Warszawa, 14 maja 2011 r.

Węgierska Prezydencja w Unii Europejskiej

Jego Ekscelencja

Pan Victor Orban

Premier Węgier

APEL

 Szanowny Panie Premierze!

W związku z pełnieniem obecnie przez Węgry Prezydencji w Unii Europejskiej chcieliśmy zwrócić uwagę na kwestię naruszania praw człowieka i dyskryminacji mniejszości narodowych, co stwarza napięcia etniczne skutkujące narastającym konfliktem w jednym z państw - członków Unii. Chodzi nam mianowicie o sytuację w Republice Litewskiej, której władze państwowe prowadzą politykę dyskryminacji narodowej i społecznej wobec Polaków, mieszkających od stuleci na obszarach wchodzących obecnie w skład państwa litewskiego. Zamieszkuje ich obecnie na Litwie 235 tysięcy, co stanowi 6,7% ludności Litwy, w tym 18,5% ludności stolicy - Wilna. Na otaczających Wilno obszarach Polacy stanowią bezwzględną większość.

Prowadzona przez władze litewskie polityka dyskryminacji polega na:

a) po pierwsze, odbieraniu Polakom posiadanych przez nich uprawnień, co prowadzi do pogarszania ich sytuacji i utrudnia korzystanie z przysługujących im praw:

- politycznych, poprzez utrudnianie swobodnego wyboru przedstawicieli;

- oświatowych, poprzez administracyjne i organizacyjne ograniczanie szkolnictwa z polskim językiem wykładowym;

- językowych, poprzez utrudnianie, a w pewnych kwestiach uniemożliwianie, posługiwania się językiem polskim w życiu publicznym nawet na obszarach, na których Polacy stanowią większość mieszkańców.

b) po drugie, odmowie realizacji zobowiązań podjętych przez Litwę w umowach międzynarodowych ("Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy" z 1994 r.; "Konwencja Ramowa o Ochronie Mniejszości Narodowych") i w prawie wewnętrznym, w szczególności na prowadzeniu działań skutkujących:
- zmianą składu narodowościowego na obszarach zamieszkałych przez polską mniejszość narodową;

- wynarodowieniem młodzieży polskiej poprzez specjalnie utworzony, funkcjonujący wyłącznie na obszarach zamieszkałych przez Polaków, system oświatowy nastawiony na ich intensywną lituanizacje;

- wyzuciem z majątku poprzez nie podlegający kontroli społecznej i z gruntu nieuczciwy system zwrotu skonfiskowanej w czasach komunistycznych ziemi;

- utrudnieniami w nieskrępowanym rozwoju oświaty i kultury mniejszości polskiej w rezultacie skrajnie niesprawiedliwego przyznawania funduszy dla instytucji kulturalnych, społecznych i oświatowych mniejszości polskiej;

c) po trzecie, na poniżaniu Polaków obywateli Litwy poprzez:

- szowinistyczną i oszczerczą agresywną propagandę w mediach elektronicznych, prasie, szkolnictwie oraz w wypowiedziach wielu osobistości życia politycznego i społecznego Litwy;

- nasycenie programów szkolnych nacjonalistycznymi i antypolskimi treściami wpajającymi w młodzież niechęć i pogardę do Polaków i Polski;

- kwestionowanie, przez najwyższe osobistości polityczne Litwy, prawomocności i wiarygodności reprezentantów ludności polskiej, także tych, których mandat został zweryfikowany w powszechnych wyborach;

- kreowanie się na uprawnionych do określania interesów mniejszości polskiej przez litewskie siły polityczne, i polityków, którym Polacy odmówili poparcia w trakcie wyborów;

- odmawianie Polakom prawa do polskiej identyfikacji narodowej;

- kaleczenie polskich imion i nazwisk poprzez litewski zapis ortograficzny w dokumentach oficjalnych.

Drastycznym przykładem tych praktyk jest uchwalona ostatnio reforma oświaty. Wprowadza ona m.in. obowiązek nauczania arbitralnie narzuconych przez władze przedmiotów w języku litewskim w szkołach polskich oraz uprzywilejowuje państwowe szkolnictwo litewskie wobec samorządowego polskiego w sytuacji niżu demograficznego, co doprowadzi do faktycznej likwidacji znacznej części polskich szkół.

Cały proces legislacyjny przeprowadzono, całkowicie lekceważąc obiekcje, jakie przeciwko reformie podnosili:

- sami zainteresowani, czyli zamieszkali na Litwie Polacy, którzy pod protestem przeciwko reformie, w stosunkowo krótkim czasie, zebrali imponującą liczbę ponad 60 tysięcy podpisów w społeczności liczącej 235 tysięcy;

- społeczne, oświatowe i polityczne organizacje reprezentujące Polaków oraz ich indywidualni przedstawiciele zweryfikowani w wyborach do europarlamentu, Sejmu i samorządów;

- przedstawiciele władz polskich zwracający uwagę na łamanie przez władze litewskie postanowień traktatu polsko-litewskiego gwarantujących mniejszościom prawo do kształcenia w ojczystym języku.

Wszystko to odbywa się w atmosferze triumfalistycznej omnipotencji władzy państwowej, paternalistycznego traktowania zainteresowanych oraz nieskrywanego nacjonalizmu i ksenofobii.

Uważamy za niedopuszczalne, by dyskryminacja, ksenofobia, nacjonalizm i swoisty autorytaryzm władzy były codziennością w państwie będącym członkiem Unii Europejskiej.

Oczekujemy od Prezydencji Węgierskiej stosownej reakcji na dyskryminację mniejszości polskiej na Litwie.

Trwającej od odzyskania przez Litwę niepodległości, a więc już od dwudziestu lat, dyskryminacji Polaków na Litwie czas wreszcie położyć kres.

za PREZYDIUM RADY NACZELNEJ                       za STOWARZYSZENIE
FEDERACJI ORGANIZACJI KRESOWYCH              MEMORIAE FIDELIS

WICEPRZEWODNICZĄCY                                      PRZEWODNICZĄCY
ADAM CHAJEWSKI                                              ALEKSANDER SZYCHT