przygotowywałem rozruch elektrofiltru filtru jednostki kalcynacji w nowo
budowanej fabryce przerobu boksytu w Iranie. Współpracowałem z miejscowymi
fachowcami, w tym z elektrykami. Czytelnikom przedstawiam niektóre wrażenia z
mojego pobytu w Iranie.
Pracowałem w Iranie pod koniec 2000 roku. Iran jest krajem w znacznym
stopniu zamkniętym dla zewnętrznego świata, podróże do tego kraju są
rzadkością. Z punktu widzenia ustroju społecznego można powiedzieć, że panuje
tam klerykalny socjalizm, tzn. państwo rządzone w dużym stopniu przez
przywódców religijnych, reguluje bardzo dużo dziedzin życia, w tym i sporą
część gospodarki. Chociaż Iran jest jednym z głównych producentów ropy
naftowej, to żyje się tam w miarę skromnie. Sporo ludzi jest bardzo biednych,
chociaż bogatych widocznych w Teheranie, jest też dosyć. Znacznym zaskoczeniem
dla Europejczyka są przepisy ruchu drogowego, a raczej ich pozorny brak. Moim
zdaniem w chaosie ulicznym w Teheranie jakoś dziwnie nie było wypadków, chociaż
kraksy można było spodziewać się z każdej ze stron, i to w dowolnym czasie i
miejscu. Ciekawe było to, że w autobusach zakwefione kobiety siedziały z tyłu,
mężczyźni z przodu pojazdu. Tak, jak w innych krajach azjatyckich, odradzano mi
prowadzenia samochodu. Europejczyk zawsze jest winny spowodowania wypadku i
kosztuje go to potem dużo pieniędzy włącznie z możliwością napastowania przez
rodzinę poszkodowanego. Europejczyk z definicji ma forsę i powinien ją wydać za
usługi miejscowych przedsiębiorców.
Miejscem mojej pracy był Jajarm (dżadżarm), znana miejscowość wśród
eksporterów czeskich, ponieważ w znacznej części fabryka była uruchomiona przez
czeskie firmy. W rzeczywistości Jajarm – to parotysięczne miasteczko na
niemalże pustyni w północno-wschodniej części kraju, szczęśliwie w pobliżu
głównej trasy kolejowej Teheran-Maschad, więc dotarcie tam nie było aż tak
uciążliwe. Mieszkałem w strzeżonym osiedlu pracowników fabryki, trochę byliśmy
odizolowani od miejscowej ludności. Chodziło tu przede wszystkim o nasze
bezpieczeństwo, chociaż było właściwie bezpiecznie. Władza trzyma tu ludzi
krótko, w prawodawstwie są kary kamieniowania, ucinania ręki itd., aczkolwiek
drastycznych metod kary raczej na bieżąco się nie stosuje. Naturalnie problemem
było co robić wieczorami, bo antena satelitarna była tylko jedna, w dodatku nie
działała. Nie wiadomo, czy głowica była zepsuta, czy akurat nikt nie wiedział,
gdzie jest ten właściwy satelita na niebie. Dla lubiących alkohol też był
problem, bo jest on w Iranie zakazany. Kupuje się go od Armeńczyków
(chrześcijanie, więc mogący pić), którzy go w jakiś sposób szmuglowali z państw
byłego Związku Radzieckiego.
Chociaż benzyna była bardzo tania (w przeliczeniu parę koron), to z
poruszaniem się po okolicy było trudniej. Dostępność samochodów jest tu
ograniczona, a ze względu na porę zimową dnie były krótkie, mimo iż byliśmy
bliżej równika. Stwierdziłem dodatkowo, że dobrze wyglądające terenowe
samochody Nissan, Toyota itd. to niezłe gruchoty. Silniki mocne (chyba nawet 4
litry pojemności), ale trzęsło jak w UAZach, czy GAZach, które jeszcze nie tak
dawno hojnie jeździły po naszych bezdrożach. Jednak pozytywnym faktem było to,
że miałem szansę trochę odpocząć od świata, oprócz drugiego telefonu oraz
spóźnionych gazet – zero informacji o świecie.
Alumina, bo taką nazwę ma ten zakład produkcyjny w Jajarmie, jest
całkiem nowoczesnym parkiem technologicznym, aczkolwiek borykającym się z
szeregiem problemów. Niektóre wynikały z opóźnienia rozruchu, spowodowanego
brakiem pieniędzy inwestora, tj. ministerstwa rządu Iranu. Dodatkowym problemem
niektórych wysłanników z naszego kraju była słaba znajomość angielskiego, no i
nie zawsze umiejętnie prowadzone zespoły lokalnych pracowników. Jeśli chodzi o
Irańczyków, zrozumieć można było potrzebę modlitwy w południe (nowy meczet był
jednym z budynków zakładu), jednak głównym problemem były zjawiska znane u nas
z okresu socjalizmu, tj. że właściwy czas pracy był o wiele krótszy od
formalnego, bo najpierw trzeba było dojść od bramy do szatni, o 12-tej był
drugi obiad, no i na długo przed „fajrontem” trzeba było akcję szatnia odbyć
ponownie. Część załogi (wyjątki potwierdzają regułę) była dobrymi fachowcami,
głównie ci, którzy przeszli przez sito konkursów. Wielu inżynierów kształciło
się w Europie i w byłym Związku Radzieckim. Można było się dogadać niekiedy
całkiem dobrze po rosyjsku.
Przy budowie obowiązywały normy europejskie (w szczególności w
dziedzinie elektroinstalacji), ponieważ i tak 90 % urządzeń było z Europy i
Ameryki. Przyznam się, że osobiście nawet nie wiem, co w Iranie w tej dziedzinie
tak naprawdę obowiązuje, ale zawsze się usprawiedliwiam, że elektrony nie znają
granic i brzęczą wszędzie tak samo. W dodatku normy europejskie są całkiem
przyzwoite i w warunkach tamtejszej pustyni. Dokładnie sporządzone były
protokoły rozruchowe razem z przeglądami instalacji elektrycznych („rewizje”).
Wymogi były przygotowane przez finansowaną przez inwestora firmę konsultingową.
Osobiście zatwierdzałem sporo papierów i muszę stwierdzić, że pieczołowicie
sprawdzaliśmy wszystko co było trzeba. Była to bardzo dobra powtórka z szkoły
średniej i wyższej. Naturalnie, niektórzy i tak wiedzieli, o co chodzi. Jednak
w ramach naszych możliwości pokazywaliśmy Irańczykom trudy takich
pieczołowitych i niekiedy zbędnych sprawdzeń, dodatkowo płacono mi za to.
Elektrofiltry były oddane do ruchu w terminie, chociaż czasem mi się wydawało,
że już wszyscy zwątpili. Kary za niedotrzymanie terminu były ogromne. Problemy
podczas rozruchu były całkiem przyziemne: wady instalacji elektrycznej (firma
instalacyjna zgarnęła forsę i odfrunęła z budowy), spalone układy scalone w
systemie automatyki (bo ktoś wyjął i potem włożył naodwrót pamięci EPROM),
wadliwy obwód pomiarowy w jednym z transformatorów wysokiego napięcia (wiadomo
po jakich bezdrożach był transportowany), beczka z olejem do transformatorów
zawiana piaskiem w zapomnianym rogu placu budowy (naturalnie tabelka z danymi o
zawartości beczki nieczytelna). Części zamiennych nie było za wiele, możliwości
zakupu czasowo odległe.
Dzięki życzliwości szefostwa fabryki można było co nieco zwiedzić.
Szkoda, że w czasie mojego pobytu zastrzelono w górach kilku Talibów, którzy
podobno przemycali narkotyki. Miejscowa ludność była na tyle życzliwa, że
mogłem zwiedzić Maschad z jego meczetami oraz brać udział w kilku wycieczkach
samochodem i miejscowym autobusem (autobus Mercedes przypominający Škodę RTO).
Miałem zamiar poduczyć się również arabskich możliwości negocjowania. Muszę
jednak stwierdzić, że aczkolwiek miałem szkolenia w USA na temat
profesjonalnego negocjowania, Arabów i mnie pobił znajomy z pracy Szkot, z
którym miałem zaszczyt robić zakupy w Maschadzie i Teheranie. Kupno perskiego
dywanu negocjował 3 godziny, uzyskując 40% zniżki z aktualnej ceny.
Polecam, wbrew odmienności Iranu, zwiedzenie tego kraju. Miejmy
nadzieję, że czeskie firmy lepiej wykorzystają możliwości eksportowe do tego
kraju.
Inż. Tomasz Stopa
Droga do Unii Europejskiej
Toczące się obecnie starania Polski
o wejście do Unii Europejskiej są powodem wielu debat, dyskusji i sporów na
różnych szczeblach władzy i w różnych środowiskach zawodowych, politycznych i
społecznych. Rozważane są wszystkie możliwe aspekty dotyczące korzyści i
niekorzyści płynące z wejścia do Unii Europejskiej. Niniejszy referat stanowi przyczynek
do zrozumienia ogólnych zasad funkcjonowania Unii Europejskiej, stanowiska
Polski w negocjacjach oraz środków pomocowych Unii Europejskiej dla Polski.
Już we wrześniu 1946 roku, podczas swego odczytu na Uniwersytecie w
Zurychu brytyjski mąż stanu i były premier Winston Churchil zaproponował, aby w
Europie stworzyć tzw. Stany Zjednoczone Europy, którym miała przewodzić Rada
Europy. Do rozpoczęcia procesu zjednoczeniowego doszło dopiero w 1950 roku,
kiedy to ówczesny minister spraw zagranicznych Francji, Robert Schuman z inspiracji komisarza ds.
planowania gospodarczego Jeana Monetta (nazywanego „Ojcem Założycielem”
Unii Europejskiej) zaproponował utworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.
Traktat o utworzeniu tej Wspólnoty został podpisany w 1951 roku w Paryżu.
Zapewniał on m.in.: a) swobodny przepływ produktów i dostęp do źródeł produkcji
w krajach Wspólnoty, b) stały nadzór rynku w celu uniknięcia zakłóceń, mogących
wystąpić przy wprowadzaniu kwot produkcyjnych, c) przestrzegania zasad
konkurencji i przejrzystości cen. Zainicjowana w ten sposób idea zjednoczonej
Europy, znana pod nazwą „Planu Schumana”, miała zarówno znaczenie polityczne,
ekonomiczne, jak i kulturalne, przy czym znaczenie polityczne osadzało się
głównie na zamiarze pojednania francusko-niemieckiego, zmierzającego do
pokojowej współpracy gospodarczej między obydwoma krajami. Ideę integracji
poparł ówczesny kanclerz Niemiec Konrad Adenauer, który był przekonany o tym, że
koncepcja integracji europejskiej musi być oparta na odtworzeniu europejskiej
solidarności, wykluczającej podziały i konflikty pomiędzy partnerami. Trzecim
politykiem, będącym sprzymierzeńcem w realizacji idei zjednoczenia powojennej
Europy, był minister spraw zagranicznych Włoch Alcide de Gasperi. Kierował się on w swojej
działalności politycznej ideą zaniechania dominacji, agresji i odwetu, a więc
zasadą pokojowego współżycia z krajami europejskimi. Trzej wymienieni mężowie
stanu: Schuman, Adenauer i De Gasperi przeszli do historii jako „ojcowie
współczesnej Europy”. Wspólną ich cechą była głęboka religijność, a ich
działalność polityczna była przesiąknięta inspiracją chrześcijańską.
Pierwszymi krajami, które podpisały traktat o powołaniu Europejskiej
Wspólnoty Węgla i Stali, poza Francją, Niemcami i Włochami były: Belgia,
Holandia i Luksemburg. Zastanawia brak w tym gronie Wielkiej Brytanii. Pewne
wyjaśnienie tego faktu daje m.in. prywatna wypowiedź Winstona Churchilla do swojego osobistego
lekarza (w 1952 r.): „... Kocham Francję i Belgię, ale nie możemy sobie
pozwolić na sprowadzenie nas do ich poziomu”. Kolejne ważne wydarzenia do
drodze Europy zachodniej do Unii Europejskiej to:
1957 rok – powołanie Europejskiej
Wspólnoty Gospodarczej (EWG) i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej
(EUROTAM),
1973 rok – przystąpienie do
Wspólnot Europejskich (WE) Danii, Irlandii i Wielkiej Brytanii,
1981 rok – przystąpienie Grecji do
Wspólnot Europejskich,
1986 rok – przystąpienie Portugalii
i Hiszpanii do Wspólnot Europejskich,
1992 rok – podpisanie Traktatu o
Unii Europejskiej (UE) w Maastricht (wszedł w życie 1.11.1993 r.),
1995 rok – przystąpienie Austrii,
Finlandii i Szwecji do Unii Europejskiej.
W ten sposób liczba krajów będących
obecnie pełnowartościowymi członkami Unii Europejskiej wzrosła do piętnastu.
Trzy zasadnicze filary UE, zgodnie z Traktatem w Maastricht, to a)
wspólnota o charakterze gospodarczym (unia celna, rynek wewnętrzny, wspólna
polityka rolna, polityka strukturalna, unia gospodarcza i walutowa), b) wspólna
polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, c) współpraca w polityce spraw
wewnętrznych i sprawiedliwości. Gospodarczy filar (pierwszy z wymienionych)
współtworzą trzy wspólnoty, tj. Wspólnota Europejska, Europejska Wspólnota
Węgla i Stali oraz Europejska Wspólnota Energii Atomowej. Głównymi ich organami
są 1) Rada Unii Europejskiej, 2) Komisja Europejska, 3) Parlament Europejski,
4) Europejski Trybunał Sprawiedliwości, 5) Europejska Izba Obrachunkowa.
Powyższy system instytucji należy jeszcze uzupełnić o Radę Europejską (powołaną
w 1974 r.), która – nie będąc statutowym organem Wspólnot – odgrywa istotną
rolę w wytyczaniu strategicznych celów rozwoju Unii. Drugi i trzeci filar są
filarami politycznymi Unii, których istotną cechą jest to, że współpraca
polityczna państw UE odbywa się poza Wspólnotami, tzn. na poziomie
międzynarodowym. Stopień zaawansowania współpracy państw w ramach II filaru
jest większy niż obrębie filaru III. Do głównych celów II filaru należy: a)
ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów oraz niezależności Unii, b)
umacnianie bezpieczeństwa Unii i jej państw członkowskich, c) umacnianie pokoju
i bezpieczeństwa międzynarodowego, d) popieranie współpracy międzynarodowej, e)
rozwój i umacnianie demokracji, państwa prawa, poszanowania praw człowieka i
podstawowych wolności. Powyższe cele są osiągane poprzez wzajemne konsultacje w
kwestiach polityki zagranicznej i bezpieczeństwa o znaczeniu ogólnym, ustalanie
wspólnego stanowiska i koordynację działań, w tym w organizacjach i na
konferencjach międzynarodowych i podejmowanie wspólnych działań na arenie
międzynarodowej.
Tragizm Polski powojennej polegał na tym, że mimo walki u boku
zwycięskich aliantów przeciwko faszystowskim Niemcom i Włochom została w wyniku
umowy jałtańskiej podporządkowana strefom wpływu Związku Radzieckiego, dzieląc
w ten sposób losy innych narodów zamieszkujących tereny środkowej i wschodniej
Europy. Opisana wcześniej integracja europejska obejmowała wyłącznie kraje
zachodniej Europy, zaś Polska znalazła się – wbrew woli i aspiracji
społeczeństwa polskiego – w Europie „zintegrowanej inaczej”. Stan ten trwał do
1989 roku, tj. do momentu uzyskania pełnej suwerenności i rozpoczęcia
transformacji ustrojowej i budowy państwa demokratycznego. Dopiero wtedy można
było rozpocząć starania o przyłączenie Polski do Unii Europejskiej. Oto
kalendarz najważniejszych kroków w tym kierunku:
1989 – Polska i Wspólnoty
Europejskie podpisały umowę w sprawie handlu i współpracy gospodarczej,
1991 – polski rząd powołał Pełnomocnika
do spraw Integracji Europejskiej oraz Pomocy Zagranicznej, Polska została
przyjęta do Rady Europy,
1992 – weszła w życie umowa
przejściowa dotycząca wcześniejszego obowiązywania niektórych postanowień Umowy
Stowarzyszeniowej Polski ze Wspólnotami Europejskimi (Układu Europejskiego),
1993 – Polska uzyskała status
partnera stowarzyszonego Unii Zachodnioeuropejskiej, Rada Europejska na
posiedzeniu w Kopenhadze określiła polityczne i ekonomiczne kryteria
przystąpienia krajów środkowej i wschodniej Europy do Unii Europejskiej,
1994 – wejście w życie Układu
Europejskiego, Polska złożyła oficjalny wniosek o członkostwo w Unii
Europejskiej (8 kwietnia), Rada Europejska przyjęła w Essen postanowienia
dotyczące strategii przedczłonkowskiej dla państw stowarzyszonych Europy
Środkowej i Wschodniej,
1996 – Polska przekazała Komisji
Europejskiej odpowiedzi na pytania zawarte w kwestionariuszu niezbędnym do
przygotowania opinii w sprawie wniosku Polski o członkostwo w UE, Sejm uchwalił
ustawę o utworzeniu Komitetu Integracji Europejskiej (8 sierpnia),
1997 – Komisja Europejska ogłosiła
pozytywną opinię na temat polskiego wniosku o członkostwo w UE w AGENDZIE 2000,
1998 – rozpoczęcie negocjacji o
członkostwo w Unii Europejskiej (31 marca), pierwsze posiedzenie konferencji
międzynarodowej otwierające negocjacje z 6 państwami stowarzyszonymi, tj.
Cyprem, Czechami, Estonią, Polską, Słowenią i Węgrami, Komitet Integracji
Europejskiej przyjął „Narodowy Program Przygotowania Polski do Członkostwa w
UE”, otwarcie w Brukseli negocjacji w siedmiu obszarach negocjacyjnych (10
listopada), w następnych miesiącach zostały przekazane kolejne stanowiska
negocjacyjne,
1999 – zaproszenie kolejnych krajów
do rokowania z UE podczas szczytu w Helsinkach: Bułgarii, Łotwy, Litwy, Rumunii,
Słowacji, Malty i Turcji.
W tym miejscu należy odpowiedzieć sobie na zasadnicze pytania:
1. Dlaczego Polska chce wejść do
Unii Europejskiej?
2. Jakie są najważniejsze
przeszkody na drodze do Unii Europejskiej?
Oto najistotniejsze powody ubiegania
się Polski o członkostwo w UE: a) wzmocnienie politycznej pozycji Polski w
systemie europejskim i międzynarodowym, b) zdynamizowanie rozwoju
gospodarczego, c) przyspieszenie harmonijnego rozwoju kraju przybliżając go do
poziomu państw zachodnioeuropejskich, d) poprawa bezpieczeństwa zewnętrznego i
wewnętrznego państwa, utrzymanie pokoju oraz stabilizacja porządku
demokratycznego i społecznego w regionie, e) potwierdzenie przynależności do
kultur narodów Europy.
U podstaw sukcesu integracji europejskiej leży zasada solidarności.
Dzięki solidarnej współpracy państwa członkowskie UE osiągnęły wysoki poziom
życia, sprawnie funkcjonującą gospodarkę i bezpieczeństwo socjalne dla swoich
obywateli. Polska ma więc niepowtarzalną szansę dołączenia do grupy państw,
które wspólnie odniosły sukces w dziedzinach, z którymi my na razie musimy
radzić sobie sami, odrabiając straty kilkudziesięciu lat zaniedbań powstałych w
dziesięcioleciach powojennych. Zasadnicze przeszkody na drodze do UE są
następujące: a) trudny proces dostosowań polskiego prawa do dorobku prawnego
Unii, b) stan zaawansowania reform administracyjnych i gospodarczych, w tym
restrukturyzacja przemysłu ciężkiego i wydobywczego, rolnictwa i transportu, c)
konieczność stworzenia dogodnych uregulowań dla inwestycji zagranicznych oraz
swobodnego przepływu kapitału w dziedzinie finansów i ubezpieczeń, zasad
swobodnego przepływu osób, stosunku własności i nabywania nieruchomości, d)
postęp w zakresie prywatyzacji państwowych zakładów przemysłowych, e) przyjęcie
i dotrzymanie standardów w dziedzinie ochrony środowiska, f) niechęć części
społeczeństw – zarówno w krajach członkowskich, jak i kandydujących do UE – do
przystąpienia Polski do Unii.
Przebieg negocjacji o członkostwo Polski w Unii Europejskiej można
podzielić na trzy następujące etapy:
Etap I: Przegląd prawa państw
kandydujących pod względem jego zgodności z prawem Unii Europejskiej. Odbywa
się w 29 z 31 obszarów negocjacyjnych: dwa obszary („Instytucje” i „Inne”) nie
podlegały przeglądowi. W lipcu 1999 roku Polska i Komisja Europejska zamknęły
ten etap dla wszystkich 29 obszarów.
Etap II: Opracowanie stanowisk
negocjacyjnych. Równolegle z zamykaniem przeglądu poszczególnych dziedzin prawa
trwała procedura przygotowawcza stanowisk negocjacyjnych przez stronę polską,
potrzebnych do rozpoczęcia negocjacji. Stanowisko Polski zawiera oficjalną
deklarację rządu w odniesieniu do wszystkich aktów prawnych dotyczących danego
obszaru. Gdy akt prawa z różnych przyczyn nie będzie mógł być przyjęty przed
datą 1 stycznia 2003 roku (którą to datę rząd polski wyznaczył sobie jako
termin gotowości do członkostwa), strona polska występuje o okres przejściowy,
który umożliwi racjonalne przygotowanie Polski do pełnego przyjęcia prawa
wspólnotowego. Stanowisko jest przekazywane ambasadorowi kraju członkowskiego
sprawującego w danym czasie Prezydencję w UE. Obecnie Polska przygotowała i
przekazała stronie unijnej stanowiska we wszystkich obszarach negocjacyjnych.
Etap III: Negocjacje na podstawie
stanowisk negocjacyjnych. Negocjacje odbywają się w drodze spotkań
wyjaśniających i eksperckich oraz pisemnej wymiany informacji oraz wyjaśnień
dotyczących problemów negocjacyjnych i interpretacji dorobku prawnego Wspólnot
Europejskich oraz postępu kandydata (w tym przypadku Polski) w dostosowaniu się
do wymogów UE. Wynikiem tego jest zbliżenie stanowisk negocjacyjnych stron aż
do uzyskania porozumienia. Oficjalne otwarcie następuje w trakcie konferencji
na szczeblu Głównych Negocjatorów i ambasadorów Państw Członkowskich przy UE lub
podczas sesji ministerialnej Konferencji Międzyrządowej. Do stycznia 2000 roku
Polsce udało się zamknąć tymczasowo 10 obszarów negocjacyjnych („Nauka i
badania”, „Edukacja i kształcenie”, „Polityka przemysłowa”, „Małe i średnie
przedsiębiorstwa”, „Polityka zagraniczna i bezpieczeństwa”, „Telekomunikacja”,
„Ochrona konsumentów”, „Statystyka”, „Stosunki zewnętrzne”, „Unia gospodarza i
walutowa”).
Etap IV: Uzgodnienie treści
traktatu akcesyjnego. Uzgodnienie najtrudniejszych kwestii zebranych w
ostateczny pakiet negocjacyjny oraz zatwierdzenie wyników negocjacji następuje
w postaci zapisów Traktatu Akcesyjnego, który zostanie podpisany przez państwa
członkowskie UE i Polskę.
Etap V: Ratyfikacja Traktatu
Akcesyjnego, czyli podpisanie Układu o przystąpieniu do UE, zostaje dokonana
przez parlamenty, wszystkich krajów członkowskich z UE, Parlament Europejski, a
także parlament Rzeczypospolitej Polskiej. Rząd RP zakłada, że Polska będzie
gotowa do członkostwa w dniu 31 grudnia 2002 roku. Ocena realności tego terminu
jest jednak obciążona dużym marginesem niepewności, np. debaty na szczycie Rady
Europejskiej w Helsinkach w 1999 roku wskazują raczej na rok 2004, niektórzy
przywódcy krajów UE mówią o jeszcze późniejszych datach.
W roku 1989, podczas spotkania grupy najbardziej uprzemysłowionych
państw świata podjęto decyzję o uruchomieniu specjalnego funduszu pomocowego
zarządzanego przez Komisję Europejską, który miał na celu pomóc Polsce i Węgrom
w przeprowadzeniu zmian politycznych i gospodarczych. Program
otrzymał nazwę: „Poland and Hungary: Assistance for Restructuring their
Economiec” (PHARE), tzn. „Pomoc na rzecz restrukturyzacji gospodarki Polski i
Węgier”. W kolejnych latach krąg beneficjantów programu poszerzał się o inne
państwa środkowej i wschodniej Europy, nazwa programu została jednak taka sama,
choć pisownię skrótu zmieniono z „PHARE” na „Phare”. Phare jest największym
programem bezzwrotnej pomocy finansowej UE dla krajów środkowej i wschodniej
Europy. Na co przeznaczono fundusze Phare w Polsce w ubiegłych latach? Przede
wszystkim na wzmocnienie infrastruktury, restrukturyzację przedsiębiorstw,
rozwój regionalny, edukację i szkolenia, rolnictwo, ochronę środowiska oraz
wsparcie administracji. W funkcjonowaniu programu można wyróżnić 4 etapy: 1)
pomoc humanitarna 1989-1990, 2) pomoc dla gospodarki rynkowej 1990-1994, 3)
pierwsze przymiarki do przyszłego członkostwa w UE 1994-1997, 4) pomoc UE jako
element strategii przedczłonkowskiej 1997-1999. Korzystanie pomocy UE wymaga
współfinansowania w wysokości co najmniej 25% ze środków budżetowych państwa.
Skrót referatu prof. dr hab. inż. Wilibalda Winklera,
Podsekretarza Stanu
w Ministerstwie Edukacji Narodowej, wygłoszonego
na Polsko-Amerykańskim Studium Podyplomowym Politechniki
Śląskiej 28.6.2000 roku
(referat opublikował dwumiesięcznik „Śląskie Wiadomości
Elektryczne” nr 5/2000)
Podstawowe normy: przepisy elektrotechniczne
Nazewnictwo, wielkości i jednostki, wartości
znamionowe, znakowanie
ČSN 33 0010 Urządzenia elektryczne,
podział i symbole
ČSN IEC 50 (33 0050) Międzynarodowy słownik elektrotechniczny
(zbiór rozdziałów, które
określają terminologię
poszczególnych branż elektrotechnicznych)
ČSN IEC 27-1 (33 0100) Symbole wykorzystywane w elektrotechnice,
ogólnie
ČSN IEC 38 Napięcia normalizowane IEC
ČSN 33 0123 Napięcie zasilające i metody
jego pomiaru u urządzeń
telekomunikacyjnych
ČSN 33 0125 Prądy znamionowe
ČSN 33 0128 Częstotliwości znamionowe od
0,1 do 10 000 Hz i ich odchyłki
dopuszczane
IEC 449
Pasma napięciowe dla
instalacji elektrycznych w budynkach
ČSN EN 61293 Znakowanie urządzeń
elektrycznych danymi znamionowymi
związanymi z zasilaniem
elektrycznym, wymagania ochronne
ČSN 33 0160 Znakowanie zacisków
przedmiotów elektrycznych i wybranych
przewodów elektrycznych,
zasady ogólne
ČSN IEC 446 (33 0165) Znakowanie przewodów kolorami lub cyframi
ČSN EN 60447 Znakowanie podstawowe i
ochronne dla rozgraniczenia
człowiek-maszyna,
znakowanie, identyfikacja i zasady kodowania
urządzeń przekaźniczych i
sterowniczych
ČSN 33 0172 Znakowanie i kształty
przycisków sterowniczych
ČSN IEC 757 Kod dla znakowania kolorów
Podstawowe wymagania techniczne na materiały
ČSN IEC 28 Norma międzynarodowa oporu
miedzi
ČSN 33 0250 Klasy wytrzymałości cieplnej
izolacji elektrycznej
Wymagania techniczne według środowiska
ČSN EN 60529 Stopnie ochrony osłoną (IP kod)
ČSN EN 61032 Ochrona osób i urządzeń osłoną,
sondy kontrolne
ČSN EN 50102 Stopnie ochrony zapewniane
osłonami urządzeń eklektycznych
przeciw wstrząsom
mechanicznym (IK kod)
ČSN 33 0340 Osłony ochronne urządzeń
elektrycznych i przedmiotów elektrycznych
ČSN 33 0360 Miejsca przyłączenia
przewodów ochronnych na przedmiotach
elektrycznych
Niewybuchowe urządzenia elektryczne
Obecnie w kilku wypadkach obowiązuje pierwsze, drugie a nawet
trzecie wydanie norm technicznych uwzględnionych zbiorów
ČSN EN 50014 Niewybuchowe urządzenia
elektryczne, ogólnie
ČSN 33 0371 Mieszanina wybuchowa,
klasyfikacja i metody badania
ČSN EN 50018 Zamknięcie trwałe „d”
ČSN EN 50016 Zamknięcie z nadciśnieniem
wewnętrznym „p”
ČSN EN 50017 Zamknięcie piaskowe „q”
ČSN EN 50019 Gwarantowany sposób wykonania
„e”
ČSN EN 50015 Zamknięcie olejowe „o”
ČSN EN 50028 Zalanie masą zalewową „m”
ČSN EN 50021 Typ ochrony „n”
ČSN EN 50020 Iskrowo bezpieczne urządzenia
„i”
ČSN EN 50039 Iskrowo bezpieczne systemy
elektryczne
ČSN EN 50284 Specjalne wymagania dotyczące
konstrukcji, badania i znakowania
urządzeń elektrycznych
grupy II, kategorii 1G
ČSN IEC 79-19 Naprawy i przeglądy generalne
niewybuchowych urządzeń
elektrycznych
Koordynacja izolacji
ČSN 33 0400 Koordynacja izolacji w
sieciach elektrycznych z napięciem
znamionowym 1 kV
ČSN 33 0405 Projektowanie zewnętrznej
izolacji elektrycznej według stopnia
zanieczyszczenia środowiska
ČSN 33 0420 Koordynacja izolacji
urządzeń elektrycznych niskiego napięcia,
odległość napowietrzna i
przepełz
ČSN 33 0420-1 Koordynacja izolacji urządzeń
elektrycznych niskiego napięcia,
zasady, wymagania i badania
Ochrona przedmiotów i urządzeń elektrycznych
ČSN 33 0600 Klasyfikacja urządzeń elektrycznych
i elektrotechnicznych z punktu widzenia
ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym i zasady
ochron
ČSN 33 1310 Przepisy bezpieczeństwa dla
urządzeń elektrycznych używanych
przez osoby bez
kwalifikacji elektrycznej
ČSN 33 1326 Przepisy bezpieczeństwa
dotyczące obsługi urządzeń przewodów
trakcyjnych i pracy na
przewodach trakcyjnych metra
ČSN 33 1335 Przepisy bezpieczeństwa
dotyczące obsługi i pracy tablic
rozdzielczych z izolacją
SF6
ČSN 33 1345 Przepisy bezpieczeństwa
dotyczące obsługi i pracy na stanowisku
kontrolnym
Rewizje urządzeń elektrycznych
ČSN 33 1500 Rewizje urządzeń
elektrycznych
ČSN 33 EN 60079-17 Urządzenia elektryczne w wybuchowej
atmosferze gazowej, rewizje
i konserwacja
niewybuchowych urządzeń elektrycznych (innych
niż dołowych)
ČSN 33 1550 Konserwacja dołowych
niewybuchowych urządzeń elektrycznych
ČSN 33 1600 Rewizje ręcznych narzędzi
elektrycznych podczas ich użytkowania
ČSN 33 1610 Rewizje odbiorników
elektrycznych podczas ich użytkowania
Urządzenia elektryczne w budynkach
ČSN 33 2000-1 Urządzenia elektryczne, zakres
ważności, cel i podstawowe kryteria
ČSN 33 2000-2-21 Definicje, rozdział 21: instrukcja zastosowania terminologii ogólnej
ČSN 33 2000-3 Określenie podstawowych
charakterystyk
ČSN 33 2000-4-41 Bezpieczeństwo, rozdział 41: ochrona przed porażeniem prądem
elektrycznym
ČSN 33 2000-4-42 Bezpieczeństwo, rozdział 42: ochrona przed wpływem wysokich
temperatur
ČSN 33 2000-4-43 Bezpieczeństwo, rozdział 43: ochrona przed nadprądem
ČSN 33 2000-4-442 Bezpieczeństwo, rozdział 44: ochrona przed przepięciem – ochrona
urządzeń nn przy
zaburzeniach ziemnych w sieci (442)
ČSN 33 2000-4-45 Bezpieczeństwo, rozdział 45: ochrona przed podpięciem
ČSN 33 2000-4-46 Bezpieczeństwo, rozdział 46: włączanie i wyłączanie
ČSN 33 2000-4-47 Bezpieczeństwo, rozdział 47: wykorzystanie środków ochronnych
dla zapewnienia
bezpieczeństwa – ogólnie (470), środki dla
zapewnienia ochrony przed
porażeniem prądem elektrycznym (471)
ČSN 33 2000-4-473 Bezpieczeństwo, rozdział 47: wykorzystanie środków ochronnych
dla zapewnienia
bezpieczeństwa – środki dla zapewnienia ochrony
przed nadprądem (473)
ČSN 33 2000-4-481 Bezpieczeństwo, rozdział 48: wybór środków ochronnych według
wpływów zewnętrznych –
wybór środków ochronnych przed
porażeniem elektrycznym
według wpływów zewnętrznych (481)
ČSN 33 2000-4-482 Bezpieczeństwo, rozdział 48: wybór środków ochronnych według
wpływów zewnętrznych –
ochrona przed porażeniem na
stanowiskach ze specjalnym
ryzykiem lub niebezpieczeństwem (482)
ČSN 33 2000-5-51 Wybór i struktura urządzeń
elektrycznych, rozdział 51: przepisy
ogólne
ČSN 33 2000-5-52 Wybór i struktura urządzeń
elektrycznych, rozdział 52: wybór
układów i struktura linii
ČSN 33 2000-5-523 Wybór i struktura urządzeń
elektrycznych, rozdział 52: wybór
układów i struktura linii –
prądy dozwolone (523)
ČSN 33 2000-5-53 Wybór i struktura urządzeń
elektrycznych, rozdział 53: łączniki
i sterowniki
ČSN 33 2000-5-537 Wybór i struktura urządzeń
elektrycznych, rozdział 53: łączniki
i sterowniki – urządzenia
do włączania i wyłączania (537)
ČSN 33 2000-5-54 Wybór i struktura urządzeń
elektrycznych, rozdział 54: uziom
i przewody ochronne
ČSN 33 2000-5-551 Wybór i struktura urządzeń
elektrycznych, rozdział 55: inne
– niskonapięciowe agregaty
źródłowe (551)
ČSN 33 2000-5-56 Wybór i struktura urządzeń
elektrycznych, rozdział 56: awaryjne
zasilanie
ČSN 33 2000-6-61 Rewizje, rozdział 61: metody przy rewizji wyjściowej
ČSN 33 2000-7-701 Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – przestrzeń
z wanną lub natryskiem i
umywalką (701)
ČSN 33 2000-7-702 Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – instalacja
elektryczna basenów
pływackich i fontann (702)
ČSN 33 2000-7-703 Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych
– pomieszczenia z piecem
saunowym (703)
ČSN 33 2000-7-704 Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – urządzenia
elektryczne na placach
budów (704)
ČSN 33 2000-7-705 Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – instalacje
elektryczne w rolnictwie (705)
ČSN 33 2000-7-706 Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – ograniczony
obszar przewodzący (706)
ČSN 33 2000-7-707 Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – urządzenia
do informatyki (707)
ČSN 33 2000-7-708 Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – urządzenia
w przyczepach turysty cnych
i parkingach kempingów (708)
ČSN IEC 1200-52 Instrukcja dla instalacji
elektrycznych, część 52: wybór i
struktura
urządzeń elektrycznych –
wybór układu i sposób układania
przewodów
ČSN IEC 1200-53 Instrukcja dla instalacji
elektrycznych, część 53: wybór i
struktura
urządzeń elektrycznych –
łączniki i sterowniki
ČSN IEC 479-1 Wpływ prądu elektrycznego na
człowieka i zwierzęta domowe,
część 1: uwarunkowania ogólne
ČSN IEC 479-2 Wpływ prądu elektrycznego
przechodzącego ciałem ludzkim, część 2:
uwarunkowania specyficzne, rozdział
4: wpływ prądu przemiennego
o częstotliwościach nad 100
Hz, rozdział 5: wpływ specyficznego
przebiegu prądu, rozdział
6: wpływ jednorazowych,
jednokierunkowych,
krótkotrwałych impulsów prądowych
Elektrostatyka
ČSN 33 2030 Ochrona przed niebezpiecznym
wpływem elektryczności statycznej
ČSN 33 2040 Ochrona przed wpływem pola
elektromagnetycznego 50 Hz w paśmie
wpływu urządzeń układu
elektrycznego
Instalacje elektryczne wewnętrzne, ochrona przed
wpływem przewodów trójfazowych wysokiego napięcia (wn), bardzo wysokiego
napięcia (bwn) i szczególnie wysokiego napięcia (szwn), przyłączanie
ČSN 33 2130 Instalacje elektryczne
wewnętrzne
ČSN 33 2140 Instalacje elektryczne w
pomieszczeniach przeznaczonych na cele
medyczne
ČSN EN 50090-2-1 Systemy elektroniczne przeznaczone dla
mieszkań i budynków
– orientacja w systemie
obiektu
ČSN EN 50090-2-2 Systemy elektroniczne przeznaczone dla
mieszkań i budynków
– ogólne wymogi techniczne
ČSN 33 2160 Przepisy o zabezpieczeniu
przewodów i urządzeń
telekomunikacyjnych przed
niebezpiecznym wpływem trójfazowych
przewodów wn, bwn, szwn
ČSN 33 2180 Przyłączanie przyrządów
elektrycznych i odbiorników elektrycznych
ČSN 33 2190 Przyłączanie maszyn
elektrycznych i napędów z maszynami
elektrycznymi
Przepisy wykonawcze dotyczące urządzeń elektrycznych
maszyn produkcyjnych
ČSN EN 60204-1 Urządzenia elektryczne maszyn
produkcyjnych, część 1: wymagania
ogólne
ČSN IEC 204-2 Urządzenia elektryczne maszyn
produkcyjnych, część 2: znakowanie
jednostek funkcyjnych i
przykłady wykresów, schematów, tabel i
instrukcji
ČSN 33 2200-3-1 Urządzenia elektryczne maszyn
produkcyjnych, część 3-1: specyficzne
uwarunkowania dotyczące
maszyn do szycia, jednostki i systemy
ČSN EN 61491 Urządzenia elektryczne maszyn
przemysłowych, połączenia
szeregowe między
urządzeniami sterującymi i napędem w realnym
czasie
ČSN EN 61310-1 Bezpieczeństwo urządzeń
maszynowych, indykacja, znakowanie
i włączanie do ruchu, część
1: uwarunkowania dotyczące sygnałów
wizualnych i akustycznych
ČSN EN 61310-2 Bezpieczeństwo urządzeń
maszynowych, indykacja, znakowanie
i włączanie do ruchu, część
2: uwarunkowania dotyczące znakowania
ČSN 33 2210 Urządzenia elektryczne
walcowni
Urządzenia elektryczne w warunkach szczególnych
ČSN 33 2312 Urządzenia elektryczne
instalowane w materiałach łatwopalnych
i na nich
ČSN EN 60079-10 Urządzenia elektryczne w wybuchowej
atmosferze gazowej, część 10:
określenie przestrzeni niebezpiecznych
ČSN EN 60079-14 Urządzenia elektryczne w wybuchowej
atmosferze gazowej, część 14:
urządzenia elektryczne w
przestrzeni niebezpiecznej
ČSN EN 50281-1-1 Urządzenia elektryczne w
przestrzeniach z łatwo palnym pyłem,
część 1-1:
urządzenia elektryczne chronione osłoną – konstrukcje
i badania
ČSN EN 50281-1-2 Urządzenia elektryczne w
przestrzeniach z łatwo palnym pyłem,
część 1-2:
urządzenia elektryczne chronione osłoną – wybór,
instalacje, konserwacja
ČSN EN 50281-2-1 Urządzenia elektryczne w
przestrzeniach z łatwo palnym pyłem,
część 2-1: metody
badań – metoda określania temperatur minimalnych
zapłonu pyłu
ČSN IEC 1241-2-2 Urządzenia elektryczne w
przestrzeniach z łatwo palnym pyłem,
część 2: metody
badań, oddział 2: rezystywność pyłu
ČSN 33 2340 Urządzenia elektryczne w
środowisku z niebezpieczeństwem pożaru
lub wybuchu materiałów
wybuchowych
ČSN 33 2350 Przepisy dotyczące urządzeń
elektrycznych w utrudnionych
warunkach klimatycznych
Urządzenia elektryczne w obiektach jednofunkcyjnych
ČSN 33 2410 Urządzenia elektryczne w
kinach
ČSN 33 2420 Urządzenia elektryczne w
teatrach i obiektach przeznaczonych
do celów kultury
ČSN 33 2540 Technika przeznaczona do
składowania – wyposażenie elektryczne
ČSN 33 2550 Dźwigi i mechanizmy
podnoszące – urządzenia elektryczne
ČSN 33 2570 Urządzenia elektryczne wind
ČSN 33 2610 Umieszczenie i eksploatacja
stacyjnych baterii akumulatorowych
– stanowisko załadowcze
Przepisy wykonawcze urządzeń siłowych (przede
wszystkim energetycznych)
ČSN 33 3015 Stacje elektryczne i
urządzenia elektryczne – zasady wymiarowania
według wytrzymałości
elektrodynamicznej i cieplnej przy zwarciu
ČSN 33 3022 (HD53351)
Obliczanie prądów zwarciowych w układach trójfazowego prądu
zmiennego
ČSN 33 3030 Określanie przebiegu
napięcia powrotnego
ČSN 33 3060 Zabezpieczenie urządzeń
elektrycznych przed przepięciem
ČSN 33 3070 Kompensacja pojemnościowych
prądów zmiennych w sieci wysokiego
napięcia
ČSN 33 3080 Kompensacja mocy indukcyjnej
przy pomocy kondensatorów
statycznych
Zakłady elektroenergetyczne
ČSN 33 3100 Klasyfikacja elektrowni i
elektrociepłowni według kryteriów
wykorzystania energii
początkowej i metody pracy – nazewnictwo
ČSN ISO 8528-1 Agregaty elektryczne napędzane
tłokowym silnikiem spalinowym
ČSN EN 61400-1 Elektrownie wiatrowe
Urządzenia rozdzielcze i stacje elektryczne
ČSN 33 3210 Urządzenia rozdzielcze
ČSN 33 3220 Wymagania wspólne dla stacji
eklektycznych
ČSN 33 3225 Uziom w stacjach
eklektycznych
ČSN 33 3240 Stanowiska transformatorów
ČSN 33 3260 Nastawnie urządzeń
elektrycznych
ČSN 33 3265 Pomiary wielkości
elektrycznych w nastawniach urządzeń
elektrycznych
ČSN 33 3270 Urządzenia sterujące i
zabezpieczające w nastawniach zakładów
elektroenergetycznych i
rozdzielniach elektrycznych
Przepisy wykonawcze rozdziału energii elektrycznej
ČSN 33 3300 Budowa siłowych przewodów
napowietrznych
ČSN 33 3320 Przyłączenia elektryczne
Przepisy wykonawcze dotyczące użycia energii
elektrycznej (kompatybilność elektroenergetyczna niskiej częstotliwości)
Zbiór norm ČSN
IEC 1000, ČSN EN 61000, ČSN EN 50081-1 i 2, ČSN EN 50082-1 i 2
Przepisy wykonawcze urządzeń elektrocieplnych
ČSN 33 5001 Elektryczne piece
przemysłowe oporowe
ČSN EN 60519 Bezpieczeństwo urządzeń
elektrocieplnych (zbiór norm)
„BIULETYN SEP“ – wydawca:
Sdružení polských elektrotechniků v České republice / Stowarzyszenie
Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej (SEP), adres redakcji i
wydawnictwa: 737 01 Český Těšín / Czeski Cieszyn, ul. Střelniční / Strzelnicza
28, e-mail: sepelektro@seznam.cz,, redaktor: inż.Tadeusz Toman, 737 01 Třinec-Konská /
Trzyniec-Końska 49, wydano techniką kserograficzną, nakład: 40 egzemplarzy,
kolportaż: członkowie SEP, kosztuje 20 Kč, członkowie SEP gratis, znak reg.:
Ka47