Warszawa, 14 maja 2011 r.
Węgierska Prezydencja w Unii Europejskiej
Jego Ekscelencja
Pan Victor Orban
Premier Węgier
APEL
Szanowny Panie Premierze!
W związku z pełnieniem obecnie przez Węgry Prezydencji w Unii
Europejskiej chcieliśmy zwrócić uwagę na kwestię naruszania praw człowieka i
dyskryminacji mniejszości narodowych, co stwarza napięcia etniczne skutkujące
narastającym konfliktem w jednym z państw - członków Unii. Chodzi nam
mianowicie o sytuację w Republice Litewskiej, której władze państwowe prowadzą
politykę dyskryminacji narodowej i społecznej wobec Polaków, mieszkających od
stuleci na obszarach wchodzących obecnie w skład państwa litewskiego.
Zamieszkuje ich obecnie na Litwie 235 tysięcy, co stanowi 6,7% ludności Litwy,
w tym 18,5% ludności stolicy - Wilna. Na otaczających Wilno obszarach Polacy
stanowią bezwzględną większość.
Prowadzona przez władze litewskie polityka dyskryminacji polega na:
a) po pierwsze, odbieraniu Polakom posiadanych przez nich uprawnień, co
prowadzi do pogarszania ich sytuacji i utrudnia korzystanie z przysługujących
im praw:
- politycznych, poprzez utrudnianie swobodnego wyboru przedstawicieli;
- oświatowych, poprzez administracyjne i organizacyjne ograniczanie
szkolnictwa z polskim językiem wykładowym;
- językowych, poprzez utrudnianie, a w pewnych kwestiach uniemożliwianie,
posługiwania się językiem polskim w życiu publicznym nawet na obszarach, na
których Polacy stanowią większość mieszkańców.
b) po drugie, odmowie realizacji zobowiązań podjętych przez Litwę w
umowach międzynarodowych ("Traktat między Rzecząpospolitą Polską a
Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy"
z 1994 r.; "Konwencja Ramowa o Ochronie Mniejszości Narodowych")
i w prawie wewnętrznym, w szczególności na prowadzeniu działań skutkujących:
- zmianą składu narodowościowego na obszarach zamieszkałych przez polską
mniejszość narodową;
- wynarodowieniem młodzieży polskiej poprzez specjalnie utworzony,
funkcjonujący wyłącznie na obszarach zamieszkałych przez Polaków, system
oświatowy nastawiony na ich intensywną lituanizacje;
- wyzuciem z majątku poprzez nie podlegający kontroli społecznej i z
gruntu nieuczciwy system zwrotu skonfiskowanej w czasach komunistycznych ziemi;
- utrudnieniami w nieskrępowanym rozwoju oświaty i kultury mniejszości
polskiej w rezultacie skrajnie niesprawiedliwego przyznawania funduszy dla
instytucji kulturalnych, społecznych i oświatowych mniejszości polskiej;
c) po trzecie, na poniżaniu Polaków obywateli Litwy poprzez:
- szowinistyczną i oszczerczą agresywną propagandę w mediach
elektronicznych, prasie, szkolnictwie oraz w wypowiedziach wielu osobistości
życia politycznego i społecznego Litwy;
- nasycenie programów szkolnych nacjonalistycznymi i antypolskimi
treściami wpajającymi w młodzież niechęć i pogardę do Polaków i Polski;
- kwestionowanie, przez najwyższe osobistości polityczne Litwy,
prawomocności i wiarygodności reprezentantów ludności polskiej, także tych,
których mandat został zweryfikowany w powszechnych wyborach;
- kreowanie się na uprawnionych do określania interesów mniejszości
polskiej przez litewskie siły polityczne, i polityków, którym Polacy odmówili
poparcia w trakcie wyborów;
- odmawianie Polakom prawa do polskiej identyfikacji narodowej;
- kaleczenie polskich imion i nazwisk poprzez litewski zapis
ortograficzny w dokumentach oficjalnych.
Drastycznym przykładem tych praktyk jest uchwalona ostatnio reforma
oświaty. Wprowadza ona m.in. obowiązek nauczania arbitralnie narzuconych przez
władze przedmiotów w języku litewskim w szkołach polskich oraz uprzywilejowuje
państwowe szkolnictwo litewskie wobec samorządowego polskiego w sytuacji niżu
demograficznego, co doprowadzi do faktycznej likwidacji znacznej części
polskich szkół.
Cały proces legislacyjny przeprowadzono, całkowicie lekceważąc obiekcje,
jakie przeciwko reformie podnosili:
- sami zainteresowani, czyli zamieszkali na Litwie Polacy, którzy pod
protestem przeciwko reformie, w stosunkowo krótkim czasie, zebrali imponującą
liczbę ponad 60 tysięcy podpisów w społeczności liczącej 235 tysięcy;
- społeczne, oświatowe i polityczne organizacje reprezentujące Polaków
oraz ich indywidualni przedstawiciele zweryfikowani w wyborach do
europarlamentu, Sejmu i samorządów;
- przedstawiciele władz polskich zwracający uwagę na łamanie przez władze
litewskie postanowień traktatu polsko-litewskiego gwarantujących mniejszościom
prawo do kształcenia w ojczystym języku.
Wszystko to odbywa się w atmosferze triumfalistycznej omnipotencji władzy
państwowej, paternalistycznego traktowania zainteresowanych oraz nieskrywanego
nacjonalizmu i ksenofobii.
Uważamy za niedopuszczalne, by dyskryminacja, ksenofobia, nacjonalizm i
swoisty autorytaryzm władzy były codziennością w państwie będącym członkiem
Unii Europejskiej.
Oczekujemy od Prezydencji Węgierskiej stosownej reakcji na dyskryminację
mniejszości polskiej na Litwie.
Trwającej od odzyskania przez Litwę niepodległości, a więc już od dwudziestu
lat, dyskryminacji Polaków na Litwie czas wreszcie położyć kres.
za PREZYDIUM RADY
NACZELNEJ
za STOWARZYSZENIE
FEDERACJI ORGANIZACJI
KRESOWYCH
MEMORIAE FIDELIS
WICEPRZEWODNICZĄCY
PRZEWODNICZĄCY
ADAM
CHAJEWSKI
ALEKSANDER SZYCHT