Biuletyn Internetowy

Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej

BIULETYN SEP – numer 40

 

Czeski   Cieszyn

5 / 2017

 

http://www.coexistentia.cz/SEP/index.html

 

 

Spotkanie Koleżeńskie Elektryków w  Domu Polskim w Cierlicku-Kościelcu

(zdjęcie: Tadeusz Parzyk)

 

„Elektrotechnicy obradowali na Kościelcu” – pisze „Zwrot”

 

Artykuł na temat Spotkania Koleżeńskim Elektryków z 7.10.2016 r. zamieścił „Zwrot” – miesięcznik Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego, numer 11/2016. Autorem artykułu jest TT, autorem zdjęcia Tadeusz Parzyk. Więcej informacji o Spotkaniu Koleżeńskim Elektryków jest na www.zwrot.cz. TT

 

 

Elektrotechnicy obradowali na Kościelcu”, „Zwrot” (11/2016 r.)

 

Zebranie zarządu i komisji rewizyjnej SEP – 8.12.2016 r.

 

Zarząd Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej na swoim ostatnim w bieżącym roku zebraniu omówił plan działalności w 2017 roku. Ustalono, że odbędą się cztery spotkania członków i sympatyków stowarzyszenia. W lutym zwołane będzie zebranie członkowskie, w czerwcu odbędzie się prelekcja, której temat będzie ustalony dodatkowo, a we wrześniu zaprosimy na spotkanie wykładowcę akademickiego. Utrzymywane będą kontakty z Oddziałem Gliwickim Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Komisja Rewizyjna zaakceptowała rozliczenie kasowe i zgodziła się z wydatkami na działalność wydawniczą i prelekcyjną w 2017 roku. TT

 

Obradowało zebranie członkowskie SEP – 23.3.2017 r.

 

W czwartek 23.3.2017 r. odbyło się w Czeskim Cieszynie zebranie członkowskie Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej (w skrócie SEP). Organizacja, zrzeszająca elektryków narodowości polskiej była zarejestrowana w 1999 roku i jest jedną z kilku polskich organizacji branżowych działających na Zaolziu.

   Obrady zagaił przewodniczący SEP kol. Tadeusz Toman, sprawozdanie z działalności przedstawił sekretarz SEP kol. Stanisław Feber. W biegłym roku odbyło się kilka spotkań, podczas których dyskutowano na temat szeroko rozumianej elektryki, natomiast raz na kwartał SEP organizuje spotkania elektryków, na których wygłaszane były prelekcje, na przykład na temat ochrony prawnej wniosków racjonalizatorskich lub wynalazków, czy na temat słownictwa elektrotechnicznego oraz zagrożeń elektrycznych i ochrony przed nimi. Członkowie SEP mają możliwość przeglądnąć i wypożyczyć prasę elektrotechniczną i w ten sposób doskonalić kwalifikacje zawodowe i uzyskiwać najnowsze informacje techniczne. W ubiegłym roku wydaliśmy dwa numery „Biuletynu Internetowego SEP“ – numer 38 i 39.

   Najważniejszym ubiegłorocznym wydarzeniem w działalności SEP było, zorganizowane w dniu 7.10.2017 r. w Domu Polskim w Cierlicku-Kościelcu, Spotkanie Koleżeńskie Elektryków. Z zaproszenia skorzystali przewodniczący Oddziału Gliwickiego Stowarzyszenia Elektryków Polskich kol. Jan Kapinos, dwaj członkowie Oddziału kol. Andrzej Grabowski i kol. Szymon Ciura oraz kol. Mieczysław Hudeczek z Czesko-Morawskiego Związku Elektrotechnicznego.   W ramach spotkania zaprosiliśmy z prelekcją na temat polskich lotników Żwirki i Wigury Jana Przywarę, członka Miejscowego Koła PZKO w Cierlicku-Kościelcu, który w ciekawy sposób przedstawił dokonania polskich lotników i tragiczną katastrofę, w której obaj zginęli. Mieliśmy możliwość zwiedzić Izbę Tradycji – stałą ekspozycję zainstalowaną w Domu Polskim. W części towarzyskiej z programem wystąpił zespół regionalny „Nowina” z Jabłonkowa. Przygotowany był skromny posiłek.

   Sprawozdanie finansowe przedstawił kol. Zygmunt Stopa. Podczas zebrania wybrano nowe władze SEP na okres 2017/2018, zarząd w składzie kol. Tadeusz Toman – przewodniczący, kol. Stanisław Feber, kol. Tadeusz Parzyk, kol. Tomasz Stopa, kol. Zygmunt Stopa oraz komisję rewizyjną w składzie: kol. Władysław Drong, kol. Władysław Niedoba i kol. Józef Wita. Zaakceptowano plan pracy na 2017 rok. Uchwalono, że tematem najbliższego spotkania pt. „Młodzież a elektrotechnika“ powinno być przywrócenie prestiżu wykształcenia elektrotechnicznego. Najważniejsze zadania SEP są stałe, przede wszystkim integrowanie środowiska elektryków, organizowanie życia towarzyskiego, doskonalenie kwalifikacji zawodowych, podniesienie rangi branży elektrotechnicznej w społeczeństwie, wymiana najnowszych informacji technicznych i udostępnienie polskiej literatury fachowej i periodyków. TT

 

Zapora wodna znacznie zmieniła wygląd Cierlicka

 

Budowę Zapory Cierlickiej zakończono przed 53 laty. Zmieniła ona znacznie wygląd tej malowniczej wioski.

   Jest styczeń 1964 roku. Jedna z największych budowli wodnych nie tylko na terenie byłej Czechosłowacji, ale również Europy, znajdująca się na terenie gminy Cierlicko koło Hawierzowa była uroczyście oddana do użytku. Pierwsze wzmianki o planie budowy zapory wodnej na Śląsku Cieszyńskim w celu zapewnienia wody użytkowej dla Huty Trzyniec i okolicznych kopalni pojawiły się już w 1953 roku. Jednocześnie zapora miała służyć jako teren rekreacyjny i ochrona przeciwpowodziowa dla niżej położonych wiosek. Po dwu latach intensywnych dyskusji na ten temat na poziomie rządowym podjęto decyzję i budowa zapory dostała zielone światło.

   Budowę rozpoczęto w lipcu 1955 roku. Główne prace budowlane przebiegały w okresie w latach 1957-1963. Na koniec 1961 roku zbiornik wodny zaczęto napełniać wodą, a za dwa lata, 14.12.1963 r., zbiornik wody przemysłowej był gotowy. Uroczyste otwarcie, z udziałem delegacji rządowej, odbyło się w styczniu 1964 r. Powstało jezioro o długości 6,5 km z powierzchnią wody 227 hektarów. Jego tama z usypanego piasku osiągała długość 617 metrów i wysokość 25 metrów, głębokość osiąga wartość aż 24 metrów. Zapora zatrzymywała ponad 27 milionów metrów sześciennych wody, tym samym stała się ważnym regulatorem rzeki Stonawki w okresie ulewnych deszczów. W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku w związku z koniecznością zapewnienia wody użytkowej dla Elektrowni Dziećmorowice wybudowano kanał doprowadzający z Ropiczanki.

   Budowa dzieła wodnego dotknęła znacznie nie tylko miejscową przyrodę, charakter gminy, ale również życie około trzystu mieszkańców, którzy stracili swoje domy, w których często żyli ich przodkowie. Wszystko musiało ustąpić wodzie. Znaczna część gminy była zatopiona. Jej ofiarą był też zburzony kościół barokowy pod wezwaniem św. Trójcy z 1772 roku. Część jego wyposażenia przeniesiono do nowo wybudowanego kościoła pw. św. Wawrzyńca w Cierlicku-Kościelcu. Niewiele brakowało, aby zanikła również legendarna Karczma Jaszkowa, która stoi niemal na brzegu zapory.

   Zamiast zalanych domów wybudowano osiedle w Górnym Cierlicku, który tworzy dziś centrum gminy z ratuszem i nowoczesnym domen kultury.

Opracował inż. Tadeusz Toman

Źródło: „Týdeník Region”, 9/2017 

 

Zatopiona część gminy z kościołem pw. św. Trójcy

 

 

Kościół pw. św. Trójcy już w ruinach

 

Zapora w Porąbce – jubileusz pięknej staruszki

 

Zapora w Porąbce nie tylko pomaga uchronić przed kapryśną Sołą mieszkających poniżej ludzi, ale uchodzi także za jedną z najpiękniejszych w Europie. Właśnie obchodzi 80-lecie istnienia.

   Otoczona przez beskidzkie lasy zapora w Porąbce jest jednym z najbardziej charakterystycznych i malowniczych obiektów hydrotechnicznych w Polsce. Rozpięta między Żarem a Zasolnicą budowla nie powstała przypadkowo. Jej najważniejszym zadaniem było ujarzmienie Soły – pięknej, ale bardzo groźnej rzeki, która w ciągu stuleci wielokrotnie dała się we znaki mieszkającym w jej pobliżu ludziom. Wezbrana niejednokrotnie niosła śmierć. Dlatego o jej okiełznaniu myślano już w czasach Jagiellonów. Udało się to jednak dopiero w czasach II Rzeczypospolitej. Zaporę, dzięki której powstało Jezioro Międzybrodzkie, planowano już w 1914 roku. Ostatecznie prace rozpoczęły się na początku lat dwudziestych ubiegłego wieku i z przerwami trwały do 1936 roku.

   Była to jedna z najważniejszych inwestycji w ówczesnej Polsce. Zapora była dumą odrodzonego państwa. Projekt jej budowy skorygował i nadzorował całe przedsięwzięcie sam Gabriel Narutowicz, inżynier hydrotechnik i pierwszy prezydent II Rzeczypospolitej. W przedsięwzięcie było zaangażowanych około 2,5 tys. robotników. W uroczystości otwarcia zapory, która odbyła się 13 grudnia 1936 roku, wziął udział wiceprezydent Eugeniusz Kwiatkowski. Budowla została poświęcona przez arcybiskupa Adama Sapiehę.

   Imponujący obiekt ma ponad 250 metrów długości i ponad 35 metrów wysokości. Do dzisiaj zachwyca turystów i imponuje solidnością wykonania. Mimo poważnych remontów, to wciąż ta sama konstrukcja i ten sam mechanizm, co 80 lat temu.

Opracował inż. Tadeusz Toman

Źródło: „Gazeta Wyborcza”, 16.12.2016

 

 

Rozpięta między Żarem a Zasolonicą zapora należy do najpiękniejszych tego typu obiektów w Europie

 

 

Prace rozpoczęły się na początku lat dwudziestych XX wieku  i trwały z przerwami do 1936 roku

 

 

Dzięki zaporze powstało Jezioro Międzybrodzkie, które od dziesięcioleci przyciąga turystów i żeglarzy

 

Czy inżynier powinien być humanistą?

 

Na pytanie – czy inżynier powinien być humanistą? Odpowiada w Śląskich Wiadomościach Elektrycznych Krzysztof Kluszczyński z Politechniki Śląskiej. Autor porusza problemy wąskich specjalizacji edukacyjnych oraz konieczność wyboru przez młodych ludzi konkretnych „hermetycznych” kierunków.

   Słowniki języka polskiego wskazują przede wszystkim na całkowitą odmienność i rozłączność zainteresowań inżyniera i humanisty. Humanista, w którego polu zainteresowań znajduje się językoznawstwo, literatura, kultura, sztuka, czy też historia pragnie poznawać, interpretować i wzbogacać wiedzę ogólną, zaś inżynier: mechanik, elektryk, automatyk, mechatronik, budowlaniec, architekt czy informatyk skupia się na prowadzeniu celowej działalności przemysłowej i gospodarczej oraz bezustannym dążeniu do postępu technicznego. Według opisanej charakterystyki nauki techniczne jawią się jako praktyczne i konkretne, zaś te humanistyczne: ulotne, mniej precyzyjne i jak gdyby nie zawsze i nie koniecznie „postępowemu i nowoczesnemu człowiekowi”, posługującemu się na co dzień komputerem, smartfonem, tabletem czy GPS-em do szczęścia potrzebne. Ów rozziew jest widoczny również w odbiorze społecznym obu grup zawodów. W przekonaniu większości inżynier to osoba nie mająca problemu ze znalezieniem pracy, nieźle sytuowana finansowo, konsekwentna i praktyczna w działaniu, ale też osoba, z którą – niestety – trudno porozmawiać o teatrze, wystawie, książce czy też kinie, a więc o tym, co nie wiąże się z techniką. Wytłumaczeniem jest to, że inżynier to przecież umysł ścisły. W słowniku języka polskiego czytamy, że słowo „ścisły” to mający budowę spoistą z części składowych dokładnie przylegających, zbity, zwarty, sprecyzowany, dokładny – i taki właśnie ma być umysł inżyniera: gęsto upakowany, w którym nie ma miejsca na rzeczy zbędne. Stąd też wiele kursujących w powszechnym obiegu opinii, odnoszących się do umysłu ścisłego, a mianowicie umysł wąski, pozbawiony szerszych horyzontów myślowych.

   W obecnych czasach młodzi ludzie bardzo wcześnie są motywowani do wyboru jednej z dwóch możliwych opcji: humanistycznej, bądź też technicznej. Wybór ten ma ważkie znaczenie, albowiem otwiera uprzywilejowaną drogę do zupełnie odmiennej kariery, związanej z istnieniem szerokiego wachlarza szkół wyższych o różnym charakterze, na który składają się uniwersytety humanistyczne, politechniki, akademie: ekonomiczne, medyczne, artystyczne, czy też uniwersytety przyrodniczo-rolnicze.

   Konieczność podjęcia tak wczesnej decyzji została wykreowana całkiem niedawno, bo 200-300 lat temu wraz z powstaniem uczelni technicznych. Przywołajmy postać naszego wielkiego Rodaka doby Odrodzenia, genialnego astronoma Mikołaja Kopernika, który zasłynął w świecie jako autor wielkopomnego dzieła „De reviolutionibus orbium coelestium” (O obrotach ciał niebeskich) – i przypomnijmy, że studia uniwersyteckie, jakie odbywał w Akademii Krakowskiej, a następnie w Padwie i Bolonii, pozwoliły mu błyszczeć wśród ówczesnych nie tylko na polu astronomii, ale również matematyki, ekonomii, medycyny, prawa, zarządzania, teologii, a nawet architektury i obronności. Postać innego geniusza epoki Odrodzenia – Leonarda da Vinci jest charakteryzowana w Encyklopedii Powszechnej terminami: malarz, rzeźbiarz, architekt, medyk i anatom, konstruktor, mechanik, teoretyk sztuki, wreszcie wizjoner i futurysta, a prawdziwość tych słów potwierdzają zachowane arcydzieła malarstwa: Dama z łasiczką czy też Portret Cecylii Gallerani – oraz zbiory proroczych i wizjonerskich rysunków, ukierunkowanych na awionikę – wizja samolotu i helikoptera czy machiny wojenne – koncepcja czołgu.

   Cofnijmy się jeszcze bardziej i przywołajmy wybitne osobowości starożytnego świata Greków i Rzymian: Talesa z Miletu, Archimedesa, Pitagorasa, Euklidesa, Herona z Aleksandrii, Platona, Sokratesa czy też Ptolomeusza. W opisie ich sylwetek w podręcznikach historii dominują terminy: wybitny umysł, uczony, myśliciel, czy też odkrywca.

   Odpowiedzmy na pytanie, jak to jest, że Mikołaj Kopernik, absolwent uniwersytetu, mógł działać i odnosić sukcesy w tak różnych i odmiennych obszarach ludzkiej wiedzy? System średniowiecznej edukacji doskonale obrazuje rycina zaczerpnięta z dzieła „Margarita Phylosopica” Georga Reischa z 1508 roku. Jest to alegoria nauk w postaci wysokiej wielopiętrowej wieży. Do takiej wieży wprowadzany był nowy uczeń, student czy też żak, aby pokonując stopniowo dystans, dzielący podstawę od szczytu, wspiąć się po latach na sam wierzchołek. Studia związane z poszczególnymi piętrami obejmowały 7 sztuk wyzwolonych, które dzieliły się na stopień niższy – gramatykę, retorykę i dialektykę i wyższy – muzykę, arytmetykę, geometrię i astrologię. Dziś, charakteryzując taki typ studiów mówilibyśmy o dwustopniowej organizacji toku nauczania, o szerokim kształceniu interdyscyplinarnym. Inny proponowany termin to mega-makro-kierunek. Bo to, co było niegdyś naturalne – czyli wszechstronność, dziś traktowane jest jako coś nadzwyczajnego, jako coś co wymaga szczególnego rodzaju przedrostków: inter, makro, mega, czy też hiper.

   W dobie obecnej znakiem rozpoznawalnym edukacji stała się specjalizacja i pogłębiająca się hermetyzacja. Chlubimy się istnieniem wielu ściśle odseparowanych dyscyplin naukowych. Oferujemy studentom setki kierunków oraz specjalności. Konsekwencją tego jest przekonanie, że pomiędzy humanistyką, a naukami technicznymi jest głęboka przepaść. Wybór pomiędzy inżynierią a humanistyką wydaje się być wyborem dramatycznym, wyborem pomiędzy niebem a ziemią. Dwa światy – wydawałoby się nie mające ze sobą nic wspólnego, gdyby nie… zdarzające się, i to wcale nierzadko, burze, wyładowania atmosferyczne i pioruny. Bo przyroda nie lubi polaryzacji i przeciwstawia się gromadzeniu przeciwieństw.

   Można byłoby przytoczyć wiele argumentów, które dowodzą braku racji w przeciwstawianiu sobie nauk technicznych i humanistycznych. Hipoteza intelektualnych wyładowań dowodzi, że wszystkie przełomy myślowe intelektualne rewolucje, wielkie idee i nowe trendy, które pojawiały się w dziejach ludzkości, bądź po stronie humanistyki i sztuki, bądź też po stronie techniki, inżynierii i rzemiosła, przenosiły się po upływie pewnego czasu, czasem lat, a czasem nawet wieków – za sprawą niespodziewanego potężnego wyładowania intelektualnego – na drugą stronę, otwierając szeroki kanał dla przepływu nagromadzonych doświadczeń oraz wiedzy. Przykład takiego wyładowania intelektualnego dotyczy narodzin w latach 60-tych ubiegłego wieku, a następnie szerokiego rozpowszechniania się na przełomie XX i XXI wieku, Metody Elementów Skończonych. U podstaw tej metody leżą wielowiekowe zmagania artystów i rzemieślników z obrazowaniem rzeczywistości, a więc tworzeniem scen figuralnych, pejzaży, dekoracyjnych wzorów i ornamentów o wymiarach sięgających nieraz wielu metrów za pomocą małych, dyskretnych kawałków kamieni, ceramiki, metali lub też szkła o powierzchniach równych zaledwie kilku mm2, a więc nieporównywalnie małych z wymiarami samych kompozycji. Wyrazem tych artystycznych i technologicznych zmagań było powstanie i dynamiczny rozwój na przestrzeni dziejów wielu różnorodnych technik artystycznych, bazujących na dyskretyzacji, a których efektem są piękne mozaiki, witraże... Siatki dyskretyzacyjne obiektów mechanicznych, składające się z tysięcy lub milionów elementów skończonych oraz komputerowo zwizualizowane wyniki obliczeń polowych, ukierunkowanych na wyznaczenie rozkładów przestrzennych pól magnetycznych, elektrycznych, temperaturowych, czy też naprężeń mechanicznych do złudzenia przypominają dzieła sztuki mozolnie układane przez twórcę z tysięcy kolorowych kawałków, które znajdujemy na pięknych fasadach zabytkowych katedr, kościołów, bazylik, meczetów, zamków i kamienic. Są one dowodem na to, że, że tak naprawdę kluczem do powstania nowatorskiej Metody Elementów Skończonych był przełom myślowy w świecie sztuki, który dokonał się w sposobie patrzenia na rzeczywistość wiele wieków wcześniej. Metoda Elementów Skończonych bazująca na zaawansowanych metodach numerycznych poszła znacząco dalej, pozwalając zobaczyć i uwidocznić nie tylko to, co ukryte, ale również to, co dla oka niewidoczne – czyli zjawiska fizyczne o różnej naturze – elektrycznej, magnetycznej, mechanicznej, cieplnej itd.

   Wskazać można inne jeszcze i intrygujące wyładowania intelektualne przebiegające tym razem od świata muzyki do świata matematyki. Notacja chorałowa i udoskonalona w XV i XVI wieku notacja menzuralna leżąca u podstaw współczesnej notacji muzycznej, analizowane przez pryzmat charakterystyk czasowych częstotliwości, prowadzą do koncepcji funkcji matematycznej i jej graficznej ilustracji przy pomocy wykresu.

   Do fascynujących osiągnięć ludzkości zalicza się film, a pytanie o genezę filmu naprowadza na inne ważne osiągnięcie techniczne – fotografię. Powstanie fotografii i filmu charakteryzuje się najczęściej ciągiem wynalazków. W odniesieniu do fotografii są to: heliografia, technika negatywowo-pozytywowa, klisza i błona fotograficzna i wreszcie aparat fotograficzny. W odniesieniu do filmu należy wymienić: stroboskop, kinematoskop, rewolwer fotograficzny, kinematograf, taśmę filmową, a zamknięciem tej drogi jest kamera i projektor filmowy. Na pierwszy rzut oka wydaje się być wynalazkiem czysto technicznym – sukcesem fizyków, chemików, optyków i elektryków, gdy tymczasem próby odwzorowania ruchu były obopólną fascynacją zarówno umysłów ścisłych, jak i artystów malarzy. Kluczowym, zwrotnym punktem w tworzeniu koncepcji filmu okazało się być zastąpienie ruchu ciągłego – ciągiem następujących po sobie obrazów, skutkujące powstaniem terminu „faza ruchu”. W różny sposób problem ten rozwiązali inżynierowie i fotograficy, a w jeszcze inny – malarze, zwani futurystami. Ci pierwsi, wykorzystując różne zdobycze techniki: kaskadowo połączone i kolejno wyzwalane aparaty fotograficzne, bądź też tzw. strzelbę fotograficzną, integrującą zespół aparatów, stworzyli typ fotografii, zwanej chronofotografią, polegający na połączeniu w jedną całość ciągu oddzielnych fotografii. Najbardziej znane przykłady chronofotografii są dziełem francuskiego artysty de Marey’a i przedstawiają biegnącego mężczyznę, zawodnika w skoku o tyczce, czy też ptaka w locie. Inżynierowi sposób obrazowania procesu dynamicznego kojarzy się z przebiegiem czasowym, zaś poszczególne kadry – z dyskretyzacją funkcji. Tropem takiego rozwiązania podążali aktywni twórczo we Włoszech w początkach XX wieku malarze-futuryści. Ich najsłynniejsze i najbardziej reprezentatywne obrazy przypominają chronofotografie. Są to „Pędzący motocykl” Giacomo Balla, czy też – tego samego autora – „Lecące jaskółki”.

   Te kilka przykładów mówi o tym, jak trudno jest oddzielić od siebie matematykę, fizykę, technikę, muzykę, malarstwo czy też techniki komputerowe.  Mówi o tym, że podział wiedzy na nauki techniczne i humanistyczne jest – tak naprawdę – wymysłem człowieka, a umysł ludzki jest stworzony i przygotowany do wszechstronności.

Opracował inż. Tadeusz Toman

Źródło: artykuł Prof. dr hab. inż. Krzysztofa Kluszczyńskiego, dr.h.c.

„Dlaczego młody naukowiec – inżynier powinien być humanistą”,

Śląskie Wiadomości Elektryczne, 1/2017 

 

Poparzenia łukiem elektrycznym

 

Energia termiczna łuku elektrycznego działająca na ciało człowieka może spowodować w nim zmiany  patologiczne nazywane oparzeniem elektrycznym, przede wszystkim w oparzonej skórze w zależności od stopnia oraz powierzchni oparzenia.

   Łuk elektryczny powstaje najczęściej na skutek zwarć w urządzeniach elektrycznych. Energia termiczna łuku elektrycznego, działająca na człowieka może spowodować w nim zmiany patologiczne nazywane oparzeniem elektrycznym. Podczas wypadków elektrycznych, ciepło łuku najczęściej uszkadza odsłonięte części ciała poszkodowanych lub słabiej chronione przez odzież. Zazwyczaj jest to skóra rąk i twarz poszkodowanych. Groźne są oparzenia łukiem przy urządzeniach elektrycznych o napięciu większym niż 6 kV. W tych przypadkach na człowieka działa większa energia cieplna łuku, a oparzenia są nas ogół bardziej rozległe.

   Powstanie łuku jest związane z jonizacją kanału wyładowania elektrycznego, który przekształca się w strumień plazmy o bardzo wysokiej temperaturze. Palący się w powietrzu łuk elektryczny charakteryzuje się wysoką temperaturą oraz dużą gęstością prądu. W zależności od odległości od łuku poszkodowani doznają obrażeń bądź od fali ciśnieniowej lub od odłamków urządzeń elektrycznych zniszczonych przez tę falę. Jednak najwięcej szkody powoduje termiczne działanie łuku na otoczenie. Temperatura łuku osiąga wartość 10000-15000 K. Ilość ciepła, zgodnie z prawem Boltzmana, otrzymana przez ciało zależy od gęstości wypromieniowanej energii, która maleje z kwadratem odległości od osi łuku. Wydzielona energia cieplna w ciele człowieka narażonego łukiem elektrycznym powoduje wzrost jego temperatury. Po zapłonie łuku elektrycznego powstaje gorący strumień gazów, który unosi z powierzchni przewodnika roztopione cząsteczki metali, które podczas oparzenia wnikają w głąb skóry poszkodowanego, wywołując jej metalizację. Następuje wtedy elektroliza płynu tkankowego, w której kwasy tłuszczowe reagują za związkami metalu tworząc sole metaliczne, wnikające do głębszych warstw skóry. Poszkodowani czują ból pochodzący od oparzenia skóry cząsteczkami metalu oraz napięcie skóry pochodzące od obecności ciał obcych na naskórku.

   Zmiany patologiczne spowodowane wydzielonym ciepłem występują w wyniku parowania płynów wewnątrzkomórkowych. Jeżeli temperatura przekracza 43OC, to ulega ścięciu białko zawarte w komórkach organizmu człowieka. Dochodzi wtedy do zahamowania niektórych procesów metabolicznych oraz do denaturacji białek. Denaturacja jest nieodwracalnym procesem zmiany struktury cząsteczek białka i jego właściwości biologicznych. Działanie temperatury 50OC w ciągu 3 minut wywołuje martwicę naskórka, a w temperaturze 55OC takie zmiany następują po 1 minutowym przegrzaniu. Produkty rozpadu oparzonych tkanek są wchłaniane przez organizm, a ich działanie toksyczne prowadzi w skrajnych przypadkach do śmierci porażonego.

   Istota oparzeń termicznych spowodowanych łukiem elektrycznym nie różni się od oparzeń płomieniem. W przypadku łuku elektrycznego dodatkowo należy uwzględnić skutki działania fali ciśnieniowej oraz promieniowania podczerwonego i nadfioletowego. W diagnozie oparzonej powierzchni ciała istotne jest głębokość oparzenia, co jest zwykle trudne do określenia zaraz po urazie. Przyjęto rozróżniać cztery stopnie oparzeń termicznych: I – oparzenia powierzchniowe, rumień naskórka (obrzęk naskórka), II – pęcherze z płynem surowiczym na zaczerwienionej skórze (częściowa martwica skóry, część głęboka skóry właściwej zachowana), III – martwica naskórka (martwica skóry i tkanki podskórnej), IV – zwęglenie skóry (nieodwracalne uszkodzenie tkanek). Oparzenia stopnia II są rozdzielone na podgrupę IIa (oparzenia powierzchniowe) oraz IIb (oparzenia głębsze niż w stopniu IIa). Instytut Hematologii wprowadził stosowaną klasyfikację Birkego, która dzieli oparzenia na lekkie (rozległość oparzenia nie przekracza 15% powierzchni całego ciała), średnie (w oparzeniu I lub II stopnia uległo 25-30% powierzchni ciała, a w przypadku oparzenia III stopnia 5-15% powierzchni ciała, istnieje możliwość wstrząsu oparzeniowego) i ciężkie (w oparzeniu I i II stopnia uległo ponad 30% powierzchni ciała lub w oparzeniu III stopnia uległo ponad 15%, chory popada we wstrząs i wymaga natychmiastowego intensywnego leczenia). Oparzenia można podzielić na powierzchniowe i głębokie. Oparzenia głębokie od powierzchownych różnią się tym, że tkanki nie są wrażliwe na zadawany ból.

   Zabarwienie skóry oparzonej zależy od czynnika parzącego. Przy oparzeniach głębokich łukiem elektrycznym skóra jest koloru ceglastego, brązowego lub szarego. Natomiast przy oparzeniach parą lub gorącym płynem skóra jest blada i biała. Skóra oparzonego jest zazwyczaj blada na całym ciele, może wystąpić sinica na wargach, palcach rąk. Skóra pokryta jest zimnym potem. Doraźną pomocą podczas przegrzania tkanek jest odprowadzenie ciepła przez oziębianie miejsc oparzonych. W początkowym okresie oparzenia u poszkodowanych występują czynniki emocjonalne – strach i ból, a dopiero po kilku godzinach następuje uspokojenie.

   W rozległych oparzeniach, obejmujących ponad 10% powierzchni ciała, często dochodzi do zaburzeń ogólnoustrojowych, zwanych wstrząsem oparzeniowym.

   Oparzenie 70% powierzchni ciała jest śmiertelne. Przyczyną jest utrata przez poparzonego osocza krwi, wskutek gromadzenia się płynu w pęcherzach oparzeniowych. Wstrząs jest wynikiem nagłego zmniejszenia dopływu krwi do tkanek, co powoduje ich niedotlenienie. We wstrząsie występują zaburzenia metaboliczne oraz czynności niektórych narządów. Zaburzenia powodują zagęszczenie krwi, którego wykładnikiem jest poziom hemoglobiny i wartość hematokrytu. Obserwuje się przyśpieszoną czynność serca i spadek ciśnienia tętniczego oraz żylnego. W początkowej fazie wstrząsu obserwuje się zwiększenie stężenia cukru we krwi. W wątrobie dochodzi do spadku utleniania krwi i utraty zdolności odtruwających toksyny. Zwiększa się stężenie mocznika, amoniaku i aminokwasów we krwi. W nerkach dochodzi do zmniejszenia się objętości krwi napływającej, co powoduje ich ostrą niewydolność i zmniejszenie ilości wydalania moczu.

   Łuk elektryczny ze względu na oddziaływanie termiczne jest niebezpieczny dla oczu, powiek i twarzy, wywołuje światłowstręt, łzawienie i stan zapalny spojówek. Z relacji porażonych łukiem elektryków często opisywana jest wyraźnie widoczna świetlna kula. Zjawisko jest nazywane „księżycem elektryków”. Uszkodzenie wzroku wywoływane jest przez promieniowanie podczerwone i nadfioletowe. Promieniowanie dociera aż do siatkówki, powodując ogrzewanie płynu soczewkowego, zawierającego białka. W niekorzystnej sytuacji może dojść do lokalnych uszkodzeń siatkówki powodując ślepotę. Promieniowanie nadfioletowe uszkadza rogówkę, która absorbuje ten typ promieniowania. W oparzeniach rogówki powstaje jej obrzęk i zmętnienie. Leczenie rogówki jest długotrwałe i skomplikowane, czasem nie daje rezultatu. Urazy wzroku spowodowane łukiem elektrycznym często są przyczyną zachorowań na zaćmę. Rozwija się ona zwykle z opóźnieniem wynoszącym od kilku miesięcy do 2 lat po oparzeniu.

Opracował inż. Tadeusz Toman

Źródło: artykuł Dr hab. inż. Stefana Gierlotki

„Poparzenia łukiem elektrycznym podczas wykonywania robót budowlanych”,

Śląskie Wiadomości Elektryczne, 1/2017 

 

Stosowanie lamp ledowych w oświetleniu drogowym

 

Potężnym narzędziem w staraniach o oszczędzanie energii elektrycznej są nowoczesne lampy ledowe. Dynamiczny rozwój technologiczny w produkcji diod świecących sprawił, że jest możliwe stosowanie ich jako pełnowartościowych źródeł światła.

   Postawą działania diod LED – diod elektroluminescencyjnych, nazywanych też diodami świecącymi, jest zjawisko elektroluminescencji. Po raz pierwszy zostało ono zaobserwowane w 1907 roku przez H. J. Rounda. Zauważył on emisję promieniowania widzialnego z kryształu węglika krzemu (SiC). Kolejne badania związków półprzewodnikowych, pod koniec lat trzydziestych XX wieku, pozwoliły na wykrycie zjawiska elektroluminescencji w siarczku cynku (ZnS). Historycznie pierwsze diody elektroluminescencyjne wytworzono na bazie arsenku galu (GaAs) w 1962 roku. Początkowo emitowały one światło monochromatyczne, najpierw podczerwone, potem czerwone, zielone, niebieskie, a w końcu białe. Obecnie technika świetlna dysponuje półprzewodnikowymi źródłami światła o wysokiej wydajności, emitującymi światło w trzech barwach podstawowych: czerwonej, zielonej i niebieskiej. W wyniku ich addytywnego mieszania otrzymuje się światło białe, pozwalające na szersze użycie ledowych źródeł światła do celów oświetleniowych.

   Za stosowaniem lamp ledowych w oświetleniu drogowym przemawia szereg zalet, jakie one przedstawiają: a) oszczędność energii, b) precyzyjne kształtowanie rozsyłu światła, a tym samym eliminacja olśnienia i zanieczyszczenia środowiska światłem, c) nie emitują szkodliwego promieniowania ultrafioletowego, d) osiągają pełną jasność natychmiast po załączeniu, e) nie zagrażają efektem stroboskopowym, dzięki zasilaniu prądem stałym z własnego zasilacza, f) są odporne na drgania i wstrząsy, g) nie zawierają ołowiu ani rtęci, h) charakteryzują się bezgłośnym działaniem w każdych warunkach, i) źródła światła wymienia się nie częściej niż co 13 lat eksploatacji.

   Wymiana oświetlenia drogowego na nowoczesne energooszczędne oświetlenie ledowe poprawia bezpieczeństwo na drogach, zmniejsza zużycie energii, polepsza estetykę miasta dzięki zastąpieniu żółtego światła lamp sodowych białym światłem lamp ledowych. Pewną barierę stanowi dziś jeszcze cena instalacji oświetleniowej z lampami ledowymi. Technika produkcji lamp ledowych wpływa na wysokie koszty zakupu. To urządzenie odbiorcze jest dość skomplikowane, zawiera wiele elementów pomocniczych. W jego skład, oprócz samej matrycy z diodami wysokiej jakości, wchodzą: zaawansowany układ optyczny z kolimatorami (przyrząd przetwarzający padające światło lub strumień światła cząstek w wiązkę równoległą lub wiązkę o określonej zbieżności), zasilacz, jak również element odpowiedzialny za odprowadzanie ciepła, czyli radiator. Każda z tych części musi być ściśle dobrana pod specyfikację samej diody i dodatkowo współgrać z pozostałymi, aby dioda pracowała w przepisanych warunkach zasilania i środowiska.

   Użytkownicy końcowi często widzą same koszty inwestycyjne, zapominając o kosztach eksploatacyjnych z tytułu konserwacji instalacji i pobierania energii elektrycznej.

Opracował inż. Tadeusz Toman

Źródło: artykuł Katarzyna Strzałka-Gołuszka

„Ledowe źródła światła w oświetleniu zewnętrznym oraz iluminacyjnym”,

INPE – Informacje o Normach i Przepisach Elektrycznych, nr 212, 5/2017 

 

Normalizacja – ochrona przeciwporażeniowa

 

Urządzenia i instalacje elektryczne w Republice Czeskiej powinny spełniać wymagania czeskich norm technicznych szeregu 33 2000, dotyczące bezpieczeństwa instalacji elektrycznych w obiektach budowlanych. Postanowienia ogólne dotyczące ochrony przeciwporażeniowej są zawarte przede wszystkim w ČSN 33 2000-4-41 i ČSN 33 2000-5-54. Inne normy techniczne, uzupełniające wspomniane dwie ogólne normy techniczne, dotyczą konkretnych szczególnych postanowień normatywnych. Podkreślić należy, że normy techniczne nie są w Republice Czeskiej przepisem prawnym. Możliwe są odstępstwa, jednak wymagania norm stanowią niejako minimalne warunki bezpieczeństwa, jakie są wymagane. W przepisach prawnych, które mają formę rozporządzenia rządu i są zamieszczone w dzienniku ustaw, są wymienione ogólne wymogi, jakie musi każda instalacja elektryczna spełniać, na przykład – musi być zastosowana ochrona przeciwporażeniowa, muszą być stosowane przepisowe osłony urządzeń elektrycznych według określonych wpływów zewnętrznych danego miejsca lub stanowiska pracy, musi istnieć w razie niebezpieczeństwa możliwość wyłączenia  instalacji elektrycznej z zasilania itp.

 

ČSN 33 2000-1 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 1: Stanowiska podstawowe, określenie podstawowych charakterystyk, definicje, 5/2009 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 1: Základní hlediska, stanovení základních charakteristik, definice)

ČSN 33 2000-2-21 Przepisy elektrotechniczne – Urządzenia elektryczne – Część 2: Definicje, Rozdział 21: Instrukcja do korzystania z terminów ogólnych, 4/1998 (Elektrotechnické předpisy – Elektrická zařízení – Část 2: Definice – Kapitola 21: Pokyn k používání všeobecných termínů)

ČSN 33 2000-4-41 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 4-41: Środki ochronne dla zapewnienia bezpieczeństwa – Ochrona przeciwporażeniowa, 8/2007 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 4-41: Ochranná opatření pro zajištění bezpečnosti – Ochrana před úrazem elektrickým proudem)

ČSN 33 2000-4-42 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 4-42: Bezpieczeństwo – Ochrona przed działaniem ciepła, 2/2012 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 4-42: Bezpečnost – Ochrana před účinky tepla)

ČSN 33 2000-4-43 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 4-43: Bezpieczeństwo – Ochrona przed nadprądami, 12/2010 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 4-43: Bezpečnost – Ochrana před nadproudy)

ČSN 33 2000-4-442 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 4-442: Bezpieczeństwo – Ochrona instalacji niskiego napięcia przed przepięciami przejściowymi wywołanymi zakłóceniami wskutek uziemień w układach wysokiego napięcia, 12/2012 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 4-442: Bezpečnost – Ochrana instalací nízkého hnapětí proti dočasným přepětím v důsledku zemních poruch v soustavách vysokého napětí)

ČSN 33 2000-4-443 ed.2 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych – Część 4-44: Bezpieczeństwo – Ochrona przed napięciem zakłócającym i zakłóceniami elektromagnetycznymi – Rozdział 443: Ochrona przed przepięciami atmosferycznymi lub przepięciem przy włączaniu, 2/2007 (Elektrické instalace budov – Část 4-44: Bezpečnost – Ochrana před rušivým napětím a elektromagnetickým rušením – Kapitola 443: Ochrana proti atmosférickým nebo spínacím přepětím)

ČSN 33 2000-4-444 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 4-444: Bezpieczeństwo – Ochrona przed zakłóceniami napięciowymi i elektromagnetycznymi, 4/2011 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 4-444: Bezpečnost – Ochrana před napěťovým a elektromagnetickým rušením)

ČSN 33 2000-4-45 Przepisy elektrotechniczne – Urządzenia elektryczne – Część 4: Bezpieczeństwo, Rozdział 45: Ochrona przed podpięciem, 1/1996 (Elektrotechnické předpisy – Elektrická zařízení – Část 4: Bezpečnost, Kapitola 45: Ochrana před podpětím)

ČSN 33 2000-4-46 ed.3 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 4-46: Bezpieczeństwo – Wyłączanie i włączanie, 4/2017 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 4-46: Bezpečnost – Odpojování a spínání)

ČSN 33 2000-4-473 Przepisy elektrotechniczne – Urządzenia elektryczne – Część 4: Bezpieczeństwo, Rozdział 47: Wykorzystanie zabezpieczeń ochronnych dla zapewnienia bezpieczeństwa, Oddział 473: Zabezpieczenie dla zapewnienia ochrony przed nadprądami, 2/1994 (Elektrotechnické předpisy – Elektrická zařízení – Část 4: Bezpečnost, Kapitola 47: Použití ochranných opatření pro zajištění bezpečnosti. Oddíl 473: Opatření k zajištění ochrany proti nadproudům)

ČSN 33 2000-4-481 Przepisy elektrotechniczne – Urządzenia elektryczne – Część 4: Bezpieczeństwo, Rozdział 48: Wybór zabezpieczeń ochronnych według wpływów zewnętrznych, Oddział 481: Wybór zabezpieczeń dla ochrony przed urazem prądem elektrycznym według wpływów zewnętrznych, 3/1997 (Elektrotechnické předpisy – Elektrická zařízení – Část 4: Bezpečnost, Kapitola 48: Výběr ochranných opatření podle vnějších vlivů. Oddíl 481: Výběr opatření na ochranu před úrazem elektrickým proudem podle vnějších vlivů)

ČSN 33 2000-4-482 Przepisy elektrotechniczne – Urządzenia elektryczne – Część 4: Bezpieczeństwo, Rozdział 49: Wybór zabezpieczeń ochronnych według wpływów zewnętrznych, Oddział 482: Ochrona przed pożarem w przestrzeniach ze szczególnym ryzykiem lub niebezpieczeństwem, 1/2000 (Elektrotechnické předpisy – Elektrická zařízení – Část 4: Bezpečnost, Kapitola 48: Výběr ochranných opatření podle vnějších vlivů. Oddíl 482: Ochrana proti požáru v prostorách se zvláštním rizikem nebo nebezpečím)

ČSN 33 2000-5-51 ed.3 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 5-51: Wybór i budowa urządzeń elektrycznych – Przepisy ogólne, 4/2010 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 5-51: Výběr a stavba elektrických zařízení – Všeobecné předpisy)

ČSN 33 2000-5-52 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 5-52: Wybór i budowa urządzeń elektrycznych – Linie elektroenergetyczne, 2/2012 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 5-52: Výběr a stavba elektrických zařízení – Elektrická vedení)

ČSN 33 2000-4-523 ed.2 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych – Część 5: Wybór i budowa urządzeń elektrycznych – Oddział 523: Prądy dopuszczalne w elektrycznych układach rozdzielczych, 4,2003 (Elektrické instalace budov – Část 5: Výběr a stavba elektrických zařízení – Oddíl 523: Dovolené proudy v elektrických rozvodech)

ČSN 33 2000-5-534 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 5-53: Wybór i budowa urządzeń elektrycznych – Wyłączanie, włączanie i sterowanie – Oddział 534: Przepięciowe urządzenia ochronne, 11/2016 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 5-53: Výběr a stavba elektrických zařízení – Odpojování, spínání a řízení – Oddíl 534: Přepěťová ochranná zařízení)

ČSN 33 2000-5-537 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 5-53: Wybór i budowa urządzeń elektrycznych – Przyrządy ochronne, wyłączające, włączające, sterujące i monitorujące – Oddział 537: Wyłączanie i włączanie, 4/2017 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 5-53: Výběr a stavba elektrických zařízení – Přístroje pro ochranu, odpojování, spínání, řízení a monitorování – Oddíl 537: Odpojování a spínání)

ČSN 33 2000-5-54 ed.3 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 5-54: Wybór i budowa urządzeń elektrycznych – Uziemianie i przewody ochronne, 4/2012 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 5-54: Výběr a stavba elektrických zařízení – Uzemnění a ochranné vodiče)

ČSN 33 2000-5-551 Przepisy elektrotechniczne – Urządzenia elektryczne – Część 5: Wybór i budowa urządzeń elektrycznych – Rozdział 55: Inne urządzenia – Oddział 551: Zespoły prądotwórcze, 8/1999 (Elektrotechnické předpisy – Elektrická zařízení – Část 5: Výběr a stavba elektrických zařízení – Kapitola 55: Ostatní zařízení – Oddíl 551: Nízkonapěťová zdrojová soustrojí)

ČSN 33 2000-5-557 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 5-557: Wybór i budowa urządzeń elektrycznych – Wydziały pomocnicze, 7/2014 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 5-557: Výběr a stavba elektrických zařízení – Pomocné provozy)

ČSN 33 2000-5-56 Przepisy elektrotechniczne – Urządzenia elektryczne – Część 5: Wybór i budowa urządzeń elektrycznych – Rozdział 56: Urządzenia dla zasilania awaryjnego, 8/1996 (Elektrotechnické předpisy – Elektrická zařízení – Část 5: Výběr a stavba elektrických zařízení – Kapitola 56: Napájení zařízení sloužících v případě nouze)

ČSN 33 2000-5-57 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 5-57: Koordynacja urządzeń elektrycznych dla ochrony, wyłączania, włączania i sterowania, 11/2014 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 5-57: Koordinace elektrických zařízení pro ochranu, odpojování, spínání a řízení)

ČSN 33 2000-6 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 6: Rewizje, 3/2017 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 6: Revize)

ČSN 33 2000-7-701 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 7-701: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – Przestrzenie z wanną lub natryskiem, 9/2007 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 7-701: Zařízení jednoúčelová a ve zvláštních objektech – Prostory s vanou nebo sprchou)

ČSN 33 2000-7-702 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 7: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – Oddział 702: Baseny pływackie i inne zbiorniki, 7/2003 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 7: Zařízení jednoúčelová a ve zvláštních objektech – Oddíl 702: Plavecké bazény a jiné nádrže)

ČSN 33 2000-7-703 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 7-701: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – Pomieszczenia i kabiny z piecami saunowymi, 12/2005 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 7-703: Zařízení jednoúčelová a ve zvláštních objektech – Místnosti a kabiny se saunovými kamny)

ČSN 33 2000-7-704 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 7-704: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – Urządzenia elektryczne na budowach i przy wyburzaniu, 8/2007 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 7-704: Zařízení jednoúčelová a ve zvláštních objektech – Elektrická zařízení na staveništích a demolicích)

ČSN 33 2000-7-705 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 7-705: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – Urządzenia rolnicze i ogrodnicze, 10/2007 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 7-705: Zařízení jednoúčelová a ve zvláštních objektech – Zemědělská a zahradnická zařízení)

ČSN 33 2000-7-706 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 7-706: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – Ograniczone przestrzenie przewodzące, 8/2007 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 7-706: Zařízení jednoúčelová a ve zvláštních objektech – Omezené vodivé prostory)

ČSN 33 2000-7-708 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 7-708: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – Parkingi dla karawanów, parkingi kempingowe  i podobne lokalizacje, 4/2010 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 7-708: Zařízení jednoúčelová a ve zvláštních objektech – Parkoviště karavanů, kempinková parkoviště a obdobné lokality)

ČSN 33 2000-7-709 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 7-709: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – Porty i podobne lokalizacje, 3/2010 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 7-709: Zařízení jednoúčelová a ve zvláštních objektech – Přístavy a obdobné lokality)

ČSN 33 2000-7-710 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 7-710: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – Urządzenia dotyczące ośrodków zdrowia, 1/2013 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 7-710: Zařízení jednoúčelová a ve zvláštních objektech – Zdravotnická zařízení)

ČSN 33 2000-7-711 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych – Część 7-711: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych –  Wystawy, pokazy i kioski, 2/2004 (Elektrické instalace budov – Část 7-711: Zařízení jednoúčelová a ve zvláštních objektech – Výstavy, přehlídky a stánky)

ČSN 33 2000-7-712 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych – Część 7-712: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – Solarne fotowoltaiczne źródła zasilania, 3/2006 (Elektrické instalace budov – Část 7-712: Zařízení jednoúčelová a ve zvláštních objektech – Solární fotovoltaické napájecí systémy)

ČSN 33 2000-7-713 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych – Część 7: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – Oddział 713: Meble, 10/2005 (Elektrické instalace budov – Část 7: Zařízení jednoúčelová a ve zvláštních objektech – Oddíl 713: Nábytek)

ČSN 33 2000-7-714 Przepisy elektrotechniczne – Urządzenia elektryczne – Część 7: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – Oddział 714: Sprzęt do oświetlenia zewnętrznego, 7/2001 (Elektrotechnické předpisy – Elektrická zařízení – Část 7: Zařízení jednoúčelová a ve zvláštních objektech – Oddíl 714: Zařízení pro venkovní osvětlení)

ČSN 33 2000-7-715 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 7-715: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – Instalacja oświetleniowa zasilana małym napięciem, 1/2013 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 7-715: Zařízení jednoúčelová a ve zvláštních objektech – Světelná instalace napájená malým napětím)

ČSN 33 2000-7-717 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych – Część 7-717: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – Komórki mobilne lub przenośne, 6/2005 (Elektrické instalace budov – Část 7-717: Zařízení jednoúčelová a ve zvláštních objektech – Mobilní nebo transportovatelné buňky)

ČSN 33 2000-7-718 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 7-718: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – Przestrzeń budownictwa cywilnego i stanowiska pracy, 4/2014 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 7-718: Zařízení jednoúčelová a ve zvláštních objektech – Prostory občanské výstavby a pracoviště)

ČSN 33 2000-7-729 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 7-729: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – Uliczki dla obsługi i konserwacji, 5/2010 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 7-729: Zařízení jednoúčelová a ve zvláštních objektech – Uličky pro obsluhu nebo údržbu)

ČSN 33 2000-7-740 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych – Część 7-740: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – Tymczasowe instalacje elektryczne dla obiektów urządzeń rozrywki i stoisk w lunaparkach, parkach rozrywki i cyrkach, 3/2007 (Elektrické instalace budov – Část 7-740: Zařízení jednoúčelová a ve zvláštních objektech – Dočasné elektrické instalace pro stavby zábavních zařízení a stánků v lunaparcích, zábavních parcích a cirkusech)

ČSN 33 2000-7-753 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych – Część 7: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – Oddział 753: Ogrzewanie podłogowe i sufitowe, 5/2003 (Elektrické instalace budov – Část 7: Zařízení jednoúčelová a ve zvláštních objektech – Oddíl 753: Podlahové a stropní vytápění)

ČSN 33 2000-7-754 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych – Część 7: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych – Oddział 754: Instalacja elektryczna w karawanach i samochodach mieszkalnych, 1/2006 (Elektrické instalace budov – Část 7: Zařízení jednoúčelová a ve zvláštních objektech – Oddíl 754: Elektrická instalace v karavanech a obytných automobilech)

ČSN 33 2000-8-1 Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Część 8-1: Sprawność energetyczna, 12/2015 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 8-1: Energetická účinnost)

 

W Polsce obowiązują arkusze normy PN-HD 60364, dotyczące ochrony przeciporażeniowej. Określają one wymagania, podobnie jak w Republice Czeskiej, dla instalacji elektrycznych zasilanych z zespołów elektrycznych. Są one zawarte przede wszystkim w dwóch grupowych normach bezpieczeństwa: PN-HD 60364-4-41 oraz PN-HD 60364-5-54. Jedynym w Polsce dokumentem normatywnym jest norma PN-HD 60364-5-511 – czytamy w monografii „Zagrożenia elektryczne i ochrona przed nimi – Zagadnienia wybrane, część 3” zamieszczone w zeszycie INPE nr 57.

Opracował inż.Tadeusz Toman

 

Alessandro Volta

 

Alessandro Giuseppe Volta (1745-1827), profesor uniwersytetu w Pawi i głęboko religijny człowiek, tercjarz franciszkański, w 1791 roku potwierdził doświadczenie swego rodaka, Włocha, Luigi Galvaniego i wyjaśnił, że powstawanie prądu nie jest związane z organizmem żywym, lecz różnymi metalami zanurzonymi w elektrolicie. Do prowadzonych badań używał przede wszystkim własnego języka. W 1800 roku skonstruował pierwsze ogniwo, które rok później połączone w stos zaprezentował przed samym Napoleonem Bonaparte. Zafascynowany cesarz uczynił go hrabią i senatorem królestwa Włoch, odznaczył specjalnym medalem i wyznaczył stałą bardzo wysoką pensję. Volta otrzymał również Order Narodowy Legii Honorowej. Następne dwadzieścia lat to błyskawiczny rozwój elektrotechniki ukoronowany powstaniem elektrodynamiki. Należy podkreślić, że rozwój ten nie byłby możliwy bez wydajnego źródła napięcia, a więc wynalazku Alessandro Volty.

Opracował inż. Tadeusz Toman

 

Alessandro Volta

 

Leksykon elektryków-Polaków z Zaolzia

Henryk Toman (1922-2005)

 

Członek-założyciel Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej (SEP), w stowarzyszeniu działał od jego rejestracji w 1999 roku.

   Henryk Toman urodził się 5.7.1922 r. w Marklowicach Dolnych. Do szkoły ludowej uczęszczał w Piotrowicach, do szkoły wydziałowej we Frysztacie. W 1932 roku zamieszkał w Piotrowicach, gdzie rodzice zbudowali nowy dom. Od 1937 roku pracował w prywatnej firmie „Radio-elektro Karel Trojek” we Frysztacie, najpierw jako uczeń, a po ukończeniu dwuletniej szkoły wieczorowej jako elektryk. Podczas II wojny światowej, jako młody chłopiec został zesłany na roboty przymusowe do Niemiec, a w 1943 roku, ponieważ jego rodzice przyjęli tzw. Volkslistę, był wcielony do armii niemieckiej. W 1944 roku udało mu się zbiec i wstąpić do II Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa. Uczestniczył w akcjach bojowych w Afryce Północnej, we Włoszech w Apeninach Północnych i na Nizinie Lombardzkiej, m. in. pod Monte Cassino i pod Ankoną, jako radiotelegrafista. Ciężko ranny w bitwie o Bolonię trafił do szpitala w Anglii, później w Szwajcarii, skąd powrócił w 1946 roku do domu. Od 1946 roku był zatrudniony w zakładach Jäkl, później NHKG Karwina, jako elektryk, elektryk przodowy, wreszcie jako kierownik wydziału elektrycznego. Na emeryturę, przeszedł w 1982 roku, ale jeszcze jako emeryt przez ponad dziesięć lat pracował w przepompowni wody. Wykonał wiele instalacji elektrycznych w domach prywatnych, czy budynkach użyteczności publicznej, przede wszystkim  w Piotrowicach.

 

 Henryk Toman był aktywnym działaczem Koła Polskich Kombatantów. Za udział w walkach zbrojnych był odznaczony Krzyżem Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Gwiazdą Italii i Medalem Wojny. Mając oparcie w rodzinie, wiele czasu poświęcał pracy społecznej. W Miejscowym Kole PZKO w Piotrowicach działał od samego początku, to jest od założenia Koła w 1947 roku, pełnił różne funkcje, śpiewał w chórach, był członkiem zespołu teatralnego. Aktywnie pracował w Radzie Obwodowej PZKO w Karwinie. Był koordynatorem prac budowlanych Domu PZKO w Piotrowicach, który był otwarty w 1976 roku. Za pracę w PZKO był odznaczony Złotą Odznaką PZKO – Zasłużony I Stopnia. Angażował się w życiu społecznym gminy, jako bezpartyjny był w okresie lat 1952-1976 posłem do Miejscowej Rady Narodowej. Pracował w komisjach – finansowej, rewizyjnej i ds. społecznych. Był rzecznikiem na ślubach i pogrzebach. Po 1989 roku działał w ramach grupy gminnej ruchu politycznego Wspólnota-Coexistentia.

   Zmarł 25.10.2005 r. Jego prochy spoczywają na cmentarzu w Karwinie-Mizerowie.

 

Zdjęcie archiwalne z 1976 . (Henryk Toman pierwszy z prawej)

 

Spis treści

 

Elektrotechnicy obradowali na Kościelcu” – pisze Zwrot                                                        2

Zebranie zarządu i komisji rewizyjnej SEP – 8.12.2016 r. (TT)                                                2

Obradowało zebranie członkowskie SEP – 23.3.2017 r. (TT)                                                 2

Zapora wodna znacznie zmieniła wygląd Cierlicka (TT)                                                          3

Zapora w Porąbce – jubileusz pięknej staruszki (TT)                                                               5

Czy inżynier powinien być humanistą? (opracował TT)                                                           8

Poparzenia łukiem elektrycznym (opracował TT)                                                                    10

Stosowanie lamp ledowych w oświetleniu drogowym (opracował TT)                                    12

Normalizacja – ochrona przeciwporażeniowa (Tadeusz Toman)                                           13

Alessandro Volta (TT)                                                                                                               17

Leksykon elektryków-Polaków z Zaolzia: HenrykToman                                                          18

 

Okładka

 

Spotkanie Koleżeńskie Elektryków w Cierlicku (zdjęcie: Tadeusz Parzyk)                             1

Śląskie Wiadomości Elektryczne, nr 5/2016 - „Z życia Oddziału Gliwickiego SEP”                20

 

 

Śląskie Wiadomości Elektryczne, nr 5/2016

– „Z życia Oddziału Gliwickiego SEP”

 

Biuletyn Internetowy SEP“ – BIULETYN SEP numer 40, wydawca: Sdružení polských elektrotechniků v České republice / Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej (SEP), zamknięcie numeru: 18.5.2017 r., adres wydawnictwa: 737 01 Český Těšín (Czeski Cieszyn), ul. Střelniční (Strzelnicza 28/209), redaktor: inż.Tadeusz Toman, 737 01 Třinec-Konská (Trzyniec-Końska) 49, wydano w formie zeszytu dla członków SEP (gratis) i na www.coexistentia.cz/SEP/strona4.htm.