Filia Urzędu Szkolnego w Karwinie do Zarządzania Szkolnictwem Mniejszości Narodowych w Czeskim Cieszynie (FUSK)

 

                Do chyba największego zagrożenia dla szkolnictwa polskiej mniejszości narodowej w RC dochodzi w 1990 r., kiedy szkolnictwo to utraciło 5 etatów metodyków pracujących w Okręgowym Instytucie Pedagogicznym w Ostrawie, i od 1. 4. 1991 r., kiedy doszło do likwidacji 3 etatów polskich inspektorów (wizytatorów) szkolnych, w związku z delimitacją zarządzania szkolnictwem podstawowym z powiatowych urzędów szkolnych na urzędy szkolne we Frydku-Mistku (USF-M) i w Karwinie (USK).

            Wynikiem kilkuletnich usilnych i żmudnych starań przedstawicieli Towarzystwa Nauczycieli Polskich w RC, Zarządu Głównego Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w RC, Zarządu Głównego Macierzy Szkolnej w RC, Wspólnoty-Coexistentii oraz posłów do Parlamentu RC, została w końcu powołana Filia Urzędu Szkolnego w Karwinie do Zarządzania Szkolnictwem Mniejszości Narodowych w Czeskim Cieszynie (FUSK). Jej kierownikiem został 1. 8. 1991 r. w Konsulacie Generalnym RP w Ostrawie mianowany przez ministra Ministerstwa Szkolnictwa, Młodzieży i Wychowania Fizycznego RC (MSMiWF RC), Petra Vopienkę, pracownik naukowo-pedagogiczny Wyższej Szkoły Transportu i Łączności w Żylinie, mgr inż. Bogusław Kaleta, CSc. Ten 7. 8. 1991 r. mianował swego zastępcę, mgr. inż. Emila Macurę, który pracował w FUSK-u tylko do końca 1991 r., i to jeszcze na niepełnym etacie. USK nie zgodził się na dalszą kontynuację etatu zastępcy kierownika FUSK-u!

            Dzięki pomocy ZG PZKO, siedzibą FUSK-u stało się jedno małe pomieszczenie w Klubie PZKO przy ulicy Bożka 16 w Cz. Cieszynie. Od 22. 10. 1991 r. została przyjęta do FUSK-u, jako pracownik administracyjno-gospodarczy, pani Elżbieta Szturc (Kantor), która pracowała w nim do połowy 1994 r. Po wywalczeniu skromnego wyposażenia (kilka stołów, komputer, telefon, fax i kserokopiarka) rozpoczęła się trudna i odpowiedzialna praca na rzecz szkolnictwa mniejszości narodowych w RC, przede wszystkim polskiego. Na drzwiach FUSK-u widniał napis w języku czeskim, polskim, słowackim i niemieckim.

            Początkowo głównym zadaniem FUSK-u było opracować:

            a) przy współpracy USK podkłady prawne, ekonomiczne i organizacyjne do powołania samodzielnego Urzędu Szkolnego do Zarządzania Szkolnictwem Mniejszości Narodowych (z siedzibą) w Cz. Cieszynie (USC),

            b) przy współpracy USF-M i USK podkłady prawne do przygotowywanej delimitacji przedszkoli oraz szkół podstawowych z polskim i słowackim językiem nauczania z kompetencji USK i USF-M na przyszły USC,

            c) przy współpracy USF-M i USK zasady współpracy tych urzędów z USC,

            d) wszelkie dane potrzebne do rozwiązywania problematyki szkolnictwa mniejszości narodowych (Polaków, Słowaków, Romów, Niemców, Węgrów) dla potrzeb MSMiWF RC.

            Przy rozwiązywaniu wymienionych zadań należało ściśle współpracować z Wydziałami nr 23 i 25 MSMiWF RC.

            FUSK przygotował wszystkie podkłady prawne, strukturę organizacyjną, statut, schemat blokowy oraz budżet USC, który miał być powołany od 1. 1. 1992 r. Oba urzędy szkolne zbojkotowały przygotowanie własnych podkładów prawnych do realizacji USC. Niestety, dzięki zręcznej polityce obu urzędów szkolnych, MSMiWF RC, celowej absencji pracy komisji szkolnej ds. szkolnictwa mniejszości narodowych przy MSMiWF RC oraz dzięki niekonsekwentnej polityce niektórych przedstawicieli naszej mniejszości narodowej, do powołania USC nie doszło ani później. Dlatego już tylko sam kierownik Bogusław Kaleta, pracujący w FUSK-u na niepełnym etacie do połowy 1993 r. (później już na pełnym, ale wynagradzanym za niską klasę płacową), przygotowywał z panią Elżbietą Kantor kolejne struktury organizacyjne, schematy blokowe i budżety alternatywnych (okrojonych USC), struktury organizacyjne, schematy blokowe, statuty i budżety personalnie poszerzonych lub ograniczonych FUSK-ów tak, by w tych wszystkich strukturach organizacyjnych zostały uwzględnione wszystkie potrzeby szkolnictwa mniejszości narodowych, których nie zapewniały dla niego oba urzędy szkolne, tj. przede wszystkim dział metodyczny oraz dział wytwarzania podręczników i pomocy szkolnych. FUSK użyczał swego pomieszczenia i wyposażenia TNP, przedszkolom i szkołom oraz wywalczonym na niepełnych etatach USF-M metodykom, najpierw mgr Marii Podzemnej, później od lutego i kwietnia 1994 r. mgr Wandzie Szarowskiej i mgr Stanisławie Ryłce. Pomagał opracowywać budżety szkół i przedszkoli mniejszości narodowych, przygotowywał i realizował konkursy na miejsca dyrektorów szkół i przedszkoli, sprowadzał podręczniki szkolne, pomoce naukowe, książki i czasopisma z Polski, organizował przy współpracy TNP spotkania metodyczne nauczycieli, kursy komputerowe, różne kursy metodyczno-wakacyjne w Polsce, współpracował z fundacjami (np. Goniewicza w Polsce), z MEN-em, z kuratoriami przygranicznymi, Konsulatem Generalnym RP w Ostrawie, ze Wspólnotą Polską, z firmą Pruszyński i S-ka, z Uniwersytetem Ostrawskim, z Ośrodkiem Badań Pedagogicznych w Pradze, pomagał organizować egzaminy wstępne dla naszych studentów ubiegających się o stypendia Rządu RP, zorganizował naukę języka czeskiego i egzaminy dla naszych studentów kierunków pedagogicznych w Filii UŚ w Cieszynie, wyprosił w MEN-ie i ze ZG Macierzy Szkolnej dostarczył do szkół bardzo potrzebne kserokopiarki i organki elektroniczne. FUSK walczył z USF-M, USK, MSMiWF RC i gminami o zachowanie, polskich szkół i przedszkoli oraz klas, o większe normatywy finansowe na ucznia, o etaty metodyków dla szkół i przedszkoli, walczył o powołanie dwu inspektorów szkolnych dla naszego szkolnictwa, objaśniał w bogatej korespondencji naglące potrzeby naszego szkolnictwa obu niechętnym dyrektorom urzędów szkolnych i urzędnikom ministerialnym, którzy zmieniali się wraz ze zmianą aż trzech ministrów MSMiWF RC. FUSK starał się również o dotacje na czasopisma szkolne „Jutrzenkę“ i „Ogniwo“, na wydawanie podstawowych podręczników szkolnych, na wydanie podręcznika autorów W. Winklera, A. Suchanka i B. Rygla pod tytułem „Śpiewamy i tańczymy“, podręcznika D. Kadłubca „Język polski dla szkół średnich“ oraz W. Sikory „Autorzy Zaolzia“.

            Kierownik FUSK-u, widząc nierealność powołania USC oraz ogromną niechęć kompetentnych organów do udzielenia potrzebnych kompetencji FUSK-owi i jego poszerzenia o metodyków etatowych, opracował również i strukturę organizacyjną, statut, schemat blokowy oraz budżet Centrum Pedagogicznego dla Szkolnictwa Mniejszości Narodowych. Od połowy 1994 roku w FUSK-u pracował już tylko sam kierownik, który został odwołany przez ministra MSMiWF RC, Ivana Pilipa, z dniem likwidacji FUSK-u ─ 31. 12. 1994 r. Pocieszyć nas mogło przynajmniej to, że zostało powołane w od 1 stycznia 1995 roku Centrum Pedagogiczne dla Polskiego Szkolnictwa Narodowościowego w Czeskim Cieszynie, które niestety nie ma żadnych kompetencji do zarządzania polskim szkolnictwem na Zaolziu. Te sobie pozostawiły, oczywiście, oba urzędy szkolne, które decydowały nadal o tym, czy w danej gminie będzie polska szkoła lub polskie przedszkole.

            Bliższych informacji o bogatej działalności FUSK-u można zaczerpnąć z materiałów FUSK-u w archiwum USK, USF-M i MSMiWF RC, o ile te nie zostały tam celowo zlikwidowane.

 

   

Luty 2001                                                                                         Bogusław Kaleta