Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich
w Republice Czeskiej
„BIULETYN SEP“ – rocznik 2000 (numer 3 + 4 + 5
+ 6)
http://www.coexistentia.cz/SEP/index.html
Informator Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w RC
12.11.1999 r. przybył na nasze spotkanie członkowskie
przedstawiciel Stowarzyszenia Elektryków Polskich, oddział gliwicki, mgr. Kazimierz
Nabzdyk. Gość
poinformował nas o pracy gliwickiego SEP-u oraz przekazał nam materiały, które
były wykorzystane w Biuletynie numer 3. Uzgodniliśmy, że oddział gliwicki SEP-u
będzie zapraszał naszych członków na imprezy naukowo techniczne Nasze
stowarzyszenie będzie traktowane na zasadach samodzielnego Koła.
16.11.1999 r. krótki artykuł o działalności SEP-u
(„Elektrotechnicy bilansowali”) opublikował Głos Ludu.
W konferencji naukowej – 18.11.1999 r. „Konsekwencje dla Polski
konferencji klimatycznej w Kyoto (Japonia)” brał udział inż. Tomasz Stopa.
16.12.1999 r. odbyło się zebranie zarządu i komisji rewizyjnej
Stowarzyszenia. W zebraniu wziął udział m.in. prezes ZG PZKO inż. Zygmunt Stopa. Uzgodniono wydanie
legitymacji członkowskich oraz omówiono plan współpracy z SEP-em Gliwice.
23.12.1999 r. Urząd Powiatowy w Karwinie, zgodnie z ustawą nr
81/1966 Dz.U., zarejestrował „Biuletyn Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich
w Republice Czeskiej”. Biuletyn będzie wydawany 2-4 razy rocznie w nakładzie 50
egzemplarzy o objętości 24 stron. Przydzielono znak registracyjny Ka47.
Egzemplarze obowiązkowe jesteśmy zobowiązani przesyłać Bibliotece Narodowej w
Pradze, Ministerstwu Kultury RC, państwowym bibliotekom naukowym w Brnie i
Ostrawie, Bibliotece Regionalnej w Karwinie, Państwowemu Archiwum Powiatowemu w
Karwinie i Urzędowi Powiatowemu w Karwinie. Za rejestrację Biuletynu SEP
zapłacił 2000 Kč.
13.12.1999 r. Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich w RC
liczyło 14 członków zwyczajnych.
15.2.2000 r. odbyło się w Czeskim Cieszynie zebranie
członkowskie, na którym uzupełniono skład zarządu i komisji rewizyjnej. Do
zarządu kooptowano Władysława Dronga, do komisji rewizyjnej inż. Franciszek Jeżowicz. Sprawozdanie z rocznej
działalności przekazał prezes SEP-u, inż. Tadeusz Toman. Podjęto uchwałę, w której
zobowiązano zarząd do zorganizowania w 2000 roku 3 spotkań członkowskich oraz
wydania trzech Biuletynów SEP. Konieczne jest też poszerzenie bazy
członkowskiej. W dyskusji omówiono tematykę ochrony przeciwporażeniowej. Obecny
na zebraniu mgr Kazimierz Nabzdyk przekazał zebranym czasopisma elektrotechniczne, wydawane
w Polsce oraz materiały propagandowe, m.in. kalendarz SEP-u na 2000 rok.
Życzenia pogodnych świąt Wielkiej Nocy życzy
czytelnikom Biuletynu Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w RC zarząd
SEP-u.
24.3.2000 r. odbyło się zebranie zarządu i komisji rewizyjnej.
Zdecydowano, że sprzedaż Biuletynu SEP będzie zaproponowany wydawnictwu OLZA
zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami. Umowę z wydawnictwem OLZA podpisano
5.4.2000 r.
30.3.2000 r. byliśmy poinformowani o wydaniu nowej ustawy nr
46/2000 Dz.U. (tiskový zákon).
Na spotkaniu 28.4.2000 r. przekazano informację o działalności oświatowej i
gospodarce finansowej SEP.
12.5.2000 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych RC zaakceptowało
znowelizowany statut SEP.
18.5.2000 r. przewodniczący SEP wziął udział w seminarium nt.
wspierania eksportu i przedsiębiorczości w Piotrowicach.
7.6.2000 r. odbyła się prelekcja inż. Franciszka Jeżowicza na temat elektrowni Dlouhé
Stráně w Jesionnikach. W spotkaniu wziął też udział Vladimír Zejda, przedstawiciel
ostrawskiej firmy AKUMA, producenta baterii i akumulatorów
6.10.2000 r. odbyło się spotkanie członkowskie SEP. Przybył
m.in. Jindřich
Babárik,
redaktor naczelny pisma „Elektrotechnika v praxi”.
Zebranie członkowskie SEP odbędzie się w
czwartek 30.11.2000 r. o godz. 15.30 w Czeskim Cieszynie, ul. Strzelnicza 28
(salka posiedzeń ZG PZKO).
W dniu 10.11.1999 r. w
wieku 59 lat zmarł tragicznie
śp. inż. Edwin Macura,
członek założyciel
Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w RC,
działacz organizacji
polskich na Zaolziu. Urodził się w Porębie 15.3.1940 r. Ukończył Polskie
Gimnazjum Realne w Orłowej. Po zdobyciu dyplomu inżyniera elektrotechnika na
ČVUT w Pradze pracuje na kopalni Barbara, później jako kierownik elektryfikacji
VOKD w Karwinie. Był dyrektorem biura ZG PZKO. Społecznie działał w Kole PZKO
Czeski Cieszyn-Centrum, ZG Macierzy Szkolnej, Spółdzielni Dom Polski, Ruchu
Politycznym Coexistentia-Wspólnota. Jedną kadencję był członkiem Rady Polaków.
Jako prywatny przedsiębiorca kolportował na Zaolziu polską prasę i książki.
Sprawom Polski i Polaków nadawał najważniejsze znaczenie.
Cześć Jego Pamięci!
Seminarium w Piotrowicach
W dniu 18.5.2000 r. odbyło się w
Piotrowicach seminarium „Wspieranie eksportu i przedsiębiorczości” („Podpora
exportu a podnikání”). Tematem obrad była problematyka wspierania eksportu
i biznesu na pograniczu polsko czeskim Organizatorami imprezy był Urząd Gminny
w Piotrowicach koło Karwiny i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ORKON z
Karwiny. Patronat nad imprezą objęli piotrowicki starosta, Petr Trojek, wójt z sąsiedniego
Godowa, Ludwik
Piechaczek.
Obrady prowadził Marian Janas, członek piotrowickiej Rady Gminnej i jednocześnie dyrektor ORKON-u.
W seminarium wzięli udział przedstawiciele 43 firm z RC i Polski, gośćmi
imprezy byli radca handlowy Ambasady RP w Pradze, Jerzy Bychawski oraz konsul Konsulatu Generalnego
RP w Ostrawie, Marian Ozimek. Goście przekazali m.in. informacje o wzrastających obrotach
handlowych (według Czeskiego Urzędu Statystycznego obroty handlowe w ub. roku
wzrosły o 17,5 %). W bieżącym roku trend ten będzie prawdopodobnie utrzymany,
wskazuje na to wzrost danych makroekonomicznych w RC i stabilna sytuacja w RP.
Istnieją obecnie dogodne warunki do współpracy handlowej, jak też do współpracy
kooperacyjnej.
Treścią wykładu Anny Moroniowej było prawo gospodarcze, szczególnie warunki działalności gospodarczej.
O wspieraniu działalności gospodarczej małych i średnich firm mówili dyrektorzy
Investiční a poštovní banky z Kawiny, Banku Spółdzielczego z
Jastrzębia-Zdroju i Komerční banky. O roli i działalności karwińskiej
Izby Gospodarczej mówiła dyrektor Jana Vacolowa. Sporo miejsca poświęcono
możliwościom zakładania wspólnych firm, problematyce celnej, kooperacji oraz
certyfikacji, ISO.
W dyskusji zaprezentowali się przedstawiciele ok. 30 firm z czeskiej i
polskiej strony granicy. Udział wzięło też nasze stowarzyszenie. W trakcie
spotkania nawiązaliśmy kontakt m.in. z przedstawicielem firmy Zakład
Instalatorstwa Elektrycznego Krzyształa Eugenia, ul. Piotrowicka 120, 44-341
Skrbeńsko, która zajmuje się montażem instalacji elektrycznych, odgromowych,
wraz z pomiarami kontrolnymi. Nasze stowarzyszenie zaprezentowało się w spisie
uczestników broszury, wydanej przy tej okazji.
Tadeusz Toman,
przewodniczący Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w RC
Elektrycy kandydują w wyborach
Członkowie Stowarzyszenia
Elektrotechników Polskich w RC kandydują w wyborach do przedstawicielstwa
Okręgu Ostrawskiego, które odbędą się 12.11.2000 r., z listy Ruchu Politycznego
Coexistentia-Soužití-Wspólnota. Nasze stowarzyszenie wspiera w ten sposób
wspólną inicjatywę grupy 3x3, tj. PZKO, Rady Polaków i Wspólnoty, by wystawić w
wyborach regionalnych listę polską, mającą realną szansę przekroczenia
5-procentowego progu wyborczego i wprowadzić Polaków do władz okręgowych.
W ramach listy Wspólnoty o poparcie wyborców zabiegają m.in. inż. Tadeusz Toman, przewodniczący SEP oraz Władysław Niedoba, Bogusław Raszka, Władysław Drong i inż. Franciszek Jeżowicz, członkowie SEP. Ustawa
wyborcza umożliwia oddać głos preferencyjny najwyżej 4
kandydatom. Utworzenie przed wyborami do samorządu okręgowego wspólnej listy
wyborczej organizacji polskich (przy wsparciu organizacji innych mniejszości
narodowych) świadczy o chęci pojednania i zgody, o zrozumieniu faktu, że nasze
społeczeństwo nie może dłużej bezczynnie przypatrywać się temu, co w naszym
okręgu się dzieje. Lista wyborcza Coexistentii-Wspólnoty, na której mają
znaczącą przewagę bezpartyjni, powinna zadowolić nie tylko Polaków, ale także
społeczeństwo większościowe. Odzwierciedla bowiem poglądy dużej części
wyborców, w związku z zniechęceniem wyborców do wielkich partii o
monopolistycznych dążeniach.
Głosujemy
na listę nr 10, listę Ruchu Politycznego Coexistentia-Wspólnota! Głosujemy na
kandydatów naszego Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w RC!
Spółdzielnie elektryfikacyjne
Ogólny postęp odczuwalny również w
rolnictwie i gospodarce domowej wymusił sobie w latach dwudziestych
elektryfikację poszczególnych wsi cieszyńskich. W znacznej mierze przyczynił się
do tego również polski Związek Spółek Zarobkowych i Gospodarczych przez
propagowanie znaczenia prądu elektrycznego oraz ustawa z 22 marca 1929 roku o
subwencjonowaniu elektryfikacji wiejskiej.
Większość gmin cieszyńskich podjęła się tego zadania. Elektryfikację w
większości wypadkach przeprowadzały gminy lub specjalne komitety czy
stowarzyszenia, a w kilku wypadkach spółdzielnie, z których w 1930 roku cztery
należały do Związku Spółek Zarobkowych i Gospodarczych. Były to spółdzielnie
elektryfikacyjne w Mistrzowicach, Śmiłowicach, Wędryni i Żukowie Górnym.
Spółdzielnie te oraz następne w Mostach koło Cieszyna, Oldrzychowicach, Ropicy,
były to tzw. spółdzielnie pomocnicze, które ograniczały swą czynność do
zgromadzania środków pieniężnych potrzebnych na pokrycie kosztów
elektryfikacji, tj. na budowę transformatora, sieci miejscowej i na zakup akcji
i obligacji elektrowni. Oprócz tego statut uprawniał ją do zakupienia silników
elektrycznych i maszyn (młóckareń, siewników itp.) do wspólnego użytku członków.
Początkowo ludzie z niedowierzaniem odnosili się do tej nowości, lecz
wkrótce przekonali się o dobrodziejstwach prądu elektrycznego i jego znaczeniu
dla unowocześnienia gospodarki. Wychodząc z założenia, że wieśniak musi iść z
duchem czasu i wobec odczuwalnego braku sił roboczych (w okresie koniunktury
gospodarczej) powinien korzystać z taniej i dogodnej siły napędowej, jaką był
prąd elektryczny. Dlatego dochodzi do zakładania Spółdzielni Elektryfikacyjnych
w dalszych miejscowościach, natomiast tam, gdzie spełniły już swą rolę, były
stopniowo likwidowane.
W pierwszych latach istnienia na przełomie lat dwudziestych i
trzydziestych spółdzielnie elektryfikacyjne pracowały pomyślnie i
przeprowadzały elektryfikację rejonu, m.in. dzięki subwencjom państwowym. W
latach kryzysu gospodarczego 1930-1934 ograniczały działalność do pełnienia
zobowiązań powstałych przy budowie sieci elektrycznej. Prace wykończeniowe
utrudniał fakt przesunięcia subwencji dopiero na lata 1938-1940. Ich
działalność ograniczał też słaby ruch budowlany w tym okresie.
Całkowite zakończenie działalności Spółdzielni Elektryfikacyjnych na
Zaolziu uniemożliwiły wypadki polityczne w związku z Monachium 1938 roku. (Stanisław Zahradnik)
Stowarzyszenie
Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej
doradztwo
w dziedzinie produkcji, rozdziału i zużycia energii elektrycznej,
W prasie o SEP-ie brak informacji
O działalności Stowarzyszenia
Elektrotechników Polskich informował nasze społeczeństwo, jak na razie, tylko
Głos Ludu (w ograniczonym zakresie – korespondencje były przez redakcję
skracane lub odrzucane) oraz Polski Kwadrans czeskiego radia. W miesięczniku
PZKO „Zwrot” nie było o SEP-ie ani słowa. Prezentujemy czytelnikom Biuletynu
SEP treść artykułów o SEP-ie zamieszczonych w Głosie Ludu (obszerne fragmenty
artykułu „Z wizytą w dziećmorowickiej elektrowni” zamieściliśmy w Biuletynie
numer 3).
„Nasze stowarzyszenie” – Ministerstwo Spraw
Wewnętrznych RC zarejestrowało w lutym Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich
w RC (skrót SEP). Statut nowego stowarzyszenia był przekazany ministerstwu do
zaakceptowania przez trzyosobowy zarząd przygotowawczy, w którego skład
wchodzili Tadeusz Toman, Edwin Macura i Henryk Toman. Stowarzyszenie w dniu
rejestracji staje się podmiotem prawnym. Pierwsze zebranie członkowskie
Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w RC zwołane zostanie w pierwszej
połowie marca. (Głos Ludu, 27.2.1999 r.)
„Elektrotechnicy wybrali
zarząd” – Na
pierwszym zebraniu członkowskim Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w RC
(SEP), które odbyło się 19 bm., zadecydowano o wprowadzeniu kilku poprawek do
zarejestrowanego przez MSW statutu. Wprowadzono do niego m.in. stwierdzenie, że
SEP będzie popierać podnoszenie rangi branży elektrotechnicznej. Wybrano
5-osobowy zarząd SEP w składzie: Tadeusz Kwolek, Andrzej Macura, Tadeusz
Parzyk, Tomasz Stopa i Tadeusz Toman oraz 3-osobową komisję rewizyjną. (Głos
Ludu, 27.3.1999 r.)
„Prelekcje i dyskusje: SEP
zaprasza” –
Zarząd Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w RC postanowił urządzić kilka
imprez, na które ma zamiar zaprosić nie tylko aktualnych, ale również
potencjalnych członków organizacji. Jak poinformował „GL” przewodniczący SEP,
Tadeusz Toman, głównym celem stowarzyszenia jest poszerzenie bazy
członkowskiej. W najbliższy czwartek, 6 bm. o godz. 17.00, odbędzie się w Cz.
Cieszynie przy ul. Štefánika 8 (I. piętro) prelekcja o rewizjach urządzeń
elektrycznych i wykorzystaniu informacji z internetu w pracy elektrotechnika. W
czwartek zaplanowano spotkanie z udziałem pracowników państwowego nadzoru
elektrotechnicznego z Ostrawy i Katowic, tematem wrześniowej prelekcji będą
najprawdopodobniej urządzenia zabezpieczające oraz elektrotechnika przy
gazyfikacji. W planie jest wydanie broszury. Członkowie SEP mieliby ją otrzymać
na czerwcowym spotkaniu. (Głos Ludu, 4.5.1999 r.).
„Słownik częścią
Biuletynu: Elektrotechnicy oferują” – Zarząd Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w RC
urządził 6 bm. prelekcję na temat wykorzystania informacji z internetu w pracy
elektrotechnika oraz rewizji urządzeń elektrycznych. Stowarzyszenie
przygotowuje obecnie wydanie biuletynu, który będzie zawierać referaty
przedstawione na spotkaniach oraz aktualny statut SEP (w języku polskim i
czeskim). Potrzebne byłoby, zdaniem członków Stowarzyszenia, wydanie czesko
polskiego i polsko czeskiego słownika elektrotechnicznego. Sprawa ta jednak
przerasta obecnie możliwości Stowarzyszenia. Ze względu na coraz częstsze
kontakty handlowe polsko czeskie, SEP zobowiązał się wydać słownik
elektrotechniczny (czesko polski) w ramach Biuletynu SEP – metodą
kserograficzną. Ujrzy on światło dzienne w II półroczu br., w nakładzie co
najmniej 80 egzemplarzy. Stowarzyszenie zaoferuje również pomoc dyrektorom
szkół elektrotechnicznych w RC w nauczaniu polskiej terminologii, proponując
odpowiednie prelekcje i prelegentów. (Głos Ludu, 13.5.1999 r.)
„Elektrotechnicy
bilansowali” –
Członkowie Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w RC obradowali w ubiegły
piątek w Cz.Cieszynie. Jak wynikało ze sprawozdania, które przedstawił prezes
SEP inż. Tadeusz Toman, od zarejestrowania organizacji (19.2. br.) odbyło się
m.in. zebranie członkowskie, prelekcja oraz ekskursja do Elektrowni
Dziećmorowice. Członkowie otrzymali Biuletyn SEP nr 2/99, który zawiera m.in.
artykuł o działalności Ogniska Techników przy ZG PZKO w latach 1971-86. W
piątkowym spotkaniu wziął udział przedstawiciel oddziału gliwickiego
Stowarzyszenia Elektryków Polskich, mgr Kazimierz Nabzdyk. Poinformował o
działalności swojej organizacji oraz zaprosił członków SEP na urządzane przez
nią imprezy. (Głos Ludu, 16.11.1999 r.)
Zarząd SEP przesłał do Głosu Ludu
informację następującej treści: STOWARZYSZENIE ELEKTROTECHNIKÓW POLSKICH w RC:
Zarząd SEP zaprasza na spotkanie członkowskie, które odbędzie się w piątek
25.2. br. o godz. 16.00 w Czeskim Cieszynie, ul. Štefánika 8. W programie m.in.
informacja o działalności, prelekcja o ochronie przeciwporażeniowej, dyskusja.
Członkowie mogą podjąć Biuletyn SEP, numer 3, w którym przedstawiono m.in.
informacje o działalności gliwickiego oddziału Stowarzyszenia Elektryków
Polskich, krótki rys historyczny rozwoju nauki o elektryczności i przegląd
podstawowych norm elektrotechnicznych. W biuletynie jest też czesko polski
słownik elektrotechniczny A-H (1. część).
Głos Ludu z 22.2.2000 r. w rubryce
„Co-gdzie-kiedy” opublikował informację z błędami: STOWARZYSZENIE ELEKTRONIKÓW
POLSKICH w RC. Zarząd SEP zaprasza na spotkanie członkowskie w piątek 25.2. br.
o godz. 16.00 ul. Štefánika 8 (Cz. Cieszyn). W programie m.in. prelekcja o
ochronie przeciwpożarowej. Członkowie mogą podjąć Biuletyn SEP nr 3, w którym
m.in. jest też czesko polski słownik elektrotechniczny A-H (1. część)
Spotkanie członkowskie
Na spotkaniu członkowskim SEP w dniu
28.4.2000 r. poinformowano o działalności i gospodarce finansowej
stowarzyszenia. SEP ma strony internetowe, wydawany jest biuletyn. Kontynuowana
jest współpraca z SEP Gliwice. Do Gliwic wysłaliśmy list z prośbą o
pośrednictwo w kontakcie z panem Tadeuszem Drozdą. SEP planuje zaprosić drugiego
elektryka Rzeczypospolitej na Zaolzie na imprezę członkowską SEP.
List do Kongresu Polaków
Zarząd SEP omówił treść listu Piotra Lipki, przewodniczącego Komisji
Statutowej Kongresu Polaków w RC. W odpowiedzi poinformowaliśmy adresata, że
statut Kongresu Polaków naszym zdaniem powinni uchwalać delegaci Zgromadzenia
Ogólnego Kongresu Polaków. Nasi członkowie działają w organizacjach terenowych
Kongresu Polaków jako członkowie innych organizacji. Decyzja o przystąpieniu
SEP do Kongresu Polaków będzie podjęta na koniec bieżącego roku na zebraniu
członkowskim, na zebranie zaprosimy członka Rady Polaków.
Z wizytą w dziećmorowickiej elektrowni
W Głosie Ludu z 23.11.1999 r. ukazał
się artykuł „Z wizytą w dziećmorowickiej siłowni – siarka nie ma szans”,
którego autorem jest inż. Franciszek Jeżowicz z Olbrachcic, członek SEP. Prezentujemy czytelnikom
obszerne fragmenty artykułu:.
Decyzję o budowie siłowni cieplnej w Dziećmorowicach powzięto w 1969 r.
w obliczu narastającego w tym regionie w latach 60. niedoboru energii
elektrycznej. Lokalizacja elektrowni okazała się optymalna ze względu na
bliskość kopalń węgla kamiennego i mniej urodzajne grunty. Już sam projekt
zawierał wszystkie dostępne w tym czasie środki do zminimalizowania
zanieczyszczeń atmosfery i maksymalnej ochrony środowiska naturalnego W pełni
je zastosowano. Budowę rozpoczęto w 1971 r., a poszczególne bloki energetyczne
uruchamiano w latach 1975-1976.
Elektrownia jest komponowana systemem blokowym:
kocioł-turbina-prądnica-transformator z wyprowadzeniem do linii wysokiego
napięcia 121 kV. Posiada cztery bloki o jednostkowej mocy 200 MW (...).
Przegląd rozpoczęliśmy od rozdzielni 121 kV i transformatorowni,
następnie obejrzeliśmy prądnicę i rozdzielnie 6 kV potrzeb własnych. Urządzenia
te w ubiegłych latach zmodernizowano, wymieniając w celu zminimalizowania
zakłóceń w ruchu wyłącznik i zabezpieczenie elektryczne. Do największych zmian
doszło ostatnio w nastawniach blokowych, stąd całe bloki są sterowane.
Uprzednie systemy sterowania zastąpiono systemami mikroprocesorowymi, co
znacznie zwiększyło zakres automatycznego sterowania oraz operatywność i
komfort obsługi.
Największą inwestycją elektrowni było jednak uruchomione w 1998 r.
odsiarczanie spalin. Zastosowano tu metodę mokrego wymywania wapieniem. Spaliny
po wyjściu w elektrofiltrów (w nich usuwany jest pył ze skutecznością 99%)
wchodzą do absorbera, gdzie dwutlenek siarki wchłaniany jest przez wapień w
zawiesinie wodnej. Tu dochodzi do reakcji chemicznej, w czasie której powstaje
siarczan wapnia – gips. Ten po obróbce można wykorzystać do celów budowlanych.
Na razie jest mieszany z suchym pyłem, wapnem i wodą na tzw. sublimat i jako
nieszkodliwy odpad układany na składowisku. Ze względu na wielką zawartość w
oczyszczanych spalinach pary wodnej zbudowano nowy komin.
Po uruchomieniu odsiarczania Elektrownia Dziećmorowice mieści się w
normach dopuszczalnego zanieczyszczenia atmosfery obowiązujących w Unii
Europejskiej.
Rozmowa z przewodniczącym SEP
Październikowy numer miesięcznika
społeczno kulturalnego PZKO „Zwrot” zamieścił rozmowę z przewodniczącym naszego
stowarzyszenia, inż. Tadeuszem Tomanem. Na pytanie dotyczące celów, jakie postawił sobie SEP,
prezes powiedział m.in.:
„Przede wszystkim chodzi nam o jednoczenie Polaków-elektrotechników na
Zaolziu. Organizujemy zebrania, spotkania dyskusyjne, prelekcje, czy wycieczki.
Odbyły się już prelekcje na temat wykorzystania informacji z Internetu w pracy
elektrotechnika, rewizji urządzeń elektrycznych, ochrony przeciwporażeniowej
czy o elektrowni Dlouhé Stráně. Prowadzimy działalność wydawniczą (...).
Zadeklarowaliśmy pomoc dyrektorom szkół elektrotechnicznych w RC w nauczaniu
polskiej terminologii technicznej, proponując odpowiednie prelekcje i
prelegentów. Wielkie pole do popisu widzimy w rozwijających się czesko-polskich
kontaktach handlowych w ramach Euroregionu Śląsk Cieszyński.”
Przewodniczący SEP przedstawił również czytelnikom „Zwrotu” skład
zarządu i komisji rewizyjnej oraz poinformował, że członkiem SEP mogą być
inżynierzy elektrycy, elektrotechnicy, elektromonterzy, studenci specjalności
elektrotechnicznych lub emeryci związani kiedyś zawodowo z elektryką. W skrócie
omówił też współpracę z Stowarzyszeniem Elektryków Polskich w Gliwicach.
„Zwrot” poinformował o działalności naszego stowarzyszenia
elektrotechników po raz pierwszy.
Odczyt w Gliwicach
Rada Światowej Konferencji
Energetycznej przygotowała w roku 1997 konferencję w Kioto na temat efektu
cieplarnianego kuli ziemskiej. Efekt ten jest wywołany zmianą składu warstwy
ochronnej wchłonięciem niektórych składników emisji urządzeń przemysłowych oraz
wyziewów z procesów technologicznych. Takowymi są CO2, C2H5, NO2, freon.
Składniki te izolują procesy cieplne przebiegające na powierzchni ziemi i w
przylegających warstwach, pochłaniając promieniowanie odpowiadające ich falowej
zdolności absorpcyjnej Proces ten jest już zauważalny w wyniku coraz większych
ilości tych substancji wprowadzanych do atmosfery. Dalsze nasilanie tego
procesu może mieć katastrofalne następstwa dla równowagi klimatycznej kuli
ziemskiej. Dlatego był problem efektu cieplarnianego przedmiotem obrad
Światowego Forum Ekologicznego w Rio de Janeiro w roku 1992 i Kongresu
Klimatycznego w Buenos Aires w roku następnym. Wynikiem obrad było
postanowienie skierowane do sfer rządzących i przemysłu o wprowadzenie
ograniczeń emisji wymienionych niepożądanych substancji. Na konferencji w Kioto
w Japonii było obecnych 171 państw członkowskich ONZ. Były omawiane potrzeby i
możliwości ograniczeń i podjęte niektóre uchwały i zalecenia.
Z wynikami mogliśmy się zaznajomić na odczycie pana mgr inż. Ludwika
Pinko,
uczestnika konferencji, w gliwickim oddziale SEP w listopadzie 1999 roku. Dla
nas były ciekawe następujące informacje:
* Przyjęto zalecenie docelowego procentowego ograniczania emisji CO2
– 5%, N2H5 – 17%,
N2O – 2%, freon – 8%.
* Tylko 38 państw, w tym państwa Unii Europejskiej, Polska i
Republika Czeska, zobowiązały
się zastosować środki dla osiągnięcia obowiązującej
obniżki emisji CO2. Rosja,
Ukraina i
Chiny Ludowe zobowiązania nie podpisały.
* Obniżenie emisji można w obrębie regionu stosować sposobem
zróżnicowanym,
dopuszczalne jest podwyższenie emisji źródła w regionie kosztem
odpowiedniego
obniżenia innego. W państwach zachodnich i obu Ameryk
wprowadzony będzie rynek
z immisjami
* Nadal istnieją ogromne zapotrzebowania na energię szczególnie w
krajach ubogich
trzeciego świata. Świat jest znacznie zróżnicowany w dostępnych
źródłach energii, np.
zużycie energii w Norwegii wynosi 20 000 kWh na obywatela w
porównaniu z Kambodżą
80 kWh na obywatela. Ograniczenia gazów cieplarnianych są
nierealne.
* Przodującym w zakresie obniżenia emisji CO2 jest
energetyka niemiecka. Stosuje poprawę
sprawności obiegów, często stosuje kogeneracje, buduje
jednostki GUD (elektrownie
Niederaussen oraz Schwarze Pumpe), przygotowuje elektrownie na
zasadzie fotovoltaicznej
o mocy 4000 MW. Instalacje próbne z absorpcją CO2
okazują się jako mało ekonomiczne
(podwyższenie nakładów produkcyjnych o 130 aż 230 %). Wdrażane
są również źródła
energii zdolne do odnawiania jak np. biomasa do spalania itp.
* W Polsce program stopniowego ograniczania emisji CO2
wdrażany jest przez zastosowanie:
1) silników
na metan z degazacji złóż węglowych – może obniżyć emisje o 6%, 2)
zwiększenia produkcji
energii w skojarzeniu z gospodarką cieplną (4100 MW zwiększy się na 8500 MW),
3) instalacji gazowo parowej GUD z zespołami gazowymi 113 MW w elektrociepłowni
Karolin w Poznaniu oraz 800 MW w Gdańsku, 4) czynników polepszających sprawność
obiegów cieplnych urządzeń już eksploatowanych i nowych.
* W Republice Czeskiej jest wypełnienie zobowiązań związanych z
programem wejścia do
Unii Europejskiej. Znaczące obniżenie nastąpi po uruchomieniu
elektrowni jądrowej Temelin
o mocy 1000 MW, która wyeliminuje odpowiednią ilość węgla z
bilansu paliw. Dalsza
możliwość jest dana uruchomieniem jednostek z cyklem
gazoparowym w elektrociepłowni
Červený Mlýn w Brnie, ECG w Kladnie oraz w pełnym wykorzystaniu
mocy podobnego
urządzenia w kombinacie węglowym Vřesová.
Zygmunt Stopa, EMTEST
Nowa ustawa 124/2000 Dz.U.
12.5.2000 r. opublikowano w
Dzienniku Ustaw ustawę nr 124/2000 Dz.u. (z 15.4.2000 r.), która uzupełnia i
zmienia ustawę nr 174/1968 Dz.U. o państwowym nadzorze technicznym nad
bezpieczeństwem pracy.
Zmiany dotyczą szczególnie:
* opracowania kompetencji organów i organizacji państwowego nadzoru
technicznego,
* wprowadzenia definicji zastrzeżonych („vyhrazených”)
urządzeń technicznych,
* podziału zastrzeżonych urządzeń technicznych do klas lub grup
niebezpieczeństwa,
* ustalenia podstawowych obowiązków organizacji i osób fizycznych
względem zastrzeżonych
urządzeń technicznych,
* ustalenia podstawowych wymogów kwalifikacji organizacji i osób
fizycznych oraz sposób
ich sprawdzania.
Ministerstwo Pracy i Spraw
Socjalnych RC było upoważnione, aby w ogłoszeniu określiło:
* które urządzenia będą zastrzeżonym urządzeniem technicznym,
* podstawowe warunki, jakie muszą spełniać zastrzeżone urządzenia
techniczne podczas
eksploatacji,
* wymogi kwalifikacyjne.
Z zakresu kompetencji ustawy nr
174/2000 Dz.U. jako działalność usunięto projektowanie (obowiązuje ustawa
budowlana nr 50/1976 Dz.U. oraz nr ustawa 360/1992 Dz.U.). Ustawa nr 174/2000
Dz.U. odwołuje ogłoszenie nr 143/1979 Dz.U. (wybór prototypów) i nr 59/1983
Dz.U. (urządzenia eksportowane). (Tadeusz Toman)
Przedstawiamy Stowarzyszenie Elektryków Polskich,
Oddział Gliwicki
Na zaproszenie Stowarzyszenia
Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej przybył do Czeskiego Cieszyna
dnia 12.11.1999 r. przedstawiciel Stowarzyszenia Elektryków Polskich, Oddziału
Gliwickiego, mgr Kazimierz Nabzdyk. Gość wziął udział w zebraniu naszego stowarzyszenia,
poinformował o działalności swojej organizacji oraz przekazał nam materiały
informacyjne. Uzgodniliśmy, że Oddział Gliwicki SEP-u będzie zapraszał naszych
członków na imprezy naukowo techniczne Nasze stowarzyszenie będzie traktowane
na zasadach samodzielnego Koła. Na podstawie uzyskanych danych przedstawiamy
czytelnikom „Biuletynu SEP” możliwie obszerny materiał informacyjny.
Statut SEP-u.
Statut SEP-u opublikowany jest w
broszurze, wydanej w Warszawie w 1997 roku. Czytamy w niej m.in., że dnia 27
maja 1997 roku Sąd Wojewódzki w Warszawie, VII Wydział Cywilny i Rejestrowy
wpisał do rejestru stowarzyszeń zmiany statutu uchwalone w dniu 10 października
1996 r. przez XXVIII Nadzwyczajny Walny Zjazd Delegatów SEP. Statut zawiera
następujące rozdziały: I. Postanowienia ogólne (§1-§7), II. Cele i sposoby ich
realizacji (§8-§9), III. Członkowie, ich prawa i obowiązki (§10-§14), IV.
Władze naczelne i organa (§15-§25), V. Oddziały, koła (§26-§41), VI. Jednostki
naukowo techniczne (§42-§44), VII. Majątek (§45-§46), VIII. Zasady ordynacji
wyborczej (§47-§52), IX. Zmiany statutu i rozwiązanie SEP (§53-§54), X.
Przepisy przejściowe (§55).
Postanowienia ogólne. Stowarzyszenie Elektryków
Polskich, zwane dalej SEP, jest organizacją twórczą o charakterze naukowo
technicznym, stanowiącą dobrowolne zrzeszenie elektryków wszystkich
specjalności oraz osób, których działalność zawodowa wiąże się z szeroko
rozumianą elektryką, a także osób prawnych zainteresowanych działalnością SEP
(§1) Terenem działalności SEP jest Rzeczpospolita Polska oraz zagranica.
Siedzibą władz naczelnych SEP jest miasto stołeczne Warszawa (§2). SEP ma
osobowość prawną (§3). Terenowymi jednostkami organizacyjnymi SEP są oddziały.
Oddziały mogą grupować koła na zasadzie wspólnoty terytorialnej lub
specjalności zawodowej (§4). SEP opiera swoją działalność na pracy społecznej
członków, do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników. SEP może
prowadzić działalność gospodarczą (§5). SEP może być członkiem naukowych,
technicznych i gospodarczych organizacji krajowych i zagranicznych (§6).
Cele i sposoby realizacji. Cele SEP są następujące
(§8): stymulowanie oraz propagowanie rozwoju i wykorzystania elektryki,
inicjowanie i popieranie twórczości naukowej i technicznej we wszystkich
specjalnościach elektryki i dziedzinach pokrewnych, doskonalenie kwalifikacji
zawodowych, kultury technicznej i etyki zawodowej, integrowanie środowiska i
tworzenie więzów koleżeńskich, ochrona zawodu i interesów członków SEP. SEP
realizuje swoje cele przede wszystkim przez (§9): rozpatrywanie zagadnień
naukowo technicznych, prawnych, organizacyjnych i ekonomicznych, formułowanie
wniosków i postulatów wynikających z potrzeb szeroko rozumianej elektryki,
podejmowanie działań do ich realizacji oraz publiczne wyrażanie opinii,
oddziaływanie na administrację rządową, samorządy i organizacje zawodowe oraz
współdziałanie z instytucjami, organizacjami i stowarzyszeniami naukowymi,
gospodarczymi i społecznymi, krzewienie w społeczeństwie kultury technicznej i
ekologicznej, poszanowania energii, popularyzowanie elektryki, jej historii i
twórców, inicjowanie ustanawiania, uchylania oraz nowelizacji norm, przepisów z
zakresu elektryki, wykonywanie i opiniowanie prac normalizacyjnych oraz prac z
zakresu terminologii elektrycznej, oddziaływanie na jakość wyrobów, materiałów
i usług elektrycznych, popularyzację bezpieczeństwa i właściwe użytkowanie
wyrobów elektrycznych, prowadzenie działalności gospodarczej, zwłaszcza:
badanie jakości, nadawanie znaków, wydawanie rekomendacji i referencji,
rzeczoznawstwo, doradztwo oraz wydawanie publikacji i czasopism technicznych,
oddziaływanie na zakres i treść programów oraz na metody nauczania elektryki i
prowadzenie działalności stypendialnej, organizowanie kursów, narad,
konferencji, kongresów, odczytów, wystaw, wycieczek, konkursów, poradnictwa
technicznego, kształtowanie i przestrzeganie zasad etycznego postępowania,
organizowanie i udzielanie pomocy koleżeńskiej, interweniowanie w przypadkach
naruszania interesów zawodowych i materialnych członków SEP, nadawanie odznak
honorowych i wyróżnień SEP oraz zgłaszanie wniosków w sprawie odznaczeń i
nagród dla członków SEP.
Członkowie, ich prawa i
obowiązki. SEP
tworzą członkowie: zwyczajni, honorowi, współdziałający i wspierający.
Członkiem SEP mogą być osoby fizyczne i prawne (§10). Członkami zwyczajnymi
(§11) mogą być: osoby z wykształceniem wyższym, których specjalność wyuczona
lub działalność zawodowa wiąże się z elektryką, studenci przedostatniego i
ostatniego roku wyższej uczelni o specjalnościach związanych z elektryką,
technicy wszystkich dziedzin elektryki. Członkiem honorowym (§12) może być
osoba fizyczna szczególnie zasłużona dla rozwoju elektryki lub SEP. Członkami
współdziałającymi (§13) mogą być: osoby ze średnim wykształceniem związane pracą
zawodową z elektryką, studenci wyższej uczelni o specjalnościach związanych z
elektryką, nie wymienieni w §11, uczniowie ostatniego roku technikum lub
technicznej szkoły pomaturalnej o specjalnościach związanych z elektryką, w
drodze wyjątku osoby nie spełniające powyższych kryteriów, których osiągnięcia
w dziedzinie elektryki uzasadniają przyjęcie do SEP. Członkiem wspierającym
(§14) może być osoba prawna lub fizyczna zainteresowana działalnością SEP i
wspierająca go materialnie.
Władze naczelne. Władzami naczelnymi SEP
są: walny zjazd delegatów, zarząd główny, główna komisja rewizyjna i główny sąd
koleżeński. Organem opiniodawczym SEP jest rada prezesów (§15). Najwyższą
władzą jest walny zjazd delegatów (§16). Do kompetencji walnego zjazdu delegatów
należy m.in. uchwalanie kierunków działania SEP, wybór prezesa SEP, członków
zarządu głównego, głównej komisji rewizyjnej i głównego sądu koleżeńskiego
(§17). W skład zarządu głównego wchodzą: prezes SEP i nie więcej niż 15
członków (§19). W skład rady prezesów wchodzą: prezes SEP i prezesi oddziałów
(§23). Organem wykonawczym władz naczelnych jest sekretarz generalny (§24).
Oddziały i koła. Oddział jest powoływany
na podstawie uchwały zarządu głównego, która określa jego siedzibę oraz teren i
zakres działania. Do powołania oddziału SEP jest wymagane: zgrupowanie co
najmniej 100 członków, zapewnienie samo finansowania działalności (§26).
Najwyższą władzą oddziału jest walne zgromadzenie członków lub delegatów
oddziału (§28). W skład zarządu oddziału wchodzą: prezes oddziału i nie więcej
niż 15 członków (§31). W oddziale działają koła zakładowe, terenowe,
specjalistyczne i inne. Do zorganizowania koła jest wymagana inicjatywa co
najmniej 6 członków SEP (§35). Najwyższą władzą koła jest walne zebranie
członków lub delegatów koła (§37). W skład zarządu koła wchodzi co najmniej 3
członków (§39).
Majątek . Majątek SEP stanowią
nieruchomości, ruchomości, papiery wartościowe i dobra niematerialne. Majątek
SEP powstaje z składek członkowskich, dochodów z majątku SEP, darowizn,
spadków, zapisów i dotacji oraz z wpływów z działalności statutowej i
gospodarczej (§45). Majątkiem SEP zarządza zarząd główny oraz zarządy oddziałów
i innych jednostek organizacyjnych użytkujących ten majątek (§46).
Zasady ordynacji wyborczej. Kadencja władz wszystkich
szczebli SEP trwa cztery lata. Funkcje prezesa i prezesa oddziału mogą być
pełnione nie dłużej niż przez dwie kolejne kadencje. Ponowny wybór na te
funkcje jest możliwy po okresie co najmniej jednokadencyjnej przerwy. Wybory
delegatów i władz są tajne. Wybory w kołach, sekcjach i komitetach mogą być
jawne, o ile wyrażą na to zgodę wszyscy uczestnicy zebrania (§47). W wyniku
wyborów prezesem SEP, oddziału lub koła zostaje kandydat, który uzyskał ponad
½ oddanych ważnych głosów. Jeżeli w pierwszym głosowaniu na prezesa
żaden z kandydatów nie uzyskał wymaganej liczby głosów, odbywa się druga tura
głosowania na dwóch kandydatów, którzy uzyskali największą liczbę głosów.
Prezesem zostaje kandydat, który uzyska większą liczbę głosów, a przy równej
liczbie głosów kandydat o dłuższym stażu członkowskim (§51).
Zmiana statutu i
rozwiązanie SEP.
Uchwały w sprawie zmiany statutu zapadają większością 2/3 liczby głosów
delegatów, uchwały o rozwiązaniu SEP – ¾ liczby głosów (§53-§54)
Obsada osobowa agend
oddziału
Publikacja „Stowarzyszenie
Elektryków Polskich, oddział gliwicki, 44-100 Gliwice, ul. Górnych Wałów 25 –
obsada osobowa agend oddziału w kadencji 1998-2002” była wydana w nakładzie 80
egz. Schemat organizacyjny oddziału gliwickiego SEP jest następujący: prezes
oddziału, sekretarz, wiceprezes (skarbnik, księgowość, kasa, zespół ds.
regulaminów i przepisów, zespół ds. odznaczeń i wyróżnień, zespół ds. pomocy
koleżeńskiej, zespół ds. księgi pamiątkowej), wiceprezes (zespół organizacyjny,
zespół ds. współpracy z kołami, zespół wycieczkowy, zespół ds. konferencji i
odczytów), wiceprezes (komisja szkoleniowa, zespół ds. młodzieży i studentów,
zespół ds. norm i jakości, sekcje naukowo techniczne), rada ośrodka
rzeczoznawstwa, rada nadzorcza komisji kwalifikacyjnych, pełnomocnik ds.
członków wspierających, przedstawiciel w radzie miejskiej NOT, zespół ds.
współpracy z zagranicą, klub byłych prezesów oddziału.
Zarząd gliwickiego
oddziału SEP:
prezes oddziału: dr inż. Marian
Mirkut, Politechnika Śląska, Wydział Elektryczny
wiceprezes oddziału: mgr inż.
Andrzej Ciepły, ZM Bumar Łabędy s.a., Gliwice
wiceprezes oddziału: mgr inż.
Zbigniew Dąbrowski, Elektrociepłownia Zabrze
wiceprezes oddziału: mgr inż.
Tadeusz Lipiński, Elektroprojekt Gliwice
sekretarz oddziału: mgr inż.
Andrzej Sielski, Instytut Energetyki, Gliwice
skarbnik oddziału: mgr inż.
Mieczysław Kierzkowski, WBP Zabrze
kierownik sekretariatu oddziału:
Maria Kopron, SEP oddział Gliwice
księgowa oddziału: Wanda Tetzlaff,
SEP oddział Gliwice
zespół ds. współpracy z zagranicą:
dr inż. Zygmunt Piątek, Politechnika Śląska, WE
W publikacji są wymienieni prezesi
32 kół oddziału, adres ich firmy i adres domowy oraz obsada sekcji naukowo
technicznych, komisji szkoleniowych, rady ośrodka rzeczoznawstwa oraz poszczególnych
zespołów.
Informacja o
działalności oddziału
Działalność oddziału tradycyjnie
otwiera Spotkanie Noworoczne (odbyło się 13.1.1999 r.), w którym biorą udział
pracownicy naukowi Politechniki Śląskiej, przedstawiciele Zarządu Głównego SEP,
władze miasta Gliwice, członkowie wspierający SEP z poszczególnych zakładów
pracy, prezesi kół zakładowych. W lutym ub.r. zarząd oddziału przyjął
dokumentację programową „kierunki działalności oddziału gliwickiego SEP na lata
1999-2000”. W dokumencie określono zakres realizacji celów statutowych SEP na
rzecz elektryki, formy działalności organizacyjnej i gospodarczej oddziału oraz
działalność na rzecz członków SEP i środowiska elektryków w regionie. Przy
oddziale gliwickim powołane zostały 3 komisje kwalifikacyjne, które prowadzą
egzaminy na terenie Gliwic, Zabrza, Bytomia i w Rybnickim Okręgu Węglowym.
Liczba osób przeegzaminowanych przekroczyła 2500. Z działalnością egzaminacyjną
związana jest bezpośrednio praca komisji szkoleniowej organizującej kursy
przygotowawcze do egzaminów. Imprezy naukowo techniczne (seminaria, odczyty,
konferencje) organizowane są przez Sekcję Instalacji i Urządzeń Elektrycznych,
Sekcję Energetyczną i Sekcję Elektrotechniki i Automatyki Górniczej. Dużym
zainteresowaniem cieszyły się następujące imprezy: seminarium i prezentacja
stycznika do baterii kondensatorów i przekaźników pomiarowo nadzorczych firmy
RELPOL z Żarnowca (16.2.1999 r.), seminarium nt. nowe aspekty ochrony
przeciwporażeniowej w instalacjach elektrycznych do 1 kV (18.3.1999 r.),
seminarium i prezentacja nt. kompensacji mocy biernej w sieciach SN i NN
(25.3.1999 r.), seminarium nt. nowoczesnych zabezpieczeń w instalacjach
konwencjonalnych oraz instalacjach w systemie nowoczesnych zabezpieczeń
połączone z prezentacją firmy SIEMENS (22.4.1999 r.), seminarium nt. bezpieczne
metody pracy w zakładach górniczych, zorganizowane przez koło terenowe w
Bytomiu (23.9.1999 r.). Działalnością integrującą środowisko są wycieczki
turystyczno techniczne i spotkania towarzyskie. Np. koło zakładowe przy PI
Biprohucie Gliwice zorganizowało wycieczkę do Beskidu Śląskiego oraz do firmy
HOLDUCT w Mikołowie. Koło SEP przy Rejonie Energetycznym Racibórz urządziło
wycieczkę techniczną do elektrowni atomowej w Dukowanach i elektrowni szczytowo
pompowej w Daleszycach w Czechach. Bogaty program miało zorganizowane na
Wydziale Elektrycznym Politechniki Śląskiej w Gliwicach w dniu 1.6.1999 r.
seminarium naukowo techniczne nt. zastosowania nowoczesnej aparatury Schneider
Electric w urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych.
Zaproszenia na
imprezy
Mgr Kazimierz Nabzdyk przekazał członkom naszego
stowarzyszenia zaproszenia na następujące imprezy SEP-u:
Prelekcja pt. „Konsekwencje dla Polski
konferencji klimatycznej w Kyoto (Japonia)”, którą wygłosi uczestnik
konferencji, inż. Ludwik Pinko w dniu 18.11.1999 r. o godz. 15.30 w sali
konferencyjnej Domu Technika przy ul. Górnych Wałów 25 w Gliwicach.
Organizatorem prelekcji jest sekcja energetyczna oddziału gliwickiego SEP.
Konferencja naukowo techniczna „Pomiary
elektryczne i badania w elektroenergetyce”, która odbędzie się na Wydziale
Elektrycznym Politechniki Śląskiej w Gliwicach 25-26.11.1999 r. Organizatorami
konferencji są SEP – oddział gliwicki, Wydział Elektryczny Politechniki Śląskiej
oraz Zakład Pomiarowo badawczy Energetyki Energopomiar-Elektryka sp. z o.o.
Gliwice.
Zagadnienia
problemowe
Dnia 18.10.1999 r. oddział gliwicki
SEP, zespół ds. norm i jakości opracował stanowisko dotyczące zagadnienia
ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym. Materiał podpisał Jan Sikorski z Zakładu Pomiarowo
badawczego Energetyki Energopomiar-Elektryka Gliwice Autor informuje o
nieuregulowaniu tego problemu.
W zakresie ochrony przed porażeniem
prądem elektrycznym w urządzeniach o napięciu do 1 kV AC (1,5 kV DC)
podstawowym aktem prawnym jest Polska Norma (arkuszowa) PN-E-05009 Instalacje
elektryczne w obiektach budowlanych (szczególnie arkusze 41 i 701).
Obowiązujące wcześniej Rozporządzenie Ministra Przemysłu z 8.10.1990 r. w
sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać urządzenia
elektroenergetyczne w zakresie ochrony przeciwporażeniowej zostało anulowane z
dniem 1.4.1995 r. Anulowanie tego rozporządzenia anulowało automatycznie dwa
jego załączniki, a mianowicie: Załącznik 1 – Warunki techniczne, jakim powinny
odpowiadać urządzenia elektroenergetyczne o napięciu nie wyższym niż 1 kV w
zakresie ochrony przeciwporażeniowej, Załącznik 2 – Warunki techniczne, jakim
powinny odpowiadać urządzenia elektroenergetyczne o napięciu wyższym niż 1 kV w
zakresie ochrony przeciwporażeniowej. Jeżeli jeszcze wspomniany Załącznik 1
zastąpiła norma PN-E-05009, chociaż nie w pełnym zakresie (nie obejmuje m.in.
zagadnienia ochrony przeciwporażeniowej w sieciach zasilających i w sieciach
rozdzielczych), to Załącznika 2 nie zastąpił żaden dokument. W ten sposób zakresie ochrony przed porażeniem prądem
elektrycznym w urządzeniach o napięciu powyżej 1 kV istnieje w Polsce „luka
prawna” i stan trwa już od wielu lat. Autor zaprasza zainteresowanych do
dyskusji na ten temat, jak również na tematy związane z tym zagadnieniem: może
celowe byłoby opracować artykuł na ten temat w naszym „Biuletynie SEP” i
przedstawić, jak wygląda rozwiązanie tego problemu w Republice Czeskiej.
(opracował Tadeusz Toman)
Normalizacja w SEP
Stowarzyszenie Elektryków Polskich,
oddział w Gliwicach przekazało nam materiał informacyjny nt. normalizacji w
SEP. Przedstawiamy go czytelnikom Biuletynu.
SEP przewidziało od chwili powstania uczestniczenie w działalności
normalizacyjnej. Miało to swoje potwierdzenie w kolejnych statutach SEP, z
których ostatni z 1997 roku w §9 punkt 4 stanowi, że SEP tę działalność
realizuje przez: „inicjowanie ustanawiania, uchylania oraz nowelizacji norm i
przepisów z zakresu elektryki, wykonywania i opiniowania prac normalizacyjnych
oraz prac z zakresu terminologii elektrycznej”. Obowiązujący regulamin
działalności normalizacji stanowi, że SEP opracowuje następujące dokumenty
normalizacyjne: prenorma SEP, norma SEP, komentarz normalizacyjny SEP. Nad
działalnością normalizacyjną SEP nadzór sprawuje Centralna Komisja Norm i
Przepisów Elektrycznych SEP. Zatwierdzane dokumenty normalizacyjne są
akceptowane przez prezesa SEP. W dniu 3 sierpnia 1995 r. Stowarzyszenie zawarło
z Polskim Komitetem Normalizacyjnym umowę o współpracy. Pomiędzy
Normalizacyjnymi Komisjami Problemowymi (NKP) i jednostkami organizacyjnymi SEP
może być nawiązywana współpraca według indywidualnie ustalonych zasad. W
uzgodnionych przypadkach SEP może prowadzić sekretariaty NKP. Aktualnie dotyczy
to NKP nr 8 ds. terminologii, dokumentacji i symboli graficznych, oznaczeń
wielkości i jednostek miar w elektryce, NKP nr 173 ds. systemów
mikroprocesorowych i NKP nr 266 ds. aparatury jądrowej Członkowie SEP biorą
udział w pracach wielu Normalizacyjnych Komisji Problemowych. W skład Polskiego
Komitetu Normalizacyjnego wchodzi przedstawiciel SEP. Aktualnie SEP
reprezentuje doc. dr Alina Karwowska-Lamparska. Od grudnia 1994 r. ukazuje się
aperiodyczny biuletyn SEP „Informacje o Normach i Przepisach Elektrycznych”. W
świetle występujących ostatnio częstych zmian ustawodawczych, informacje o
aktualnie obowiązujących aktach prawnych oraz komentarze do tych dokumentów są
bardzo pożyteczne i poszukiwane przez elektryków.
Partnerem jednostek certyfikujących i laboratoriów badawczych w Unii
Europejskiej jest m.in. Biuro Badawcze ds. Jakości, istniejące przy SEP. Jest
ono niezależną, akredytowaną jednostką certyfikującą i laboratorium badawczym w
obszarze oceny jakości urządzeń i podzespołów elektrycznych w krajowym systemie
badań i certyfikacji. Przeprowadza certyfikacje sprzętu oświetleniowego, kabli,
przewodów, sprzętu elektroinstalacyjnego, aparatury elektrycznej niskiego
napięcia, aparatury elektromedycznej. Zawiera wielostronne i dwustronne
porozumienia o wzajemnym uznawaniu certyfikatów i raportów z badań w Unii
Europejskiej. Udziela znaki certyfikacyjne: znak bezpieczeństwa B, znak
zgodności z PN, znak jakości Q, znak ekologiczny, zgodność z przepisami
efektywności energetycznej i innymi dokumentami normatywnymi. Laboratorium
Biura Badawczego ds. Jakości wykonuje badania w/w grup wyrobów dla potrzeb
certyfikacji oraz w zakresie uzgodnionym z klientem. Jest autoryzowane dla
potrzeb nadzoru prowadzonego przez inne jednostki certyfikujące.
Czasopisma elektrotechniczne wydawane w Polsce
Czasopisma elektrotechniczne
wydawane są przez Stowarzyszenie Elektryków Polskich za pośrednictwem
Centralnego Ośrodka Szkolenia i Wydawnictw. COSIW SEP prowadzi m.in.
działalność wydawniczą w zakresie książek technicznych, podręczników
inżynierskich, informatorów oraz czasopism technicznych. Wydaje materiały
pomocnicze dla celów szkoleniowych. Świadczy również usługi poligraficzne.
Wydawnictwa są do nabycia w Centralnym Ośrodku Szkolenia i Wydawnictw przy ul.
Leszczyńskiej 6 w Warszawie, kod pocztowy: 00-390, tel. (0048)-22-8275841.
Osobom i instytucjom zamiejscowym dokonuje się wysyłki za zaliczeniem
pocztowym..
Stowarzyszenie Elektryków Polskich
wydaje następujące czasopisma:
„Automatyka
Elektroenergetyczna” – czasopismo będące organem Komitetu Automatyki Elektroenergetycznej
SEP jest wydawane od 1993 roku, zajmuje się tematyką dotyczącą automatyki
regulacyjnej i zabezpieczeniowej w dziedzinie wytwarzania, przesyłania i
rozdziału energii elektrycznej oraz eksploatacji systemów sterowania i nadzoru,
jako czasopismo o charakterze naukowo informacyjnym adresowane jest do
specjalistów w zakresie wdrożeń i eksploatacji elektroenergetycznych.
ul. Armii Krajowej 220,
43-316 Bielsko-Biała, tel. (0048)-33-8141722, wewn. 262
„Elektronika” – czasopismo naukowo techniczne poświęcone problemom
technologii elektronowej, techniki próżni, materiałów elektronicznych,
mikroelektroniki, techniki laserowej i mikrofalowej, konstrukcji, miernictwa i
zastosowań, podzespołów, optoelektroniki, urządzeń i sprzętu elektronicznego,
podzespołów dla telekomunikacji i informatyki.
ul. Ratuszowa 11, 03-450
Warszawa, tel. / fax (0048)-22-6192514, e-mail: infor.sigma@pol.pl
„Elektronizacja – Podzespoły i Zastosowania Elektroniki” – miesięcznik
ukierunkowany na szeroko rozumianą problematykę zastosowań elektroniki,
informatyki, telekomunikacji, zawiera informacje techniczne o podzespołach i
urządzeniach elektronicznych i o ich aplikacjach, o technologiach i
konstrukcjach, technikach komputerowych, sensorach, prowadzi stałą „Giełdę
elektroniki”, będącą użyteczną adresografią firm oferujących podzespoły i
urządzenia z różnych dziedzin elektroniki i informatyki.
ul. Czackiego 3/5, 00-043
Warszawa, tel. / fax (0048)-22-8273879, e-mail: elezacja@pol.pl
„Energetyka” – miesięcznik poświęcony problemom elektroenergetyki,
obejmujący zagadnienia wytwarzania, przesyłania i rozdzielania energii
elektrycznej i cieplnej, budowy elektrowni i elektrociepłowni oraz linii
elektroenergetycznych, komputeryzacji systemu elektroenergetycznego,
restrukturyzacji elektroenergetyki.
ul. Jordana 25, 40-952
Katowice, tel. (0048)-32-2578785
„Gospodarka Paliwami i Energią” – miesięcznik techniczno naukowy poświęcony
problemom paliw i energii we wszystkich działach gospodarki, wytwarzania i
przetwarzania nośników energii elektrycznej, zagadnieniom gospodarki cieplnej i
energetyki przemysłowej, racjonalnego użytkowania energii i ochrony środowiska.
ul. Ratuszowa 11, 03-450
Warszawa, tel. / fax (0048)-22-8186525, e-mail: infor.sigma@pol.pl
„INPE – Informacje o
Normach i Przepisach Elektrycznych” – jedyne ogólnopolskie czasopismo, które zapewnia
systematyczną informację o aktualnych normach i przepisach w zakresie szeroko
rozumianej elektryki, zamieszczone są w nim informacje o aktualnie
obowiązujących normach i przepisach, o wprowadzonych do nich zmianach, o
przepisach i normach wycofanych, zastąpionych, nowo ustanowionych,
znowelizowanych, a także wybrane teksty ustaw, przepisów wykonawczych, projekty
przepisów i norm oraz odpowiedzi na listy czytelników.
ul. Kalinowa 5, 97-400
Bełchatów, tel. / fax (0048)-44-6327994, e-mail: redinpe@id.onet.pl
„Przegląd Elektrotechniczny” – najstarsze, istniejące od 1919 r., czasopismo w
dziedzinie elektrotechniki, miesięcznik o charakterze naukowo technicznym
przeznaczony dla inżynierów i pracowników naukowo badawczych, poświęcony
zagadnieniom elektrotechniki dotyczących wszystkich jej działów, m.in.
elektrotechniki teoretycznej, energoelektroniki, elektroenergetyki,
materiałoznawstwa, elektrotermii, techniki świetlnej itp., w ramach czasopisma
ukazują się biuletyny prezentujące dorobek komitetów naukowych SEP, takie jak
„Elektrotermia”, „Technika Świetlna”, „Ochrona Odgromowa”, „Elektrotechnologia
i Materiały”.
ul. Czackiego 3/5, 00-043
Warszawa, tel. / fax (0048)-22-8273879, e-mail: elezacja@pol.pl
„Opto-Elektronics Review” – jedyne na polskim rynku czasopismo poświęcone w
całości optoelektronice, wydawane w języku angielskim, zawiera wyniki badań,
opisy technologii, materiałów, przyrządów pomiarowych, rozwiązań konstrukcyjnych
i zastosowań optoelektroniki.
ul. Kaliskiego 2, 00-980
Warszawa, tel. (0048)-22-6859109, e-mail: optoelre@glob.wic.wat.waw.pl
„Przegląd Telekomunikacyjny – Wiadomości
Telekomunikacyjne” – połączone dwa czasopisma, z zachowaniem wyróżniających części:
„Przegląd Telekomunikacyjny” – miesięcznik naukowo techniczny dla inżynierów
telekomunikacji i „Wiadomości Telekomunikacyjne” – miesięcznik
popularnotechniczny dla techników i telemonterów zatrudnionych w
telekomunikacji. Obie części są poświęcone problemom sieci, systemów i urządzeń
telekomunikacyjnych, telefonii, radiofonii, telewizji i transmisji danych.
ul. Ratuszowa 11, 03-450
Warszawa, tel. / fax (0048)-22-6198699, e-mail: ptiwtel@botar.com.pl „Radioelektronik Audio-HiFi-Video” – istnieje od 1924 r., miesięcznik
popularyzujący elektronikę w jej szerokich zastosowaniach: profesjonalnych,
rozrywkowych i amatorskich, tematyka obejmuje m.in. aparaturę pomiarową,
podzespoły, a także sprzęt AV.
ul. Filtrowa 77 m51, 02-032
Warszawa, tel. (0048)-22-6016217824, e-mail: radelek@pol.pl
„SPEKTRUM-Biuletyn informacyjny SEP” – czasopismo, zawierające informacje o różnorodnych
aspektach działalności SEP, jak i informacje o nowinkach technicznych,
ciekawych opracowaniach i wyrobach, imprezach naukowo technicznych i problemach
z zakresu elektryki, a także prezentujący oferty produkcyjne, usługowe i
handlowe firm ze wszystkich dziedzin elektryki.
ul. Šwiętokrzyska 14A,
00-050 Warszawa, tel. (0048)-22-8282717, e-mail: sep@sep.com.pl
„Wiadomości
Elektrotechniczne” – miesięcznik poświęcony praktycznym zagadnieniom elektrotechniki,
obejmujący wszystkie działy energoelektryki, w tym przedstawiający problemy i
osiągnięcia polskiego przemysłu elektrotechnicznego.
ul. Ratuszowa 11, 03-450
Warszawa, tel. / fax (0048)-22-6194360, e-mail: red.we@pol.pl
Informacja o imprezach oddziałów SEP-u w Polsce
Zgodnie z
wieloletnią tradycją, po ostatnim grudniowym posiedzeniu Zarządu Głównego SEP
(16.12.1999 r.) odbyło się spotkanie świąteczno-noworoczne władz naczelnych SEP
z gronem działaczy i sympatyków Stowarzyszenia. Na spotkanie to przybyli
posłowie i senatorowie, dyplomaci., członkowie Rządu, przedstawiciele
współpracujących z SEP ministerstw i instytucji centralnych, reprezentanci
świata nauki, gospodarki, dziennikarze. Prezes SEP, Stanisław Bolkowski,
osobiście przywitał uściskiem dłoni każdą z przybyłych kilkuset osób.
Konferencja nt. „Pomiary elektryczne i
badania w elektroenergetyce” odbyła się w dniach 25-26.11.1999 r. na
Politechnice Śląskiej w Gliwicach. Podczas konferencji wygłoszono 21 referatów
w trzech sekcjach tematycznych: podstawy metrologii w elektroenergetyce, metody
i systemy pomiarowe, badania i diagnostyka w elektroenergetyce. Konferencja
była zorganizowana przez Oddział Gliwicki SEP, Wydział Elektryczny Politechniki
Śląskiej i Zakład Pomiarowo badawczy Energetyki Energopomiar-Elektryka sp. z o.
o.
24.11.1999 r. w Katowicach, w siedzibie
Polskich Sieci Elektroenergetycznych – Południe sp. z o. o., odbyło się IX
posiedzenie Komitetu Honorowego Katowickich Dni Elektryki. Przedstawiono ramowy
program III Katowickich Dni Elektryki – największej imprezy Oddziału Zagłębia
Węglowego SEP w Katowicach zaplanowanej na rok dwutysięczny.
Konferencja nt. „Gazoszczelne urządzenia
elektroenergetyczne” odbyła się w dniach 8-9.12.1999 r. w Bielsku-Białej. Poświęcona
była nowoczesnym obiektom elektroenergetycznym średniego i wysokiego napięcia,
w których jest stosowana technika sprężonego sześciofluorku siarki (SF6).
W konferencji uczestniczyło kilkadziesiąt osób reprezentujących zakłady
energetyczne, firmy związane z energetyką oraz wyższe uczelnie techniczne.
Jednym z organizatorów konferencji było Centralne Kolegium Sekcji Energetycznej
SEP.
W dniach 25-26.11.1999 r. odbyły się w
Gorzowie Wielkopolskim III Dni Elektryki. Głównym organizatorem był SEP w
Gorzowie Wlkp. Podczas konferencji uczniowie technikum elektrotechnicznego w
Gorzowie Wlkp. przedstawili pracę dyplomową z zakresu komputerowego
projektowania oświetlenia elektrycznego.
Z inicjatywy Oddziału Jeleniogórskiego SEP
działa w budynku elektrowni wodnej w Szklarskiej Porębie Muzeum Energetyki
Jeleniogórskiej. Prace związane z adaptacją pomieszczeń i konserwacją
eksponatów wykonują społecznie członkowie SEP.
Gdańskie Dni Elektryki zostały zorganizowane
w dniach 17-18.11.1999 r., i nawiązywały do obchodów 80-lecia SEP.
Przedstawiony na konferencji referat nt. „Wybrane problemy elektrotechniki u
progu XXI wieku” był opracowany przez zespół naukowców z Wydziału
Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej.
(źródło:
SPEKTRUM, nr 1-2, 2000 r.)
Podstawowe normy elektrotechniczne
W Republice Czeskiej wprowadza się sukcesywnie podstawowe
normy elektrotechniczne z dziedziny ochrony przeciwporażeniowej, będących
odwzorowaniem przepisów obowiązujących w Unii Europejskiej. W normach
wyznaczono artykuły będące specyfiką czeskiej normalizacji. Wprowadzono tzw.
szereg norm 2000. Do 31.12.1999 r. wdrożono w RC następujące normy:
ČSN EN 2000-1 Zakres ważności, cele i podstawowe
punkty widzenia
ČSN 33 2000-2-21 Definicje – instrukcja wykorzystania
terminologii ogólnej
ČSN 33 2000-3 Określenie podstawowych
charakterystyk
ČSN 33 2000-4-41 Bezpieczeństwo – ochrona przed porażeniem
prądem elektrycznym
ČSN 33 2000-4-42 Bezpieczeństwo – ochrona przed wpływem
wysokich temperatur
ČSN 33 2000-4-43 Bezpieczeństwo – ochrona przed nadprądem
ČSN 33 2000-4-45 Bezpieczeństwo – ochrona przed podpięciem
ČSN 33 2000-4-46 Bezpieczeństwo – wyłączanie i włączanie
ČSN 33 2000-4-47 Bezpieczeństwo – wykorzystanie urządzeń
ochronnych dla zapewnienia
bezpieczeństwa przed porażeniem
prądem elektrycznym
ČSN 33 2000-4-473 Bezpieczeństwo – wykorzystanie urządzeń
ochronnych dla zapewnienia
ochrony przed nadprądem
ČSN 33 2000-4-481 Bezpieczeństwo – wybór środków ochronnych
według wpływów
zewnętrznych
ČSN 33 2000-5-51 Wybór i struktura urządzeń elektrycznych –
przepisy ogólne
ČSN 33 2000-5-52 Wybór i struktura urządzeń elektrycznych –
wybór układów i struktura
linii
ČSN 33 2000-5-523 Wybór i struktura urządzeń elektrycznych –
prądy dopuszczalne
ČSN 33 2000-5-53 Wybór i struktura urządzeń elektrycznych –
łączniki i sterowniki
ČSN 33 2000-5-537 Wybór i struktura urządzeń elektrycznych –
urządzenia do wyłączania i
włączania
ČSN 33 2000-5-54 Wybór i struktura urządzeń elektrycznych –
uziom i przewody ochronne
ČSN 33 2000-5-56 Wybór i struktura urządzeń elektrycznych –
awaryjne zasilanie
ČSN 33 2000-6-61 Rewizje – metody przy rewizji wyjściowej
ČSN 33 2000-7-701 Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych
– przestrzeń
z wanną lub natryskiem
ČSN 33 2000-7-702 Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – instalacja
elektryczna basenów pływackich i
fontann
ČSN 33 2000-7-703 Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – pomieszczenia
z piecem saunowym
ČSN 33 2000-7-704 Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – urządzenia
elektryczne na placach budów
ČSN 33 2000-7-705 Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – instalacje
elektryczne w rolnictwie i
ogrodnictwie
ČSN 33 2000-7-706 Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – ograniczony
obszar przewodzący
ČSN 33 2000-7-707 Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – urządzenia
do przetwarzania informacji
ČSN 33 2000-7-708 Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – urządzenia
w przyczepach turystycznych i
parkingach kempingów
Rewizje urządzeń elektrycznych
W
Biuletynie numer 1 zamieściliśmy artykuł omawiający problematykę rewizji w
Republice Czeskiej. Dziś przedstawiamy stan prawny w Rzeczypospolitej Polskiej.
Źródłem artykułu jest pismo SEP „Informacje o normach i przepisach
elektrycznych”.
W zależności od warunków środowiskowych
miejsca i przeznaczenia urządzeń i instalacji elektrycznych zróżnicowane są
wymagania norm i przepisów w zakresie projektowania, wykonawstwa i kontroli
sprawności technicznej. Są one skorelowane z wpływem czasu, czynników
destrukcyjnych środowiska i stopniem zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym,
pożarem, wybuchem czy też spowodowaniem innych szkód materialnych. Częstość
okresowych badań sprawności technicznej instalacji i urządzeń elektrycznych
wynika z wymagań przepisów Prawa budowlanego, Prawa energetycznego, Polskich
norm branżowych obligatoryjnych, a także zasady wiedzy technicznej. W zależności
od zakresu oraz zalecanej częstości badań urządzenia i instalacje elektryczne
można zróżnicować w grupach:
grupa 1 –
urządzenia i instalacje badane w pełnym zakresie i odstępach czasu nie
dłuższych niż 1 rok,
grupa 2 –
urządzenia i instalacje badane w zakresie bezpieczeństwa przeciwporażeniowego w
odstępach czasu nie dłuższych niż 1 rok i przez sprawdzanie rezystancji
izolacji – nie dłuższych niż 5 lat,
grupa 3 –
urządzenia i instalacje badane w zakresie bezpieczeństwa przeciwporażeniowego w
odstępach czasu nie dłuższych niż 5 lat i przez sprawdzanie rezystancji
izolacji – nie dłuższych niż 1 rok,
grupa 4 –
urządzenia i instalacje badane w pełnym zakresie, w odstępach czasu nie
dłuższych niż 5 lat.
Wymagane czasookresy kontrolnych badań okresowych
instalacji i urządzeń elektrycznych w obiektach budowlanych:
pomieszczenia
o wyziewach żrących: nie rzadziej niż A – 1 rok, B – 1 rok,
pomieszczenia
zagrożone wybuchem: nie rzadziej niż A – 1 rok, B – 1 rok,
otwarta
przestrzeń: nie rzadziej niż A – 1 rok, B – 5 lat,
pomieszczenia
bardzo wilgotne (ok. 100%) i wilgotne przejściowo (do 75%): nie rzadziej niż A
– 1 rok, B – 5 lat,
pomieszczenia
gorące (temperatura ponad 35 OC): nie rzadziej niż A – 1 rok, B – 5
lat,
pomieszczenia
zagrożone pożarem: nie rzadziej niż A – 5 lat, B – 1 rok,
pomieszczenia
stwarzające zagrożenie dla ludzi (budynki użyteczności publicznej lub ich
części, w których mogą przebywać ludzie w grupach ponad 50 osób, budynki lub
ich części, przeznaczone do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania
się, szkoły, budynki biurowe, domy studenckie, hotele, ośrodki zdrowia,
sanatoria, lokale handlowo usługowe do 50 osób, koszary, zakłady karne i inne
podobne): nie rzadziej niż A – 5 lat, B – 1 rok,
pomieszczenia
zapylone: nie rzadziej niż A – 5 lat, B – 5 lat,
pomieszczenia
inne, nie wymienione: nie rzadziej niż A – 5 lat, B – 5 lat.
A – okres
pomiędzy kolejnymi badaniami skuteczności ochrony przeciwporażeniowej
B – okres
pomiędzy kolejnymi badaniami rezystancji izolacji instalacji
Urządzenia elektryczne w łazienkach
Od
czerwca 1997 r. obowiązuje w Republice Czeskiej norma techniczna ČSN 33
2000-7-701 – urządzenia jednofunkcyjne w obiektach specjalnych, przestrzeń z
wanną lub natryskiem i przestrzeń umywalek (zařízení jednoúčelová ve
zvláštních objektech, prostory s vanou nebo sprchou a umývavací prostory).
Przepis ten uchylił normę techniczną ČSN 33 2135, część 1 z lutego 1990 roku.
Nowa norma jest opracowana tak, aby jej struktura odpowiadała wymogom IEC
364-1. Podstawą normy są dane techniczne z IEC 364-7-701, uzupełniona była
dodatkiem narodowym dotyczącym urządzeń elektrycznych w przestrzeni umywalki.
Dodatki narodowe są w normie wyznaczone literą „N”.
Określenie
zon w pomieszczeniach z wanną lub natryskiem –
Przestrzeń w pomieszczeniach z wanną lub natryskiem była rozdzielona do
czterech zon.
Zona 0 –
jest wewnętrzną przestrzenią wanny kąpielowej lub natryskowej. W pomieszczeniu
z natryskiem bez wanny jest ograniczona podłogą i płaszczyzną o wysokości 0,05
m nad podłogą (bardziej szczegółowo jest określona wariantowo dla głowicy
zabudowanej lub ruchomej).
Zona 1 –
jest ograniczona granicą zony 0 i równoległą przestrzenią o wysokości 2,25 m
nad podłogą i powierzchnią poziomą ograniczającą wannę kąpielową lub
natryskową, łącznie z przestrzenią pod wanną tam, gdzie przestrzeń jest
dostępna bez użycia narzędzi. W pomieszczeniu z natryskiem bez wanny z głowicą
ruchomą jest ograniczona przestrzenią pionową w granicach przestrzeni do
prysznicowania. W wypadku głowicy zabudowanej granicą jest przestrzeń o
średnicy 0,6 m od głowicy.
Zona 2 –
jest ograniczona przestrzenią pionową na wewnętrznej stronie zony 1 i
równoległą przestrzenią poziomą w odległości 0,6 m na zewnątrz od zony 1 oraz
podłogą i przestrzenią równoległą o wysokości 2,25 m nad podłogą. Tam gdzie
strop pomieszczenia jest wyższy jak 2,25 m, zona 2 jest nad zoną 1 aż do stropu
lub do wysokości 3 m, jeżeli strop pomieszczenia jest wyższy.
Zona 3 –
jest ograniczona przestrzenią pionową na wewnętrznej stronie zony 2 i
równoległą przestrzenią poziomą w odległości 2,4 m na zewnątrz od zony 2 oraz
podłogą i przestrzenią równoległą o wysokości 2,25 m nad podłogą. Tam gdzie
strop pomieszczenia jest wyższy jak 2,25 m, zona 3 jest nad zoną 2 aż do stropu
lub do wysokości 3 m, jeżeli strop pomieszczenia jest wyższy.
Przestrzeń
umywalki jest ograniczona przestrzenią pionową przechodzącą obrysem umywadła,
łącznie z przestrzenią pod umywalką, oraz podłogą i stropem.
Pod wanną
jest zona 1 – w wypadku, że przestrzeń jest dostępna bez użycia narzędzi lub
zona 3 – jeżeli przestrzeń jest dostępna tylko z użyciem narzędzi.
Ochrona
przeciwporażeniowa – W wypadku użycia obwodów SELV (bezpieczne małe
napięcie) z jakimkolwiek napięciem znamionowym zapewnia się ochrona przed
dotykiem osłonami minimalnie IPXXB lub izolacją na napięcie zmienne 500 V na
okres 1 minuty.
Muszą być
zainstalowane uzupełniające połączenia przewodami ochronnymi w zonach 1, 2 i 3,
w tym przewodów ochronnych wtyczek w zonach 0, 1, 2 i 3.
W zonie 0
może być użyte tylko urządzenie elektryczne z napięciem znamionowym zmiennym do
12 V lub napięciem stałym do 25 V, źródło musi być zainstalowane poza zonami 0,
1 i 2. Ochrony osłoną lub położeniem nie są dozwolone.
Wpływy
zewnętrzne – Zezwala się instalacja urządzeń elektrycznych:
W zonie
0: min IPX7,
W zonie 1
i 2: min. IPX4, nad maksymalnym poziomem dowolnej głowicy zabudowanej można
użyć min. IPX2, tam gdzie może występować strumień wody podczas czyszczenia w
łaźniach komunalnych, minimalna osłona dopuszczalna – to IPX5.
W zonie 3:
tam gdzie może występować strumień wody podczas czyszczenia w łaźniach
komunalnych – min. IPX5.
Łaźnie
komunalne – to wanny i natryski w szkołach, zakładach produkcyjnych, klubach
sportowych, jak również łaźnie ogólnodostępne.
Wybór
sieci i przewodów – Można korzystać tylko z odizolowanych przewodów
bez metalowych osłon.
W zonie
0: instalacja elektryczna może zasilać tylko nieruchome urządzenia elektryczne
umieszczone w zonie 0.
W zonie
1: instalacja elektryczna może zasilać tylko nieruchome urządzenia elektryczne
umieszczone w zonie 0 i 1.
W zonie
2: instalacja elektryczna może zasilać tylko nieruchome urządzenia elektryczne
umieszczone w zonie 0, 1 i 2 oraz w tej części zony 3, która jest pod wanną
kąpielową lub natryskową.
W zonie
3: instalacja elektryczna może zasilać tylko nieruchome urządzenia elektryczne
umieszczone w zonie 0, 1, 2 i 3.
Łączniki,
sterowniki – W zonie 0 nie zezwala się na użycie żadnego
łącznika lub sterownika. W zonie 1 nie zezwala się instalacja żadnego łącznika
lub osprzętu, z wyjątkiem obwodów SELV zasilanych napięciem znamionowym
zmiennym do 12 V lub stałym do 25 V, ich źródło musi być umieszczone poza
zonami 0, 1 i 2.
W zonie 2
nie zezwala się instalacja żadnego łącznika, osprzętu z łącznikiem lub gniazda
wtyczkowego z wyjątkiem łączników i gniazd wtyczkowych obwodów SELV, ich źródło
musi być umieszczone poza zonami 0, 1 i 2 i z wyjątkiem gniazda wtyczkowego na
zasilanie maszynki do golenia (IEC 742).
W zonie 3
zezwala się użycie gniazd wtyczkowych pod warunkiem zabezpieczenia ich:
transformatorem bezpieczeństwa, który odpowiada ČSN 33 2000-4-41, ochroną SELV
zgodnie z ČSN 33 2000-4-41, ochraniaczem prądowym z prądem znamionowym
wyzwalającym do 30 mA.
Gniazdo
wtyczkowe zainstalowane poza zoną 3, ale wewnątrz pomieszczenia musi być
zabezpieczone analogicznie jak do zony 3.
Gniazda
wtyczkowe i łączniki mogą być umieszczone w przestrzeni umywalki, zgodnie z
zasadami wyznaczonymi w normie.
W
szkołach – gniazda wtyczkowe w przestrzeni umywalki nie mogą być bliżej niż 1,5
m od przestrzeni umywalki. Zasada ta nie obowiązuje w gabinetach i
laboratoriach fizyki, chemii i biologii.
Inne
urządzenia elektryczne – W zonie 1 mogą być zainstalowane tylko:
podgrzewacz wody, pompa natryskowa oraz urządzenia elektryczne wyprodukowane do
zony 1 (z ochraniaczem prądowym). W zonie 2 można zainstalować urządzenia
elektryczne zezwolone w zonie 1 oraz oprawy oświetleniowe, wentylatory,
urządzenia grzewcze itp. (z ochraniaczem prądowym).
Tadeusz
Toman
Pomieszczenia z piecem saunowym
W
Republice Czeskiej przepisy dotyczące urządzeń elektrycznych w pomieszczeniach
z piecem saunowym reguluje norma techniczna ČSN 33 2000-7-703 z marca 1997 r.
Wymagania techniczne uwzględnione w tej normie uzupełniają ogólne przepisy
elektrotechniczne zapisane w ČSN 33 2000-1.
Tam, gdzie wykorzystano bezpieczne małe
napięcie SELV o dowolnej wartości znamionowej, musi być ochrona przed
niebezpiecznym napięciem dotykowym części żywych („živé částí”)
zapewniona przez a) przegrody („zábrana”) lub osłony („krytí”)
min. IP2X lub b) izolację, która wytrzyma przez okres 1 minuty napięcie
badawcze 500 V. Nie jest dozwolona ochrona części żywych (niskiego napięcia)
przez przegrody i położenie („poloha”). Nie jest dozwolona ochrona
części nieżywych (niskiego napięcia) przez przewodzącą okolicę („vodivé
okolí”) i przez nieuziemnione połączenie miejscowe („místní pospojování”).
Urządzenie musi mieć kod IP minimum IP2X.
Norma stanowi cztery zony. W zonie 1 można instalować tylko urządzenia, które są częścią
składową pieca sauowego. W zonie 2
nie są przepisane żadne specyficzne wymagania techniczne dotyczące urządzeń
żaroodpornych. W zonie 3 muszą
urządzenia techniczne wytrzymywać temperaturę powietrza 125 OC. W zonie 4 zezwala się instalować tylko oprawy oświetleniowe
montowane tak, aby nie doszło do ich przegrzania i ich instalację elektryczną,
sterowanie pieca saunowego (termostaty, wyłącznik zabezpieczający z ochroną
cieplną) i instalację elektryczną związaną z omawianym urządzeniem. Wymagana
żaroodporność, podobnie jak w zonie 3, jest 125 OC.
Nie zezwala się wykorzystywać metalowe
rurki instalacyjne. W pomieszczeniach saunowych nie zezwala się instalować
gniazda wtyczkowe. Włączniki i wyłączniki (za wyjątkiem tych, które są
zabudowane w piecu saunowym) muszą być umieszczone na zewnątrz pomieszczenia
saunowego.
Tadeusz
Toman
Instalacje elektryczne w rolnictwie
Aktualnie
w Republice Czeskiej problematykę przepisów elektrotechnicznych dotyczących
instalacji urządzeń elektrycznych w rolnictwie reguluje norma techniczna ČSN 33
2000-7-705. Jej wymagania dotyczą instalacji elektrycznych w urządzeniach
rolniczych i ogrodniczych, np. podczas hodowli zwierząt (stajnie lub obory,
fermy drobiarskie, chlewy, przygotowanie paszy, szopy na siano, składy słomy i
nawozów sztucznych, spichlerze, miejsca zewnętrzne – wypas bydła itp.). Norma
nie dotyczy instalacji w budynkach nierolniczych, nawet w wypadku, że są
częścią składową zakładu rolniczego
Wpływy zewnętrzne według ČSN 33 2000-3
określa technolog lub projektant, a w bardziej złożonych przypadkach komisja. W
zakładach rolniczych na urządzenia elektryczne mają wpływ wilgotność powietrza,
pył, agresywność korozyjna. Trzeba też brać pod uwagę niebezpieczeństwo
powstania pożaru i niebezpieczeństwo porażenia prądem elektrycznym ludzi i zwierząt.
Szczególnie dotyczy to tzw. wielkiego bydła – koni, bydła rogatego, owiec,
trzody chlewnej itp. Istnieje też niebezpieczeństwo w zakładach z intensywną
hodowlą drobiu, które dotyczy wyłączeń energii elektrycznej systemów
zapewniających warunki hodowli, np. ogrzewanie elektryczne (wykorzystać
niezależne zasilanie).
Ochrona
przed porażeniem elektrycznym – Przy użyciu bezpiecznego małego
napięcia (SELV), bez względu na napięcie znamionowe musi być zapewniona ochrona
osłoną IP2X i izolacją (wytrzymującą napięcie 500 V przez 60 sek.). Obwody z
bezpiecznym napięciem są konieczne wszędzie tam, gdzie nie można zapewnić np.
połączeniem dodatkowym maksymalne napięcie krokowe lub dotykowe 25 V zmienne i
60 V stałe. Połączeniem dodatkowym muszą być przyłączone wszystkie konstrukcje
– przewodniki, których mogą się zwierzęta dotknąć i przewód ochronny. W 2
miejscach połączenie dodatkowe musi być przyłączone do uziemienia, ich
minimalna odległość musi wynosić 50 m.
Poleca się do podłogi położyć siatkę
metalową, która zapewni ochronę przed niebezpiecznym napięciem krokowym.
Długość kroku zwierząt jest różna: 160 cm (dorosłe bydło rogate, konie), 130 cm
(maciora), 120 cm (cielę), 110 cm (świnia dorosła), 80 cm (owca).
Części nieżywe w przestrzeniach
szczególnie niebezpiecznych nie mogą być połączone z układem ochronnym ani z
ziemią, o ile szczegółowe przepisy tego wyraźnie nie zezwalają. Źródło napięcia
bezpiecznego (transformator bezpieczeństwa, bateria, generator) muszą być
umieszczone na zewnątrz przestrzeni szczególnie niebezpiecznej.
Obwody zasilające gniazdka (wtyczkowe)
muszą być chronione prądowym wyłącznikiem bezpieczeństwa z prądem wyzwalającym
maks. 30 mA.
Ochrona
przed wpływem ciepła – Ze względu na ochronę przeciwpożarową konieczne
jest zastosowanie prądowych wyłączników bezpieczeństwa z prądem wyzwalającym
maks. 0,5 A. Urządzenia ogrzewania elektrycznego muszą być stałe (nieruchome),
w dostatecznej odległości od zwierząt i materiałów łatwo palnych. Wyłączniki
muszą mieć sygnalizację włączenia promienników podczerwieni. Wyłączniki
bezpieczeństwa nie mogą być zainstalowane w miejscach dostępnych dla zwierząt.
Musi być zapewniona minimalna osłona urządzeń elektrycznych IP44.
Tadeusz
Toman
Katalog baterii stacjonarnych
W
spotkaniu członkowskim SEP 7.6.2000 r. wziął udział przedstawiciel ostrawskiej
firmy AKUMA, producenta baterii i akumulatorów i przekazał nam katalog baterii
stacjonarnych, produkowanych przez firmę AKUMA. Katalog opracowany jest również
w języku polskim. Z wykorzystaniem katalogu prezentujemy czytelnikom Biuletynu
podstawowe informacje o bateriach stacjonarnych produkowanych przez AKUMĘ.
Baterie
SLA są bateriami bezobsługowymi z korkami gazoszczelnymi. Mogą
być wykorzystywane zarówno w wypadku rozładowań krótkookresowych (sekundowych
lub minutowych), jak i w wypadku rozładowań długotrwałych w okresie kilku
godzin. Baterie SLA spełniają wszystkie wymagania dotyczące bezobsługowego
zasilania energią elektryczną. Możliwości zastosowania: telekomunikacja,
systemy UPS, rozdzielnie energii elektrycznej, urządzenia sygnalizacyjne i
ostrzegawcze, oświetlenie awaryjne.
Baterie
FAT są bateriami bezobsługowymi z korkami gazoszczelnymi. Mogą
być wykorzystywane zarówno w wypadku rozładowań krótkookresowych (sekundowych
lub minutowych), jak i w wypadku rozładowań długotrwałych w okresie kilku
godzin. Baterie FAT w zupełności spełniają wszystkie wymagania dotyczące
bezobsługowego zasilania energią elektryczną. Możliwości zastosowania:
telekomunikacja, systemy UPS, rozdzielnie energii elektrycznej, urządzenia
sygnalizacyjne i ostrzegawcze.
Baterie
SLB do zasilania systemów UPS są bateriami bezobsługowymi z
korkami gazoszczelnymi. Zostały skonstruowane dla średniowysokich prądów
rozładowczych w układach stacjonarnych. Optymalny dobór napięcia umożliwia idealne
wykorzystanie szeregu SLB do zasilania systemów UPS o wysokich wymaganiach
obciążeniowych. Możliwości zastosowania: systemy UPS.
Baterie
UPS są bateriami bezobsługowymi z korkami gazoszczelnymi.
Zostały wykonane zgodnie z specyficznymi wymaganiami, dotyczącymi wysokich
poborów energii elektrycznej przez urządzenia UPS. Optymalny dobór napięcia
umożliwia idealne wykorzystanie do zasilania urządzeń UPS o wysokich
wymaganiach obciążeniowych. Możliwości zastosowania: systemy UPS,
telekomunikacja, sterowanie, oświetlenie awaryjne, urządzenia
sygnalizacyjno-zabezpieczające.
Baterie
SMG są bateriami bezobsługowymi z korkami gazoszczelnymi. Są
wykorzystywane w wypadku długotrwałego poboru mocy (przez okres kilku godzin).
Zwarta konstrukcja umożliwia wykorzystanie tych baterii jako źródła energii
elektrycznej dla wszystkich urządzeń, wymagających ruchu bezobsługowego.
Możliwości zastosowania: telekomunikacja, produkcja prądu elektrycznego,
rozrządy prądu, systemy słoneczne i wiatrowe, rezerwa zasilania systemów
komputerowych, oświetlenie bezpieczeństwa, systemy napędowe, urządzenia
zabezpieczające i sygnalizacyjne.
Baterie
SD, SDH są wykorzystywane zarówno
do rozładowań wysokimi prądami wyładowczymi w zakresie krótkotrwałym (minuty),
jak również do rozładowań długotrwałych w okresie paru godzin. Sposób wykonania
oraz specyficzny skład płyt umożliwia ich wykorzystanie jako źródła energii o
wysokiej pojemności, umożliwiający utrzymanie baterii w stanie w pełni
załadowanym. Możliwości zastosowania: rozrządy energii elektrycznej,
sterowanie, systemy UPS, urządzenia sygnalizacyjne i ostrzegawcze.
Baterie
OPzS są wykorzystywane do rozładowań długookresowych w zakresie
kilku godzin. Ich konstrukcja umożliwia ich wykorzystanie jako niezawodnego
źródła energii elektrycznej. Bateria mogą być użyte również przy rozładowaniach
cyklicznych. Możliwości zastosowania: telekomunikacja, produkcja energii
elektrycznej, rozrządy energii elektrycznej, systemy zdalnego sterowania,
systemy transportowe, rezerwa zasilania systemów komputerowych, urządzenia
zabezpieczające.
Baterie
PMF są wykorzystywane do rozładowań wysokimi prądami
wyładowczymi w zakresie krótkotrwałym (minuty), jak również do rozładowań
długotrwałych w okresie kilku godzin. Są przystosowane do łączenia w bloki.
Elementy konstrukcyjne są identyczne jak w ogniwach OPzS. W połączeniu blokowym
przedstawiają niezawodne źródło energii elektrycznej, które może być również
użyte przy rozładowaniach cyklicznych. Możliwości zastosowania: systemy
słoneczne, oświetlenie awaryjne, urządzenia sygnalizacyjne i ostrzegawcze,
systemy UPS, systemy napędowe, telekomunikacja.
Baterie
SMF, SMBF są używane do
długotrwałego poboru mocy (przez okres kilku godzin). Dzięki zwartej
konstrukcji z zawieszonymi rurkowymi płytami dodatnimi przedstawiają nadzwyczaj
niezawodne źródło energii. Źródło to może być również użyte przy rozładowaniach
cyklicznych. Możliwości zastosowania: telekomunikacja, produkcja i rozrządy
energii elektrycznej, systemy zdalnego sterowania, systemy transportowe,
rezerwa zasilania systemów komputerowych, urządzenia zabezpieczające.
Baterie
SMZA są używane do rozładowań długookresowych w zakresie kilku
godzin. Konstrukcja umożliwia ich wykorzystanie jako niezawodnego źródła
energii elektrycznej. Baterie mogą być użyte również przy rozładowaniach
cyklicznych. Możliwości zastosowania: telekomunikacja, produkcja i rozrządy
energii elektrycznej.
Baterie
SGL, SGH są wykorzystywane do
rozładowań wysokimi prądami wyładowczymi w zakresie krótkotrwałym (sekundy,
minuty), jak również do rozładowań długotrwałych w okresie kilku godzin.
Konstrukcja umożliwia ich wykorzystanie jako długoletniego źródła energii
elektrycznej. Baterie mogą być użyte również przy rozładowaniach cyklicznych.
Możliwości zastosowania: produkcja i rozrządy energii elektrycznej,
telekomunikacja, systemy zdalnego sterowania, systemy transportowe, zasilanie
zabezpieczające, systemy UPS.
U poszczególnych typów akumulatorów
wyszczególniono cechy konstrukcyjne, na przykład dotyczące elektrolitu,
dodatnich i ujemnych elektrod, separatora, obudowy, wykonania i wyprowadzania
biegunów.
Krótki rys historyczny rozwoju nauki o elektryczności
Elektrotechnika
jako nauka rozwinęła się w XIX wieku zwanym „wiekiem pary i elektryczności”. Niektóre
zjawiska elektryczne, jak przyciąganie skrawków materiału, kawałków słomy itp.
przez potarty suknem bursztyn, były jednak znane już w starożytnej Grecji. Duże
zainteresowanie budziły zjawiska elektryczne w XVII i XVIII wieku. Modne były
wówczas pokazy tych zjawisk na dworach królów i na przyjęciach arystokratów i
zamożnych mieszczan.
Pierwsze badania magnetyzmu i
elektryczności uzyskiwanej przez tarcie bursztynu zainicjował około 1600 roku
Anglik William Gilbert. W 1670 roku burmistrz Magdeburga Otto von Guericke
otrzymał elektryczność przez pocieranie kul siarki i zaobserwował odpychanie
się ciał nieelektryzowanych. Badaniami elektryczności zajmował się również
burmistrz Gdańska, Daniel Gralat, konstruktor w 1747 roku baterii.
Doświadczenia elektryczne nie były wtedy bezpieczne, o czym dowodzi śmierć w
1750 roku norymberskiego matematyka i fizyka J.G.Doppelmayera.
W 1972 roku amerykański mąż stanu i badacz
przyrody Banjamin Franklin bada elektryczność atmosferyczną i udowadnia, że
piorun jest iskrą elektryczną. Jest on też wynalazcą piorunochronu. W końcu
XVIII wieku francuski fizyk Karol Coulomb odkrywa pierwsze prawo ilościowe w
historii elektryczności i magnetyzmu nazwane jego nazwiskiem.
Obserwacje zjawisk elektrycznych,
dokonanych przez Luigi Galvaniego, właściwie interpretuje Włoch Alessandro
Volta i buduje pierwszą baterię ogniw galwanicznych w 1799 roku. O wielkościach
ówczesnych baterii ogniw galwanicznych świadczy fakt, że Szkoła Politechniczna
w Paryżu miała baterie o napięciu 500 V i prądzie około 10 A, a uczony
angielski Humphry Dawy dysponował baterią złożoną z 2000 elementów, co
umożliwiło mu w 1809 roku uzyskanie łuku elektrycznego
Przełomowym rokiem był 1820 rok, w którym
Duńczyk Hans Christian Oersted odkrył działanie prądu elektrycznego na magnes
trwały. Francuzi Jean Arago i Louis Joseph Gay-Lussack – elektromagnetyzm,
André Marie – zjawiska elektrodynamiczne. Powstała nauka zajmująca się ruchem i
oddziaływaniem ładunków elektrycznych, prądów elektrycznych oraz zjawisk
towarzyszących tym oddziaływaniom.
W 1827 roku Niemiec Georg Ohm sformułował
prawo noszące jego imię, prawo nie mniej ważne niż reguły A.M. Amprérea.
Anglik Michael Faraday, po odkryciu
Oersteda, stworzył prototyp silnika elektrycznego i przetworzył energię
elektryczną w mechaniczną. W 1832 roku dokonał odkrycia indukcji
elektromagnetycznej, odkrycie które stało się początkiem współczesnej
elektrotechniki i umożliwiło później budowę prądnic, silników, transformatorów
oraz wielu innych urządzeń elektrycznych. M.Faraday sformułował również
podstawowe prawo elektrochemii, zwane prawem Faradaya, wprowadził pojęcie pola
elektrycznego i magnetycznego, stwierdził, że wszystkie ciała (choć w różny
sposób) podlegają działaniu pola magnetycznego oraz stwierdził działanie pola
magnetycznego na światło.
Badaniem praw elektrodynamiki zajmował
się, pracujący w Petersburgu, H.Lenz. Badał prawa indukcji elektromagnetycznej,
przemianę elektryczności w ciepło (prawo Joulea-Lenza) oraz stwierdził
odwracalność pracy maszyn: prądnicy i silnika elektrycznego Prowasfuone przez
Lenza badania teoretyczne stały się podstawą do rozwoju techniki i ulepszania
kostrukcji urządzeń.
Łukowe oświetlenie elektryczne zaczęło
wchodzić w życie w 1856 roku, po skonstruowaniu odpowiednich prądnic. Lampy
łukowe stosowano w latarniach morskich i do oświetlenia placów. Szerokie
rozpowszechnienie oświetlenia elektrycznego nastąpiło po skonstruowaniu żarówki
przez Thomasa Alva Edisona w 1879 roku.
Rozwój budowy maszyn elektrycznych, odkrycie
około 1860 roku zasady samowzbudzenia, udane konstrukcje prądnic i silników
Francuza T.Grammea i innych umożliwiły w 1881 roku budowę w Berlinie pierwszej
linii tramwaju elektrycznego.
Pierwsze udane próby przesyłania energii
elektrycznej na większe odległości zostały przeprowadzone przez Oskara von
Müllera z inicjatywy Mercela Deprez podczas wystawy elektrotechnicznej w
Monachium w 1882 roku. Wykorzystując druty telegraficzne przysyłano na
odległość 57 km energię elektryczną o mocy około 1,1 kW i napięciu około 1500
V. Sprawność była jednak niewielka.
Zasadnicze zmiany w tej dziedzinie
przyniosły badania Michała Doliwo-Dobrowolskiego w latach 1889-1890 i
opracowanie konstrukcji prądnicy trójfazowej, układów trójfazowych i silników
trójfazowych indukcyjnych (asynchronicznych) klatkowych oraz zastosowanie
transformatorów. W 1891 roku oddano do użytku pierwszą napowietrzną linię
przesyłową łączącą elektrownię wodną Lauffen z Frankfurtem nad Menem. Linia
miała 175 km długości i przenosiła moc około 220 kW przy napięciu 8,5 kV i
sprawności 75%. Dobre wyniki eksploatacyjne tej linii przyczyniły się w dużej
mierze do rozpowszechnienia układu trójfazowego.
Zastosowanie prądu elektrycznego do celów
łączności rozpoczęło się na początku XIX wieku. Udany typ aparatu
telegraficznego skonstruował Amerykanin Samuel Morse i pierwsza linia oparta na
jego konstrukcji uruchomiona została w 1884 roku. W 1855 roku Amerykanin David
Edward Hughes skonstruował pierwszy dalekopis – aparat telegraficzny drukujący
litery. Amerykanin A.G.Bell opatentował w 1876 roku wynalazek telefonu. Mimo
późniejszych procesów sądowych o pierwszeństwo należy stwierdzić, że tylko
dzięki Bellowi doszło do powszechnego stosowania telefonów. W 1889 roku
Amerykanin A.Strowager opatentował wybierak telefoniczny będący podstawową
częścią automatycznych central telefonicznych. W 1867 roku Anglik James Clerk
Maxwell ogłosił swoje słynne równanie udowadniające istnienie fal
elektromagnetycznych i wykazał, że światło jest jednym z rodzajów tych fal.
Istnienie fal elektromagnetycznych wywołujących zjawiska elektryczne udowodnił
doświadczalnie Niemiec Heindrich Hertz w 1887 roku. Badaniami tych fal
zajmowało się wielu uczonych, m.in. Rosjanin Aleksander Popow, który w 1895
roku przekazał za pośrednictwem fal elektromagnetycznych (radiowych) znaki
alfabetu Morsea oraz Chorwat Nicola Tesla.
Duże znacznie przypisuje się zastosowaniu
i dalszemu badaniu własności półprzewodników. Zainteresowanie półprzewodnikami
pojawiło się w 50 latach XX wieku. Wyniki tych badań znalazły zastosowanie w
radiotechnice i w energetyce. Tak jak w XIX wieku elektrotechnika wyodrębniła
się z fizyki w odrębną dziedzinę nauki, tak w wieku XX z elektrotechniki
wyodrębniła się nowa gałąź nauki – elektronika, zajmująca się lampami
elektronowymi, półprzewodnikami, elementami umożliwiającymi bezpośrednie
sterowanie strumienia elektronów i ich zastosowanie w łączności, automatyce i
wielu innych dziedzinach techniki.
W XX wieku większe zastosowanie znajduje
telegraf, telefon, oświetlenie elektryczne, elektrochemia, elektrometalurgia,
napęd i grzejnictwo elektryczne. Rozwój przemysłu maszynowego i transportu
kolejowego, przekształcenie się osiedli i miast w duże ośrodki przemysłowe
stanowiły podstawę do coraz powszechniejszego stosowania urządzeń
elektrycznych. Przyczyną rozpowszechnienia energii elektrycznej jest możliwość
jej łatwego przetwarzania na inne rodzaje energii, jak ciepło, światło, energia
mechaniczna, chemiczna, energia pola magnetycznego, dźwięk. Energię elektryczną
można łatwo i ekonomicznie rozprowadzić za pomocą sieci elektroenergetycznych.
Zasilane z sieci maszyny i przyrządy mają prostą budowę, zajmują mało miejsca,
cechuje je stała gotowość do pracy i łatwa obsługa, ich konserwacja nie jest
uciążliwa. W zakładach ciepłowniczych produkuje się równocześnie energię
elektryczną i cieplną.
Z zastosowaniem energii elektrycznej i jej
wykorzystaniem spotykamy się w naszym życiu wszędzie. Zelektryfikowano kolej,
jeździmy tramwajami elektrycznymi i trolejbusami. Energia elektryczna napędza
silniki poruszające dźwigi, obrabiarki i inne maszyny. Miejsca pracy, ulice i
mieszkania oświetlone są lampami elektrycznymi. Najlepsze gatunki stali oraz
inne metale (miedź, aluminium itp.) wytapiamy w piecach elektrycznych. Urządzenia
elektryczne jak pralki, chłodziarki, odkurzacze, roboty kuchenne stosujemy w
gospodarstwach domowych, w przemyśle i rolnictwie. Postęp techniczny
uzależniony jest od elektryfikacji i elektronizacji maszyn.
Opracowano
na podstawie publikacji: „Zarys elektrotechniki”,
autor:
Jerzy Dreszer, Warszawa 1987
Tygodnik „Wprost” pisze o internecie
Poznański
tygodnik „Wprost” z 23.1.2000 r. w artykule „Kontrakt z przyszłością” pisze
m.in. Internet będzie podstawowym medium już w pierwszej dekadzie XXI wieku –
tak skomentowali specjaliści fuzje America Online z Time Warner Inc. (...).
Kontrakt okrzyknięto od razu fuzją na miarę XXI wieku. Nie tylko dlatego, że
jego wartość kilkakrotnie przewyższa dotychczasowe połączenia, lecz przede
wszystkim z powodu rewolucji, jaką wywołała. Lista możliwości, które daje to
połączenie, jest bardzo długa. Na przykład siedząc przed ekranem telewizora,
będziemy mogli aktywnie uczestniczyć w teleturnieju, a oglądając swój ulubiony
serial – przyłączyć się do grupy dyskusyjnej on line. W przerwie między
programami moglibyśmy także dokonać zakupów w sklepie internetowym.
Wzrost produkcji energii w statystyce
„Dziennik
Zachodni” z 28.1.br., wychodzący w Katowicach, opublikował tabelę rocznego wskaźnika
wzrostu produkcji różnych rodzajów energii na świecie w okresie 1990-1998.
Przedstawiamy tabelę czytelnikom naszego Biuletynu:
Elektrownie
wiatrowe
22 %
Elektrownie
słoneczne
16 %
Elektrownie
geotermiczne 4 %
Elektrownie
wodne
2 %
Elektrownie
na ropę naftową 2 %
Elektrownie
na gaz ziemny 2 %
Elektrownie
atomowe
1 %
Elektrownie
węglowe
0 %
Reklama dźwignią handlu
Jest
ogólnie znaną prawdą, że dobra reklama to połowa sukcesu. Zrozumiało to wielu
producentów urządzeń elektrycznych i ogólnie przedsiębiorców działających w
dziedzinie elektryki. Reklama w czasopiśmie „Elektrotechnika v praxi”,
którego redaktorem naczelnym jest Jindřich Babárik, tworzy mniej więcej 50 %
objętości pisma. Może doczekamy kiedyś zamówień na reklamę w języku polskim w
naszym Biuletynie.
„BIULETYN SEP“ – wydawca:
Sdružení polských elektrotechniků v České republice / Stowarzyszenie
Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej (SEP), adres redakcji i
wydawnictwa: 737 01 Český Těšín / Czeski Cieszyn, ul. Střelniční / Strzelnicza
28, e-mail: sepelektro@seznam.cz, redaktor: inż.Tadeusz
Toman, 737 01 Třinec-Konská / Trzyniec-Końska 49, wydano techniką
kserograficzną, nakład: 40 egzemplarzy, kolportaż: członkowie SEP, kosztuje 20
Kč, członkowie SEP gratis, znak reg.: Ka47