Stowarzyszenia
Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej
BIULETYN SEP –
numer 40
Czeski Cieszyn
5 / 2017
http://www.coexistentia.cz/SEP/index.html
|
Spotkanie Koleżeńskie Elektryków w Domu Polskim w Cierlicku-Kościelcu
(zdjęcie: Tadeusz
Parzyk)
„Elektrotechnicy obradowali na Kościelcu” – pisze „Zwrot”
Artykuł na
temat Spotkania Koleżeńskim Elektryków z 7.10.2016 r. zamieścił „Zwrot” –
miesięcznik Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego, numer 11/2016. Autorem
artykułu jest TT, autorem zdjęcia Tadeusz Parzyk. Więcej informacji o Spotkaniu
Koleżeńskim Elektryków jest na www.zwrot.cz. TT
|
”Elektrotechnicy obradowali
na Kościelcu”, „Zwrot” (11/2016 r.)
Zebranie zarządu
i komisji rewizyjnej SEP – 8.12.2016 r.
Zarząd Stowarzyszenia Elektrotechników
Polskich w Republice Czeskiej na swoim ostatnim w bieżącym roku zebraniu omówił
plan działalności w 2017 roku. Ustalono, że odbędą się cztery spotkania
członków i sympatyków stowarzyszenia. W lutym zwołane będzie zebranie
członkowskie, w czerwcu odbędzie się prelekcja, której temat będzie ustalony
dodatkowo, a we wrześniu zaprosimy na spotkanie wykładowcę akademickiego.
Utrzymywane będą kontakty z Oddziałem Gliwickim Stowarzyszenia Elektryków Polskich.
Komisja Rewizyjna zaakceptowała rozliczenie kasowe i zgodziła się z wydatkami
na działalność wydawniczą i prelekcyjną w 2017 roku. TT
Obradowało
zebranie członkowskie SEP – 23.3.2017 r.
W czwartek 23.3.2017 r. odbyło się w
Czeskim Cieszynie zebranie członkowskie Stowarzyszenia Elektrotechników
Polskich w Republice Czeskiej (w skrócie SEP). Organizacja, zrzeszająca
elektryków narodowości polskiej była zarejestrowana w 1999 roku i jest jedną
z kilku polskich organizacji branżowych działających na Zaolziu.
Obrady
zagaił przewodniczący SEP kol. Tadeusz Toman, sprawozdanie z działalności
przedstawił sekretarz SEP kol. Stanisław Feber. W biegłym roku odbyło się kilka
spotkań, podczas których dyskutowano na temat szeroko rozumianej elektryki,
natomiast raz na kwartał SEP organizuje spotkania elektryków, na których
wygłaszane były prelekcje, na przykład na temat ochrony prawnej wniosków
racjonalizatorskich lub wynalazków, czy na temat słownictwa elektrotechnicznego
oraz zagrożeń elektrycznych i ochrony przed nimi. Członkowie SEP mają możliwość
przeglądnąć i wypożyczyć prasę elektrotechniczną i w ten sposób doskonalić
kwalifikacje zawodowe i uzyskiwać najnowsze informacje techniczne. W ubiegłym
roku wydaliśmy dwa numery „Biuletynu Internetowego SEP“ – numer 38 i 39.
Najważniejszym
ubiegłorocznym wydarzeniem w działalności SEP było, zorganizowane w dniu
7.10.2017 r. w Domu Polskim w Cierlicku-Kościelcu, Spotkanie Koleżeńskie
Elektryków. Z zaproszenia skorzystali przewodniczący Oddziału Gliwickiego
Stowarzyszenia Elektryków Polskich kol. Jan Kapinos, dwaj członkowie Oddziału
kol. Andrzej Grabowski i kol. Szymon Ciura oraz kol. Mieczysław Hudeczek z
Czesko-Morawskiego Związku Elektrotechnicznego. W ramach
spotkania zaprosiliśmy z prelekcją na temat polskich lotników Żwirki i Wigury
Jana Przywarę, członka Miejscowego Koła PZKO w Cierlicku-Kościelcu, który w
ciekawy sposób przedstawił dokonania polskich lotników i tragiczną katastrofę,
w której obaj zginęli. Mieliśmy możliwość zwiedzić Izbę Tradycji – stałą ekspozycję
zainstalowaną w Domu Polskim. W części towarzyskiej z programem wystąpił zespół
regionalny „Nowina” z Jabłonkowa. Przygotowany był skromny posiłek.
Sprawozdanie finansowe przedstawił kol. Zygmunt Stopa. Podczas zebrania
wybrano nowe władze SEP na okres 2017/2018, zarząd w składzie kol. Tadeusz Toman – przewodniczący, kol. Stanisław Feber, kol. Tadeusz
Parzyk, kol. Tomasz Stopa,
kol. Zygmunt Stopa oraz komisję
rewizyjną w składzie: kol. Władysław
Drong, kol. Władysław Niedoba i
kol. Józef Wita. Zaakceptowano plan pracy na 2017 rok. Uchwalono, że
tematem najbliższego spotkania pt. „Młodzież a elektrotechnika“ powinno być
przywrócenie prestiżu wykształcenia elektrotechnicznego. Najważniejsze
zadania SEP są stałe, przede wszystkim integrowanie środowiska elektryków,
organizowanie życia towarzyskiego, doskonalenie kwalifikacji zawodowych,
podniesienie rangi branży elektrotechnicznej w społeczeństwie, wymiana
najnowszych informacji technicznych i udostępnienie polskiej literatury
fachowej i periodyków. TT
Zapora wodna znacznie zmieniła wygląd Cierlicka
Budowę
Zapory Cierlickiej zakończono przed 53 laty. Zmieniła ona znacznie wygląd tej
malowniczej wioski.
Jest styczeń 1964 roku. Jedna z
największych budowli wodnych nie tylko na terenie byłej Czechosłowacji, ale
również Europy, znajdująca się na terenie gminy Cierlicko koło Hawierzowa była
uroczyście oddana do użytku. Pierwsze wzmianki o planie budowy zapory wodnej na
Śląsku Cieszyńskim w celu zapewnienia wody użytkowej dla Huty Trzyniec i
okolicznych kopalni pojawiły się już w 1953 roku. Jednocześnie zapora miała
służyć jako teren rekreacyjny i ochrona przeciwpowodziowa dla niżej położonych
wiosek. Po dwu latach intensywnych dyskusji na ten temat na poziomie rządowym
podjęto decyzję i budowa zapory dostała zielone światło.
Budowę rozpoczęto w lipcu 1955 roku. Główne
prace budowlane przebiegały w okresie w latach 1957-1963. Na koniec 1961 roku
zbiornik wodny zaczęto napełniać wodą, a za dwa lata, 14.12.1963 r., zbiornik
wody przemysłowej był gotowy. Uroczyste otwarcie, z udziałem delegacji
rządowej, odbyło się w styczniu 1964 r. Powstało jezioro o długości 6,5 km z
powierzchnią wody 227 hektarów. Jego tama z usypanego piasku osiągała długość
617 metrów i wysokość 25 metrów, głębokość osiąga wartość aż 24 metrów. Zapora
zatrzymywała ponad 27 milionów metrów sześciennych wody, tym samym stała się
ważnym regulatorem rzeki Stonawki w okresie ulewnych deszczów. W latach
siedemdziesiątych ubiegłego wieku w związku z koniecznością zapewnienia wody
użytkowej dla Elektrowni Dziećmorowice wybudowano kanał doprowadzający z
Ropiczanki.
Budowa dzieła wodnego dotknęła znacznie nie
tylko miejscową przyrodę, charakter gminy, ale również życie około trzystu
mieszkańców, którzy stracili swoje domy, w których często żyli ich przodkowie.
Wszystko musiało ustąpić wodzie. Znaczna część gminy była zatopiona. Jej ofiarą
był też zburzony kościół barokowy pod wezwaniem św. Trójcy z 1772 roku. Część
jego wyposażenia przeniesiono do nowo wybudowanego kościoła pw. św. Wawrzyńca w
Cierlicku-Kościelcu. Niewiele brakowało, aby zanikła również legendarna Karczma
Jaszkowa, która stoi niemal na brzegu zapory.
Zamiast zalanych domów wybudowano osiedle w
Górnym Cierlicku, który tworzy dziś centrum gminy z ratuszem i nowoczesnym
domen kultury.
Opracował inż. Tadeusz Toman
Źródło: „Týdeník Region”, 9/2017
|
Zatopiona część gminy z
kościołem pw. św. Trójcy
|
Kościół pw. św. Trójcy już w
ruinach
Zapora w Porąbce – jubileusz pięknej staruszki
Zapora
w Porąbce nie tylko pomaga uchronić przed kapryśną Sołą mieszkających poniżej
ludzi, ale uchodzi także za jedną z najpiękniejszych w Europie. Właśnie
obchodzi 80-lecie istnienia.
Otoczona przez beskidzkie lasy zapora w
Porąbce jest jednym z najbardziej charakterystycznych i malowniczych obiektów
hydrotechnicznych w Polsce. Rozpięta między Żarem a Zasolnicą budowla nie
powstała przypadkowo. Jej najważniejszym zadaniem było ujarzmienie Soły –
pięknej, ale bardzo groźnej rzeki, która w ciągu stuleci wielokrotnie dała się
we znaki mieszkającym w jej pobliżu ludziom. Wezbrana niejednokrotnie niosła
śmierć. Dlatego o jej okiełznaniu myślano już w czasach Jagiellonów. Udało się
to jednak dopiero w czasach II Rzeczypospolitej. Zaporę, dzięki której powstało
Jezioro Międzybrodzkie, planowano już w 1914 roku. Ostatecznie prace rozpoczęły
się na początku lat dwudziestych ubiegłego wieku i z przerwami trwały do 1936
roku.
Była to jedna z najważniejszych inwestycji w ówczesnej Polsce. Zapora
była dumą odrodzonego państwa. Projekt jej budowy skorygował i nadzorował całe
przedsięwzięcie sam Gabriel Narutowicz, inżynier hydrotechnik i pierwszy
prezydent II Rzeczypospolitej. W przedsięwzięcie było zaangażowanych około 2,5
tys. robotników. W uroczystości otwarcia zapory, która odbyła się 13 grudnia
1936 roku, wziął udział wiceprezydent Eugeniusz Kwiatkowski. Budowla została
poświęcona przez arcybiskupa Adama Sapiehę.
Imponujący obiekt ma ponad 250 metrów długości i ponad 35 metrów
wysokości. Do dzisiaj zachwyca turystów i imponuje solidnością wykonania. Mimo
poważnych remontów, to wciąż ta sama konstrukcja i ten sam mechanizm, co 80 lat
temu.
Opracował inż. Tadeusz Toman
Źródło: „Gazeta Wyborcza”, 16.12.2016
|
Rozpięta między Żarem a
Zasolonicą zapora należy do najpiękniejszych tego typu obiektów w Europie
|
Prace rozpoczęły się na
początku lat dwudziestych XX wieku i
trwały z przerwami do 1936 roku
|
Dzięki zaporze powstało
Jezioro Międzybrodzkie, które od dziesięcioleci przyciąga turystów i żeglarzy
Czy inżynier powinien być humanistą?
Na
pytanie – czy inżynier powinien być humanistą? Odpowiada w Śląskich
Wiadomościach Elektrycznych Krzysztof Kluszczyński z Politechniki Śląskiej.
Autor porusza problemy wąskich specjalizacji edukacyjnych oraz konieczność
wyboru przez młodych ludzi konkretnych „hermetycznych” kierunków.
Słowniki
języka polskiego wskazują przede wszystkim na całkowitą odmienność i
rozłączność zainteresowań inżyniera i humanisty. Humanista, w którego polu
zainteresowań znajduje się językoznawstwo, literatura, kultura, sztuka, czy też
historia pragnie poznawać, interpretować i wzbogacać wiedzę ogólną, zaś
inżynier: mechanik, elektryk, automatyk, mechatronik, budowlaniec, architekt
czy informatyk skupia się na prowadzeniu celowej działalności przemysłowej i
gospodarczej oraz bezustannym dążeniu do postępu technicznego. Według opisanej
charakterystyki nauki techniczne jawią się jako praktyczne i konkretne, zaś te
humanistyczne: ulotne, mniej precyzyjne i jak gdyby nie zawsze i nie koniecznie
„postępowemu i nowoczesnemu człowiekowi”, posługującemu się na co dzień
komputerem, smartfonem, tabletem czy GPS-em do szczęścia potrzebne. Ów rozziew
jest widoczny również w odbiorze społecznym obu grup zawodów. W przekonaniu
większości inżynier to osoba nie mająca problemu ze znalezieniem pracy, nieźle
sytuowana finansowo, konsekwentna i praktyczna w działaniu, ale też osoba, z
którą – niestety – trudno porozmawiać o teatrze, wystawie, książce czy też
kinie, a więc o tym, co nie wiąże się z techniką. Wytłumaczeniem jest to, że
inżynier to przecież umysł ścisły. W słowniku języka polskiego czytamy, że
słowo „ścisły” to mający budowę spoistą z części składowych dokładnie
przylegających, zbity, zwarty, sprecyzowany, dokładny – i taki właśnie ma być
umysł inżyniera: gęsto upakowany, w którym nie ma miejsca na rzeczy zbędne.
Stąd też wiele kursujących w powszechnym obiegu opinii, odnoszących się do
umysłu ścisłego, a mianowicie umysł wąski, pozbawiony szerszych horyzontów
myślowych.
W obecnych
czasach młodzi ludzie bardzo wcześnie są motywowani do wyboru jednej z dwóch
możliwych opcji: humanistycznej, bądź też technicznej. Wybór ten ma ważkie
znaczenie, albowiem otwiera uprzywilejowaną drogę do zupełnie odmiennej
kariery, związanej z istnieniem szerokiego wachlarza szkół wyższych o różnym
charakterze, na który składają się uniwersytety humanistyczne, politechniki,
akademie: ekonomiczne, medyczne, artystyczne, czy też uniwersytety
przyrodniczo-rolnicze.
Konieczność podjęcia tak wczesnej decyzji została wykreowana całkiem
niedawno, bo 200-300 lat temu wraz z powstaniem uczelni technicznych.
Przywołajmy postać naszego wielkiego Rodaka doby Odrodzenia, genialnego
astronoma Mikołaja Kopernika, który zasłynął w świecie jako autor wielkopomnego
dzieła „De reviolutionibus orbium coelestium” (O obrotach ciał niebeskich) – i przypomnijmy,
że studia uniwersyteckie, jakie odbywał w Akademii Krakowskiej, a następnie w
Padwie i Bolonii, pozwoliły mu błyszczeć wśród ówczesnych nie tylko na polu
astronomii, ale również matematyki, ekonomii, medycyny, prawa, zarządzania,
teologii, a nawet architektury i obronności. Postać innego geniusza epoki
Odrodzenia – Leonarda da Vinci jest charakteryzowana w Encyklopedii Powszechnej
terminami: malarz, rzeźbiarz, architekt, medyk i anatom, konstruktor, mechanik,
teoretyk sztuki, wreszcie wizjoner i futurysta, a prawdziwość tych słów
potwierdzają zachowane arcydzieła malarstwa: Dama z łasiczką czy też Portret
Cecylii Gallerani – oraz zbiory proroczych i wizjonerskich rysunków,
ukierunkowanych na awionikę – wizja samolotu i helikoptera czy machiny wojenne
– koncepcja czołgu.
Cofnijmy
się jeszcze bardziej i przywołajmy wybitne osobowości starożytnego świata
Greków i Rzymian: Talesa z Miletu, Archimedesa, Pitagorasa, Euklidesa, Herona z
Aleksandrii, Platona, Sokratesa czy też Ptolomeusza. W opisie ich sylwetek w
podręcznikach historii dominują terminy: wybitny umysł, uczony, myśliciel, czy
też odkrywca.
Odpowiedzmy na pytanie, jak to jest, że Mikołaj Kopernik, absolwent
uniwersytetu, mógł działać i odnosić sukcesy w tak różnych i odmiennych
obszarach ludzkiej wiedzy? System średniowiecznej edukacji doskonale obrazuje
rycina zaczerpnięta z dzieła „Margarita Phylosopica” Georga Reischa z 1508
roku. Jest to alegoria nauk w postaci wysokiej wielopiętrowej wieży. Do takiej
wieży wprowadzany był nowy uczeń, student czy też żak, aby pokonując stopniowo
dystans, dzielący podstawę od szczytu, wspiąć się po latach na sam wierzchołek.
Studia związane z poszczególnymi piętrami obejmowały 7 sztuk wyzwolonych, które
dzieliły się na stopień niższy – gramatykę, retorykę i dialektykę i wyższy –
muzykę, arytmetykę, geometrię i astrologię. Dziś, charakteryzując taki typ
studiów mówilibyśmy o dwustopniowej organizacji toku nauczania, o szerokim
kształceniu interdyscyplinarnym. Inny proponowany termin to mega-makro-kierunek.
Bo to, co było niegdyś naturalne – czyli wszechstronność, dziś traktowane jest
jako coś nadzwyczajnego, jako coś co wymaga szczególnego rodzaju przedrostków:
inter, makro, mega, czy też hiper.
W dobie
obecnej znakiem rozpoznawalnym edukacji stała się specjalizacja i pogłębiająca
się hermetyzacja. Chlubimy się istnieniem wielu ściśle odseparowanych dyscyplin
naukowych. Oferujemy studentom setki kierunków oraz specjalności. Konsekwencją
tego jest przekonanie, że pomiędzy humanistyką, a naukami technicznymi jest
głęboka przepaść. Wybór pomiędzy inżynierią a humanistyką wydaje się być
wyborem dramatycznym, wyborem pomiędzy niebem a ziemią. Dwa światy – wydawałoby
się nie mające ze sobą nic wspólnego, gdyby nie… zdarzające się, i to wcale
nierzadko, burze, wyładowania atmosferyczne i pioruny. Bo przyroda nie lubi
polaryzacji i przeciwstawia się gromadzeniu przeciwieństw.
Można
byłoby przytoczyć wiele argumentów, które dowodzą braku racji w
przeciwstawianiu sobie nauk technicznych i humanistycznych. Hipoteza
intelektualnych wyładowań dowodzi, że wszystkie przełomy myślowe intelektualne
rewolucje, wielkie idee i nowe trendy, które pojawiały się w dziejach
ludzkości, bądź po stronie humanistyki i sztuki, bądź też po stronie techniki,
inżynierii i rzemiosła, przenosiły się po upływie pewnego czasu, czasem lat, a
czasem nawet wieków – za sprawą niespodziewanego potężnego wyładowania
intelektualnego – na drugą stronę, otwierając szeroki kanał dla przepływu
nagromadzonych doświadczeń oraz wiedzy. Przykład takiego wyładowania
intelektualnego dotyczy narodzin w latach 60-tych ubiegłego wieku, a następnie
szerokiego rozpowszechniania się na przełomie XX i XXI wieku, Metody Elementów
Skończonych. U podstaw tej metody leżą wielowiekowe zmagania artystów i
rzemieślników z obrazowaniem rzeczywistości, a więc tworzeniem scen
figuralnych, pejzaży, dekoracyjnych wzorów i ornamentów o wymiarach sięgających
nieraz wielu metrów za pomocą małych, dyskretnych kawałków kamieni, ceramiki,
metali lub też szkła o powierzchniach równych zaledwie kilku mm2, a
więc nieporównywalnie małych z wymiarami samych kompozycji. Wyrazem tych
artystycznych i technologicznych zmagań było powstanie i dynamiczny rozwój na
przestrzeni dziejów wielu różnorodnych technik artystycznych, bazujących na
dyskretyzacji, a których efektem są piękne mozaiki, witraże... Siatki
dyskretyzacyjne obiektów mechanicznych, składające się z tysięcy lub milionów
elementów skończonych oraz komputerowo zwizualizowane wyniki obliczeń polowych,
ukierunkowanych na wyznaczenie rozkładów przestrzennych pól magnetycznych,
elektrycznych, temperaturowych, czy też naprężeń mechanicznych do złudzenia
przypominają dzieła sztuki mozolnie układane przez twórcę z tysięcy kolorowych
kawałków, które znajdujemy na pięknych fasadach zabytkowych katedr, kościołów,
bazylik, meczetów, zamków i kamienic. Są one dowodem na to, że, że tak naprawdę
kluczem do powstania nowatorskiej Metody Elementów Skończonych był przełom
myślowy w świecie sztuki, który dokonał się w sposobie patrzenia na rzeczywistość
wiele wieków wcześniej. Metoda Elementów Skończonych bazująca na zaawansowanych
metodach numerycznych poszła znacząco dalej, pozwalając zobaczyć i uwidocznić
nie tylko to, co ukryte, ale również to, co dla oka niewidoczne – czyli
zjawiska fizyczne o różnej naturze – elektrycznej, magnetycznej, mechanicznej,
cieplnej itd.
Wskazać
można inne jeszcze i intrygujące wyładowania intelektualne przebiegające tym
razem od świata muzyki do świata matematyki. Notacja chorałowa i udoskonalona w
XV i XVI wieku notacja menzuralna leżąca u podstaw współczesnej notacji
muzycznej, analizowane przez pryzmat charakterystyk czasowych częstotliwości,
prowadzą do koncepcji funkcji matematycznej i jej graficznej ilustracji przy
pomocy wykresu.
Do
fascynujących osiągnięć ludzkości zalicza się film, a pytanie o genezę filmu
naprowadza na inne ważne osiągnięcie techniczne – fotografię. Powstanie
fotografii i filmu charakteryzuje się najczęściej ciągiem wynalazków. W
odniesieniu do fotografii są to: heliografia, technika negatywowo-pozytywowa,
klisza i błona fotograficzna i wreszcie aparat fotograficzny. W odniesieniu do
filmu należy wymienić: stroboskop, kinematoskop, rewolwer fotograficzny,
kinematograf, taśmę filmową, a zamknięciem tej drogi jest kamera i projektor
filmowy. Na pierwszy rzut oka wydaje się być wynalazkiem czysto technicznym –
sukcesem fizyków, chemików, optyków i elektryków, gdy tymczasem próby
odwzorowania ruchu były obopólną fascynacją zarówno umysłów ścisłych, jak i
artystów malarzy. Kluczowym, zwrotnym punktem w tworzeniu koncepcji filmu
okazało się być zastąpienie ruchu ciągłego – ciągiem następujących po sobie
obrazów, skutkujące powstaniem terminu „faza ruchu”. W różny sposób problem ten
rozwiązali inżynierowie i fotograficy, a w jeszcze inny – malarze, zwani
futurystami. Ci pierwsi, wykorzystując różne zdobycze techniki: kaskadowo
połączone i kolejno wyzwalane aparaty fotograficzne, bądź też tzw. strzelbę
fotograficzną, integrującą zespół aparatów, stworzyli typ fotografii, zwanej
chronofotografią, polegający na połączeniu w jedną całość ciągu oddzielnych
fotografii. Najbardziej znane przykłady chronofotografii są dziełem
francuskiego artysty de Marey’a i przedstawiają biegnącego mężczyznę, zawodnika
w skoku o tyczce, czy też ptaka w locie. Inżynierowi sposób obrazowania procesu
dynamicznego kojarzy się z przebiegiem czasowym, zaś poszczególne kadry – z
dyskretyzacją funkcji. Tropem takiego rozwiązania podążali aktywni twórczo we
Włoszech w początkach XX wieku malarze-futuryści. Ich najsłynniejsze i najbardziej
reprezentatywne obrazy przypominają chronofotografie. Są to „Pędzący motocykl”
Giacomo Balla, czy też – tego samego autora – „Lecące jaskółki”.
Te kilka
przykładów mówi o tym, jak trudno jest oddzielić od siebie matematykę, fizykę,
technikę, muzykę, malarstwo czy też techniki komputerowe. Mówi o tym, że podział wiedzy na nauki
techniczne i humanistyczne jest – tak naprawdę – wymysłem człowieka, a umysł
ludzki jest stworzony i przygotowany do wszechstronności.
Opracował inż. Tadeusz Toman
Źródło: artykuł Prof. dr hab. inż. Krzysztofa Kluszczyńskiego,
dr.h.c.
„Dlaczego młody naukowiec – inżynier powinien być humanistą”,
Śląskie Wiadomości Elektryczne, 1/2017
Poparzenia łukiem elektrycznym
Energia
termiczna łuku elektrycznego działająca na ciało człowieka może spowodować w
nim zmiany patologiczne nazywane
oparzeniem elektrycznym, przede wszystkim w oparzonej skórze w zależności od
stopnia oraz powierzchni oparzenia.
Łuk
elektryczny powstaje najczęściej na skutek zwarć w urządzeniach elektrycznych.
Energia termiczna łuku elektrycznego, działająca na człowieka może spowodować w
nim zmiany patologiczne nazywane oparzeniem elektrycznym. Podczas wypadków
elektrycznych, ciepło łuku najczęściej uszkadza odsłonięte części ciała
poszkodowanych lub słabiej chronione przez odzież. Zazwyczaj jest to skóra rąk
i twarz poszkodowanych. Groźne są oparzenia łukiem przy urządzeniach
elektrycznych o napięciu większym niż 6 kV. W tych przypadkach na człowieka
działa większa energia cieplna łuku, a oparzenia są nas ogół bardziej rozległe.
Powstanie
łuku jest związane z jonizacją kanału wyładowania elektrycznego, który
przekształca się w strumień plazmy o bardzo wysokiej temperaturze. Palący się w
powietrzu łuk elektryczny charakteryzuje się wysoką temperaturą oraz dużą
gęstością prądu. W zależności od odległości od łuku poszkodowani doznają
obrażeń bądź od fali ciśnieniowej lub od odłamków urządzeń elektrycznych
zniszczonych przez tę falę. Jednak najwięcej szkody powoduje termiczne
działanie łuku na otoczenie. Temperatura łuku osiąga wartość 10000-15000 K.
Ilość ciepła, zgodnie z prawem Boltzmana, otrzymana przez ciało zależy od
gęstości wypromieniowanej energii, która maleje z kwadratem odległości od osi
łuku. Wydzielona energia cieplna w ciele człowieka narażonego łukiem
elektrycznym powoduje wzrost jego temperatury. Po zapłonie łuku elektrycznego
powstaje gorący strumień gazów, który unosi z powierzchni przewodnika
roztopione cząsteczki metali, które podczas oparzenia wnikają w głąb skóry
poszkodowanego, wywołując jej metalizację. Następuje wtedy elektroliza płynu
tkankowego, w której kwasy tłuszczowe reagują za związkami metalu tworząc sole
metaliczne, wnikające do głębszych warstw skóry. Poszkodowani czują ból
pochodzący od oparzenia skóry cząsteczkami metalu oraz napięcie skóry
pochodzące od obecności ciał obcych na naskórku.
Zmiany
patologiczne spowodowane wydzielonym ciepłem występują w wyniku parowania
płynów wewnątrzkomórkowych. Jeżeli temperatura przekracza 43OC, to
ulega ścięciu białko zawarte w komórkach organizmu człowieka. Dochodzi wtedy do
zahamowania niektórych procesów metabolicznych oraz do denaturacji białek.
Denaturacja jest nieodwracalnym procesem zmiany struktury cząsteczek białka i
jego właściwości biologicznych. Działanie temperatury 50OC w ciągu 3
minut wywołuje martwicę naskórka, a w temperaturze 55OC takie zmiany
następują po 1 minutowym przegrzaniu. Produkty rozpadu oparzonych tkanek są
wchłaniane przez organizm, a ich działanie toksyczne prowadzi w skrajnych
przypadkach do śmierci porażonego.
Istota
oparzeń termicznych spowodowanych łukiem elektrycznym nie różni się od oparzeń
płomieniem. W przypadku łuku elektrycznego dodatkowo należy uwzględnić skutki
działania fali ciśnieniowej oraz promieniowania podczerwonego i nadfioletowego.
W diagnozie oparzonej powierzchni ciała istotne jest głębokość oparzenia, co
jest zwykle trudne do określenia zaraz po urazie. Przyjęto rozróżniać cztery
stopnie oparzeń termicznych: I – oparzenia powierzchniowe, rumień naskórka
(obrzęk naskórka), II – pęcherze z płynem surowiczym na zaczerwienionej skórze
(częściowa martwica skóry, część głęboka skóry właściwej zachowana), III –
martwica naskórka (martwica skóry i tkanki podskórnej), IV – zwęglenie skóry
(nieodwracalne uszkodzenie tkanek). Oparzenia stopnia II są rozdzielone na
podgrupę IIa (oparzenia powierzchniowe) oraz IIb (oparzenia głębsze niż w
stopniu IIa). Instytut Hematologii wprowadził stosowaną klasyfikację Birkego,
która dzieli oparzenia na lekkie (rozległość oparzenia nie przekracza 15%
powierzchni całego ciała), średnie (w oparzeniu I lub II stopnia uległo 25-30%
powierzchni ciała, a w przypadku oparzenia III stopnia 5-15% powierzchni ciała,
istnieje możliwość wstrząsu oparzeniowego) i ciężkie (w oparzeniu I i II
stopnia uległo ponad 30% powierzchni ciała lub w oparzeniu III stopnia uległo
ponad 15%, chory popada we wstrząs i wymaga natychmiastowego intensywnego
leczenia). Oparzenia można podzielić na powierzchniowe i głębokie. Oparzenia
głębokie od powierzchownych różnią się tym, że tkanki nie są wrażliwe na
zadawany ból.
Zabarwienie skóry oparzonej zależy od czynnika parzącego. Przy
oparzeniach głębokich łukiem elektrycznym skóra jest koloru ceglastego,
brązowego lub szarego. Natomiast przy oparzeniach parą lub gorącym płynem skóra
jest blada i biała. Skóra oparzonego jest zazwyczaj blada na całym ciele, może
wystąpić sinica na wargach, palcach rąk. Skóra pokryta jest zimnym potem.
Doraźną pomocą podczas przegrzania tkanek jest odprowadzenie ciepła przez
oziębianie miejsc oparzonych. W początkowym okresie oparzenia u poszkodowanych
występują czynniki emocjonalne – strach i ból, a dopiero po kilku godzinach
następuje uspokojenie.
W
rozległych oparzeniach, obejmujących ponad 10% powierzchni ciała, często
dochodzi do zaburzeń ogólnoustrojowych, zwanych wstrząsem oparzeniowym.
Oparzenie
70% powierzchni ciała jest śmiertelne. Przyczyną jest utrata przez poparzonego
osocza krwi, wskutek gromadzenia się płynu w pęcherzach oparzeniowych. Wstrząs
jest wynikiem nagłego zmniejszenia dopływu krwi do tkanek, co powoduje ich
niedotlenienie. We wstrząsie występują zaburzenia metaboliczne oraz czynności
niektórych narządów. Zaburzenia powodują zagęszczenie krwi, którego
wykładnikiem jest poziom hemoglobiny i wartość hematokrytu. Obserwuje się
przyśpieszoną czynność serca i spadek ciśnienia tętniczego oraz żylnego. W
początkowej fazie wstrząsu obserwuje się zwiększenie stężenia cukru we krwi. W
wątrobie dochodzi do spadku utleniania krwi i utraty zdolności odtruwających
toksyny. Zwiększa się stężenie mocznika, amoniaku i aminokwasów we krwi. W
nerkach dochodzi do zmniejszenia się objętości krwi napływającej, co powoduje
ich ostrą niewydolność i zmniejszenie ilości wydalania moczu.
Łuk
elektryczny ze względu na oddziaływanie termiczne jest niebezpieczny dla oczu,
powiek i twarzy, wywołuje światłowstręt, łzawienie i stan zapalny spojówek. Z
relacji porażonych łukiem elektryków często opisywana jest wyraźnie widoczna
świetlna kula. Zjawisko jest nazywane „księżycem elektryków”. Uszkodzenie
wzroku wywoływane jest przez promieniowanie podczerwone i nadfioletowe.
Promieniowanie dociera aż do siatkówki, powodując ogrzewanie płynu
soczewkowego, zawierającego białka. W niekorzystnej sytuacji może dojść do
lokalnych uszkodzeń siatkówki powodując ślepotę. Promieniowanie nadfioletowe
uszkadza rogówkę, która absorbuje ten typ promieniowania. W oparzeniach rogówki
powstaje jej obrzęk i zmętnienie. Leczenie rogówki jest długotrwałe i
skomplikowane, czasem nie daje rezultatu. Urazy wzroku spowodowane łukiem
elektrycznym często są przyczyną zachorowań na zaćmę. Rozwija się ona zwykle z
opóźnieniem wynoszącym od kilku miesięcy do 2 lat po oparzeniu.
Opracował inż. Tadeusz Toman
Źródło: artykuł Dr hab. inż. Stefana Gierlotki
„Poparzenia łukiem elektrycznym podczas wykonywania robót budowlanych”,
Śląskie Wiadomości Elektryczne, 1/2017
Stosowanie lamp ledowych w oświetleniu drogowym
Potężnym
narzędziem w staraniach o oszczędzanie energii elektrycznej są nowoczesne lampy
ledowe. Dynamiczny rozwój technologiczny w produkcji diod świecących sprawił,
że jest możliwe stosowanie ich jako pełnowartościowych źródeł światła.
Postawą
działania diod LED – diod elektroluminescencyjnych, nazywanych też diodami
świecącymi, jest zjawisko elektroluminescencji. Po raz pierwszy zostało ono
zaobserwowane w 1907 roku przez H. J. Rounda. Zauważył on emisję promieniowania
widzialnego z kryształu węglika krzemu (SiC). Kolejne badania związków
półprzewodnikowych, pod koniec lat trzydziestych XX wieku, pozwoliły na
wykrycie zjawiska elektroluminescencji w siarczku cynku (ZnS). Historycznie
pierwsze diody elektroluminescencyjne wytworzono na bazie arsenku galu (GaAs) w
1962 roku. Początkowo emitowały one światło monochromatyczne, najpierw
podczerwone, potem czerwone, zielone, niebieskie, a w końcu białe. Obecnie
technika świetlna dysponuje półprzewodnikowymi źródłami światła o wysokiej
wydajności, emitującymi światło w trzech barwach podstawowych: czerwonej,
zielonej i niebieskiej. W wyniku ich addytywnego mieszania otrzymuje się
światło białe, pozwalające na szersze użycie ledowych źródeł światła do celów
oświetleniowych.
Za
stosowaniem lamp ledowych w oświetleniu drogowym przemawia szereg zalet, jakie
one przedstawiają: a) oszczędność energii, b) precyzyjne kształtowanie rozsyłu
światła, a tym samym eliminacja olśnienia i zanieczyszczenia środowiska
światłem, c) nie emitują szkodliwego promieniowania ultrafioletowego, d)
osiągają pełną jasność natychmiast po załączeniu, e) nie zagrażają efektem
stroboskopowym, dzięki zasilaniu prądem stałym z własnego zasilacza, f) są
odporne na drgania i wstrząsy, g) nie zawierają ołowiu ani rtęci, h)
charakteryzują się bezgłośnym działaniem w każdych warunkach, i) źródła światła
wymienia się nie częściej niż co 13 lat eksploatacji.
Wymiana
oświetlenia drogowego na nowoczesne energooszczędne oświetlenie ledowe poprawia
bezpieczeństwo na drogach, zmniejsza zużycie energii, polepsza estetykę miasta
dzięki zastąpieniu żółtego światła lamp sodowych białym światłem lamp ledowych.
Pewną barierę stanowi dziś jeszcze cena instalacji oświetleniowej z lampami
ledowymi. Technika produkcji lamp ledowych wpływa na wysokie koszty zakupu. To
urządzenie odbiorcze jest dość skomplikowane, zawiera wiele elementów
pomocniczych. W jego skład, oprócz samej matrycy z diodami wysokiej jakości,
wchodzą: zaawansowany układ optyczny z kolimatorami (przyrząd przetwarzający
padające światło lub strumień światła cząstek w wiązkę równoległą lub wiązkę o
określonej zbieżności), zasilacz, jak również element odpowiedzialny za
odprowadzanie ciepła, czyli radiator. Każda z tych części musi być ściśle
dobrana pod specyfikację samej diody i dodatkowo współgrać z pozostałymi, aby
dioda pracowała w przepisanych warunkach zasilania i środowiska.
Użytkownicy końcowi często widzą same koszty inwestycyjne, zapominając o
kosztach eksploatacyjnych z tytułu konserwacji instalacji i pobierania energii
elektrycznej.
Opracował inż. Tadeusz Toman
Źródło: artykuł Katarzyna Strzałka-Gołuszka
„Ledowe źródła światła w oświetleniu zewnętrznym oraz
iluminacyjnym”,
INPE – Informacje o Normach i Przepisach Elektrycznych, nr 212,
5/2017
Normalizacja – ochrona przeciwporażeniowa
Urządzenia i instalacje elektryczne w Republice
Czeskiej powinny spełniać wymagania czeskich norm technicznych szeregu 33 2000,
dotyczące bezpieczeństwa instalacji elektrycznych w obiektach budowlanych.
Postanowienia ogólne dotyczące ochrony przeciwporażeniowej są zawarte przede
wszystkim w ČSN 33 2000-4-41 i ČSN 33 2000-5-54. Inne normy techniczne,
uzupełniające wspomniane dwie ogólne normy techniczne, dotyczą konkretnych
szczególnych postanowień normatywnych. Podkreślić należy, że normy techniczne
nie są w Republice Czeskiej przepisem prawnym. Możliwe są odstępstwa, jednak
wymagania norm stanowią niejako minimalne warunki bezpieczeństwa, jakie są wymagane.
W przepisach prawnych, które mają formę rozporządzenia rządu i są zamieszczone
w dzienniku ustaw, są wymienione ogólne wymogi, jakie musi każda instalacja
elektryczna spełniać, na przykład – musi być zastosowana ochrona
przeciwporażeniowa, muszą być stosowane przepisowe osłony urządzeń
elektrycznych według określonych wpływów zewnętrznych danego miejsca lub
stanowiska pracy, musi istnieć w razie niebezpieczeństwa możliwość
wyłączenia instalacji elektrycznej z
zasilania itp.
ČSN
33 2000-1 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 1: Stanowiska podstawowe, określenie podstawowych
charakterystyk, definicje, 5/2009 (Elektrické
instalace nízkého napětí – Část 1:
Základní hlediska, stanovení
základních
charakteristik, definice)
ČSN
33 2000-2-21 Przepisy elektrotechniczne –
Urządzenia elektryczne – Część 2: Definicje, Rozdział 21: Instrukcja do
korzystania z terminów ogólnych, 4/1998 (Elektrotechnické
předpisy – Elektrická zařízení – Část 2: Definice – Kapitola 21: Pokyn k
používání všeobecných termínů)
ČSN
33 2000-4-41 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 4-41: Środki ochronne dla zapewnienia bezpieczeństwa – Ochrona
przeciwporażeniowa, 8/2007 (Elektrické
instalace nízkého napětí – Část 4-41:
Ochranná opatření pro zajištění bezpečnosti
– Ochrana před úrazem elektrickým proudem)
ČSN
33 2000-4-42 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 4-42: Bezpieczeństwo – Ochrona przed działaniem ciepła, 2/2012
(Elektrické instalace nízkého napětí –
Část 4-42: Bezpečnost – Ochrana před účinky tepla)
ČSN
33 2000-4-43 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 4-43: Bezpieczeństwo – Ochrona przed nadprądami, 12/2010 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část
4-43: Bezpečnost – Ochrana před nadproudy)
ČSN
33 2000-4-442 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 4-442: Bezpieczeństwo – Ochrona instalacji niskiego napięcia
przed przepięciami przejściowymi wywołanymi zakłóceniami wskutek uziemień w
układach wysokiego napięcia, 12/2012 (Elektrické
instalace nízkého napětí – Část
4-442: Bezpečnost – Ochrana instalací
nízkého
hnapětí proti dočasným přepětím v důsledku
zemních poruch v soustavách vysokého
napětí)
ČSN
33 2000-4-443 ed.2 Instalacje elektryczne w
obiektach budowlanych – Część 4-44: Bezpieczeństwo – Ochrona przed napięciem
zakłócającym i zakłóceniami elektromagnetycznymi – Rozdział 443: Ochrona przed
przepięciami atmosferycznymi lub przepięciem przy włączaniu, 2/2007 (Elektrické instalace budov – Část 4-44:
Bezpečnost – Ochrana před rušivým napětím a elektromagnetickým rušením –
Kapitola 443: Ochrana proti atmosférickým nebo spínacím přepětím)
ČSN
33 2000-4-444 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 4-444: Bezpieczeństwo – Ochrona przed zakłóceniami
napięciowymi i elektromagnetycznymi, 4/2011 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 4-444: Bezpečnost – Ochrana
před napěťovým a elektromagnetickým rušením)
ČSN
33 2000-4-45 Przepisy elektrotechniczne –
Urządzenia elektryczne – Część 4: Bezpieczeństwo, Rozdział 45: Ochrona przed
podpięciem, 1/1996 (Elektrotechnické
předpisy – Elektrická zařízení – Část 4: Bezpečnost, Kapitola 45: Ochrana před
podpětím)
ČSN
33 2000-4-46 ed.3 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 4-46: Bezpieczeństwo – Wyłączanie i włączanie, 4/2017 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část
4-46: Bezpečnost – Odpojování a spínání)
ČSN
33 2000-4-473 Przepisy elektrotechniczne –
Urządzenia elektryczne – Część 4: Bezpieczeństwo, Rozdział 47: Wykorzystanie
zabezpieczeń ochronnych dla zapewnienia bezpieczeństwa, Oddział 473: Zabezpieczenie
dla zapewnienia ochrony przed nadprądami, 2/1994 (Elektrotechnické předpisy – Elektrická zařízení – Část 4: Bezpečnost,
Kapitola 47: Použití ochranných opatření pro zajištění bezpečnosti. Oddíl 473:
Opatření k zajištění ochrany proti nadproudům)
ČSN
33 2000-4-481 Przepisy elektrotechniczne –
Urządzenia elektryczne – Część 4: Bezpieczeństwo, Rozdział 48: Wybór
zabezpieczeń ochronnych według wpływów zewnętrznych, Oddział 481: Wybór
zabezpieczeń dla ochrony przed urazem prądem elektrycznym według wpływów
zewnętrznych, 3/1997 (Elektrotechnické
předpisy – Elektrická zařízení – Část 4: Bezpečnost, Kapitola 48: Výběr
ochranných opatření podle vnějších vlivů. Oddíl 481: Výběr opatření na ochranu
před úrazem elektrickým proudem podle vnějších vlivů)
ČSN
33 2000-4-482 Przepisy elektrotechniczne –
Urządzenia elektryczne – Część 4: Bezpieczeństwo, Rozdział 49: Wybór
zabezpieczeń ochronnych według wpływów zewnętrznych, Oddział 482: Ochrona przed
pożarem w przestrzeniach ze szczególnym ryzykiem lub niebezpieczeństwem, 1/2000
(Elektrotechnické
předpisy – Elektrická
zařízení – Část 4: Bezpečnost, Kapitola 48:
Výběr ochranných opatření podle
vnějších vlivů. Oddíl 482: Ochrana proti
požáru v prostorách se zvláštním
rizikem nebo nebezpečím)
ČSN
33 2000-5-51 ed.3 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 5-51: Wybór i budowa urządzeń elektrycznych – Przepisy ogólne,
4/2010 (Elektrické
instalace nízkého
napětí – Část 5-51: Výběr a stavba
elektrických zařízení –
Všeobecné předpisy)
ČSN
33 2000-5-52 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 5-52: Wybór i budowa urządzeń elektrycznych – Linie
elektroenergetyczne, 2/2012 (Elektrické
instalace nízkého napětí – Část 5-52:
Výběr a stavba elektrických zařízení
–
Elektrická vedení)
ČSN
33 2000-4-523 ed.2 Instalacje elektryczne w
obiektach budowlanych – Część 5: Wybór i budowa urządzeń elektrycznych –
Oddział 523: Prądy dopuszczalne w elektrycznych układach rozdzielczych, 4,2003
(Elektrické instalace budov – Část 5:
Výběr a stavba elektrických zařízení – Oddíl 523: Dovolené proudy v
elektrických rozvodech)
ČSN
33 2000-5-534 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 5-53: Wybór i budowa urządzeń elektrycznych – Wyłączanie,
włączanie i sterowanie – Oddział 534: Przepięciowe urządzenia ochronne, 11/2016
(Elektrické
instalace nízkého napětí –
Část 5-53: Výběr a stavba elektrických
zařízení – Odpojování,
spínání a řízení
– Oddíl 534: Přepěťová ochranná
zařízení)
ČSN
33 2000-5-537 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 5-53: Wybór i budowa urządzeń elektrycznych – Przyrządy
ochronne, wyłączające, włączające, sterujące i monitorujące – Oddział 537:
Wyłączanie i włączanie, 4/2017 (Elektrické
instalace nízkého napětí – Část 5-53:
Výběr a stavba elektrických zařízení
–
Přístroje pro ochranu, odpojování,
spínání, řízení a
monitorování – Oddíl 537:
Odpojování a spínání)
ČSN
33 2000-5-54 ed.3 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 5-54: Wybór i budowa urządzeń elektrycznych – Uziemianie i
przewody ochronne, 4/2012 (Elektrické
instalace nízkého napětí – Část 5-54:
Výběr a stavba elektrických zařízení
–
Uzemnění a ochranné vodiče)
ČSN
33 2000-5-551 Przepisy elektrotechniczne –
Urządzenia elektryczne – Część 5: Wybór i budowa urządzeń elektrycznych –
Rozdział 55: Inne urządzenia – Oddział 551: Zespoły prądotwórcze, 8/1999 (Elektrotechnické
předpisy – Elektrická
zařízení – Část 5: Výběr a stavba
elektrických zařízení – Kapitola 55:
Ostatní
zařízení – Oddíl 551:
Nízkonapěťová zdrojová soustrojí)
ČSN
33 2000-5-557 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 5-557: Wybór i budowa urządzeń elektrycznych – Wydziały
pomocnicze, 7/2014 (Elektrické
instalace
nízkého napětí – Část 5-557:
Výběr a stavba elektrických zařízení
– Pomocné
provozy)
ČSN
33 2000-5-56 Przepisy elektrotechniczne –
Urządzenia elektryczne – Część 5: Wybór i budowa urządzeń elektrycznych –
Rozdział 56: Urządzenia dla zasilania awaryjnego, 8/1996 (Elektrotechnické
předpisy – Elektrická zařízení –
Část 5: Výběr a
stavba elektrických zařízení – Kapitola 56:
Napájení zařízení sloužících
v případě
nouze)
ČSN
33 2000-5-57 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 5-57: Koordynacja urządzeń elektrycznych dla ochrony,
wyłączania, włączania i sterowania, 11/2014 (Elektrické
instalace nízkého napětí – Část 5-57:
Koordinace
elektrických zařízení pro ochranu,
odpojování, spínání a
řízení)
ČSN
33 2000-6 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 6: Rewizje, 3/2017 (Elektrické
instalace nízkého napětí – Část 6: Revize)
ČSN
33 2000-7-701 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 7-701: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych –
Przestrzenie z wanną lub natryskiem, 9/2007 (Elektrické
instalace nízkého napětí – Část
7-701: Zařízení jednoúčelová
a ve zvláštních objektech – Prostory s vanou
nebo sprchou)
ČSN
33 2000-7-702 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 7: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych –
Oddział 702: Baseny pływackie i inne zbiorniki, 7/2003 (Elektrické
instalace nízkého napětí – Část 7:
Zařízení jednoúčelová a
ve zvláštních objektech – Oddíl 702:
Plavecké bazény a jiné nádrže)
ČSN
33 2000-7-703 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 7-701: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych –
Pomieszczenia i kabiny z piecami saunowymi, 12/2005 (Elektrické
instalace nízkého napětí – Část
7-703: Zařízení jednoúčelová
a ve zvláštních objektech – Místnosti
a kabiny se saunovými kamny)
ČSN
33 2000-7-704 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 7-704: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych –
Urządzenia elektryczne na budowach i przy wyburzaniu, 8/2007 (Elektrické
instalace nízkého napětí – Část
7-704: Zařízení jednoúčelová a ve
zvláštních objektech – Elektrická
zařízení na
staveništích a demolicích)
ČSN
33 2000-7-705 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 7-705: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych –
Urządzenia rolnicze i ogrodnicze, 10/2007 (Elektrické
instalace nízkého napětí – Část
7-705: Zařízení jednoúčelová a ve
zvláštních
objektech – Zemědělská a zahradnická
zařízení)
ČSN
33 2000-7-706 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 7-706: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych –
Ograniczone przestrzenie przewodzące, 8/2007 (Elektrické
instalace nízkého napětí – Část
7-706: Zařízení jednoúčelová
a ve zvláštních objektech – Omezené
vodivé prostory)
ČSN
33 2000-7-708 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 7-708: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych –
Parkingi dla karawanów, parkingi kempingowe
i podobne lokalizacje, 4/2010 (Elektrické
instalace nízkého napětí – Část
7-708: Zařízení jednoúčelová a ve
zvláštních
objektech – Parkoviště karavanů, kempinková
parkoviště a obdobné lokality)
ČSN
33 2000-7-709 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 7-709: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych –
Porty i podobne lokalizacje, 3/2010 (Elektrické
instalace nízkého napětí – Část
7-709: Zařízení jednoúčelová a ve
zvláštních
objektech – Přístavy a obdobné lokality)
ČSN
33 2000-7-710 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 7-710: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych –
Urządzenia dotyczące ośrodków zdrowia, 1/2013 (Elektrické
instalace nízkého napětí – Část
7-710: Zařízení jednoúčelová
a ve zvláštních objektech –
Zdravotnická zařízení)
ČSN
33 2000-7-711 Instalacje elektryczne w
obiektach budowlanych – Część 7-711: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – Wystawy, pokazy i kioski,
2/2004 (Elektrické
instalace budov – Část
7-711: Zařízení jednoúčelová a ve
zvláštních objektech – Výstavy,
přehlídky a
stánky)
ČSN
33 2000-7-712 Instalacje elektryczne w
obiektach budowlanych – Część 7-712: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – Solarne fotowoltaiczne źródła zasilania, 3/2006 (Elektrické
instalace budov – Část 7-712: Zařízení
jednoúčelová a ve zvláštních
objektech – Solární fotovoltaické
napájecí systémy)
ČSN
33 2000-7-713 Instalacje elektryczne w
obiektach budowlanych – Część 7: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – Oddział 713: Meble, 10/2005 (Elektrické
instalace budov – Část 7: Zařízení
jednoúčelová a ve zvláštních
objektech –
Oddíl 713: Nábytek)
ČSN
33 2000-7-714 Przepisy elektrotechniczne –
Urządzenia elektryczne – Część 7: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – Oddział 714: Sprzęt do oświetlenia zewnętrznego, 7/2001 (Elektrotechnické
předpisy – Elektrická
zařízení – Část 7: Zařízení
jednoúčelová a ve zvláštních
objektech – Oddíl 714:
Zařízení pro venkovní osvětlení)
ČSN
33 2000-7-715 ed.2 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 7-715: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych –
Instalacja oświetleniowa zasilana małym napięciem, 1/2013 (Elektrické
instalace nízkého napětí – Část
7-715: Zařízení jednoúčelová
a ve zvláštních objektech – Světelná
instalace napájená malým napětím)
ČSN
33 2000-7-717 Instalacje elektryczne w
obiektach budowlanych – Część 7-717: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – Komórki mobilne lub przenośne, 6/2005 (Elektrické instalace budov – Část 7-717: Zařízení jednoúčelová a ve
zvláštních objektech – Mobilní nebo transportovatelné buňky)
ČSN
33 2000-7-718 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 7-718: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych –
Przestrzeń budownictwa cywilnego i stanowiska pracy, 4/2014 (Elektrické
instalace nízkého napětí – Část
7-718: Zařízení jednoúčelová a ve
zvláštních objektech – Prostory
občanské
výstavby a pracoviště)
ČSN
33 2000-7-729 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 7-729: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach specjalnych –
Uliczki dla obsługi i konserwacji, 5/2010 (Elektrické
instalace nízkého napětí – Část
7-729: Zařízení jednoúčelová a ve
zvláštních
objektech – Uličky pro obsluhu nebo údržbu)
ČSN
33 2000-7-740 Instalacje elektryczne w
obiektach budowlanych – Część 7-740: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – Tymczasowe instalacje elektryczne dla obiektów urządzeń rozrywki
i stoisk w lunaparkach, parkach rozrywki i cyrkach, 3/2007 (Elektrické
instalace budov – Část 7-740:
Zařízení jednoúčelová a ve
zvláštních objektech – Dočasné
elektrické instalace
pro stavby zábavních zařízení a
stánků v lunaparcích, zábavních
parcích a
cirkusech)
ČSN
33 2000-7-753 Instalacje elektryczne w
obiektach budowlanych – Część 7: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – Oddział 753: Ogrzewanie podłogowe i sufitowe, 5/2003 (Elektrické
instalace budov – Část 7:
Zařízení jednoúčelová a ve
zvláštních objektech – Oddíl 753:
Podlahové a
stropní vytápění)
ČSN
33 2000-7-754 Instalacje elektryczne w
obiektach budowlanych – Część 7: Urządzenia jednofunkcyjne i w obiektach
specjalnych – Oddział 754: Instalacja elektryczna w karawanach i samochodach
mieszkalnych, 1/2006 (Elektrické
instalace budov – Část 7: Zařízení
jednoúčelová a ve zvláštních
objektech –
Oddíl 754: Elektrická instalace v karavanech a
obytných automobilech)
ČSN
33 2000-8-1 Instalacje elektryczne niskiego
napięcia – Część 8-1: Sprawność energetyczna, 12/2015 (Elektrické instalace nízkého napětí – Část 8-1: Energetická účinnost)
W Polsce obowiązują arkusze normy PN-HD 60364,
dotyczące ochrony przeciporażeniowej. Określają one wymagania, podobnie jak w
Republice Czeskiej, dla instalacji elektrycznych zasilanych z zespołów
elektrycznych. Są one zawarte przede wszystkim w dwóch grupowych normach
bezpieczeństwa: PN-HD 60364-4-41 oraz PN-HD 60364-5-54. Jedynym w Polsce
dokumentem normatywnym jest norma PN-HD 60364-5-511 – czytamy w monografii
„Zagrożenia elektryczne i ochrona przed nimi – Zagadnienia wybrane, część 3”
zamieszczone w zeszycie INPE nr 57.
Opracował inż.Tadeusz Toman
Alessandro Volta
Alessandro Giuseppe Volta
(1745-1827), profesor uniwersytetu w Pawi i głęboko religijny człowiek,
tercjarz franciszkański, w 1791 roku potwierdził doświadczenie swego rodaka,
Włocha, Luigi Galvaniego i wyjaśnił, że powstawanie prądu nie jest związane z
organizmem żywym, lecz różnymi metalami zanurzonymi w elektrolicie. Do
prowadzonych badań używał przede wszystkim własnego języka. W 1800 roku
skonstruował pierwsze ogniwo, które rok później połączone w stos zaprezentował
przed samym Napoleonem Bonaparte. Zafascynowany cesarz uczynił go hrabią i
senatorem królestwa Włoch, odznaczył specjalnym medalem i wyznaczył stałą
bardzo wysoką pensję. Volta otrzymał również Order Narodowy Legii Honorowej.
Następne dwadzieścia lat to błyskawiczny rozwój elektrotechniki ukoronowany
powstaniem elektrodynamiki. Należy podkreślić, że rozwój ten nie byłby możliwy
bez wydajnego źródła napięcia, a więc wynalazku Alessandro Volty.
Opracował inż. Tadeusz Toman
|
Alessandro
Volta
Leksykon
elektryków-Polaków z Zaolzia
Henryk Toman
(1922-2005)
Członek-założyciel Stowarzyszenia
Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej (SEP), w stowarzyszeniu działał
od jego rejestracji w 1999 roku.
Henryk Toman urodził się 5.7.1922 r. w Marklowicach
Dolnych. Do szkoły ludowej uczęszczał w Piotrowicach, do szkoły wydziałowej we
Frysztacie. W 1932 roku zamieszkał w Piotrowicach, gdzie rodzice zbudowali nowy
dom. Od 1937 roku pracował w prywatnej firmie „Radio-elektro Karel Trojek” we
Frysztacie, najpierw jako uczeń, a po ukończeniu dwuletniej szkoły wieczorowej
jako elektryk. Podczas II wojny światowej, jako młody chłopiec został zesłany
na roboty przymusowe do Niemiec, a w 1943 roku, ponieważ jego rodzice przyjęli
tzw. Volkslistę, był wcielony do armii niemieckiej. W 1944 roku udało mu się
zbiec i wstąpić do II Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa. Uczestniczył w
akcjach bojowych w Afryce Północnej, we Włoszech w Apeninach Północnych i na
Nizinie Lombardzkiej, m. in. pod Monte Cassino i pod Ankoną, jako
radiotelegrafista. Ciężko ranny w bitwie o Bolonię trafił do szpitala w Anglii,
później w Szwajcarii, skąd powrócił w 1946 roku do domu. Od 1946 roku był
zatrudniony w zakładach Jäkl, później NHKG Karwina, jako elektryk, elektryk
przodowy, wreszcie jako kierownik wydziału elektrycznego. Na emeryturę,
przeszedł w 1982 roku, ale jeszcze jako emeryt przez ponad dziesięć lat
pracował w przepompowni wody. Wykonał wiele instalacji elektrycznych w domach
prywatnych, czy budynkach użyteczności publicznej, przede wszystkim w Piotrowicach.
|
Henryk Toman był aktywnym działaczem Koła Polskich Kombatantów. Za
udział w walkach zbrojnych był odznaczony Krzyżem Czynu Bojowego Polskich Sił
Zbrojnych na Zachodzie, Gwiazdą Italii i Medalem Wojny. Mając oparcie w
rodzinie, wiele czasu poświęcał pracy społecznej. W Miejscowym Kole PZKO w
Piotrowicach działał od samego początku, to jest od założenia Koła w 1947 roku,
pełnił różne funkcje, śpiewał w chórach, był członkiem zespołu teatralnego.
Aktywnie pracował w Radzie Obwodowej PZKO w Karwinie. Był koordynatorem prac
budowlanych Domu PZKO w Piotrowicach, który był otwarty w 1976 roku. Za pracę w
PZKO był odznaczony Złotą Odznaką PZKO – Zasłużony I Stopnia. Angażował się w
życiu społecznym gminy, jako bezpartyjny był w okresie lat 1952-1976 posłem do
Miejscowej Rady Narodowej. Pracował w komisjach – finansowej, rewizyjnej i ds.
społecznych. Był rzecznikiem na ślubach i pogrzebach. Po 1989 roku działał w
ramach grupy gminnej ruchu politycznego Wspólnota-Coexistentia.
Zmarł 25.10.2005 r. Jego prochy spoczywają na cmentarzu w
Karwinie-Mizerowie.
|
Zdjęcie
archiwalne z 1976 . (Henryk Toman pierwszy z prawej)
Spis
treści
„Elektrotechnicy
obradowali na Kościelcu” – pisze Zwrot
2
Zebranie zarządu i komisji rewizyjnej SEP – 8.12.2016
r. (TT)
2
Obradowało zebranie członkowskie SEP – 23.3.2017 r.
(TT)
2
Zapora wodna znacznie zmieniła
wygląd Cierlicka (TT)
3
Zapora w Porąbce – jubileusz
pięknej staruszki (TT)
5
Czy inżynier powinien być humanistą? (opracował TT)
8
Poparzenia łukiem elektrycznym (opracował TT)
10
Stosowanie lamp ledowych w oświetleniu drogowym
(opracował TT)
12
Normalizacja – ochrona przeciwporażeniowa (Tadeusz
Toman)
13
Alessandro Volta (TT)
17
Leksykon elektryków-Polaków z Zaolzia: HenrykToman
18
Okładka
Spotkanie Koleżeńskie Elektryków w
Cierlicku (zdjęcie: Tadeusz Parzyk)
1
Śląskie Wiadomości Elektryczne, nr
5/2016 - „Z życia Oddziału Gliwickiego SEP” 20
|
Śląskie
Wiadomości Elektryczne, nr 5/2016
– „Z życia Oddziału Gliwickiego SEP”
„Biuletyn Internetowy SEP“ –
BIULETYN SEP numer 40, wydawca: Sdružení polských elektrotechniků v České
republice / Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej
(SEP), zamknięcie numeru: 18.5.2017 r., adres wydawnictwa: 737 01 Český Těšín
(Czeski Cieszyn), ul. Střelniční (Strzelnicza 28/209), redaktor: inż.Tadeusz
Toman, 737 01 Třinec-Konská (Trzyniec-Końska) 49, wydano w formie zeszytu dla
członków SEP (gratis) i na www.coexistentia.cz/SEP/strona4.htm.